چندین گونه سرطان هستند که بر مغز استخوان اثر میگذارند. متخصص آنکولوژی (سرطان شناسی) به شما میگوید کدام گونه سرطان را دارید و چه درمانی را باید در پیش بگیرید.
مغز استخوان یک نوع بافت مختلط است که در داخل استخوان ها و بین سلول های خون ساز است و مسئول تولید سلول های خونی مانند سلول های قرمز،سفید و پلاکت ها است.
با تشخیص به موقع می توان آن را درمان کرد که بستگی به خوشخیم و بدخیم بودن نوع سرطان دارد.
انواع راه های درمان:
- شیمی درمانی
- تراپی هدفمند
- پیوند مغز استخوان
- رادیو تراپی
هدف از درمان کاهش سلول های سرطانی است.
پیش از این که درباره سرطان مغز استخوان، علائم و نشانه ها، عوارض، روشهای درمان و موارد دیگر سخن بگوییم بهتر است آشنایی درباره خود مغز استخوان داشته باشید.
مغز استخوان چیست؟
مغز استخوان مواد اسفنج مانندی هستند که در داخل استخوان ها جای دارند. سلول های بنیادی در مغز استخوان جا داشته و می توانند به سلول های خونی (مانند گلبول قرمز، گلبول سفید و یا پلاکت) تبدیل شوند.
سرطان مغز استخوان چیست؟
سرطان مغز استخوان (bone marrow cancer) به سرطانی گفته میشود که از سلولهای مغز استخوان آغاز شده باشد و از آنجا گسترش پیدا کرده باشد. سرطانهایی که در مغز استخوان ریشه میدوانند را سرطان خون یا سرطان مغز استخوان میگوییم اما اگر این توده سرطانی درون مغز استخوان از جای دیگری در بدن شروع شده باشد و به این بخش رسیده باشد دیگر نوع این سرطان، سرطان خون یا مغز استخوان نیست. همچنین باید بدانید سرطان مغز استخوان با سرطان استخوان تفاوت دارد.
بیشتر بدانید: انواع واکسن های درمان سرطان
انواع سرطان مغز استخوان عبارتند:
- از لوکمی (لوسمی)
- مالتیپل میلوما (میلوم چندگانه)
- لنفوم
- سندرم های میلو دیسپلاستیک
- نئوپلاسم های میلو پرولیفراتیو.
علائم و نشانه های سرطان مغز استخوان
علائم و نشانه ها بسته به نوع آن متفاوت است.
نوع | علائم |
۱.میلوم چندگانه یا مالتیپل میلوما: |
|
۲.لوسمی یا لوکمیا (Leukemia) در لوکمی معمولا گلبولهای سفید درگیر میشوند. لوکمی خود گونه هایی دارد که با هم تفاوتهایی دارند. |
|
۳.لنفوم (Lymphoma) در گره های لنفاوی یا مغز استخوان آغاز میشود. لنفوم میتواند از نوع هوچکین یا غیر هوچکین باشد |
|
شایع ترین نوع این سرطان چیست؟
شایع ترین نوع آن، مالتیپل میلوما (multiple myeloma) یا میلوم چندگانه است.
عوامل ایجاد سرطان مغز استخوان
هنوز دلایل سرطان مغز استخوان روشن نیست اما موارد زیر میتوانند در بروز آن نقش داشته باشند:
- قرار گیری در معرض مواد شیمیایی موجود در سوخت ها، حلال ها، اگزوز وسایل نقلیه، برخی محصولات شوینده و سموم کشاورزی
- تشعشع اتمی
- برخی ویروسها مانند ایدز، هپاتیت، برخی گونه های رترو ویروس و برخی ویروسهای هرپس (تبخال)
- سرکوب کردن سیستم ایمنی یا اختلال پلاسما
- وضعیتهای ژنتیکی یا سابقه خانوادگی سرطان مغز استخوان
- انجام شیمی درمانی یا پرتو درمانی در گذشته
- استعمال دخانیات مانند سیگار و قلیان
- چاقی
تشخیص سرطان مغز استخوان
اگر نشانه های سرطان مغز استخوان را دارید، پزشک پس از ارزیابی تاریخچه پزشکی و معاینه بندی شما بسته به چیزی که میبیند و برداشت میکند ممکن است یک یا چند مورد از آزمایشهای زیر را برایتان بنویسد:
- آزمایش خون مانند شمار سلولهای خونی، نمایه کامل متابولیک و نشانگرهای (مارکرها) تومور (تفسیر آزمایش خون را پزشک انجام میدهد)
- آزمایشهای ادرار برای بررسی عملکرد کلیه و میزان پروتئین ادرار
- نمونه برداری از مغز استخوان یا گره لنفاوی بزرگ شده یا بررسی و شناسایی سلولهای سرطانی
- تصویربرداری مانند سی تی اسکن، ام آر آی، پت اسکن و عکس های اشعه ایکس برای بررسی شواهد تومور
همچنین بخوانید : تفسیر نتیجه آزمایش سرطان خون
بیوپسی یا نمونه برداری به صورت قطعی سرطان مغز استخوان را شناسایی می کند و داده های خوبی درباره نوع و مرحله آن می دهد. همچنین تصویربرداری به پزشک کمک میکند به بداند سرطان به چه بخش هایی گسترش یافته است.
روش های درمان
درمان بسته به نوع و پیشروی آن و همچنین وضعیت تندرستی بیمار میتواند متفاوت باشد. روی هم رفته روش های درمانی زیر وجود دارد:
- شیمی درمانی: در این روش درمان سیستمی طراحی شده برای سرطان، به بدن بیمار داده میشود تا سلول های سرطانی را نابود سازد.
- پرتو درمانی: پرتو درمانی یا رادیوتراپی با کمک پرتوهای پرانرژی که به ناحیه هدف تابانده میشوند، سلولهای سرطانی را میکشد. کاهش اندازه تومور و آرام کردن درد نیز از کاربردهای پرتو درمانی است.
- درمان بیولوژی: در این روش، کوشش می شود تا با کمک دستگاه ایمنی بدن خود بیمار، سلول های سرطانی شناسایی و نابود شوند.
- درمان هدفمند: در روش درمان هدفمند، داروها به صورت دقیقی به نوع مشخصی از سلول های سرطانی میتازند و آنها را از میان برمی دارند. در درمان هدفمند ، آسیب دیدگی سلول های سالم کمتر از شیمی درمانی است.
- پیوند مغز استخوان: مغز استخوان آسیب دیده با مغز استخوان سالم فرد اهدا کننده جایگزین می شود. در این درمان دوز بالای شیمی درمانی و پرتو درمانی داده می شود. به این روش، پیوند سلول های بنیادی نیز می گویند.
موفقیت درمان سرطان مغز استخوان
آمار نسبی بقای بیماران نشان میدهد چند درصد از کسانی که سرطان در آنها تشخیص داده شده است در مقایسه با افرادی که دچار این سرطان نیستند، زنده می مانند. هنگامی که آمار بقای بیماران بررسی میشود باید توجه شود که آمار بسته به سن، نوع سرطان و شرایط دیگر تفاوت میکند.
برحی انواع سرطان مغز استخوان بسیار تهاجمی تر هستند. از این رو هر چه بیماری زودتر شناسایی شود، شانس نجات بیمار بیشتر است.
میزان موفقیت و دورنمای درمان در انواع سرطان :
میلوم یا میلومای چندگانه معمولا درمان قطعی ندارد اما میتوان با دارو آن را مدیریت کرد. درمان کیفیت زندگی بیمار را بهبود می بخشد. طبق داده های National Cancer Institute’s Surveillance, Epidemiology, and End Results (SEER) که از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۷ گردآوری شده است، نرخ بقای نسبی پنج ساله این نوع سرطان به این گونه است:
- در مرحله لوکال یا محلی: ۷۷.۵ درصد
- در مرحله متاستاز (تهاجم به نواحی دور) ۵۴.۵ درصد
برخی انواع لوکمی را میتوان درمان کرد. برای نمونه، طبق American Cancer Society نرخ بقای پنج ساله کودکان گرفتار لوکمی لنفوسیت حاد نزدیک ۹۰ درصد است.
طبق داده ها به دست آمده از سالهای ۲۰۱۱ تا ۲۱۷، نرخ بقای پنج ساله نسبی لوکمی ۶۵ درصد است. نرخ مرگ و میر از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۹ هر سال به طور میانگین ۱.۰ درصد کاهش داشته است.
لنفوم هوچکین بسیار درمان پذیر است. هنگامی که این بیماری زود شناسایی شود، هم در کودکان و هم در بزرگسالان معمولا درمان میشود. طبق داده های آن،
نرخ بقای پنج ساله لنفوم هوچکین به این گونه است:
- در مرحله یک ۹۲.۲ درصد
- در مرحله دو ۹۴.۳ درصد
- در مرحله سه ۸۵.۵ درصد
- در مرحله چهار ۷۸.۵ درصد
- مرحله ناشناخته ۸۳.۵ درصد
طبق داده ها، نرخ بقای پنج ساله لنفوم غیر هوچکین به این گونه است:
- در مرحله یک ۸۴.۳ درصد
- در مرحله دو.۷۷.۱ درصد
- در مرحله سه ۷۱.۱ درصد
- در مرحله چهار ۶۳.۷ درصد
- مرحله ناشناخته ۷۵.۱ درصد
سرطان مغز استخوان در کودکان چگونه است؟
سرطان لوکمی کودکان شایعترین نوع آن در کودکان و نوجوانان است و از هر ۴ کودک مبتلا به لوکمی کودکان، سه نفر لوکمی لنفوسیتی حاد دارند که از انواع نخستین گلبولهای سفید مغز استخوان آغاز شده و به تندی پیشروی میکند. دیگر انواع سرطان خون کودکان معمولا لوکمی میلوئید حاد است که در نوع دیگری از گلبولهای خون آغاز میشود و میتواند به سرعت به خون رسیده و به بخشهای دیگر بدن گسترش یابد.
شاید برایتان مفید باشد: آیا مواد ضد عرق سرطان زاست
سرطان لوکمی کودکان نوعی سرطان لوکمی است که در کودکان بیشتر دیده میشود. بیشتر کودکان مبتلا به این بیماری، هیچ یک از ریسک فاکتورهای این بیماری را ندارند و هنوز روشن نیست چرا گرفتار این بیماری شده اند. برخی چیزهایی که گمان میشو.
احتمال هایی که این بیماری در کودکان و نوجوانان را بیشتر میکند عبارتند از:
- سندرمهایی مانند سندرم داون، کم خونی فانکونی و سندرمهای ژنتیکی دیگر
- داشتن نوع دیگری از بیماری مغز استخوان
- داشتن خواهر یا برادر دارای لوکمی به خصوص در دو قلوهای همسان
- قرار گیری در معرض تشعشع با دوز بالا (برای درمان سرطان)
- شیمی درمانی و مواد شیمیایی دیگر مانند بنزن
- درمان سرکوب کننده ایمنی (برای نمونه در کودکانی که پیوند عضو انجام داده اند)
آیا سرطان مغز استخوان را میتوان با درمانهای طبیعی و خانگی درمان کرد؟
خیر. میتوانید از برخی درمانهای طبیعی و خانگی مطمئن که پزشک ایمنی آنها را تایید کرده است به عنوان درمان مکمل در کمک به برطرف کردن علائم بیماری یا کاهش عوارض داروهایی مانند شیمی درمانی بهره ببرید. برای نمونه پژوهشها نشان میدهند زنجبیل اگر طبق دستور استفاده شود در بسیاری از افراد میتواند حالت تهوع شیمی درمانی را کاهش دهد. یادتان باشد هیچ درمان جایگزینی برای سرطان وجود ندارد و به محض تشخیص سرطان مغز استخوان یا همان سرطان خون، باید فورا به پزشک مراجعه کرده و درمان را آغاز نمایید. هر چه زودتر درمان آغاز شود، احتمال موفقیت درمان بیشتر و احتمال بازگشت بیماری کمتر است. همچنین با دوز کمتری از داروها میتوانید درمان را انجام بدهید. بنابراین هرگز وقت را هدر ندهید و فورا به پزشک متخصص سرطان (آنکولوژیست) مراجعه کنید.