سرطان معده چگونه به وجود می آید ؟

شاید تا به امروز بارها و بارها شنیده باشید که بیماری سرطان معده در میان افراد زیاد شده است، اما ندانید که سرطان معده چیست و چه عواملی باعث بروز این بیماری می شوند. در این مقاله با دکتر آسپرین همراه باشید تا به پاسخ همه سوالات خود درباره سرطان معده برسید.

سرطان معده چیست؟

شایع ترین سرطان و بیماری دستگاه گوارش، سرطان معده است. سرطان معده یک بیماری انکولوژیک است که با ایجاد یک نئوپلاسم بدخیم از اپیتلیوم غشای مخاطی مشخص می شود. این تومور از سلول های لایه مخاطی داخلی دیواره معده ایجاد می شود و می تواند در قسمت های مختلف معده، در بدنه (قسمت اصلی معده)، در قسمت فوقانی (جایی که معده به مری متصل می شود) و در قسمت پایین (جایی که معده به روده ها متصل می شود)، ایجاد شود.

شیوع و سن بروز سرطان معده

سرطان معده یک بیماری نسبتا شایع است که به سرعت ایجاد می شود و متاستاز می دهد. سالانه حدود ۸ میلیون نفر در جهان بر اثر سرطان معده جان خود را از دست می دهند.

شیوع این بیماری در کشورهای مختلف نابرابر است. این عمدتا با ماهیت تغذیه، شیوه زندگی، عوامل محیطی مرتبط است. بیش تر افراد بالای ۵۰ سال بیمار می شوند. با این حال، در سال های اخیر، تومورهای بدخیم به طور فزاینده ای در سنین پایین تر یافت شده است. بر اساس برخی گزارش ها، سرطان معده در مردان (۳۲ درصد) بیش تر از زنان (۲۱ درصد) رخ می دهد. با این حال، همه محققان با این موضوع موافق نیستند. توجه به این نکته ضروری است که اشکال اولیه سرطان معده با موفقیت درمان می شوند، اما از آن جایی که علائم بیماری دیر ظاهر می شوند، اغلب افراد دیر برای معاینه و درمان مراجعه می کنند.

اطلاعات بیشتر : سرطان ریه چیست و چگونه پدید می آید ؟

انواع و مرحله بندی سرطان معده

طبقه بندی بین المللی بیماری های انکولوژیک (TMN) بر اساس سه ویژگی ارزیابی می شوند:

• T (شیوع تومور اولیه): مرحله صفر به پیش سرطان مرتبط می شود، مرحله اول محل سطحی تومور در لایه مخاطی بوده، در مرحله دوم لایه های زیر مخاطی و عضلانی با هم درگیر می شوند، در مرحله سوم تمام دیواره معده دچار شکست شده و در چهارمین مرحله با لایه های زیر مخاطی و عضلانی و هم چنین اندام های مجاور درگیر می شود.
• N (متاستاز به غدد لنفاوی): در مرحله صفر، درگیری در ساختارهای لنفاوی دیده نمی شود، در مرحله اول، سلول های آتیپیک در غدد لنفاوی منطقه ای و در مرحله دوم، در دوردست‌ها شناسایی می شوند و در مرحله سوم، ممکن است گروه های متعددی از غدد لنفاوی درگیر شوند.
• M (متاستاز در اندام های دور): در مرحله صفر، تومورهای ثانویه وجود نداشته و در مرحله اول در اندام های هدف دیده می شوند.

مراحل فرعی در هر مرحله (A، B، C)، با توجه به ویژگی های محل تومور اولیه، اندازه و گسترش متاستازها متمایز می شوند.

علائم بیماری

همان طور که پیش تر اشاره کردیم، مراحل اولیه بیماری معمولا پنهان بوده و در اغلب موارد علائمی مشاهده نمی شود. ممکن است در برخی موارد تومورها به طور تصادفی، مثلا در طول معاینه برای بیماری دیگری یا در زمان بروز علائم غیر اختصاصی بیماری دستگاه گوارش، کشف شوند.

این بیماری معمولا در مرحله ۲ تا ۳ بیماری علائم خود را نشان می دهد. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• ضعف
• آروغ زدن ناخوشایند
• بیزاری از غذاهای خاص
• نفخ
• سوزش سردل
• کاهش وزن غیر منطقی
• حالت تهوع
• کاهش اشتها
• احساس سنگینی در شکم بعد از غذا خوردن
• خستگی سریع

در مراحل بعدی، علائم ممکن است به دلیل عوارض دیگری مثل خونریزی و یا آسیب به اندام های مجاور یا دور اتفاق بیفتد. علائم سرطان در مراحل ۳ تا ۴، می تواند به شرح زیر باشد:

• ملنا (مدفوع قیری)
• خستگی
• دردهای مبهم و تیز با موضع گیری های متفاوت
• زردی
• کاهش وزن
• استفراغ با خون
• آسیت (انباشت مایع در حفره شکم)
• احساس پری در معده هنگام خوردن غذا حتی به مقدار کم

علل ابتلا به سرطان معده

هنوز به طور کامل، دلیل خاصی برای مکانیسم تخریب سلول های مخاط معده شناخته نشده است. عواملی که باعث بروز این بیماری می شوند شامل موارد زیر هستند:

• بیماری های مزمن دستگاه گوارش
• هلیکوباکتریوز
• سابقه خانوادگی (موارد سرطان دستگاه گوارش در بستگان نزدیک)
• اثرات سمی مواد شیمیایی
• سیگار کشیدن
• مصرف نوشیدنی های الکلی
• عملیات منتقل شده روی معده

استرس، مسمومیت، مصرف برخی داروها، عادات بد غذایی (کمبود سبزیجات و میوه ها، مصرف زیاد گوشت، غذاهای چرب، محصولات نیمه آماده) می توانند در ایجاد تومور موثر باشند.

عوامل خطر سرطان معده

عوامل متعددی وجود دارند که باعث افزایش خطر ایجاد سلول های سرطانی در معده می شوند. این عوامل خطر شامل بیماری ها و شرایط خاص زیر هستند:

• عفونت های باکتریایی هلیکوباکتر پیلوری (عفونت رایجی که می تواند منجر به زخم معده شود)
• وجود تومور در سایر اندام های دستگاه گوارش
• پولیپ معده
• سندرم های ژنتیکی ارثی
• افراد مسن، معمولا افراد ۶۰ سال به بالا
• مردان
• افراد سیگاری
• افراد دارای اضافه وزن یا چاق
• داشتن سابقه خانوادگی

روش های تشخیص سرطان معده

FGDS (فیبروگاسترودئودنوسکوپی)، روشی اصلی برای تشخیص سرطان معده است. در حین عمل، پزشک یک آندوسکوپ (یک لوله انعطاف پذیر با دوربین و یک هندپیس در انتهای آن) را به داخل حفره معده وارد کرده و با استفاده از تصویر دوربینی که روی مانیتور نمایش داده می شود، مخاط، محل تومور و اندازه تقریبی آن را بررسی و تعیین می کند. هم چنین برای تعیین نوع بافت شناسی، از روش بیوپسی (نمونه برداری از بافت از کانون دژنراسیون) استفاده می شود و نمونه به دست آمده برای بررسی مورفولوژیکی به آزمایشگاه ارسال می شود. با توجه به نتایج این آزمایش، تشخیص و درجه بدخیمی تومور انجام خواهد شد.

برای ارزیابی اندازه تومور، از اشعه ایکس و هم چنین برای بررسی وضعیت غدد لنفاوی و سایر اندام ها، سی تی اسکن یا ام آر آی با کنتراست انجام می شود. علاوه بر این موارد، برای نشانگرهای تومور، آزمایشات دیگری ممکن است تجویز شود.

اطلاعات بیشتر : اهمیت آندوسکوپی در تشخیص و درمان بیماری ها

درمان سرطان معده

درمان بیماری های انکولوژیک به شیوه ای پیچیده با استفاده از روش های مختلفی انجام می شود. انتخاب روش های درمانی به وضعیت بیمار، نوع بافت شناسی تومور و مرحله توسعه بیماری بستگی دارد.

درمان اصلی برای سرطان معده جراحی است. در مراحل اولیه، با حفظ جزئی اندام و در مراحل بعدی، با حذف کامل اندام انجام می شود.

ممکن است قبل یا بعد از جراحی نیاز باشد برای از بین بردن سلول های بدخیم باقی مانده، از درمان ضد سرطانی استفاده شود. هم چنین ممکن است برای تومورهای که غیرقابل عمل هستند، نیز از روش تسکین دهنده و دارویی استفاده شود.

درمان با شیمی درمانی و دارویی

ممکن است با توجه به تشخیص پزشک، برای درمان سرطان معده، از دوره های شیمی درمانی و درمان هدفمند استفاده شود. در حالت اول، برای مسدود کردن فرآیندهای تقسیم تومورها و جلوگیری از رشد آن ها، ممکن است از ترکیبات مختلفی از داروها استفاده شود که تاثیر زیادی بر سلول های تومور دارند. شیمی درمانی و اثر سمی داروها بر سلول های سالم اثر نامطلوب داشته و تحمل درمان را برای بیمار نسبتا دشوار می کند.

داروهای هدفمند میل ترکیبی با سلول های بدخیم در سطح ژنتیکی مولکولی داشته که در چرخه زندگی سلول ساخته شده و باعث مرگ می شوند. این مواد بر سلول های سالم، تاثیر زیادی نخواهند داشت و تحمل این درمان به نسبت درمان با شیمی درمانی، برای بیماران بسیار بهتر است.

پیشگیری سرطان معده

پیشگیری اصلی از سرطان معده پیروی از رژیم غذایی مناسب است:

• کاهش مصرف غذاهای دودی و سرخ شده
• کاهش مصرف غذاهای کنسرو شده و چربی های حیوانی
• امتناع از سومصرف الکل و سیگار
• قرار دادن رژیم غذایی سرشار از میوه ها و سبزیجات

نکته مهم در پیشگیری از سرطان معده، درمان بیماری های پیش سرطانی (پولیپوز معده، گاستریت آتروفیک مزمن) است.