بررسی شده توسط: دکتر نسیم غفوریان متخصص طب اورژانس
زایمان طبیعی یکی از رایج ترین روش های زایمان است. در طول زایمان طبیعی، رحم مادر منقبض می شود تا دهانه رحم به قطر ۱۰ سانتی متر باز شود و نوزاد از طریق کانال واژن متولد شود. این زایمان سه مرحله دارد. متخصصان مزایای زیر را برای زایمان طبیعی ذکر می کنند:
- بهبودی سریع مادر
- شیردهی آسان تر
- عفونت کمتر
- عوارض کمتر
- نوزادان هوشیارتر
زایمان طبیعی چیست؟
زایمان طبیعی زایمانی است که بدون کمک داروهایی مانند اپیدورال اتفاق می افتد. برخی از زنان با بارداری کم خطر این روش را برای تولد نوزاد خود انتخاب می کنند تا از خطرات احتمالی داروها جلوگیری کنند.
مراحل زایمان طبیعی
زایمان طبیعی به سه مرحله تقسیم می شود: مرحله اول یا مرحله ابتدای زایمان (Latent Phase)، مرحله دوم یا مرحله باز شدن (فاز فعال/ Active Phase) و مرحله سوم یا مرحله تولد (Transition Phase). مرحله تولد نوزاد ۳۰-۶۰ دقیقه طول می کشد.
اولین بخش از مرحله اول یعنی مرحله نهفته، طولانی ترین مرحله زایمان است. این مرحله از زمانی شروع می شود که انقباضات منظمی با فاصله کمتر از ۱۰ دقیقه داشته باشید. انقباضات در ابتدا با فاصله زیادی از هم قرار می گیرند، اما به تدریج قدرت آنها افزایش می یابد و در فواصل کوتاه تری ایجاد می شوند.
در مرحله اول دهانه رحم (گردن رحم) باید به هر طرف کشیده و باز شود تا نوزاد به داخل لگن رفته و به دنیا بیاید. هنگامی که دهانه رحم حدود ۴-۵ سانتی متر گشاد شود، زایمان به فاز فعال منتقل می شود. انقباضات موثرتر می شوند و دهانه رحم سریعتر باز می شود.
دهانه رحم در این مرحله به ۱۰ سانتی متر می رسد تا زمانی که دهانه رحم به طور کامل باز نشده باشد، نمی توان نوزاد را به دنیا آورد. با گشاد شدن دهانه رحم، مقداری ترشحات خونی به بیرون از رحم می آید که در واقع نشانه گشاد شدن دهانه رحم تحت تأثیر انقباضات و فشار سر نوزاد است. کیسه آب ممکن است در هر مرحله از زایمان بترکد، معمولا این اتفاق در مرحله فعال رخ می دهد.
مرحله فعال، زمانی کوتاه دارد که انقباضات خیلی سریع اتفاق می افتد و بیش از یک دقیقه طول می کشد. این مرحله ممکن است باعث عرق کردن، استفراغ یا احساس لرزش شود. درست قبل از شروع فشار دادن اتفاق می افتد.
مرحله آخر زایمان از زمانی شروع می شود که قطر دهانه رحم به ۱۰ سانتی متر می رسد و با زور دادن، فشار دادن و تولد نوزاد از طریق واژن به پایان می رسد. در این مرحله از زایمان، انقباضات شدیدی را مادر تجربه می کند که در نهایت منجر به بیرون آمدن نوزاد از دهانه واژن می شود.
فواید زایمان طبیعی برای مادر و نوازد
زایمان طبیعی مزایای زیر را برای مادر و نوزاد دارد که در ادامه به شرح آن می پردازیم:
مزایا برای مادر
- بهبودی مادر بسیار سریع تر از سایر انواع زایمان مانند سزارین است.
- مادر در کمتر دچار عفونت می شود. کودک باکتری های مفیدی را دریافت می کند که در برابر عفونت از کودک محافظت می کند.
- بستری کوتاه تر در بیمارستان نسبت به سایر انواع زایمان مانند سزارین دارد. زمان بهبودی بسیار سریعتر است.
- مادر در حاملگی های بعدی کمتر دچار عوارض خواهد شد.
- از نظر اقتصادی در مقایسه با زایمان سزارین، زایمان طبیعی هزینه کمتری دارد.
- مادر تمایل بیشتری به شیردهی در روزهای اولیه پس از زایمان دارد.
بررسی ۵۳ مطالعه بین المللی انجام شده در سال ۲۰۱۲ نشان داد که میزان شیردهی زودهنگام پس از سزارین، کمتر از زایمان طبیعی است.
برای اطلاع از بیماری های قابل درمان با خون بند ناف کلیک کنید.
مزایا برای نوزاد
- نوزادانی که از طریق زایمان طبیعی متولد می شوند، در بدو تولد و حتی پس از آن مشکلات تنفسی کمتری دارند.
- نوزادانی که از طریق این نوع زایمان متولد می شوند هوشیارتر هستند و علاقه بیشتری به خوردن شیر مادر دارند.
- مداخلات پزشکی و مصرف دارو در این زایمان کمتر از سزارین است.
زایمان طبیعی از لحاظ روانشناختی فواید بسیار زیادی برای مادر پس از تولد جنین دارد. وبسایت معتبر woman-care درباره این فواید چنین می گوید:
متن انگلیسی :
Women who experience natural childbirths often feel extremely empowered and confident. Birthing naturally and coming through the extreme demands of labor can make a woman feel stronger and less fearful about handling other challenges in life.”
ترجمه فارسی:
«زنانی که زایمان طبیعی را تجربه می کنند، اغلب احساس قدرت و اعتماد به نفس زیادی می کنند. زایمان طبیعی و تحمل سختی های شدید زایمان می تواند باعث شود زن احساس قوی تری کند و از رویارویی با سایر چالش های زندگی کمتر ترس داشته باشد.»
انواع زایمان طبیعی
معمولا چهار نوع زایمان طبیعی وجود دارد که هر یک را در ادامه شرح می دهیم:
- زایمان طبیعی خودبخودی: زایمان طبیعی خودبخودی (SVD) زمانی اتفاق می افتد که زن باردار بدون استفاده از دارو یا تکنیک های دیگر برای القای زایمان، زایمان کند و نوزاد خود را از طریق واژن بدون فورسپس (یک جفت ابزار فلزی شبیه چنگال است)، کشیدن یا سزارین به دنیا بیاورد. باید توجه داشت که زایمان خود به خودی برای همه مادران یا زنان باردار توصیه نمی شود.
- زایمان کمکی: زایمان کمکی (AVD) به آن زایمان واژینال ابزاری یا زایمان واژینال عملی نیز گفته می شود، زمانی اتفاق می افتد که یک زن باردار با یا بدون استفاده از دارو یا تکنیک های دیگر برای القای زایمان شروع به زایمان کند و سپس به صورت واژینال اما با استفاده از روش های خاص ابزارهایی مانند فورسپس یا وکیوم زایمان کند.
- زایمان طبیعی القایی: زایمان طبیعی القایی (IVD) زایمانی است که شامل القای زایمان است، که در آن از داروها یا تکنیک های دستی برای شروع روند زایمان استفاده می شود.
- زایمان طبیعی طبیعی: زایمان طبیعی طبیعی (NVD) یک نوع زایمان است، اعم از کمکی یا القایی، معمولا در آمارها یا مطالعات برای مقایسه با زایمان سزارین استفاده می شود. در سال ۲۰۱۳، از حدود چهار میلیون تولد در ایالات متحده، تقریبا سه میلیون زایمان طبیعی بود. در استرالیا در سال ۲۰۰۹، ۷۰ درصد از زنان زایمان طبیعی داشتند.
تکنیک های زایمان طبیعی
انواع مختلفی از تکنیک های زایمان طبیعی وجود دارد که می توان از آنها برای کمک به زایمان بدون دارو استفاده کرد. در اینجا برخی از رایج ترین روش ها را آورده ایم:
- زایمان طبیعی با تکنیک Lamaze
این روش که توسط دکتر فردیناند لاماز ابداع شده است، از تکنیک های تنفس عمیق کنترل شده، ماساژ، تمرکز و آرامش برای مدیریت درد در حین زایمان استفاده می کند. این روش بر اهمیت مشارکت همسر به عنوان مربی در طول فرآیند تولد تاکید می کند.
- زایمان طبیعی با تکنیک اسکندر
این روش که توسط F. M. Alexander ابداع شده است، بر آزادسازی تنش عضلانی برای افزایش ظرفیت تنفسی و بازیابی وضعیت و تعادل مناسب تمرکز دارد. می تواند به کاهش علائمی مانند کمردرد، مشکلات تعادلی و تنگی نفس در دوران بارداری کمک کند.
- زایمان طبیعی با تکنیک برادلی
این روش که توسط دکتر رابرت بردلی ابداع شده است، بر تغذیه و ورزش عالی، تکنیک های آرامش بخشی و مشارکت همسر به عنوان مربی تاکید دارد. هدف آن کمک به زایمان طبیعی زنان با داروهای کم یا بدون دارو است و شامل درس هایی در مورد وضعیت هایی است که درد زایمان را کاهش می دهد و برای مراحل زایمان آماده می شود.
- زایمان طبیعی از نوع هیپنوتیزم
این روش که توسط دکتر Grantly Dick-Read ابداع شد، از هیپنوتیزم استفاده می کند تا مادر را به حالت آرامش کامل برساند، جایی که ماهیچه های بدن او می توانند به طور طبیعی عمل کنند. زنانی که از این روش استفاده می کنند اغلب احساس آرامش و کنترل در طول زایمان را گزارش می دهند. این روش ها می توانند به زنان کمک کنند تا درد و استرس مرتبط با زایمان را مدیریت کنند و در عین حال تجربه زایمان بهتری داشته باشند.
زایمان در آب
زایمان در آب به این معنی است که حداقل بخشی از مراحل زایمان یا کل زایمان در آب صورت می گیرد. مادر در یک استخر زایمان عمیق پر از آب گرم می نشیند. فرآیند زایمان در آب می تواند در بیمارستان، مرکز زایمان یا در خانه و در حالت ایده آل تحت مراقبت پزشک یا ماما انجام شود. برخی ممکن است بپرسند “چرا مردم در آب زایمان می کنند؟” بسیاری از زنان می گویند که زایمان در آب، محیطی آرام تر و با درد کمتر و احتمال پارگی واژن کمتر دارد. برای زایمان در آب، باید معیارهای بهداشتی خاصی را رعایت کنید:
- بارداری کامل و کم خطر داشته باشید.
- عاری از عفونت و سایر شرایط پزشکی باشید.
- باردار با یک نوزاد (نه دوقلو).
- مادر سابقه فشار خون بالا نداشته باشد.
- بدون سابقه اختلالات خونریزی.
- بدون عارضه در دوران بارداری یا زایمان.
حاملگی های پرخطر ممکن است نیاز به نظارت بر جنین یا سایر مداخلات در حین زایمان داشته باشند، بنابراین در این موارد، پزشک یا ماما احتمالا از مادر می خواهد که برای دسترسی راحت تر به نوزاد از آب خارج شود.
برای اطلاع از کلاس های آمادگی زایمان کلیک کنید.
زایمان طبیعی بدون درد چیست؟
در زایمان طبیعی بدون درد، از بی حسی اپیدورال استفاده می شود. بدین صورت که مادر در هوشیاری کامل است اما با تزریق ماده بی حسی به فضای اپیدورال قسمت تحتانی بدن بی حسی می شود. در بی حسی اپیدورال معمولا ماده کمی به بدن مادر تزریق می شود و از تشدید درد در زایمان جلوگیری می کند.
عوارض زایمان طبیعی
این نوع زایمان در کنار مزایای خود ممکن است عوارضی هم برای مادر و هم برای جنین داشته باشد. عوارض عمده صدمات مادر، صدمات جنین و خونریزی است. اگر پزشک یا ماما ماهر نباشد، احتمال بروز عوارض بیشتر است. معمولا این نوع زایمان کمترین عوارض را در مقایسه با سزارین دارد. شایع ترین عوارض عبارتند از:
- عدم پیشرفت زایمان: زمانی است که زایمان کند یا متوقف می شود و دهانه رحم مادر گشاد نمی شود. در این حالت ماما ممکن است برای تحریک انقباضات و پیشرفت زایمان اکسی توسین بدهد.
- ضربان قلب نامنظم جنین: زمانی است که ضربان قلب جنین کاهش می یابد، زیرا سر یا بند ناف او فشرده شده است.
- خونریزی: خونریزی بیش از حد یا تهدید کننده زندگی در حین یا پس از تولد ممکن است رخ دهد. گاهی اوقات فرد تا چند ساعت پس از زایمان خونریزی نمی کند (خونریزی پس از زایمان).
- پارگی واژن: این پارگی ها در بافت اطراف واژن و راست روده مادر رخ می دهد که در هنگام زایمان اتفاق می افتند.
- ترومبوز ورید عمقی: لخته های خونی هستند که اندکی پس از زایمان در پاها یا لگن ایجاد می شوند.
- پره اکلامپسی پس از زایمان: فشار خون بیش از حد در مادری است که به تازگی زایمان کرده است.
مادر ممکن است عوارض دیگری مانند یبوست، سینه های پف کرده، نوسانات خلقی، سردرد، گرگرفتگی یا تعریق (از تغییرات هورمونی) را تجربه کند.
برای اطلاع از علائم زایمان زودرس و تولد نوزاد نارس کلیک کنید.
کلام آخر
زایمان یک رویداد هیجان انگیز و تغییر دهنده زندگی است. هر بارداری و زایمانی منحصر به فرد است. زایمان طبیعی رایج ترین روش زایمان است. تا زمانی که آن را تجربه نکرده باشید، دانستن جزئیات سخت است، اما با مراجعه منظم به متخصص زنان و ماما می توانید تجربه بهتری از زایمان طبیعی داشته باشید. در زایمان طبیعی زمان بهبودی کوتاه تر، شیردهی زودتر شروع می شود و احتمال عوارض بارداری در آینده کمتر است. در بخش دیدگاه ها منتظر نظرات و تجربه های ارزشمند شما عزیزان هستیم.
