علائم خطر و روش تشخیص زردی نوزاد

اغلب مادران در حالی که در بیمارستان هستند، متوجه می شوند که پوست نوزاد تازه متولد شده رنگ زردی پیدا می کند و اگر در همان زمان عبارت نامفهومی را از پزشک متخصص اطفال بشنوند: “نوزاد شما زردی دارد”، دیوانه وار شروع به جستجوی علائم بیماری در فرزند خود می کنند.

قبل از پرداختن به موضوع زردی، باید به وضوح بدانید که چه نوع بیماری است و چه چیزی باعث زردی در نوزادان می شود. پس در این مقاله با دکتر آسپرین همراه شوید تا به بررسی این بیماری و علائم و درمان آن بپردازیم.

زردی نوزادان چیست؟

زردی در نوزادان (اغلب فیزیولوژیک) وضعیتی است که در آن پوست و سفیدی چشم ها به دلیل سطح بالای ماده ای به نام بیلی روبین در خون زرد می شود. اکثرا در نوزادان ۲ تا ۳ روز پس از تولد مشاهده می شود. بیلی روبین یک ماده زرد رنگ است که در نتیجه تجزیه هموگلوبین در طی جایگزینی طبیعی گلبول های قرمز خون ایجاد می شود. در حالت طبیعی، باید به سرعت در کبد پردازش شود. طبق آمار پزشکی، زردی در نوزادان به موقع متولد شده، در ۵۰ تا ۶۰ درصد موارد و در نوزادان نارس در ۸۰ درصد مواقع تشخیص داده می شود. بیلی روبین تاثیر بیش از حد، اثر سمی بر اندام های داخلی دارد.

انواع زردی در نوزادان (بسته به علل بروز آن و شدت دوره):

• زردی در نوزادان
• فیزیولوژیکی
• همولیتیک
• مزدوج
• نوزادی
• هسته ای
• پارانشیمی
• انسدادی
• پاتولوژیک ۴
• مکانیکی

اطلاعات بیشتر : تغذیه مناسب کودکان و نوجوانان چیست؟

طبقه بندی زردی نوزادان به شما امکان می دهد تا به طور دقیق تشخیص و جهت درمان را تعیین کنید. در موارد بدون عارضه، وضعیت سلامتی خوب است. زردی فیزیولوژیکی در ۶۰ تا ۷۰ درصد نوزادان رخ می دهد. به آن صیغه موقت نیز می گویند. در روز سوم تا چهارم (در نوزادان نارس در روز پنجم تا ششم) پس از تولد بدون علائم کم خونی و همولیز ظاهر می شود و طی ۷ تا ۱۴ روز از بین می رود.

• زردی مزدوج: زردی مزدوج به دلیل نابالغی هر یک از اجزای سیستم متابولیسم بیلی روبین ایجاد می شود. از ۲ تا ۱۰ روز پس از تولد رخ می دهد. این بیماری از ۱۴ تا ۳۰ روز طول می کشد. تشخیص افتراقی دشوار بوده و علائم ممکن است شبیه سایر انواع زردی باشد. مشاهده ثابت مادر و نوزاد جوان توصیه می شود.
• زردی همولیتیک: در نوزادان به دلیل وجود بیماری های دیگر رخ می دهد. این ها می توانند شامل: انفارکتوس ریه، آسیب کبدی، اندوکاردیت سپتیک، تومورهای بدخیم، مالاریا باشند. اثرات سمی روی بدن نیز می تواند باعث ایجاد این شکل از بیماری شود. تشخیص نشان دهنده افزایش سطح استرکوبیلین در مدفوع و وجود هیپربیلی روبینمی است.
• زردی نوزادی: زردی نوزادی در نوزادان به دلیل عدم بلوغ سلول های کبدی، افزایش تولید بیلی روبین و پایین بودن توانایی سرم خون در اتصال به آن ایجاد می شود. در صورت عدم مشاهده روند کاهشی شاخص ها، لازم است تشخیصی برای تعیین علل انجام شود. زردی نوزاد با مقدار ناکافی آنزیم هایی که برای خنثی کردن بیلی روبین اضافی در خون مورد نیاز است مشخص می شود.
• زردی کرنیکتروس: شکل شدید این بیماری کرنیکتروس است که بدون بیلی روبین بر مغز تاثیر می گذارد. علائم در دو روز اول پس از تولد به سرعت ایجاد می شود. نوزاد حالت صورت ماسک مانند، تشنج، تنش در عضلات گردن و سر، هنگام گوش دادن به تنفس همراه با خس خس سینه دارد. این نوع زردی در نوزادان عواقب جدی برای سلامتی دارد.
• زردی پارانشیمی: نوع پارانشیمی شکل شدید این بیماری است که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. منشا هپاتیت دارد. زردی انسدادی یک سندرم پاتولوژیک است که می تواند ناشی از اختلالات متابولیکی فلزات، پروتئین ها، نقص آناتومیک و انسداد مجاری صفراوی باشد که از روزهای اول زندگی تجلی یافته است. بهبودی مشروط به شکل بدون عارضه بیماری تا نیمه دوم سال ممکن است.
• زردی انسدادی: شکل انسدادی (زیر کبدی) بیماری در پس زمینه انسداد مجاری صفراوی ایجاد می شود. تومورهای احتمالی حفره شکمی در تاریخچه در نوزادان، رنگ پوست زرد مایل به سبز، مدفوع سفید و ادرار تیره است. زردی پاتولوژیک در دوره نوزادی به سرعت و در روز اول تولد ایجاد می شود. تشخیص با افزایش طحال(علت بزرگ شدن طحال) و کبد، بروز کبودی خود به خود در بدن است. در صورت وجود سابقه ناسازگاری Rh بین مادر و نوزاد، افزایش همولیز ممکن است مشاهده شود.

 عواملی که باعث زردی نوزاد می شود

علی رغم این که این بیماری در میان نوزادان شایع بوده، نظارت بر سطح بیلی روبین در این دوره ضروری است. به طور متوسط، ۱ تا ۲ هفته طول می کشد تا شاخص ها عادی شوند. نوزادانی در معرض خطر هستند که عفونت داخل رحمی، هیپوکسی هنگام تولد یا خفگی داشته اند.

علل ایجاد زردی در نوزادان

زردی در نوزادان می تواند به دلایل زیر باشد:

• افزایش تجزیه هموگلوبین به دلیل تضاد رزوس.
• تضاد گروه خونی مادر و نوزاد.
• عفونت های مادر و نوزاد.
• تروما هنگام تولد.
• کم کاری تیروئید (کاهش عملکرد تیروئید).
• پلی سیتمی (افزایش تعداد گلبول های قرمز خون).
• واکنش به شیر مادر.
• هپاتیت مادرزادی.
• تنگی پیلور (بیماری مادرزادی معده).

علائم زردی نوزاد

علائم ممکن است از خفیف تا شدید متغیر باشد. بستگی به سطح بیلی روبین خون و طول دوره بیماری دارد. علل و عواقب زردی در نوزادان می تواند متفاوت باشد، اما یک ویژگی مشترک وجود دارد: زردی پوست و صلبیه.

شایان ذکر است که چشم ها علائم را سریع تر نشان می دهند. نوزاد ممکن است با کاهش رفلکس مکیدن، خواب آلودگی بیشتری را تجربه کند. تشنج ممکن است رخ دهد. در صورت عدم درمان، زردی می تواند باعث ناشنوایی، عقب ماندگی ذهنی و فلجی شود.

آیا زردی برای نوزادان کشنده است؟

در اغلب مواقع، زردی نوزاد با شروع درمان ها طی چند روز برطرف می شود و نیازی به مراقبت های پزشکی خاصی ندارد. با این حال، نظارت بر علائم بیماری و هشیار بودن پدر و مادرها برای پیشگیری از بدتر شدن شرایط ضروری است. عوارض کشنده در این بیماری نادر است، با این حال در صورت عدم درمان و تشدید علائم، ممکن است بیماری های زیر ایجاد شود:

• آنسفالوپاتی بیلی روبین

زردی نوزادان در صورت عدم درمان، باعث تجمع بیش از حد بیلی روبین (هایپربیلی روبینمی) در بدن شده و با علائمی همچون تب، بی حالی، سرگیجه، مشکل در بلع و قوس شدن بدن یا گردن همراه است.

• کرنیکتروس

این بیمای در اثر تجمع بیش از حد بیلی روبین در مغز اجاد می شود و باعث تورم مغز می شود. در صورت عدم درمان می تواند منجر به آسیب و اختلال دائمی در عملکرد مغز شود. علاوه بر موراد ذکر شده، عدم درمان و پیشرفت زردی، در مواقع نادری ممکن است با عوارضی همچون ناشنوایی و فلج مغزی همراه باشد.

بیشتر بخوانید: چگونه زردی چشم به وجود می اید؟

نحوه تشخیص زردی نوزاد

علائم زردی در نوزادان بلافاصله یا به تدریج ظاهر می شود. یک علامت رایج زرد شدن صلبیه چشم و پوست است. برای تعیین سطح بیلی روبین، نیازی به آزمایش خون برای تجزیه و تحلیل نیست. می توانید بیلی تست بدون درد انجام دهید. هم‌چنین برای کنترل مجدد، نشانگرها استفاده می شود. در صورت مشکوک شدن به زردی پاتولوژیک، باید خون گرفته شود، از جمله آزمایشات کبدی، و مطالعات دیگری برای تعیین علت بیماری انجام شود.

پیشگیری از زردی نوزاد

نوزادانی که از مادری با فاکتور خون Rh منفی (Rh-) به دنیا آمده اند، بیشتر در معرض خطر هستند. در دوران بارداری، آزمایش وجود آنتی بادی های Rh ضروری است. در اولین ساعات پس از تولد، انجام آزمایش خون برای کنترل سطح بیلی روبین ضروری است. اگر ایجاد زردی با بیماری همراه نباشد، شیردهی مکرر برای حذف مکونیوم از بدن بهترین پیشگیری در نظر گرفته می شود.

درمان زردی نوزاد

زردی فیزیولوژیکی نیاز به درمان خاصی ندارد. برای کمک به نوزاد برای مقابله با دفع بیلی روبین، شما به موارد زیر نیاز دارید:

• شیردهی مکرر (حداقل ۸ تا ۱۲ بار در روز).
• امتناع از مخلوط های مصنوعی.
• زمان بیشتری را در خارج از منزل با فرزند خود بگذرانید.
• برای نوزاد حمام آفتاب ترتیب دهید.

همه انواع زردی پاتولوژیک فقط در بیمارستان درمان می شوند. روش اصلی درمان فتوتراپی است. ماهیت آن در این واقعیت نهفته است که اشعه ماوراء بنفش بیلی روبین موجود در خون نوزاد را به یک ایزومر ایمن تبدیل می کند که به راحتی از طریق ادرار و مدفوع دفع می شود. فتوتراپی نیاز به یک لامپ یا تخت مخصوص دارد که نوزاد در آن بخوابد. به عنوان یک قاعده، فتوتراپی به طور مداوم انجام می شود. شما می توانید این نوع درمان را فقط در زمان تغذیه و اقدامات بهداشتی متوقف کنید. در طول فتوتراپی نوزاد در کنار مادر است.

برای اطلاعات بیشتر: درمان زردی نوزاد در خانه

سایر روش های درمان: دارو درمانی، تزریق درمانی، انتقال خون بوده که فقط در صورت لزوم، تحت نظارت دقیق متخصصان انجام می شود.

زردی نوزاد باید چند باشد؟

اگر درجه زردی نوزاد روی عدد ۱۰ و یا بالاتر از آن باشد یعنی نوزاد زردی دارد. و عدد زیر ۱۲ نشان دهنده بسیار خفیف است و خیلی سریع تر بهبود می یابد. اگر زردی به زیر عدد ۸ برسد، نوزاد زردی را دفع کرده است و درمان کامل شده است.

زمان مراجعه به پزشک

اگر نوزاد مبتلا به زردی باشد بعد از مشاهده موارد زیر باید به پزشک مراجعه کنید:

• سفیدی چشم نوزاد، زرد باشد.
• شکم و دست و پای نوزاد زرد باشد.
• نوزادی که به سختی بیدار می شود.
• شیر به خوبی نمی خورد.
• اگر زردی بیشتر از سه هفته ادامه داشته باشد.

شما می توانید با تماس با دکتر آسپرین با یک متخصص اطفال مشورت کنید تا به موقع این بیماری درمان شود.

بیماری های مهم و نادر

افزایش بیلی روبین در نوزادان یک هنجار در نظر گرفته می شود، اما فقط در چند روز اول. به تدریج شاخص ها کاهش می یابد. اگر این اتفاق نیفتد، ما در مورد توسعه یک فرآیند پاتولوژیک صحبت می کنیم.

سوالات متداول