راه های درمان سرطان پروستات

در این مقاله به بررسی سرطان پروستات، یکی از شایع ترین انواع سرطان در مردان در سراسر جهان خواهیم پرداخت. سرطان پروستات یک مشکل جدی در حوزه سلامت است و می تواند تاثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی بیماران داشته باشد.

در این مقاله، به بررسی جوانب مختلف سرطان پروستات از علت ها و عوامل خطر، تا علائم و روش های تشخیص موجود می پردازیم. همچنین به گزینه های درمانی موجود برای سرطان پروستات مانند جراحی، درمان با پرتو و درمان هورمونی می پردازیم. اهمیت شناسایی زود هنگام و نقش آزمایش های روتین برای تشخیص بیماری در مراحل اولیه را نیز بررسی خواهیم کرد.

سرطان پروستات چیست؟

پروستات در جلوی راست روده و زیر مثانه قرار گرفته است. این غده به اندازه یک گردو کوچک است و از طریق پوششی از بافت های محیطی محافظت شده است. وظیفه اصلی پروستات تولید مایع منی است که یکی از وظایف آن حمل و حمایت اسپرم ها در زمان انزال است. مایع منی محیطی غنی از مواد غذایی برای سلول های اسپرم فراهم می کند و به آنها انرژی می دهد. همچنین پروستات دارای عضلاتی است که با انقباض و انبساط به انتقال منی از طریق لوله ادراری در زمان انزال کمک می کند.

علاوه بر این، پروستات در کنترل جریان ادرار نیز نقش دارد. چرا که پروستات در امتداد لوله ادراری قرار گرفته است و در صورت بزرگ شدن غیرطبیعی به دلیل سرطان، می تواند روی لوله ادراری و مثانه فشار ایجاد کند و علائمی مانند ادرار ضعیف، برخی مشکلات در ادرار کردن، خون در ادرار و درد را ایجاد کند. از آنجا که پروستات نقش مهمی در باروری و عملکرد جنسی داشته و با سرطان پروستات ممکن است این عملکرد‌ها تحت تاثیر قرار بگیرد، تشخیص و درمان زود هنگام سرطان پروستات از اهمیت بالایی برخوردار است.

آمار سرطان پروستات در جهان

بر اساس آمارهای جدیدترین گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO) و دیگر منابع معتبر در سال ۲۰۲۰، آمار سرطان پروستات در جهان به شرح زیر بوده است:

• تقریبا ۱.۴ میلیون مورد سرطان پروستات جدید تشخیص داده شد.
• تعداد مرگ و میر ناشی از سرطان پروستات در سال ۲۰۲۰ حدود ۳۷۰ هزار نفر بود.
• سرطان پروستات به عنوان دومین نوع سرطان پر مرگ در جهان شناخته شده است.

مهم است بدانید که این آمارها ممکن است با توجه به منابع و مناطق مورد مطالعه متفاوت باشند.

بررسی ها نشان می دهد که تعداد موارد سرطان پروستات در ایران در سال های گذشته افزایش یافته است. تحقیقات نشان می دهند که از سال ۱۳۸۲ تا سال ۱۳۸۸، تعداد موارد به طور قابل توجهی افزایش یافته است. همچنین بیشترین میزان بروز استاندارد شده سنی (ASR) در سال ۱۳۸۷ با ۸۰.۱۲ در ۱۰۰ هزار نفر بوده است. این نشان می دهد که در آن سال، نرخ بروز سرطان پروستات نسبت به سال های قبل افزایش یافته است.

علائم و نشانه ها

سرطان پروستات در مراحل ابتدایی خود معمولا بی علامت است. با افزایش اندازه تومور و گسترش آن به خارج از پروستات، علائم و نشانه های زیر ممکن است ظاهر شوند:

1. مشکلات در مدفوع: افزایش فشار بر روی روده بزرگ می تواند باعث مشکلاتی مانند سختی و ضعف در دفع مدفوع و حتی خونریزی رکتال (خون در مدفوع) شود.
2. تکرر ادرار: افزایش فشار بر روی مثانه ممکن است باعث احساس نیاز مکرر به ادرار به خصوص در شب شود.
3. سختی در شروع و پایان ادرار: انسداد مجرای ادرار باعث می شود که شروع و پایان ادرار دشوار و دردناک شود.
4. ضعف جنسی: سرطان پروستات می تواند باعث کاهش نیروی جنسی، کاهش لذت جنسی و ناتوانی در داشتن ارتباط جنسی شود.
5. درد: دردهای مرتبط با سرطان پروستات ممکن است در منطقه پشتی و زیر شکم، منطقه آلت تناسلی و حتی در استخوان های ستون فقرات و ران ها به وجود آید.
6. خون در ادرار یا منی: وجود خون در ادرار (هماتوریا) یا منی (هماتوسپرمی) ممکن است نشانه ای از سرطان پروستات باشد.
7. احساس پر بودن مثانه بعد از خالی کردن ادرار: در صورتی که تومور در پروستات رشد کند و مجاری ادراری تنگ شود، ممکن است فرد احساس پر بودن مثانه را حتی بعد از خالی کردن کامل ادرار تجربه کند.
8. نیاز ناگهانی به ادرار کردن و غیر قابل کنترل بودن آن: ممکن است نیاز به ادرار کردن به صورت ناگهانی و فوری رخ دهد و در بعضی موارد فرد قادر به کنترل آن نباشد.
9. اختلال در نعوظ: سرطان پروستات می تواند باعث اختلال در نعوظ، مشکلات در رابطه جنسی و کاهش لذت جنسی شود.
10. انزال دردناک: در بعضی موارد سرطان پروستات ممکن است باعث احساس درد و ناراحتی در هنگام انزال شود.
11. از دست دادن اشتها و کاهش وزن: در موارد پیشرفته تر سرطان پروستات، ممکن است از دست دادن اشتها و کاهش وزن (علت های کاهش وزن ناگهانی) به علت عوارض جانبی و تاثیرات سیستمیک بیماری رخ دهد.

بیشتر مطالعه کنید: عوارض نگه داشتن ادرار چیست؟

عوامل موثر در ابتلا

درست است که علل اصلی سرطان پروستات هنوز به طور کامل مشخص نشده اند، اما برخی عوامل خطر شناخته شده وجود دارند. عوامل خطری که به افزایش ریسک سرطان پروستات مرتبط هستند عبارتند از:

1. سن: با پیشرفت سن، احتمال ابتلا به سرطان پروستات افزایش می یابد. در بیشتر موارد سرطان پروستات در مردان بالای ۵۰ سال رخ می دهد و حدود ۶ مورد از هر ۱۰ مورد در مردان بالای ۶۵ سال تشخیص داده می شود.
2. سابقه خانوادگی: اگر پدر یا برادر مبتلا به سرطان پروستات در خانواده وجود داشته باشد، احتمال ابتلا به سرطان پروستات برای فرد افزایش می یابد. همچنین سابقه خانوادگی در ابتلا به سرطان پستان و تخمدان نیز می تواند ریسک ابتلا به سرطان پروستات را افزایش دهد.
3. نژاد و قومیت: سرطان پروستات در مردان سیاه پوست بیشتر از مردان سفید پوست رخ می دهد. نژاد آفریقایی و آفریقایی-آمریکایی به عنوان یک عامل خطر شناخته شده در ابتلا به این بیماری محسوب می شوند.
4. تغذیه نامناسب: مصرف رژیم غذایی با فراوانی چربی به ویژه چربی های اشباع شده، می تواند ریسک ابتلا به سرطان پروستات را افزایش دهد. مصرف مقادیر مناسب از میوه ها، سبزیجات و غلات کامل می تواند به کاهش خطر سرطان پروستات کمک کند.
5. چاقی: چاقی و اضافه وزن می تواند باعث افزایش ریسک سرطان پروستات شود. تلاش برای حفظ وزن سالم و فعالیت بدنی منظم می تواند در کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات موثر باشد.
6. استعمال دخانیات: مصرف سیگار و مواد دخانی دیگر می تواند ریسک سرطان پروستات را افزایش دهد.
7. قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی: تماس طولانی مدت با مواد شیمیایی مانند آرسنیک و عوامل محافظت نشده در برخی صنایع ممکن است ریسک سرطان پروستات را افزایش دهد.
8. تاریخچه تزریق هورمون: تزریق هورمون ها برای درمان بیماری های مختلف می تواند باعث افزایش ریسک سرطان پروستات شود.

مهم است بدانید که داشتن یک یا چندین عامل خطر، نشانه قطعی ابتلا به سرطان پروستات نیست و همچنین عوامل دیگری نیز ممکن است در ابتلا به این بیماری نقش داشته باشند. به همین دلیل پیشگیری، تشخیص زود هنگام و مراقبت های پزشکی منظم بسیار مهم هستند.

مراحل و درجات سرطان پروستات

مرحله بندی سرطان پروستات معمولا بر اساس دو سیستم اصلی، یعنی مرحله بالینی و مرحله پاتولوژیک انجام می شود.

۱- مرحله بندی بالینی:

مرحله بندی بالینی بر اساس نتایج آزمایش های تشخیصی مانند معاینه دیجیتال رکتوم (DRE)، سطح آنتی ژن خاص پروستات (PSA) و نمره گلیسون است که توسط پزشک انجام می شود. همچنین در صورت لزوم، اسکن های تصویربرداری مانند اسکن ایکس، اسکن استخوان، CT یا MRI نیز استفاده می شود. این نتایج آزمایش ها به تشخیص مرحله بالینی کمک می کنند.

مراحل بالینی سرطان پروستات عبارتند از:

• مرحله T1: سرطان در داخل پروستات و قابل تشخیص توسط آزمایش PSA.
• مرحله T2: سرطان درون پروستات است اما قابل تشخیص با DRE و PSA است.
• مرحله T3: سرطان به خارج از پروستات گسترش یافته و ممکن است به بافت ها و سازمان های نزدیک مثل کپسول پروستات، بیضه ها (علت درد بیضه ها چیست؟) و بخش های دیگر تپل شود.
• مرحله T4: سرطان به اندام ها و مناطق دورتر از پروستات، مانند مثانه، استخوان ها و غیره گسترش یافته است.

علاوه بر T، نمره گلیسون (Gleason score) نیز برای بررسی درجه تغییرات سلولی در بافت سرطانی استفاده می شود. این نمره از ۶ تا ۱۰ نمایانگر شدت و خطر سرطان است، به طوری که اعداد بزرگتر به سرطان با خطر بیشتر اشاره می کنند.

بیشتر بدانید: علائم عفونت ادراری چیست؟

۲- مرحله بندی پاتولوژیک:

مرحله بندی پاتولوژیک بر اساس نتایج عمل جراحی و آزمایشات آزمایشگاهی روی بافت پروستات به دست می آید. این شامل بررسی غدد لنفاوی است که در طول جراحی برداشت می شوند. نتایج این آزمایشات به پزشک کمک می کنند تا سطح گسترش سرطان را دقیق تر تعیین کند و مرحله پاتولوژیک را تشخیص دهد.

مراحل پاتولوژیک سرطان پروستات شامل موارد زیر هستند:

• مرحله pT2: سرطان درون پروستات است و به خارج از آن گسترش نیافته است.
• مرحله pT3: سرطان به خارج از پروستات و به بافت ها و سازمان های نزدیک گسترش یافته است.
• مرحله pT4: سرطان به اندام ها و مناطق دورتر از پروستات گسترش یافته است.

با ترکیب نتایج مرحله بالینی و پاتولوژیک، پزشک می تواند یک تصویر کامل تر از مرحله سرطان پروستات به دست آورد و درمان مناسب را توصیه کند.

نمره گلیسون برای درجه بندی سرطان پروستات

نمره گلیسون (Gleason Score) یک سیستم درجه بندی است که برای ارزیابی سرطان پروستات استفاده می شود. این سیستم بر اساس تشابه سلول های سرطانی با بافت سالم و درجه تهاجم سلول ها تعیین می شود. سیستم گلیسون به طور کلی از امتیازی بین ۶ تا ۱۰ تشکیل می شود که هر امتیاز نشان دهنده یک درجه مختلف سرطان است. امتیازات پایین تر نشان دهنده سرطان با خصوصیات بیشتری از بافت سالم و رشد کندتر است، در حالی که امتیازات بالاتر نشان دهنده سرطان با خصوصیات کمتری از بافت سالم و رشد سریع تر است.

در این سیستم سلول های سرطانی در نمونه بافت پروستات بر اساس دو الگوی اصلی تشخیص داده می شوند. هر الگو به صورت مجزا امتیاز گرفته و نمرات بدست آمده با هم جمع می شوند تا نمره کلی گلیسون حاصل شود. نمره گلیسون به صورت زیر است:

• گلیسون ۶ یا کمتر: سلول ها بسیار شبیه به سلول های سالم به نظر می رسند.
• گلیسون ۷: سلول ها تا حدودی شبیه به سلول های سالم به نظر می‌رسند.
• گلیسون ۸، ۹ یا ۱۰: سلول ها با سلول های سالم بسیار متفاوت به نظر می رسند.
• نمره گلیسون X: به معنای ناتوانی در تشخیص دادن الگوی سلولی است و در مواردی استفاده می شود که نمونه بافت کافی برای ارزیابی وجود نداشته باشد یا تشخیص قطعی به دلیل عوامل دیگر امکان پذیر نباشد.

آزمایش های تشخیصی سرطان پروستات

پس از معاینه پزشک ممکن است چند آزمایش را تجویز کند. این آزمایش ها شامل موارد زیر می شوند:

۱- آزمایش خون PSA:

آزمایش PSA (Prostate-Specific Antigen) یک آزمایش خون (نحوه تفسیر آزمابش خون) است که برای اندازه‌گیری سطح پروتئین PSA در خون استفاده می شود. PSA پروتئینی است که توسط سلول های پروستات تولید می شود. افزایش سطح PSA ممکن است نشان دهنده وجود مشکلاتی در پروستات، از جمله سرطان پروستات باشد. آزمایش PSA عمدتا در غربالگری سرطان پروستات در مردان بدون علائم استفاده می شود. سطح PSA بالا می تواند به معنی وجود مشکلات پروستات یا سرطان پروستات باشد. با افزایش سطح PSA، احتمال وجود سرطان پروستات نیز افزایش می یابد، اما تشخیص سرطان پروستات نیازمند آزمایش های تکمیلی دیگر است.

معمولا در اکثر مردان بدون سرطان پروستات، سطح PSA کمتر از ۴ نانوگرم در میلی لیتر (ng/mL) خون است. اما لازم به ذکر است که سطح PSA زیر ۴ به تنهایی علامت قطعی بر عدم وجود سرطان پروستات نیست. در صورتی که سطح PSA بین ۴ تا ۱۰ ng/mL باشد، احتمال سرطان پروستات حدود ۱ به ۴ است. همچنین اگر سطح PSA بیش از ۱۰ ng/mL باشد، احتمال سرطان پروستات بیش از ۵۰ درصد است.

در صورتی که سطح PSA شما بالا باشد، ممکن است نیاز به آزمایشات تکمیلی داشته باشید، از جمله آزمایش های تصویربرداری مانند سونوگرافی پروستات، بیوپسی پروستات، سی تی اسکن، یا اسکن استخوان. این آزمایشات به پزشک کمک می کنند تا تشخیص درستی را برای وجود یا عدم وجود سرطان پروستات قائل شوند و نیز مرحله و خصوصیات سرطان را تعیین کنند. همچنین آزمایش PSA در مردانی که پیشتر سابقه سرطان پروستات داشته اند استفاده می شود. این آزمایش می تواند به پزشک کمک کند تا درمان مناسب را تعیین کند و پس از درمان، نظارت بر بازگشت سرطان را انجام دهد.

بیشتر مطالعه کنید: انواع روش های دیالیز کدامند؟

۲- بیوپسی پروستات:

بیوپسی پروستات یک روش تشخیصی است که در صورت شک در وجود سرطان پروستات مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش، نمونه های کوچکی از بافت پروستات برداشته شده و سپس زیر میکروسکوپ بررسی می شوند. بیوپسی پروستات عموما توسط متخصص اورولوژی انجام می شود.

قبل از انجام بیوپسی، پزشک معمولا با استفاده از تصویربرداری مانند سونوگرافی ترانس رکتال (TRUS) یا MRI، به پروستات نگاه می کند تا محل مناسبی برای برداشت نمونه تعیین کند. سپس با استفاده از سوزن نازک و توخالی، نمونه های کوچکی از بافت پروستات برداشت می شود. این کار عموما از طریق دیواره رکتوم یا از طریق پوست بین کیسه بیضه و مقعد انجام می شود. پزشک معمولا حدود ۱۲ نمونه از قسمت های مختلف پروستات دریافت می کند. اگرچه این روش ممکن است تا حدی دردناک به نظر برسد اما هر بار برداشت نمونه معمولا فقط کمی ناراحتی ایجاد می کند. بیوپسی با استفاده از یک ابزار بیوپسی مخصوص انجام می شود که سریعا سوزن را وارد و خارج می کند. قبل از انجام بیوپسی، معمولا پزشک با تزریق یک بی‌حس کننده موضعی در کنار پروستات، ناحیه را بی حس می کند.

مدت زمان انجام بیوپسی حدود ۱۰ دقیقه است و عموما در مطب پزشک انجام می شود. ممکن است قبل از بیوپسی و برای چند روز پس از آن آنتی بیوتیک (موارد مصرف انواع آنتی بیوتیک ها) تجویز شود تا خطر عفونت کاهش یابد. بعد از بیوپسی، ممکن است در ناحیه برداشت نمونه کمی درد احساس کنید و ممکن است خون در ادرار خود مشاهده کنید. همچنین ممکن است خونریزی خفیفی از مقعد داشته باشید، به خصوص اگر دچار هموروئید باشید. بسیاری از مردان پس از بیوپسی، خون در منی خود مشاهده می کنند که ممکن است تا چند هفته پس از بیوپسی ادامه داشته باشد.

۳- آزمایش ژنتیک:

آزمایش ژنتیک برای بررسی تغییرات ژنی در مردان مبتلا، به عنوان یک ابزار تشخیصی و پیشگیرانه توسط برخی پزشکان توصیه می شود. این آزمایش معمولا برای دو گروه مشخص از مردان انجام می شود:

1. مردانی که در خانواده شیوع سرطان فراوان دارند: برخی افراد خانواده هایی دارند که در آنها نسبت بیشتری ابتلای سرطان پروستات وجود دارد. در این موارد، آزمایش ژنتیک با هدف شناسایی تغییرات ژنتیکی مانند جهش در ژن BRCA که با افزایش خطر بروز سرطان پروستات مرتبط هستند می تواند صورت بگیرد.
2. مردانی که دارای ویژگی های پر خطر خاصی هستند یا سرطان پروستات به سایر قسمت های بدن گسترش یافته است: برخی ویژگی ها مانند سن بسیار جوان در زمان تشخیص سرطان پروستات، افزایش سطح آنتی ژن پروستات های خاص (PSA)، سابقه خانوادگی از سرطان پروستات در اعضای نزدیک و گسترش سرطان به مناطق دیگر بدن می توانند نشان دهنده وجود ریسک بالای بروز سرطان پروستات باشند.

برای اطلاعات بیشتر: آزمایش پروستات (PSA)

آزمایشات تصویربرداری تشخیصی سرطان پروستات

تست های تصویربرداری مانند اشعه ایکس، میدان های مغناطیسی، امواج صوتی و مواد رادیواکتیو برای تولید تصاویری از داخل بدن استفاده می شوند. این تست ها برای اهداف مختلفی مورد استفاده قرار می گیرند:

1. از تست های تصویربرداری برای تشخیص سرطان در پروستات استفاده می شود.
2. کمک به پزشک در مشاهده پروستات در فرآیندهایی مانند بیوپسی پروستات یا نوع خاصی از درمان سرطان پروستات.
3. بررسی گسترش سرطان پروستات به سایر قسمت های بدن.

آزمایش های تصویربرداری که اغلب برای بررسی گسترش سرطان پروستات استفاده می شوند عبارتند از:

۱- سونوگرافی ترانس رکتال (TRUS):

یک روش تصویربرداری پروستات است که با استفاده از امواج صوتی، تصاویر سیاه و سفید از پروستات را تولید می کند. در این روش یک پروب کوچک به اندازه عرض یک انگشت به طور مستقیم در رکتوم (منطقه پشتی مقعد) قرار می گیرد و امواج صوتی را منتشر می کند. این امواج صوتی به پروستات وارد شده و با برخورد با بافت های داخلی پروستات، پژواک های صوتی تولید می شود. سپس پروب این پژواک ها را دریافت کرده و کامپیوتر آنها را به تصویر سیاه و سفید پروستات تبدیل می کند.

در همین راستا، روش های جدیدتر سونوگرافی ترانس رکتال (TRUS) مانند سونوگرافی داپلر رنگی ممکن است در برخی شرایط حتی مفیدتر باشند. این روش ها با استفاده از تصویربرداری رنگی و اطلاعات مربوط به جریان خون در پروستات، می توانند اطلاعات بیشتری درباره وضعیت سلامتی پروستات فراهم کنند.

۲- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI):

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یک تکنیک تصویربرداری پزشکی است که با استفاده از امواج رادیویی و میدان مغناطیسی قوی، تصاویر دقیقی از بافت‌های نرم بدن ایجاد می کند. MRI می تواند در تشخیص و ارزیابی بیماری ها و اختلالات مختلف از جمله سرطان پروستات استفاده شود.

برای بهبود دقت تصاویر ممکن است از یک کویل اندورکتال (کاوشگر وارونه) استفاده شود. این کاوشگر در داخل رکتوم قرار می گیرد و می تواند برای برخی از مردان ناراحتی ایجاد کند. در صورت لزوم ممکن است برای آرامش بیشتر بیمار داروی خواب آور نیز مورد استفاده قرار بگیرد. MRI با استفاده از امواج رادیویی و میدان مغناطیسی قوی، اطلاعات جامعی از پروستات و سرطان آن در اختیار پزشک قرار می دهد. با ترکیب آن با فنون تصویربرداری دیگر و استفاده از ماده حاجب، دقت تشخیص و ارزیابی بیماری بهبود می یابد. همچنین با استفاده از تکنیک های جدید مانند MRI چند پارامتری و بیوپسی فیوژن MRI/سونوگرافی، تشخیص و درمان بیماران با سرطان پروستات بهبود می یابد.

بیشتر بدانید: علت های سوزش ادرار چیست؟

۳- اسکن استخوان:

اسکن استخوان یکی از روش های تشخیصی است که در بررسی گسترش سرطان پروستات به استخوان ها استفاده می شود. در این آزمایش ماده رادیواکتیو با سطح پایین به بیمار تزریق می شود که در نواحی آسیب دیده استخوان جذب می شود. سپس با استفاده از دوربین مخصوص رادیواکتیویته، تصاویر از استخوان ها به دست می آید.

اسکن استخوان می تواند نشان دهد که آیا سرطان پروستات به استخوان ها گسترش یافته است یا خیر. اما برای تشخیص دقیق تر و تعیین میزان آسیب به استخوان ها، ممکن است آزمایش های تکمیلی دیگر نیز لازم باشد. عکس برداری با اشعه ایکس ساده، سی تی اسکن، اسکن MRI و یا بیوپسی استخوان می توانند در این مورد کمک کننده باشند. هر یک از این روش ها برای تجزیه و تحلیل دقیق‌تر استخوان ها و آسیب های ناشی از سرطان استفاده می شوند. تصمیم نهایی درباره تشخیص و درمان بیمار به عهده پزشک شما خواهد بود.

۴- اسکن توموگرافی گسیل پوزیترون (PET):

اسکن توموگرافی گسیل پوزیترون (PET) برای تشخیص سلول های سرطانی پروستات استفاده می شود. با استفاده از ردیاب های مختلف، اسکن PET قادر به تجسم و تشخیص سلول های سرطانی در بدن است. اسکن PET PSMA اغلب در مواردی استفاده می شود که مکان و گسترش سرطان پروستات مشخص نیست. این آزمایش ها می توانند در تعیین محل سرطان کمک کنند و همچنین به تشخیص اینکه آیا سرطان با استفاده از رادیوداروهایی که PSMA را هدف قرار می دهند درمان پذیر است یا خیر.

تصاویر حاصل از اسکن PET اغلب نیاز به مداخله جراحی برای تشخیص دقیق ندارند اما می توانند به شناسایی مناطق سرطانی در بدن کمک کنند. همچنین ممکن است در برخی از مراکز تصویربرداری، اسکن PET با MRI یا CT اسکن ترکیب شده و تصاویر بسیار دقیق تری را در اختیار پزشک قرار دهد. مهم است بدانید که استفاده از این نوع جدیدتر اسکن های PET همچنان در حال بررسی و تحقیق است و ممکن است در همه مراکز تصویربرداری در دسترس نباشند. بهتر است با پزشک خود در مورد بهترین گزینه های برای شما و قابلیت دسترسی به این فناوری در منطقه خود مشاوره کنید.

راه های جلوگیری از ابتلا

مراقبت از سلامت پروستات بسیار مهم است و می توانید با رعایت مراحل زیر خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش دهید:

1. رژیم غذایی سالم: انتخاب یک رژیم غذایی سالم که شامل میوه ها، سبزیجات و غلات کامل است می تواند به سلامت شما کمک کند. مصرف میوه ها و سبزیجاتی که حاوی ویتامین ها و مواد مغذی هستند می تواند مفید باشد.
2. انتخاب غذاهای سالم: به جای مکمل ها، ترجیحا غذاهایی که غنی از ویتامین ها و مواد معدنی هستند را انتخاب کنید. مکمل ها در کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات نقش مشخصی ندارند.
3. ورزش منظم: ورزش منظم و فعالیت های بدنی می توانند سلامت شما را بهبود بخشند و کمک کنند تا وزن سالمی حفظ کنید. اگر تازه شروع به ورزش کرده اید، به آرامی شروع کنید و به تدریج زمان بیشتری را به ورزش اختصاص دهید.
4. حفظ وزن سالم: اگر وزن شما در محدوده سالم است، با یک رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی منظم برای حفظ آن تلاش کنید. در صورت نیاز به کاهش وزن، ورزش بیشتر و کاهش تعداد کالری های مصرفی را در نظر بگیرید و از پزشک خود برای راهنمایی در رابطه با کاهش وزن بهبودی مشورت کنید.
5. مشاوره با پزشک: اگر خطر ابتلا به سرطان پروستات در شما بالاست، با پزشک خود در مورد روش های پیشگیری و درمان مکمل مشورت کنید. برخی از مطالعات نشان می دهند که مصرف برخی داروها مانند مهارکننده های ۵-آلفا ردوکتاز ممکن است خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش دهد. با این حال در مورد عوارض و فواید احتمالی این داروها با پزشک خود مشورت کنید.

همچنین بخوانید: انواع واکسن های درمان سرطان

راه های درمان سرطان پروستات

سرطان پروستات درمان پذیر است و روش های مختلفی برای مدیریت و درمان آن وجود دارد. انتخاب روش درمانی به ویژگی های خاص هر فرد، مرحله بالقوه سرطان، سن، عوارض جانبی ممکن و ترجیحات شخصی بستگی دارد. در ادامه برخی از روش های درمان را بررسی خواهیم کرد:

۱- برداشتن غده پروستات با جراحی (پروستاتکتومی رادیکال):

پروستاتکتومی رادیکال یعنی برداشتن غده پروستات به صورت جراحی، یک روش درمانی برای سرطان پروستات در مراحل پیشرفته است. این جراحی ممکن است با عوارض و خطراتی همراه باشد که شامل بی اختیاری ادراری و اختلال نعوظ (ضعف قدرت جنسی) است. هم چنین احتمال عود سرطان پروستات پس از جراحی وجود دارد. فاکتورهایی مانند سطح PSA و مرحله سرطان شما بر این احتمال تاثیر می گذارند. پزشک شما می تواند درباره خطرات عود سرطان پس از درمان و نحوه پیگیری این مسئله با شما صحبت کند.

بر اساس مطالعات انجام شده استفاده از رادیوتراپی پس از پروستاتکتومی رادیکال ممکن است شانس درمان را افزایش دهد. با این حال زمان مناسب برای شروع رادیوتراپی پس از جراحی هنوز مورد بررسی قرار گرفته است و نیاز به تحقیقات بیشتر دارد. توجه داشته باشید که پس از پروستاتکتومی رادیکال، خارج شدن منی (انزال) در طول رابطه جنسی امکان پذیر نخواهد بود. بنابراین روش های جایگزین برای باروری مانند بانک اسپرم و فرآوری بالم‌، یا مشاوره با یک متخصص باروری می تواند مورد بررسی قرار بگیرد.

۲- رادیوتراپی:

رادیوتراپی یکی از روش های استفاده شده برای درمان سرطان پروستات است. این روش شامل استفاده از پرتوهای قوی برای تخریب و کاهش سلول های سرطانی می شود. رادیوتراپی می تواند به عنوان درمان اصلی سرطان پروستات در مواردی که سرطان به خارج از پروستات گسترش نیافته است استفاده شود. همچنین ممکن است در مواردی که سرطان در حال گسترش است و علائم را تسکین دهد، برای کند کردن رشد سرطان به کار رود. در جلسات رادیوتراپی، شما به صورت روزانه به مدت چند هفته در بیمارستان حاضر می شوید. عوارض جانبی احتمالی از جمله ناراحتی در ناحیه پایین بدن، اسهال، ریزش موهای ناحیه تناسلی، خستگی و التهاب پوشش مثانه می تواند رخ دهد. برای افزایش شانس درمان موفقیت آمیز، قبل از رادیوتراپی، ممکن است به شما درمان هورمونی تجویز شود و پس از پایان رادیوتراپی نیز ممکن است درمان هورمونی ادامه یابد.

۳- براکی تراپی:

براکی تراپی یک روش درمانی است که با استفاده از پرتوهای رادیواکتیو، به خصوص پرتو برای درمان سرطان پروستات استفاده می شود. در این روش پرتوها به صورت مستقیم در داخل غده پروستات ارسال می شوند. براکی تراپی می تواند به صورت داخلی یا بینابینی انجام شود. در روش داخلی براکی تراپی، دانه های رادیواکتیو ریز درون تومور پروستات کاشته می شوند و پرتوها از این دانه ها تحریک می شوند. این روش به عنوان براکی تراپی با دوز پایین شناخته می شود.

در روش بینابینی براکی تراپی، سوزن های نازک و تو خالی درون پروستات قرار می گیرند و پرتوها از طریق آنها ارسال می شوند. این روش به عنوان براکی تراپی با دوز بالا شناخته می شود. هدف اصلی از استفاده از براکی تراپی، تحویل دوز بالایی از پرتو به منطقه پروستات و حداقل کردن آسیب به بافت های اطراف است. از جمله عوارض ممکن برای براکی تراپی مشکلات ادراری و اختلال در عملکرد جنسی هستند. اما خطر مشکلات روده در این روش کمتر است.

۴- هورمون درمانی:

هورمون درمانی در سرطان پروستات برای مدیریت رشد سلول های سرطانی استفاده می شود. این درمان به منظور کنترل رشد سلول های پروستات و کاهش تولید هورمون تستوسترون انجام می شود زیرا سرطان پروستات برای رشد به هورمون تستوسترون نیاز دارد. روش های مختلفی برای انجام هورمون درمانی وجود دارد از جمله:

1. تزریق هورمون: در این روش دارویی که باعث کاهش سطح تستوسترون در بدن می شود به صورت تزریق در عضله یا زیر پوست تزریق می شود. این داروها معمولا هفتگی یا ماهیانه تجویز می شوند.
2. قرص هورمون: قرص هایی که موجب کاهش تولید تستوسترون می شوند به صورت خوراکی مصرف می شوند. این قرص ها معمولا روزانه تجویز می شوند.
3. ترکیبی از تزریق و قرص: در برخی موارد هورمون درمانی با استفاده از ترکیبی از تزریق هورمون و مصرف قرص هورمون انجام می شود.

عوارض جانبی هورمون درمانی ممکن است شامل کاهش میل جنسی، اختلالات نعوظ، گرگرفتگی، تعریق، افزایش وزن، تورم و حساس شدن سینه ها باشد. این عوارض جانبی بعد از قطع درمان بهبود می یابند.

۵- برداشتن پروستات از طریق مجرای ادرار (TURP):

TURP یک روش جراحی است که برای درمان برخی مشکلات پروستات استفاده می شود. این روش به عنوان روش استاندارد برای درمان تضخم بدخیم پروستات (بزرگ شدن غیرطبیعی پروستات) به کار می رود. هدف اصلی TURP کاهش فشار از لوله ادراری است که ادرار را از مثانه به خارج از آلت تناسلی (مجرای خروجی ادرار) منتقل می کند. معمولا وقتی پروستات بزرگ شده است، این لوله ادراری به دلیل فشار ناشی از بزرگ شدن پروستات، محدود می شود و باعث مشکلات ادراری می شود. با استفاده از TURP، قطعات بزرگ شده پروستات برداشته می شوند تا فشار اضافی روی لوله ادراری کاهش یابد و علائم ادراری تسکین یابند.

TURP تحت بیهوشی عمومی یا بی حسی نخاعی (اپیدورال) انجام می شود. در طول جراحی، سیم فلزی نازکی با یک حلقه در انتها به مجرای ادراری وارد می شود. با استفاده از این حلقه، قطعات پروستاتی که بزرگ شده اند، برداشته می شوند. جراح می تواند از چندین روش برای برداشتن قطعات پروستات استفاده کند، از جمله برش، برش لیزری یا حذف با استفاده از جراحی با کمک ربات. مزایای TURP شامل کاهش علائم تضخم پروستات، بهبود جریان ادرار، کاهش فشار ادراری و بهبود کیفیت زندگی می باشد.

۶- سونوگرافی متمرکز با شدت بالا (HIFU):

HIFU گاهی اوقات برای درمان سرطان پروستات موضعی که فراتر از پروستات گسترش نیافته است استفاده می شود. یک کاوشگر اولتراسوند که در قسمت پایین (رکتوم) قرار می گیرد، امواج صوتی با فرکانس بالا را از طریق دیواره راست روده آزاد می کند. این امواج صوتی سلول های سرطانی غده پروستات را با حرارت دادن آنها به دمای بالا از بین می برند. خطر عوارض جانبی ناشی از هایفو معمولا کمتر از سایر درمان ها است. این به این دلیل است که این نوع درمان فقط ناحیه سرطان را هدف قرار می دهد و نه کل پروستات. اما عوارض احتمالی می تواند شامل اختلال نعوظ یا بی اختیاری ادرار باشد. هایفو به طور گسترده در دسترس نیست و اثربخشی طولانی مدت آن هنوز به طور قطعی ثابت نشده است.

۷- سرما درمانی (کرایوتراپی):

کرایوتراپی (سرما درمانی) یک روش درمانی است که با استفاده از انجماد سلول های سرطانی آنها را از بین می برد. این روش به عنوان یکی از روش های درمان سرطان پروستات در صورتی که متاستاز نکرده باشد استفاده می شود. در این روش پروب های کوچکی به نام کریونیدل از طریق دیواره راست روده وارد غده پروستات می شوند. این پروب ها غده پروستات را منجمد سازی کرده و سلول های سرطانی را از بین می برند. با این حال، برخی از سلول های سالم نیز ممکن است آسیب ببینند. هدف اصلی از کرایوتراپی، تخریب سلول های سرطانی است. همچنین سعی می شود تا به حداقل رساندن آسیب به سلول های سالم بپردازد.

عوارض جانبی کرایوتراپی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

1. اختلال در نعوظ: ممکن است پس از انجام کرایوتراپی، مشکلاتی در نعوظ و عملکرد جنسی برای برخی افراد به وجود آید.
2. بی اختیاری: برخی از افراد ممکن است پس از درمان با کرایوتراپی دچار بی اختیاری در ادرار کردن شوند.
3. فیستول یا مشکلات در مسیر ادرار: این موارد بسیار نادر هستند و به طور کلی کرایوتراپی باعث ایجاد فیستول یا مشکلاتی در مسیر ادرار نمی شود.

کرایوتراپی همچنان در آزمایشات بالینی برای درمان سرطان پروستات استفاده می شود و در برخی موارد پزشکان ممکن است از این روش خارج از آزمایشات بالینی استفاده کنند. مهم بودن این نکته است که کرایوتراپی به طور گسترده در دسترس نیست و اثربخشی طولانی مدت آن هنوز به طور قطعی تثبیت نشده است. به همین دلیل در نظر گرفتن سایر روش های درمانی موجود و مشورت با پزشک تخصصی مناسب در انتخاب روش درمانی مناسب برای سرطان پروستات الزامی است.

درمان سرطان پیشرفته پروستات

درمان سرطان پیشرفته پروستات بستگی به ویژگی های سرطان و وضعیت فرد دارد. در این موارد هدف اصلی درمان، کاهش علائم و تسکین دردها است. چندین روش درمانی برای سرطان پیشرفته پروستات وجود دارد که به طور معمول ترکیبی از این روش ها استفاده می شود. می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. رادیوتراپی: در این روش پرتوها برای نابودی سلول های سرطانی استفاده می شوند. این روش می تواند علائم سرطان را کاهش دهد و دردها را کنترل کند.
2. درمان هورمونی: در صورتی که سرطان پروستات به هورمون تستوسترون وابسته باشد، درمان هورمونی می تواند موثر باشد. این درمان شامل داروها یا عمل جراحی است که به کاهش سطح هورمون تستوسترون در بدن کمک و رشد سلول های سرطانی را کنترل می کند.
3. شیمی درمانی: درمان شیمی درمانی با استفاده از داروها صورت می گیرد که به سلول های سرطانی آسیب می رسانند. این روش برای کنترل و کاهش رشد سرطان و کاهش علائم مرتبط با آن موثر است.
4. بیس فسفونات ها: اگر سرطان به استخوان ها سرایت کرده باشد، بیس فسفونات ها ممکن است برای کاهش درد استخوان و پیشگیری از تخریب استخوان استفاده شوند.
5. استروئیدها: استروئیدها ممکن است در مواردی که سرطان پروستات مقاوم به درمان هورمونی استفاده شوند. استروئیدها به کوچک کردن تومور و کنترل رشد سلول های سرطانی کمک می کنند.
6. درمان های پزشکی دیگر: تعدادی از داروها و روش های جدید در حال بررسی و استفاده در درمان سرطان پروستات پیشرفته هستند. این شامل داروهایی مثل آبیراترون، آپالوتامید، دارولوتامید و انزالوتامید است که با تاثیر بر تولید تستوسترون یا مسدود کردن اثر تستوسترون بر سلول های سرطان پروستات به تاخیر در گسترش سرطان کمک می کنند.

چه ورزش هایی برای درمان توصیه می شود؟

برای درمان سرطان پروستات، ورزش هایی به عنوان تکمیلی به درمان های دیگر مورد استفاده قرار می گیرند و بر اساس توصیه های پزشکان می توانند مفید باشند. این ورزش ها شامل موارد زیر می شود:

1. ورزش هوازی: فعالیت های هوازی مانند پیاده روی، دوچرخه سواری، شنا و جریان های هوازی دیگر می توانند به بهبود عمومی سلامتی کمک کنند. حتی ۳۰ دقیقه فعالیت هوازی ملایم روزانه می تواند منجر به افزایش سطح انرژی، بهبود خواب و کاهش اضطراب و استرس شود.
2. تمرینات مقاومتی: تمرینات مقاومتی مانند آموزش وزنه برداری یا استفاده از ماشین های وزنه برداری در باشگاه ورزشی، می توانند به محکم شدن عضلات و استحکام بخشیدن به بدن کمک کنند. این تمرینات همچنین می توانند به افزایش قدرت و انعطاف پذیری عضلات کمک کنند.
3. یوگا و تمرینات تنفس: یوگا و تمرینات تنفسی مانند روش های تنفس عمیق و آرامش بخش می توانند به کاهش استرس و اضطراب، افزایش آگاهی بدنی و آرامش روحی کمک کنند.
4. تمرینات کششی: تمرینات کششی مانند پیلاتس و تمرینات انعطاف پذیری، می توانند به اصلاح قوام بدن، بهبود تعادل و کاهش خطر صدمات فیزیکی کمک کنند.

جلوگیری از عود مجدد بیماری

اگر سرطان پروستات درمان شده باشد، احتمالا فرد در سال های آینده بدون سرطان زندگی خواهد کرد. میانگین بقای پنج ساله برای این نوع سرطان تقریبا ۱۰۰٪ است و نرخ بقای ۱۰ و ۱۵ ساله تنها کمی کمتر و بین ۹۵٪ تا ۹۸٪ قرار دارد. این خبر دلگرم کننده است اما سرطان می تواند بازگردد و باید اقداماتی برای جلوگیری از بازگشت آن انجام دهید.

برای جلوگیری از عود مجدد بیماری سرطان پروستات می توانید مراقبت های زیر را انجام دهید:

1. مراجعه به پزشک: مهم است که با پزشک خود در مورد برنامه درمانی مناسب برای شما صحبت کنید و همچنین نظارت دوره های تشخیصی منظم را حفظ کنید.
2. پیروی از درمان: اگر درمانی برای سرطان پروستات دریافت کرده اید، حتما باید دستورات پزشک خود را رعایت کنید و به درستی داروها را مصرف کنید.
3. تغذیه سالم: یک رژیم غذایی سالم که شامل میوه ها، سبزیجات، مواد غذایی با فیبر بالا و محصولات غذایی کم چرب است، می تواند به شما در جلوگیری از عود سرطان کمک کند.
4. فعالیت بدنی: ورزش منظم و فعالیت بدنی می تواند سیستم ایمنی شما را تقویت کرده و به حفظ سلامتی عمومی بدن کمک کند.
5. مدیریت استرس: استرس می تواند تاثیر منفی بر سلامتی داشته باشد، بنابراین تلاش کنید استرس را کنترل کنید و روش های مدیریت آن را یاد بگیرید.
6. نکشیدن قلیان و سیگار: مصرف تنباکو و قلیان می تواند خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش دهد بنابراین اجتناب کنید.
7. محافظت از خود در برابر مواد شیمیایی مضر: هنگام کار با مواد شیمیایی مضر مثل آرسنیک و قلیایی ها، از لباس محافظتی استفاده کنید و دستورالعمل های ایمنی را رعایت کنید.
8. حضور در جلسات پشتیبانی: شرکت در جلسات گروهی یا جلسات پشتیبانی برای افرادی که سابقه سرطان پروستات دارند، می تواند به شما در مقابله با تنهایی و اضطراب کمک کند و نیز اطلاعات جدید درباره روش های جدید درمان را فراهم کند.

آیا خودارضایی باعث سرطان پروستات می شود؟

مطالعات علمی نشان داده اند که خودارضایی (فواید خودارضایی چیست؟) یا مراقبت از جنسیت خود، به طور کلی باعث افزایش خطر سرطان پروستات نمی شود. در واقع برخلاف باورهای رایج، برخی تحقیقات حتی نشان داده اند که فعالیت های جنسی منظم، از جمله خودارضایی می تواند به نفع سلامت پروستات باشد. مطالعات نشان داده اند که مراقبت از جنسیت خود و خودارضایی ممکن است به کاهش ریسک سرطان پروستات کمک کند. خالی کردن مکرر مایعات پروستات (اسپرم) می تواند به پاکسازی مجرای ادرار و کاهش قرارگیری مواد شیمیایی مضر در پروستات کمک کند. این امر می تواند خطر التهاب پروستات را کاهش دهد و احتمالا در کاهش احتمال بروز سرطان پروستات نیز تاثیرگذار باشد.

آیا در رابطه زناشویی تاثیر می گذارد؟

سرطان پروستات به طور کلی تاثیر زیادی بر زندگی جنسی و رابطه زناشویی فرد مبتلا ندارد. با این حال، برخی از درمان های سرطان پروستات می توانند تاثیری بر قدرت جنسی و عملکرد جنسی داشته باشند. مثلا جراحی پروستات (پروستاتکتومی) ممکن است منجر به مشکلات ناشی از بیماری نظیر عدم توانایی در داشتن ارضای جنسی (ایمپوتانس) یا ناتوانی شدید در داشتن ارضای جنسی (دیسفانکشن ارکشنال) شود.

سرطان پروستات باعث عقیم شدن می شود؟

این بیماری می تواند در برخی موارد باعث ایجاد عوارض و مشکلاتی شود که به نظام تولید مثل و عقیم شدن منجر می شوند. درمان های سرطان پروستات، مانند جراحی، رادیوتراپی و شیمی درمانی، می توانند تاثیر خود را بر روی کیفیت اسپرم و عملکرد تولید مثل داشته باشند. همچنین در برخی موارد، برای درمان سرطان پروستات از طریق خروج اسپرم از بدن استفاده می شود (مانند جراحی پروستاتکتومی رادیکال). این عمل می تواند منجر به کاهش یا قطع تولید اسپرم شود و در نتیجه منجر به عقیم شدن شود.

با این حال با پیشرفت تکنولوژی درمانی، مثلا استفاده از روش های جراحی نگهدارنده عملکرد تولید مثل و تکنیک های همکاری زایمانی برای جمع آوری اسپرم، امکانات درمانی و دسترسی به روش های جدید، فرصت های بهتری برای حفظ و باروری ایجاد شده است. بهترین راهنمایی ها را در مورد تاثیر سرطان پروستات بر عقیم شدن می توانید از متخصصان پزشکی دریافت کنید.