سرطان تیروئید

چندین نوع سرطان تیرویید وجود دارد. بیشتر انواع آن به کندی رشد می کنند اما برخی گونه ها بسیار تهاجمی هستند. بیشتر انواع آن را میتوان با درمان، بهبود داد.

به نظر میرسد آمار سرطان تیرویید رو به افزایش است. این افزایش میتواند در اثر بهبود فناوری و شناسایی بهنگام سرطانهای تیرویید در مراحل نخستین باشد که هنگام تصویربرداری به دلایل دیگری شناسایی میشوند معمولا کوچک هستند و به خوبی به درمان پاسخ می دهند.

علائم و نشانه ها

بیشتر نخست هیچ نشانه ای ایجاد نمیکنند اما با پیشروی و گسترش آنها، این علائم و نشانه ها ممکن است پدید بیاید:

• توده یا برامدگی در گردن که ممکن است با دست بتوان آن را حس کرد
• اذیت کردن لباسهای یقه تنگ و احساس خفگی
• تغییر صدا (مانند گرفتگی صدا)
• دشواری قورت دادن
• ورم گره های لنفاوی گردن
• درد در گردن و گلو

چه عواملی باعث سرطان تیروئید می شوند؟

سرطان تیروئید زمانی رخ میدهد که سلولهای تیروئید دچار تغییر دی ان ای شوند. دی ان ای (DNA) سلول، دربردارنده دستورهایی است که به سلول میگوید چه کاری باید انجام بدهد. تغییر دی ان ای که به آن جهش گفته میشود، میتواند باعث شود سلول به تندی رشد کند و تکثیر شود. این سلولها در زمانی که یک سلول طبیعی برنامه ریزی شده تا بمیرد، نمی میرند و انباشته ای از سلولهای ناکارامد (به نام تومور) ایجاد میکنند که کارکرد آن عضو را مختل مینماید.

تومور سرطانی رشد کرده و به بافتهای پیرامون میتازد و میتواند به گره های لنفاوی در گردن برسد. گاهی سلولهای سرطانی فراتر از گردن رفته و به ریه، استخوان و بخشهای دیگر بدن میرسند.

انواع سرطان تیروئید

سرطان تیروئید بر اساس نوع سلول های درگیر، دسته بندی میشوند. برای تعیین نوع سرطان، نمونه ای از بافت سرطانی در زیر میکروسکوپ بررسی می شود. نوع سرطان تیروئید در برنامه درمانی و پیش بینی روند درمان اهمیت دارد.انواع سرطان تیروئید:

۱.سرطان تیروئید تمایز یافته (Differentiated thyroid cancers): این دسته بزرگ از سرطان های تیروئید دربردارنده انواع سرطان تیروئید است که از سلولهایی آغاز میشوند که هورمونهای تیروئید ساخته و انبار میکنند. این سلولها، سلولهای فولیکولار نام دارند. سلولهای سرطان تیروئید تمایز یافته در زیر میکروسکوپ مشابه سلولهای سالم دیده می شوند.

۲. سرطان تیروئید پاپیلاری (Papillary thyroid cancer): شایعترین نوع سرطان تیروئید است. این سرطان در هر سنی ممکن است رخ دهد اما بیشتر بین ۳۰ تا ۵۰ سالگی دیده میشود. بیشتر این سرطانها کوچک بوده و به درمان خوب پاسخ میدهند حتی اگر سلول های سرطانی به گره های لنفاوی گردن رسیده باشند. بخش کوچکی از سرطان های تیروئید پاپیلاری تهاجمی هستند و ممکن است ساختارهای گردن یا بخشهای دیگر بدن را درگیر نمایند.

۳. سرطان تیروئید فولیکولاری (Follicular thyroid cancer): این نوع نادر سرطان معمولا در افراد بالای ۵۰ سال دیده میشود. سلولهای سرطان تیروئید فولیکولار معمولا به گره های لنفاوی گردن نمیرسد. هرچند گاهی توده های بزرک و تهاجمی میتوانند به بخشهای دیگر بدن برسند. سرطان تیروئید فولیکولار در بیشتر وقت ها به ریه ها و استخوان ها میزند.

۴. سرطان تیروئید سلول هرتل (Hurthle cell thyroid cancer): نوعی سرطان تیروئید فولیکولار خوانده میشد اما اکنون خود یک گونه جدا به شمار می آید چرا که سلولهای سرطانی در این گونه، رفتار متفاوتی دارند و به درمان متفاوتی پاسخ میدهند. سرطان تیروئید سلول هارتل تهاجمی است و میتواند ساختارهای دیگر گردن را درگیر کرده و به بخشهای دیگر بدن گسترش یابد.

۵.سرطان تیروئید کم تمایز یافته (Poorly differentiated thyroid cancer): این گونه نادر  تهاجمی تر از گونه تمایز یافته آن است و اغلب به درمانهای همیشگی پاسخ نمیدهد.

همچنین بخوانید: کم کاری تیروئید در کودکان

۶. سرطان تیروئید آناپلاستیک (Anaplastic thyroid cancer): به تندی رشد میکند و درمان آن دشوار است. اگرچه درمانها به کند کردن پیشروی بیماری کمک میکنند. سرطان تیروئید آناپلاستیک در افراد بالای ۶۰ سال بیشتر دیده میشود و علائم و نشانه های شدیدی میتواند ایجاد کند مانند برامدگی گردن که به تندی پیشروی میکند و میتواند به دشوار شدن تنفس و بلع منجر شود.

۷.سرطان تیروئید مدولاری (Medullary thyroid cancer): این گونه نادر در سلولهای سی (C cells) تیروئید آغاز میشوند که هورمون کلسی تونین می سازد. افزایش کلسی تونین در خون میتواند نشان دهنده سرطان مدولاری در مراحل بسیار نخستین باشد. برخی سرطانهای تیروئید مدولاری بر اثر ژنی به نام RET ایجاد میشوند که از پدر یا مادر به ارث میرسد. تغییراتی که در این ژن رخ داده است باعث ایجاد سرطان تیروئید مدولاری خانوادگی و نئوپلازی چندگانه غدد درون ریز نوع ۲ میشود. مدولاری خانوادگی احتمال این سرطان را افزایش میدهد. نئوپلازی چندگانه غدد درون ریز نوع دو، ریسک سرطان تیروئید، سرطان غده آدرنال و انواع دیگر سرطان را افزایش می دهد.

۸.دیگر انواع نادر سرطان تیروئید: گونه های بسیار کمیاب دیگری از سرطان هایی که از تیروئید آغاز می شوند نیز وجود دارند مانند لنفوم تیروئید که از سلول های دستگاه ایمنی تیروئید آغاز می شود و سارکوم تیروئید که از سلول های بافت همبند تیروئید سرچشمه می گیرد.

چه عواملی احتمال سرطان تیروئید را بیشتر می کنند?

عوامل زمینه ساز چنین هستند:

• جنسیت زن: سرطان تیروئید در زنان بیشتر از مردان رخ می دهد. کارشناسان بر این باورند این میتواند در پیوند با هورمون استروژن باشد. کسانی که دختر به دنیا می آیند استروژن بیشتری در بدنشان وجود دارد.
• قرار گیری در معرض تابش بالا: پرتو درمانی (رادیوتراپی) در سر و گردن، ریسک ابتلا را بالا میبرد.
• برخی سندرمهای ژنتیکی ارثی: سندرم های ژنتیکی که خطر ابتلا را بیشتر می کنند عبارتند از سرطان تیروئید مدولاری خانوادگی، نئوپلازی چندگانه غدد درون ریز، سندرم یا نشانگان کودن (Cowden syndrome) و پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی. انواع سرطان تیروئید که گاهی با سابقه خانوادگی همراه است سرطان تیروئید مدولاری و پاپیلاری هستند.

همچنین بخوانید: انواع آزمایش ژنتیک

عوارض آن

مهمترین عارضه ای که ایجاد می کند، درگیر کردن بخش های دیگر بدن مانند کبد، ریه ها یا استخوان ها و از کار انداختن آنهاست. شناسایی و درمان این سرطان در مراحل نخست، احتمال این گسترش (متاستاز) را کاهش میدهد.

از جمله عوارضی که در درمان ممکن است تجربه کنید عبارتند از:

• برگشت سرطان پس از درمان (چون این سرطان ممکن است به کندی رشد کند می تواند بیست سال طول بکشد تا برگردد)
• آسیب دیدن حنجره و گرفتگی صدا پس از جراحی
• پایین آمدن میزان کلسیم بدن به دلیل برداشت تصادفی غدد پاراتیروئید در جراحی

تشخیص

برای تشخیص آن پس از معاینه فیزیکی تیروئید، پزشک احتمالا تاریخچه بیماری خانوادگی و علائم و نشانه هایتان را جویا میشود. سپس آزمایش هایی ممکن است برایتان بنویسد:

۱.آزمایش خون کارکرد تیروئید: مقدار هورمون تی اس اچ (TSH) که هورمون تحریک کننده تیروئید است و هورومونهایی که غده تیروئید میسازد اندازه گیری میشوند.

۲. سونوگرافی تیرویید: سونوگراف یا اولتراسوند دستگاهی است که با کمک امواج با فرکانس بالا، تصاویری از ساختارهای بدن ایجاد میکند. برای سونوگرافی تیروئید، بخشی از دستگاه سونوگرافی بر روی پایین گردن گذاشته میشود. اگر در تصویر نهشته های کلسیومی (میکروکلسیفیکیشن) در غده تیروئید دیده شود و غده مرزهای نامنظم داشته باشد، احتمال سرطانی بودن آن وجود دارد. اگر احتمال سرطان بالا باشد، آزمایشهای دیگری برای تایید یا رد آن و تعیین نوع سرطان پیشنهاد میشود.

۳. برداشتن نمونه بافت تیروئید: نمونه برداری از تیروئید با سوزن نازکی انجام میشود. سوزننازک و دراز از پوست وارد شده و به غده تیروئید میرسد و با مکش نمونه از طریق آن برداشته شده و بیرون کشیده میشود. تصویربرداری سونوگرافی برای هدایت دقیق سوزن به کار گرفته میشود. نمونه به آزمایشگاه فرستاده میشود. برخی گونه های سرطان تیروئید، در نمونه برداری نتیجه روشنی نمیدهند به ویژه سرطان تیروئید سلول هارتل و فولیکولار. اگر چنین شود، پزشک نمونه برداری دیگری دستور میدهد یا عمل جراحی برداشتن تیروئید را در پیش میگیرد تا آزمایش های دقیقتر و بهتر انجام شوند. آزمایشهای تخصصی بررسی جهش ژنی (آزمایش مارکر مولکولی) نیز میتواند سودمند باشد.

۴. تصویربرداری با ردیاب رادیواکتیوی: ید رادیواکتیوی به بدن فرستاده شده و با استفاده از دوربین ردیاب ویژه ای، ردیابی میشود. بیشتر از این روش پس از جراحی برای یافتن هر گونه سلول سرطانی باقی مانده به کار گرفته میشود. این آزمایش برای سرطانهای تیروئید فولیکولار و پاپیلاری بیشتر سودمند است. سلول های تیروئید سالم ید را از خون می گیرند و استفاده میکنند. برخی انواع سلولهای سرطانی تیروئید نیز این کار را انجام میدهند. هنگامی که ید رادیواکتیوی به یک سیاهرگ تزریق شده یا قورت داده می شود، هر سلول سرطانی تیروئید که در بدن باشد، ید را جذب میکند. هر سلولی که ید را بگیرد در تصویر دیده میشود.

انواع آزمایش های تیروئید را بدانید

*سی تی اسکن یا ام آر آی برای بررسی گسترش سرطان به بخش های دیگر بدن

*آزمایش ژنتیک برای اینکه آشکار شود آیا ژن معیوب عامل این سرطان را به ارث برده اید یا نه.

روش های درمان سرطان تیروئید

درمان بستگی به نوع آن و مرحله آن و همچنین وضعیت تندرستی بیمار و خواست او دارد. بیشتر بیماران دورنمای خوبی با درمان دارند و به خوبی بهبود می یابند.

برای تیروئید پاپیلاری کوچک ممکن است درمان فوری نیاز نباشد چون این سرطانها ریسک کمی در گسترش و رشد دارند. به جای جراحی یا درمان های دیگر، ممکن است پزشک ارزیابی مرتب و نظارت بر سرطان را پیشنهاد کند. همچنین آزمایش خون و سونوگرافی گردن یک تا دو بار در سال باید انجام شود.

در برخی افراد ممکن است سرطان هرگز رشد نکند و نیازی به درمان نداشته باشد و در برخی دیگر توموری که شناسایی شده باید درمان شود.

روش های درمان به این گونه هستند:

• عمل جراحی: بیشتر موارد سرطان تیروییدی که نیاز به درمان دارند، با جراحی برداشتن بخشی از تیروئید یا همه آن درمان می شوند. نوع عمل بستگی به جایگاه و اندازه سرطان و گستردگی آن دارد. اگر سرطان به گره های لنفاوی رسیده باشد، گره های لنفاوی نیز باید برداشته شوند.
• هورمون درمانی تیروئید: هورمون درمانی تیروئید یک درمان برای پر کردن جای خالی هورمون های تیروئید یا تکمیل کننده آن ها است. درمان جایگزینی هورمون تیروئید به صورت قرص معمولا داده میشود.
• درمان با ید رادیواکتیو: درمان با ید رادیواکتیو از گونه ای از ید استفاده می کند که سلول های تیروئید را از بین می برد. بنابراین هر سلول تیروئیدی که پس از جراحی باقی مانده است به این روش نابود میشود. از این روش بیشتر در درمان سرطان تیروئید تمایز یافته ای استفاده میشود که ریسک گسترش به بخشهای دیگر بدن را دارند.
• تزریق الکل به سرطان: ابلیشن با الکل یا اتانول ابلیشن روشی دیگر است که برای درمان سرطان تیروئید به کار گرفته می شود. در آن الکل به تومور سرطانی تزریق میشود. این روش برای درمان سرطان های کوچک تیروئید به کار گرفته میشود.

در چه صورت به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر هر گونه نشانه ای در بدن خود میبینید که شما را نگران کرده است باید نزد پزشک بروید.

همچنین هر یک از نشانه های نامبرده را اگر دارید، برای بررسی آن به پزشک مراجعه کنید.

درمان سرطان تیروئید پیشرفته

برای درمان سرطانهای تیروئید تهاجمی که تندتر رشد میکنند، درمانهای بیشتری نیاز است مانند موارد زیر:

بهبودی از سرطان تیروئید چقدر طول میکشد؟

این کاملا بستگی به شرایط دارد. عوامل تعیین کننده بهبودی از سرطان چنین هستند:

• سن
• اندازه تومور
• مرحله سرطان
• وضعیت سلامتی
• نوع درمان

همچنین بخوانید: غده تیروئید و کارایی آن

راه های پیشگیری

هنوز روشن نیست چه چیزی باعث تغییرات ژنی منجر به سرطان تیروئید میشود از این رو راهکاری برای پیشگیری از این بیماری برای کسانی که ریسک متوسط دارند پیشنهاد نمیشود. برای کسانی که در خطر بالای سرطان تیروئید قرار دارند یعنی ژنی را به ارث برده اند که ریسک این بیماری را افزایش میدهد، میتوان عمل جراحی برداشتن تیروئید را انجام داد. این کار، تیروئیدکتومی پیشگیرانه نام دارد. در مورد معایب و مزایای آن با پزشک گفتگو کنید.

برای کسانی که نزدیک به مراکز انرژی هسته ای کار میکنند، خوردن داروهایی که تاثیر تشعشع بر تیروئید را کم میکند میتواند سودمند باشد. این دارو که یدید پتاسیم نام دارد، برای حوادث راکتورهای هسته ای به کار گرفته میشود. اگر در جایی زندگی میکنید که کمتر از ۱۵ کیلومتر از نیروگاههای هسته ای فاصله دارد و نگران ایمنی آن هستید، میتوانید با پزشک مشورت کنید و این دارو را بخورید.