زکام (نزله) یکی از شایع ترین بیماری های فصل سرما در ایران و سراسر جهان است که در فصل پاییز و زمستان شدیدتر از دیگر فصول گسترش می یابد. این بیماری که به عنوان سرماخوردگی هم شناخته می شود، معمولا با علائمی مانند سرفه، عطسه، گلو درد، تب و خستگی همراه است. از عوارض زکام میتوان به حمله آسم، سینوزیت حاد و عفونت گوش اشاره کرد. برای پیشگیری هم رعایت برخی موارد مانند شستن دست ها، استفاده از ماسک، تقویت سیستم ایمنی، واکسن آنفولانزا، تغذیه سالم، ورزش و خواب کافی بسیار موثر است.
موارد | توضیحات |
انواع زکام |
|
علائم زکام |
|
علت ابتلا به زکام |
|
عوامل خطر زکام |
|
عوارض زکام |
|
پیشگیری |
|
روش های درمان |
|
چه موقع باید به پزشک مراجعه کنیم؟ |
|
در این مقاله، به معرفی زکام به عنوان یک بیماری فصلی، علل انتشار آن در فصل سرما و راه های پیشگیری از ابتلا پرداخته و اهمیت توجه به بهداشت شخصی در کاهش شیوع بیماری بررسی می شود. همچنین، در این مقاله تاکید بر نقش مراقبت از ناحیه بینی و تقویت سیستم ایمنی در پیشگیری و مدیریت علائم این بیماری مورد توجه قرار خواهد گرفت.
زکام یکی از شایع ترین عفونت های تنفسی است که به علت عفونت ویروسی در مجاری تنفسی فوقانی (مانند بینی و گلو) ایجاد می شود. ویروس های مختلفی می توانند زکام را ایجاد کنند اما ویروس های آنفولانزا (influenza) و رینوویروس (rhinovirus) بیشترین علت ابتلا هستند.
انواع زکام
برخی از انواع معروف نزله عبارتند از:
- زکام گرم: معمولا به علائمی مانند خارش و سوزش در بینی، سرخی چشم ها و بینی، سرخی صورت و تب منجر می شود.
- زکام سرد: ممکن است به علائمی مانند احساس سنگینی سر و ترشحات بینی و حلق غلیظ و سفید منجر شود.
- زکام بر اثر استرس: ممکن است بر اثر استرس در افرادی که تحت فشارهای عصبی هستند به وجود بیاید. این نوع زکام ممکن است علائم مشابه انواع دیگر را داشته باشد.
علائم زکام
علائم زکام معمولا شامل مجموعه ای از علائم خفیف تا متوسط هستند و ممکن است از چند روز تا یک هفته به طول بیانجامند. برخی از شایع ترین علائم زکام عبارتند از:
- سرفه: سرفه معمولا خشک و مزاحم است و ممکن است به دلیل تحریک بینی یا گلو باشد.
- عطسه: افراد مبتلا ممکن است بسیار عطسه کنند. این عطسه معمولا به علت تحریک بینی ایجاد می شود.
- گلو درد: گلو درد یکی دیگر از علائم شایع بیماری است و معمولا به علت التهاب مجاری تنفسی فوقانی ایجاد می شود.
- خستگی و ضعف عمومی: زکام می تواند انرژی شما را کاهش دهد و ممکن است به تنبلی و خستگی عمومی منجر شود.
- تورم و التهاب بینی: بینی ممکن است دچار تورم و التهاب شود و در سیستم تنفسی مشکلاتی ایجاد کند.
- تب: در برخی موارد، زکام می تواند با افزایش دمای بدن (تب) همراه باشد، اما این تب معمولا خفیف و کوتاه مدت است.
- ریزش اشک: یکی از علائم عمومی زکام، ریزش اشک از چشم ها است که به علت تحریک بینی ایجاد می شود.
- فشار سینوسی: در برخی موارد، بیماری ممکن است با فشار یا درد در ناحیه سینوسی صورت (در دور چشم ها و بینی) همراه باشد.
- علائم عفونت ثانویه: زکام می تواند به عفونت های ثانویه باکتریایی منجر شود و باعث بروز علائمی مثل تب بالا، خلط زرد رنگ یا سبز رنگ و علائم شدیدتر را ایجاد کند.
علت ابتلا به زکام
زکام به علت عفونت ویروسی ایجاد می شود. ویروس های مختلف ممکن است منجر به این بیماری شوند. شایع ترین ویروس هایی که زکام را ایجاد می کنند عبارتند از:
- ویروس راینو (Rhinoviruses)
- ویروس متاپنومو ویروس انسانی (HMPV)
- ویروس پاراآنفلوانزای انسانی (HPIV)
- ویروس سین سیشیال تنفسی (RSV)
این ویروس ها از طریق قطره های تنفسی که در هنگام عطسه و سرفه کردن افراد درگیر بیماری پراکنده می شوند و تماس نزدیک با افراد مبتلا به زکام منتقل می شوند. همچنین، تماس با اشیاء و سطوح آلوده که توسط افراد مبتلا به زکام لمس شده اند، نیز می تواند به انتقال ویروس ها کمک کند. توجه داشته باشید که زکام یک عفونت ویروسی است و نیازی به داروهای آنتی بیوتیک ندارد. درمان زکام معمولا به مراقبت های فردی و گذشت زمان برای بهبود نیاز دارد. توصیه می شود در مواقع ابتلا به زکام و همچنین در فصل های که شیوع زکام بیشتر است، با رعایت بهداشت دست و زدن ماسک تنفسی در صورت نیاز از خود و دیگران محافظت کنید.
عوامل خطر زکام
عوامل خطر نزله متنوع هستند و در افزایش احتمال ابتلا به این بیماری نقش دارند. برخی از این عوامل عبارتند از:
- داشتن سیستم ایمنی ضعیف: افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، از جمله افراد مسن، کودکان، افراد مبتلا به بیماری های مزمن یا داروهایی که سیستم ایمنی بدن را کاهش می دهند، احتمال بیشتری برای ابتلا به بیماری دارند.(مواد غذایی برای تقویت سیستم ایمنی بدن)
- سن: کودکان (زیر شش سال) به عنوان یک گروه پر خطر برای ابتلا به زکام شناخته می شوند، زیرا سیستم ایمنی آنها هنوز به طور کامل توسعه نیافته است.
- سیگار کشیدن: افرادی که سیگار می کشند یا در معرض دود سیگار افراد دیگر قرار دارند، بیشتر به زکام و بیماری های تنفسی دیگر مبتلا می کنند. سیگار باعث تضعیف سیستم تنفسی می شود.
- فصل: سرماخوردگی ها در فصول سرد به ویژه پاییز و زمستان بیشتر رایج هستند. ویروس های زکام در این فصل ها بیشتر فعال هستند.
- قرار گرفتن در معرض افراد مبتلا به زکام: اگر شما در معرض افراد مبتلا به زکام، به خصوص در محیط هایی همچون مدارس یا محل های عمومی که افراد زیادی حضور دارند، قرار داشته باشید، احتمال ابتلا به زکام افزایش می یابد. زیرا انتقال ویروس ها در محیط های شلوغ بیشتر است.
- استفاده از قطره و یا اسپری بینی: مصرف طولانی مدت اسپری های بینی ممکن است باعث عوارض جانبی مثل خشکی بینی، خونریزی بینی و التهاب مخاط شود.
- ابتلا به بیماری های خاص: بیماری های مزمن و وضعیت های خاص مانند پر کاری تیروئید (دلایل پر کاری تیروئید)، بیماری های قلبی عروقی و دیابت می توانند نزله را بدتر کنند و به تنش و عوارض بیشتری منجر شوند.
- استرس: استرس روحی و جسمی می تواند باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن شود و باعث افزایش احتمال ابتلا به زکام یا شدت علائم آن شود.
- پولیپ بینی: پولیپ های بینی می توانند به مشکلات تنفسی و عوارض مرتبط با التهاب سینوس ها منجر شوند. پولیپ های بینی عمدتا از غشای مخاطی بینی نشات می گیرند و معمولا غیر سرطانی هستند.
- محرک های شغلی و محیطی: عوامل محیطی مانند آلودگی هوا، عطرهای تند، دود سیگار، بوهای غلیظ و مواد شیمیایی می توانند باعث افزایش ویروس های زکام در محیطی که افراد مشغول فعالیت هستند، منجر شوند.
عوارض زکام
زکام ممکن است به عوارض مختلفی منجر شود. در ادامه به توضیح عوارض احتمالی این بیماری می پردازیم:
- حمله آسم (Asthma Exacerbation): برخی از افراد مبتلا به آسم ممکن است زکام را به عنوان عامل تحریک کننده و تشدید کننده علائم آسم تجربه کنند. زکام می تواند منجر به تنگی نفس، سرفه و التهاب مجاری تنفسی گردد. بنابراین، افرادی که به آسم مبتلا هستند، باید در مواجهه با زکام از خود مراقبت بیشتری کنند.
- سینوزیت حاد (Acute Sinusitis): زکام می تواند به التهاب و عفونت سینوس های صورت منجر شود. افراد ممکن است علائمی مانند سردرد، تورم یا گرفتگی بینی، خلط سفید یا زرد و تب را تجربه کنند. در برخی موارد، سینوزیت حاد ممکن است به مشکلات جدی تری منجر شود.
- عفونت گوش (اوتیت میانی): زکام می تواند به عفونت گوش میانی به ویژه در کودکان منجر شود. علائم عفونت گوش میانی شامل درد گوش، تورم، خونریزی گوش و تب می شوند.
- سایر عفونت ها: زکام ممکن است سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند و مسیر ابتلا به عفونت های دیگر را نیز تسهیل کند. بنابراین در برخی موارد، عوارض زکام ممکن است عفونت های دیگری مانند عفونت های ریه، عفونت های گوارشی یا سایر عفونت های تنفسی را نیز به دنبال داشته باشد.
پیشگیری از زکام
رعایت مراقبت های بهداشتی و اقدامات مناسب می تواند از ابتلا به نزله پیشگیری کند. در ادامه، اقداماتی برای پیشگیری از زکام آورده شده است:
- شستشوی دست: شستشوی مرتب و صحیح دست ها با آب و صابون به مدت حداقل ۲۰ ثانیه می تواند از انتقال ویروس ها به بدن جلوگیری کند.
- استفاده از ماسک: استفاده از ماسک یکی از اقدامات موثر در کاهش انتقال ویروس ها، به ویژه در مواقعی که شما یا دیگران علائم زکام دارید، بسیار مهم است. ماسک می تواند کمک کند تا ذرات تنفسی حاوی ویروس ها محدود شده و انتقال آنها به دیگران کاهش یابد.
- پوشاندن دهان و بینی در زمان عطسه و سرفه: زمانی که عطسه یا سرفه می کنید، دهان و بینی خود را با دستمال بپوشانید تا انتقال قطرات تنفسی حاوی ویروس به دیگران کاهش یابد.
- اجتناب از تماس نزدیک با افراد مبتلا: در صورت ممکن از تماس نزدیک با افرادی که علائم زکام دارند اجتناب کنید، این اقدام می تواند به پیشگیری از انتقال ویروس ها کمک کند.
- تقویت سیستم ایمنی: مراقبت از سلامت عمومی و تقویت سیستم ایمنی بدن می تواند به پیشگیری از زکام کمک کند.
- واکسن آنفولانزا: دریافت واکسن آنفولانزا یکی از مهم ترین اقدامات برای پیشگیری از عفونت های تنفسی است. آنفولانزا یک بیماری ویروسی است که ممکن است علائمی شبیه به زکام داشته باشد، اما به شدت مخاطره آفرین برای برخی افراد، به ویژه کودکان، افراد مسن، افراد با سیستم ایمنی ضعیف و افراد مبتلا به بیماری های مزمن است.
- مصرف مکمل های تقویتی: برخی مکمل های تقویتی مانند ویتامین C و زینک ممکن است به تقویت سیستم ایمنی بدن و پیشگیری از زکام کمک کنند. اما توصیه می شود قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید.
- تغذیه سالم: بهترین راه برای تقویت سیستم ایمنی بهبود تغذیه متعادل و سالم است. مصرف میوه ها و سبزیجات غنی از ویتامین ها و مواد معدنی، مصرف مواد غذایی کامل و تغذیه مناسب می تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند.
- ورزش منظم: فعالیت های ورزشی منظم می توانند به تقویت سیستم ایمنی کمک کنند و به کاهش شدت عفونت ها و همچنین به تاخیر انداختن ابتلا به انواع بیماری های عفونی کمک کنند.
- خواب کافی: خواب کافی و با کیفیت برای سلامتی و تقویت سیستم ایمنی بسیار حیاتی است. خواب ناکافی می تواند به افت سیستم ایمنی و افزایش خطر ابتلا به عفونت ها منجر شود.
- مدیریت استرس: استرس می تواند به شدت سیستم ایمنی را تحت تاثیر قرار دهد. واکنش های بدن به استرس ممکن است به نحوی منفی روی سیستم ایمنی تاثیر بگذارند. استرس موجب افزایش تولید هورمون های استرس مانند کورتیزول می شود که ممکن است به تخریب سلول های سیستم ایمنی و کاهش عملکرد آن منجر شود. تمرین های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، یوگا، تمرینات تنفسی عمیق و تکنیک های تفکر مثبت می توانند به کاهش استرس و بهبود سلامت عمومی کمک کنند. این تمرین ها می توانند به شما کمک کنند تا به شیوه ای آرام و متعادل به استرس و واکنش های جسمی نسبت به آن پاسخ دهید.
روش های درمان
درمان های دارویی
قرص ماسومنت به عنوان یک مکمل طبیعی برای درمان عفونت های تنفسی و سرفه مورد استفاده قرار می گیرد. ماسومنت معمولا به صورت قرص مکیدنی مصرف می شود. این قرص از ترکیب چندین گیاه دارویی مختلف مانند آلوئه ورا، گلگندم، زنجبیل، آنیسون، پنیرک، علف بابونه و سایر گیاهان دیگر ساخته شده است. این گیاهان معمولا خواص ضد التهابی و ضد عفونی کننده دارند که ممکن است در کاهش علائم زکام و سرفه موثر باشند.
یکی از مزایای ماسومنت این است که معمولا به عوارض جانبی کمتری نسبت به داروهای شیمیایی که برای درمان علائم زکام و سرفه مورد استفاده قرار می گیرد دارد. ممکن است برخی افراد حساسیت یا عوارض جانبی نادر نسبت به ماسومنت داشته باشند. بهتر است قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنید.
There is no cure for the common cold, but treatments can help relieve symptoms
According to the CDC, adults get 2 to 3 colds per year on average, and children get 6 to 8درمانی برای سرماخوردگی وجود ندارد، اما درمان ها قادر هستند که علائم را بهبود دهند
بر اساس آمار cdc (مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری)، بزرگسالان به طور میانگین سالانه ۲ الی ۳ بار و کودکان ۶ الی ۸ بار دچار سرماخوردگی می شوند
به نقل از سایت cdc.gov
درمان های طب سنتی
رعایت نکات زیر بهترین روش برای مدیریت زکام یا نزله در طب سنتی هستند:
- استفاده از کمپرس گرم می تواند به کاهش علائم زکام کمک کند. گرما می تواند با افزایش جریان خون در عضلات، درد را تسکین دهد.
- سیاه دانه یا زیره سیاه خواص ضدالتهابی دارد و ممکن است به تسکین علائم زکام کمک کند.
- اغلب افراد وقتی سرماخوردگی دارند، از خواب بهره زیادی می برند تا بدن برای بهبود فرصت داشته باشد. خواب به ترشحات کمک می کند که از مجاری تنفسی خارج شوند. اما در مواردی ممکن است، خواب بیش از حد باعث مشکلات دیگری شود.
- در طول سرما خوردگی تغذیه مناسب و مصرف غذاهای حاوی ویتامین ها و مواد معدنی می توانند به تقویت سیستم ایمنی کمک کنند. میوه ها، سبزیجات، مرغ و سوپ های گرم می توانند گزینه های مناسبی برای درمان سرماخوردگی باشند.
- مصرف مقدار کافی آب و مایعات برای حفظ رطوبت بدن و کاهش خشکی و علائم زکام مفید است.
- استراحت کافی به بدن کمک میکند تا با بیماری زکام مقابله کند و بهبودی را تسریع کند.
- بخور دادن با استفاده از گل ها و گیاهان ممکن است به تسکین علائم زکام کمک کند.
بیشتر بدانید: علائم حساسیت های فصلی در کودکان
چه موقع باید به پزشک مراجعه کنیم؟
نزله می تواند به عفونت هایی مانند عفونت سینوس، سرگیجه یا عفونت گوش تبدیل شود یا علائمی داشته باشد که نیاز به تشخیص و درمان توسط پزشک داشته باشد. در زیر علائم و مواردی آمده اند که ممکن است نیاز به مراجعه به پزشک داشته باشند:
- اگر علائم شما بیش از یک هفته بهبودی نیابد.
- تب بالایی دارید.
- اگر علائم شدیدی نظیر سرگیجه شدید، سردرد شدید یا درد شدید در گوش یا حلق دارید.
- از مشکلات تنفسی نظیر تنگی نفس شدید رنج می برید.
- چنانچه سابقه ابتلا به بیماری های خاصی مانند دیابت یا بیماری های قلبی عروقی دارید، ممکن است نیاز به مراجعه به پزشک داشته باشید.
- اگر علائم نگران کننده دیگری مانند خونریزی شدید بینی دارید، باید سریعا به پزشک مراجعه کنید.
بیشتر مطالعه کنید: واکسن آنفولانزا
آیا زکام با آنتی بیوتیک درمان می شود؟
نه، این بیماری با خوردن آنتی بیوتیک درمان نمی شود. زکام عمدتا به وسیله ویروس ها ایجاد می شود و آنتی بیوتیک ها تنها در درمان عفونت های باکتریایی موثر هستند. این بیماری عمدتا به وسیله استراحت کردن، خوردن مایعات زیاد، تقویت سیستم ایمنی، خوردن داروهای ضدسرفه و مسکن ها درمان می شود.
تفاوت زکام و سرماخوردگی
سرماخوردگی و زکام هر دو بیماری عفونی هستند و اکثرا توسط ویروس ها ایجاد می شوند. تفاوت هایی که ممکن است بین سرماخوردگی و زکام وجود داشته باشد، عبارتند از:
- زکام: علائم زکام با علائم شدیدتری از سرماخوردگی دیده می شود. علائم زکام شامل تب بالا، سردرد، درد عضلات بدن، لرزش، خستگی شدید، سرگیجه، گلو درد، سرفه خشک و عطسه می شود. بیماری زکام ممکن است بیش از یک هفته طول بکشد تا بهبودی یابد.
- سرماخوردگی: سرما خوردگی معمولا با علائم خفیف تری همراه است. علائم عمومی سرماخوردگی شامل گلو درد، خستگی، سرفه، عطسه، قطره بینی، آبریزش بینی (درمان های آبریزش بینی) و گاهی اوقات تب خفیف می شود. سرماخوردگی عموما در مدت کوتاه بهبود می یابد و حدود یک هفته طول می کشد.
تفاوت زکام و عفونت سینوسی
زکام و عفونت سینوسی شباهت هایی از نظر علائم با هم دارند، اما علل و مکانیسم های آنها متفاوت هستند. در زیر تفاوت های اصلی بین این دو بیماری ذکر شده است:
- زکام: زکام به عنوان یک عفونت مجاری تنفسی فوقانی شناخته می شود و عمدتا توسط ویروس هایی نظیر رینوویروس، کوروناویروس و آدنوویروس ایجاد می شود. علائم شایع زکام شامل آبریزش بینی، سرفه، سردرد، گلو درد، خستگی و اغلب تب پایین می شوند. این علائم به طور عمده در مجاری تنفسی فوقانی (مانند بینی و گلو) مشاهده می شوند.
- عفونت سینوسی: عفونت سینوسی به عنوان سینوزیت نیز شناخته می شود و اغلب ناشی از التهاب سینوس ها (فضاهای خالی در استخوان های صورت و جمجمه) است. این نوع عفونت ممکن است از عوامل مختلفی نظیر عفونت های باکتریایی، عفونت های ویروسی، آلرژی ها، شرایط محیطی خشک یا گرم، ترشحات بینی زیاد ناشی شود. علائم عفونت سینوسی ممکن است شامل درد و فشار در مناطق سینوسی، تب، ترشحات بینی که ممکن است سبز یا زرد رنگ باشند، کاهش حس بویایی، درد در مناطق نزدیک سینوس ها (مثل دندان ها)، احساس خستگی و بوی بد دهان باشند.
تفاوت زکام و کرونا
در ادامه تفاوت های بین دو بیماری کرونا و زکام ذکر شده است.
- زکام: بروز علائم بیماری زکام معمولا روند تدریجی دارند و عمدتا به صورت ناگهانی ظاهر نمی شوند. علائم بیماری زکام شامل عطسه، سردرد، آبریزش بینی یا گرفتگی بینی، گلو درد، سرفه های خفیف، خستگی و تب هستند.
- کرونا ( Covid-19): علائم بیماری کرونا ممکن است از خفیف تا شدید باشند و به صورت ناگهانی ظاهر می شوند. علائم کرونا ممکن است شامل خستگی، درد، گلو درد، سردرد، تنگی نفس، تب بالای ۳۷ درجه سانتی گراد، سرفه مداوم و خشک، از بین رفتن حس چشایی یا حس بویایی باشند.
سلام،
لطفا توضیحات بیشتری در مورد این بیماری بدید و اینکه یه سوال،
من خیلی سال پیش که بچه بودم، جایی خوندم که با عرض معذرت ادرار در حمام، باعث بیماری زکام میشه. آیا چنینچیزی درسته؟ و اگر نیست، این امر سبب چه بیماری ای میشه؟؟
محض سوال و اینکه دانش عمومی مون اضافه بشه،پرسیدم.
با تشکر
سلام وقت بخیر
در واقع زکام همان سرماخوردگی است اما در مرحله اولیه و با علائمی مانند آبریزش بینی و عطسه همراه است، زمانی که به این علائم تب، گلو درد و سردرد و عفونت اضافه شود به سرماخوردگی تبدیل می شود.
هردو بیماری عفونی و ویروسی هستند که از طریق تماس با فرد آلوده و یا سطوح آلوده منتقل می شوند.
خیر اینکه ادرار در حمام باعث زکام و یا سرماخوردگی شود یک باور غلط است و هیچ منبع علمی ندارد. این کار باعث بیماری خاصی نمی شود فقط باعث بوی نامطبوع و رشد باکتری در محیط حمام می شود.