سندروم روده تحریک پذیر، اختلالی گوارشی می باشد و تاثیر آن روی روده بزرگ است. این اختلال گوارشی، مدتی طولانی دارد و می تواند ناراحتی مداوم را برای افراد مبتلا به همراه داشته باشد. با اینکه بیشتر افراد آن را با علائم شدیدی حس نمی کنند، اما سندروم روده تحریک پذیر بسیار شایع است.
بیشتر مبتلایان در سنین کمتر از ۴۵ سال می باشند. به همین دلیل می توان گفت سندروم روده تحریک پذیر، بیماری جوانان است. هنوز مبتلایان زیادی از سندروم روده تحریک پذیر اطلاع ندارند و بدون آن که بدانند مشکل از کجاست، دردهای شدید شکمی را تحمل می کنند. این بیماری مزمن، نیازمند مدیریت طولانی مدت است.
سندروم روده تحریک پذیر چیست؟
سندروم روده تحریک پذیر یا IBS، از اختلال های مزمن است که ناشی از عدم کارکرد درست روده می باشد. دیواره ی روده، آستری از لایه های عضلانی دارد. این ماهیچه ها هماهنگ با یکدیگر، منقبض و منبسط می شوند. این ریتم در هنگام انتقال غذا از معده به طرف انتهای روده و رکتوم، ایجاد می گردد.
سندروم روده تحریک پذیر هیچ گاه به سرطان تبدیل نمی شود. زنان، دو برابر بیشتر از مردان به سندروم روده تحریک پذیر مبتلا می شوند. سندروم روده تحریک پذیر، می تواند در هر سنی ایجاد شود. این بیماری خیلی خطرناک نیست، اما در صورتی که فرد مبتلا به آن توجه نکند، ممکن است مجبور شود دردهای شکمی زیادی را تحمل کند.
اگر فردی مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر باشد، انقباض های روده طولانی تر و قوی تر از حد طبیعی می باشد. در این صورت غذا سریع تر و با فشار بیشتر از روده عبور می کند که منجر به تولید نفخ، گاز و اسهال می شود.
همچنین در بعضی موارد، برعکس این حالت رخ می دهد. یعنی غذا به طور آهسته از روده عبور می کند و این اتفاق باعث خشک و سفت شدن مدفوع می شود. نارسایی های کولون و نارسایی های سیستم عصبی نیز، در پیدایش چنین ناراحتی هایی دخیل می باشند.
- درد و گرفتگی شکم
- توم و نفخ شکم
- تکرر ادرار و سردرد
- بوی بد دهان
- درد مفاصل و عضله
- احساس خالی نبودن پس از دفع
- افسردگی
- اسهال
- یبوست
- تغییرات هورمونی
- تغییر در جمعیت میکروبی
- نقص عملکرد انقباض
- رژیم غذایی
- استرس و اضطراب
- عوامل ژنتیکی
- عدم توانایی سیستم عصبی مرکزی در کنترل سیستم عصبی
- ناتوانی خود به خودی در انجام اجابت
- مدیریت رژیم
- کنترل اضطراب و استرس
- مصرف دارو
- درمان روانشناختی
- آزمایش خون
- آزمایش مدفوع
- تست حساسیت به لاکتوز و سلیاک
- غربالگری سرطان روده
- سیگموئیدوسکوپی و کولونوسکوپی
- بررسی سابقه خانوادگی
- عکس برداری
انواع سندروم روده تحریک پذیر
در IBS با اسهال غالب، مدفوع سخت کمتر از ۲۵ درصد وقت ها می باشد. این نوع سندروم، IBS-D نامیده می شود. یکی از نشانه های شایع این دسته مدفوع مداوم است. IBS با یبوست غالب، IBS-C نامیده می شود. مدفوع کم از علائم این دسته می باشد. در IBS ترکیبی، بعضی افراد دارای الگوی متناوب اسهال و یبوست هستند. این نوع سندروم IBS-M نامیده می شود.
بیشتر بخوانید: انواع اسهال و راه های درمان آن
در IBS نامشخص، مبتلایان، دیگر به راحتی در هیچ کدام از دسته ها قرار نمی گیرند. به این دسته IBS-U گفته می شود. ممکن است بعضی از افراد مبتلا به IBS شروع حادی داشته باشند. این نوع با دو یا چند نشانه مشخص می گردد. این نشانه ها عبارتند از: تب، اسهال و استفراغ یا کشت مثبت مدفوع.
علائم سندروم روده تحریک پذیر
تغییر در عادات روده از علائم این بیماری می باشد. همچنین درد و گرفتگی شکم که بعد از دفع مدفوع کاهش می یابد، از دیگر علائم است. از موارد دیگر می توان به احساس خالی نبودن روده پس از دفع مدفوع اشاره کرد. عبور مخاط از راست روده، تورم یا نفخ شکم و نیاز فوری به توالت نیز، از علائم این بیماری است.
این علائم، معمولا بعد از غذا بدتر هم می شوند. ممکن است این علائم تا چند روز شدید باشند و پس از آن بهبود پیدا کنند یا کاملا رفع شوند. نشانه های این بیماری در افراد مختلف، متفاوت است. نشانه ها اغلب با بعضی علائم گوارشی دیگر شباهت دارند و می توانند قسمت های مختلف بدن را تحت تاثیر خود قرار دهند.
علائم دیگری نیز وجود دارند که نسبت به نشانه هایی که پیش از این گفته شد، در افراد کمتری دیده می شوند. تکرر ادرار و سردرد، از این علائم هستند. همچنین می توان به هالیتوز یا بوی بد دهان و درد مفصل یا عضله اشاره کرد. در تعداد کمی از افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر، خستگی مداوم وجود دارد.
رابطه ی جنسی دردناک یا دیس پارونی در زنان، در تعداد کمی از مبتلایان وجود دارد. قاعدگی های نامنظم از نشانه های سندروم روده تحریک پذیر است. بعضی از مبتلایان به سندروم روده تحریک پذیر، دچار افسردگی می شوند. این اتفاق به دلیل خجالت و ناراحتی از بیماری رخ می دهد.
درد در ناحیه ی پایین شکم، اسهال، یبوست، دردهای کرامپی در ناحیه ی معده، از علائم دیگر سندروم روده تحریک پذیر است. همچنین از علائم این بیماری، می توان به وجود داشتن مخاط در مدفوع اشاره کرد. متورم شدن شکم نیز از دیگر علائم است.
علت ابتلا به سندروم روده تحریک پذیر
به طور کلی، علت دقیق ابتلا به بیماری سندروم روده تحریک پذیر هنوز مشخص نشده است. اما به نظر پژوهشگران، ممکن است نقش اساسی آن را عوامل میکروبی داشته باشند. ممکن است میکروب های درگیر در گاستروانتریت عفونی، روی سیستم ایمنی بدن تاثیر داشته باشند و به تغییرات طولانی مدت در روده منجر بشوند.
همچنین عوامل دیگری نیز در به وجود آمدن بیماری سندروم روده تحریک پذیر نقش دارند. عوامل محیطی مثل فشار روحی و استرس می تواند به نوعی شروع کننده ی علائم این بیماری باشد. گرچه این بیماری اختلال روحی یا روانی نیست، اما بسیاری از افراد وقتی مضطرب یا عصبی می شوند، علائم این بیماری در آنها افزایش می یابد.
علائم این بیماری، حاکی از عملکرد غیر معمول یا ارتباط نادرست بین عضلات روده و سیستم عصبی است. اگر عمل سیستم عصبی با سیستم گوارش هماهنگ نباشد، اختلالاتی در دفع ایجاد می شود. علت دیگر این بیماری، هورمون ها هستند. به دلیل بیشتر بودن سندروم روده تحریک پذیر در زنان، می توان تغییرات هورمونی را در این بیماری دخیل دانست.
فاکتورهای ژنتیکی، فاکتورهای غذایی، پاسخ غیر عادی سیستم ایمنی به عفونت ها و عفونت های حاد انگلی، باکتریایی و ویروسی، از علت های این بیماری هستند. سایر علت ها عبارت اند از: انقباض های غیر طبیعی عضلات روده ها، هرگونه تغییر در نوع و میزان رشد باکتری های طبیعی در روده ها، حساسیت بیش از حد روده ها و ناتوانی خود به خود در انجام اجابت.
بیشتر مطالعه کنید: نگه داشتن بیش از حد مدفوع چه خطراتی دارد؟
عوارض سندروم روده تحریک پذیر
اسهال یا یبوست مزمن، می تواند باعث بیماری بواسیر یا هموروئید شود. معمولا کیفیت زندگی بسیاری از مبتلایان به سندروم متوسط تا شدید، ضعیف می باشد. طبق تحقیقات انجام شده اشخاصی که به این بیماری مبتلا هستند تا سه برابر بیشتر از اشخاص سالم کار خود را از دست می دهند.
نشانه ها و علائم این بیماری می تواند به اضطراب و افسردگی منجر بشود. اگر چه اضطراب و افسردگی نیز می توانند باعث بدتر شدن علائم بیمازی شوند. به همین دلیل است که روان درمانی دارای اهمیت بسیاری است و در اولویت قرار می گیرد.
راه های تشخیص
ایتدا پزشک، بیمار را از نظر علائمی که این عارضه برای شخص ایجاد می کند، بررسی می کند. سایر بررسی هایی که صورت می گیرد عبارت است از: بررسی سابقه ی خانوادگی فرد از نظر ابتلا به حساسیت نسبت به لاکتوز یا سلیاک، بررسی شرایط روحی و روان بیمار از نظر استرس های شدید یا تجربه های تلخ و معاینه ی شکم بیمار از نظر احساس درد و… .
بررسی علائم بیمار به صورت دقیق و تطبیق آنها با معیارهای تشخیصی ، از راه های دیگر تشخیص سندروم روده تحریک پذیر است. بیمار باید بدون احساس خجالت یا ترس جزئیات موارد را ذکر کند. بعضی از علائم بر حسب این معیار عبارت است از: درد شکم، تغییرات درد شکم با دستشویی رفتن، تغییرات عادات روده و تغییرات ظاهر و شکل مدفوع.
در بررسی درد شکم، فرد باید ۳ ماه به طور متوالی و حداقل برای یک بار در هفته، دردهای شکمی داشته باشد. طبق معیار تغییرهای درد شکم با دستشویی رفتن، فرد قبل از دستشویی دچار درد شکم است و بعد از دستشویی احساس بهتری دارد. هر تغییری در مدفوع مثل وجود مخاط یا خون در مدفوع، از علائم این عارضه است.
تشخیص افتراقی از روش های تشخیص این بیماری است. در این روش، احتمال اختلال های دیگری که شبیه به سندروم روده تحریک پذیر هستند، رد می شود. به این ترتیب بیماری به صورت قطعی تشخیص داده می شود. به این منظور آزمایش خون، آزمایش های مرتبط به تست حساسیت لاکتوز، تست تنفس و آزمایش مدفوع، سی تی اسکن یا اشعه ایکس انجام می شود.
بررسی روده با آزمایش های کولونوسکوپی و سیگموئیدوسکوپی انجام می شود. انجام عکس برداری در تشخیص پولیپ، زخم یا بافت های تحریک شده، به پزشک کمک می کند. غربالگری سرطان روده بزرگ نیز انجام می شود. ابتلا به سرطان روده بزرگ، یکی دیگر از احتمال های چنین علائمی است. البته این مورد بیشتر برای افراد بالای ۵۰ سال انجام می شود.
بیشتر مطالعه کنید: علت التهاب و ورم معده چیست؟
راه های پیشگیری
یافتن راه های مقابله با اضطراب و استرس، ممکن است به جلوگیری یا کاهش نشانه های IBS کمک کند. مشاوره با یک روانشناس یا روانپزشک، در تغییر پاسخ افراد به استرس کمک می کند. تمرین های خودآگاهی و حضور در لحظه، به افراد کمک می کند که بر روی لحظه ی حال تمرکز کنند و بگذارند همه ی تنش ها از آنها دور شود.
در تکنیک پس خوراند زیستی یا بیوفیدبک، کنترل استرس در ابتدا با دستگاهی باعث می شود ضربان قلب و تنش عضلانی کم شود. به تدریج افراد یاد می گیرند که بدون استفاده از دستگاه، این تغییرات را در خود ایجاد کنند. هدف این روش، این است که افراد وارد حالت آرامش شوند تا بهتر با استرس خود مقابله کنند.
تمرینات آرامش پیش رونده، کمک می کند عضلات بدن به حالت آرامش وارد شوند. در ابتدا باید عضلات انگشت پا را سفت کنید. کم کم همه ی تنش ها را از خود دور کنید. سپس همین کار را برای عضلات ساق پا نیز انجام دهید. این کار را برای همه ی عضلات بدن، حتی جمجمه و چشم تکرار کنید تا تمام عضلات بدن شما وارد حالت آرامش شوند.
در تکنیک تنفس عمیق، بهتر است به جای نفس کشیدن از قفسه سینه، از دیافراگم نفس بکشید. اینگونه احساس آرامش بیشتری خواهید داشت. هنگام دم، شکم خود را منبسط کنید. هنگام بازدم، خود به خود شکم شما منقبض خواهد شد. این روش باعث آرامش عضلات شکمی می شود و به حرکات طبیعی روده کمک می کند. روزانه حداقل ۲۰ دقیقه فعالیت هایی را انجام دهید که به شما آرامش می دهند.
راه های درمان سندروم روده تحریک پذیر
روش های درمان سندروم روده تحریک پذیر شامل موارد زیر می شود:
درمان های دارویی
الف) داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک (OTC):
دارو های بدون نیاز به نسخه پزشک (OTC) برای تسکین علائم این سندروم شامل موارد زیر می شوند:
۱- ایمودیوم (loperamide): ایمودیوم (Loperamide) یک داروی ضداسهال از گروه مسدودکننده های گیرنده های اپیوئیدی (Opioid Receptor Agonists) است، که برای درمان اسهال در سندروم روده تحریک پذیر استفاده می شود. ایمودیوم به گیرنده های اپیوئیدی در روده متصل شده و باعث کاهش حرکت روده و افزایش ظرفیت انتقال آب و الکترولیت (مواد معدنی) در روده می شود.
۲- ملین یا کارکُن ها: ملین یا کارکُن ها (مثل میرالاکس، متاموسیل، و سیتروسل) گروهی از داروها هستند که برای درمان یبوست در روده تحریک پذیر استفاده می شوند. وظیفه اصلی آنها افزایش حرکت مواد غذایی در دستگاه گوارش و تخلیه راحت مدفوع در معده و روده است. مکانیسم عمل ملین ها می تواند شامل افزایش حجم معده، تحریک عضلات دستگاه گوارش، یا نرم کردن مدفوع باشد.
۳- مکمل های پروبیوتیک: پروبیوتیک ها مکمل های حاوی باکتری های مفید هستند که به بهبود تعادل میکروبیوم روده کمک می کنند. میکروبیوم روده مجموعه ای از باکتری ها و سایر میکروارگانیسم ها هستند که در داخل روده انسان زندگی می کنند. در برخی موارد، مصرف مکمل های پروبیوتیک می تواند به بهبود علائم مرتبط با مشکلات گوارشی سندرم روده تحریک پذیر (IBS) کمک کند. مکمل های پروبیوتیک ممکن است تأثیر مثبتی بر روی فعالیت روده، تعادل میکروبیوم، و سایر عملکردهای دستگاه گوارش داشته باشند.
ب) داروهای تجویزی:
داروهای تجویزی توسط پزشک شامل موارد زیر می شوند:
۱- آنتی اسپاسمودیک ها:
آنتی اسپاسمودیک ها گروهی از داروهای تجویزی هستند که برای کنترل اسپاسم ها و درد شکم مرتبط با سندرم روده تحریک پذیر (IBS) استفاده می شوند. تعدادی از داروهای این گروه عبارتند از:
- بنتلی (دی سیکلومین): دی سیکلومین به عنوان یک آنتی اسپاسمودیک و آنتی کولینرژیک عمل می کند و به کنترل اسپاسم های معده و روده کمک می کند.
- هیوسین (بوتیل بروماید): هیوسین نیز یک آنتی کولینرژیک است و برای کاهش تنش ها و اسپاسم های ماهیچه های صاف روده استفاده قرار می گیرد.
- هیوسیامین: هیوسیامین نیز به عنوان یک آنتی اسپاسمودیک و آنتی کولینرژیک عمل می کند و تنش ها و دردهای شکمی را کنترل می کند.
بیشتر مطالعه کنید: راه های درمان کولیت روده کدامند؟
۲- داروهای خاص سندروم روده تحریک پذیر:
داروهای خاص برای مدیریت سندروم روده تحریک پذیر (IBS) شامل:
- لیناکلوتید (لینزس، کانستلا): لیناکلوتید به تنظیم حرکت روده و کاهش درد و اسپاسم های مرتبط با سندروم روده تحریک پذیر کمک می کند.
- لوبیپروستون (آمیتیزا): آمیتیزا به کنترل حرکت موثر روده و کاهش علائم سندروم روده تحریک پذیر کمک می کند.
- الوکسادولین (ویبرزی): الوکسادولین برای درمان اسهال مرتبط با سندروم روده تحریک پذیر مورد استفاده قرار می گیرد. الوکسادولین به تنظیم حرکت روده و افزایش جذب آب در روده کمک می کند.
۳- آنتی بیوتیک ها:
آنتی بیوتیک ها در برخی موارد می توانند برای درمان مورد استفاده قرار گیرند، اما معمولا تنها در موارد خاص توسط پزشک تجویز می شوند. داروهای آنتی بیوتیک که برای درمان IBS به کار می روند، عمدتا باعث تنظیم ترکیب میکروبیوم روده و کاهش علائم مرتبط با این بیماری می شوند. یک نمونه از آنتی بیوتیک های مورد استفاده برای سندروم روده تحریک پذیر زیفاکسان است. زیفاکسان یک آنتی بیوتیک متعلق به دسته ریفامپین ها است که به عنوان مهارکننده گسترش برخی باکتری ها در روده عمل می کند. این دارو به تنظیم میکروبیوم روده و کاهش علائم سندروم روده تحریک پذیر کمک می کند.
۴- داروهای ضدافسردگی:
داروهای ضدافسردگی برای درمان سندروم روده تحریک پذیر ممکن است در موارد خاص توسط پزشک تجویز شوند. داروهای ضدافسردگی که برای درمان IBS مورد استفاده قرار می گیرند، عبارتند از:
- مهارکننده های بازجذب سروتونین: این داروها با تنظیم سیستم عصبی و مهار بازجذب سروتونین توسط مغز، در بهبود علائم سندرم روده تحریک پذیر مؤثر هستند. برخی از داروهای بازجذب سروتونین شامل فلوکستین، سیتالوپرام، و سرترالین می شوند.
- ضدافسردگی تری سایکلین: تری سایکلین ها با تاثیر روی سیستم عصبی و مهار بازجذب سروتونین و نورواپی نفرین باعث بهبود علائم سندرم روده تحریک پذیر می شوند. از داروهای ضدافسردگی تری سایکلین می توان به آمیتریپتیلین و نورتریپتیلین اشاره کرد.
درمان های روانشناختی
درمان های روانشناسی، به عنوان روش های غیردارویی می توانند در کاهش علائم سندروم روده تحریک پذیر (IBS) مؤثر باشند. تعدادی از روش های مورد استفاده در روان درمانی عبارتند از:
۱- درمان رفتاری شناختی (CBT):
درمان رفتاری شناختی یا CBT (Cognitive Behavioral Therapy) یک روش درمانی است که بر روی ارتباط بین افکار، احساسات و رفتارهای فرد تاکید دارد. این روش درمانی به فرد کمک می کند تا الگوهای فکری و رفتاری منفی را شناسایی کرده و آنها را به الگوهای مثبت تر و سازنده تر تغییر دهد. درمان رفتاری شناختی نیز به عنوان یک درمان موثر در سندرم روده تحریک پذیر (IBS) مورد استفاده قرار می گیرد.
۲- هیپنوتیزم:
هیپنوتیزم یک روش درمانی است که در آن فرد به یک وضعیت ذهنی خاص که به عنوان “ترنس” شناخته می شود وارد می شود. در این وضعیت فرد نسبت به تغییر الگوهای فکری و رفتاری خود تمایل بیشتری دارد. هیپنوتیزم ممکن است به عنوان یک روش درمانی مکمل در برخی از مشکلات روانی و جسمی از جمله استرس، اضطراب، یا دردهای مرتبط با سندرم روده تحریک پذیر (IBS) مورد استفاده قرار گیرد.
۳- تکنیک های کنترل استرس:
تکنیک های کنترل استرس می توانند به شما کمک کنند تا در هنگام مواجه با موقعیت های استرس زا بهتر برخورد کنید و آرامش خود را در زندگی افزایش دهید. در بیماری هایی مانند سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، مدیریت استرس می تواند به کاهش شدت علائم و بهبود کیفیت زندگی کمک کند. تکنیک های کنترل استرس عبارتند از:
- تنفس عمیق: تنفس عمیق می تواند در مدیریت استرس و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر کمک کند.
- مراقبه(مدیتیشن): مدیتیشن به عنوان تکنیکی آرامش بخش می تواند در درمان سندرم روده تحریک پذیر موثر باشد. این تکنیک با کاهش استرس و اضطراب، تأثیر مثبتی بر روی علائم سندروم روده تحریک پذیر از جمله درد شکمی و تنش عضلات روده دارد. استفاده از مدیتیشن با مشورت پزشک ممکن است به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر کمک کند.
- یوگا: تمرینات یوگا از طریق تنفس عمیق و تمرکز روی ذهن می توانند به بهبود علائم سندروم روده تحریک پذیر از جمله کاهش استرس، اضطراب، درد شکم و علائم گوارشی کمک کنند.
- تمرینات ورزشی منظم: فعالیت های ورزش منظم با کاهش استرس، بهبود خواب و افزایش تحرک روده می توانند به مدیریت سندروم روده تحریک پذیر کمک کنند و علائم ناشی از این بیماری را کاهش دهند. انتخاب فعالیت های مناسب و مشاوره با پزشک قبل از شروع هر برنامه ورزشی ضروری است.
- مایندفولنس (Mindfulness): رویکرد مبتنی بر ذهن آگاهی و کاهش استرس می تواند در کاهش شدت علائم جسمانی مرتبط با این سندروم موثر باشد.
رژیم غذایی مناسب سندروم روده تحریک پذیر
نوشیدن روزانه ۶ تا ۸ لیوان آب برای کنترل گوارش توصیه می شود. مخصوصا اگر فرد اسهال داشته باشد، این کار بسیار مفید است. مصرف نوشابه های کربن دار به دلیل وجود گاز، می تواند ناراحتی را افزایش دهد. به بیشتر افراد مبتلا به این بیماری، پیشنهاد می شود که میزان مصرف فیبر خود را افزایش بدهند.
فیبر غذایی، بیشتر در کاهش علائم IBS، هم در بیماران مبتلا به یبوست و هم در بیماران مبتلا به اسهال کمک کننده می باشد. نان های سبوس دار و غلات، سبزیجات و میوه ها، منابعی غنی از فیبر هستند. شروع یک رژیم غذایی غنی از فیبر، می تواند تولید نفخ و گاز را برای چند هفته افزایش دهد.
مکمل های غذایی در کاهش دادن اسهال و یبوست موثر هستند. خوردن وعده های کوچک غذا با تعداد دفعات بیشتر، به افراد مبتلا پیشنهاد می شود. حجم زیاد غذا می تواند باعث اسهال و دل پیچه شود. مصرف مکمل های پروبیوتیک معمولا به بیشتر افراد مبتلا کمک می کند. پروبیوتیک ها، باکتری های مفیدی هستند که سبب سلامتی روده می شوند.
غذاهایی مثل ماست یا مکمل های اسیدوفیل نیز، دارای باکتری های مفید هستند. تغییر در عادات غذایی، به کنترل علائم کمک می کند و رژیم ثابتی برای همه ی افراد مبتلا وجود ندارد. یادداشت عادات غذایی، افراد را متوجه می کند که کدام مواد غذایی و نوشیدنی باعث تحریک این بیماری می شود و کدام مفید است.
غذاهای مضر برای مبتلایان
رعایت رژیم غذایی، یکی از عوامل مهم است که به بهبود افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر کمک می کند. بعضی از خوراکی ها و نوشیدنی ها از محرک های اصلی این بیماری می باشند که باید تا حد امکان، از مصرف آن ها پرهیز کرد.
علائم این بیماری، اغلب بعد از مصرف بعضی از محصولات مانند الکل، شکلات یا شیر بدتر می شوند و امکان دارد باعث اسهال یا یبوست شوند. همچنین مصرف بعضی از سبزیجات، نوشابه های گازدار و میوه ها، نفخ و ناراحتی را ایجاد می کنند. افرادی که به این بیماری مزمن مبتلا هستند، باید از مواد غذایی که نفخ ایجاد می کنند دوری کنند.
لوبیا، پیاز، کرفس، هویج، زردآلو، کشمش، موز و جوانه بروکسل از مواد غذایی هستند که نفخ ایجاد می کنند. همچنین آلو خشک و شیرینی نیز باعث ایجاد نفخ می شوند و افراد مبتلا به این بیماری، سعی کنند از مصرف آنها خودداری نمایند.
مصرف محصولات لبنی و آدامس بدون قند نیز، می تواند باعث ایجاد نفخ شود. از دیگر مواد غذایی که نفخ ایجاد می کند، می توان به محصولات و نوشیدنی های حاوی کافئین اشاره کرد. غذاهای پرچرب و غذاهای تند از غذاهای مضر برای مبتلایان به سندروم روده تحریک پذیر هستند. غذاهای پرچرب عبارت اند از: پای و سس های خامه ای، چیپس، پیتزا، سوسیس و گوشت های سرخ شده.
بیماری های مرتبط
یبوست، مرتبط با بیماری سندروم روده تحریک پذیر است. در این بیماری مرتبط، فرد مبتلا دچار نفخ، درد معده و ناراحتی می شود. همچنین فرد دچار تاخیر در دفع مدفوع می گردد. علاوه بر آن، مدفوع برآمده یا سفت می شود. اسهال از دیگر بیماری های مرتبط با سندروم روده تحریک پذیر است. در این نوع بیماری مرتبط، احتمال ایجاد درد معده وجود دارد.
همچنین اسهال، نیاز فوری فرد به توالت، مدفوع آبکی یا حرکت های روده ای بسیار مکرر را برای فرد به همراه دارد. از دیگر بیماری های مرتبط با سندروم روده تحریک پذیر، می توان به بیماری مدفوع متناوب اشاره کرد. در این بیماری، فرد مبتلا هم به اسهال و هم به یبوست دچار می گردد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر علائم سندروم روده تحریک پذیر را دارید، لازم است به پزشک مراجعه کنید. ممکن است گاهی علائم، نشان دهنده ی یک بیماری جدی تر مثل سرطان روده بزرگ باشد. علائم هشدار دهنده و جدی عبارت اند از: خونریزی از رکتوم، کاهش وزن و استفراغ بی دلیل.
علاوه بر موارد گفته شده، اسهال در شب و نارسایی کمبود آهن نیز از نشانه های جدی می باشند. همچنین مشکل در بلع و درد مداوم که با حرکت روده یا دفع گاز تسکین نمی یابد از علائم هشدار دهنده می باشند که در صورت داشتن این علائم باید به پزشک مراجعه کرد.
درد روده تحریک پذیر کجاست؟
درد در سندرم روده تحریک پذیر ممکن است در نقاط مختلف شکم از جمله پهلوها به وجود بیاید. این درد به دلیل عدم تنظیم صحیح حرکات روده رخ می دهد و معمولا با دل پیچه و گرفتگی در پهلوها همراه است. این ناراحتی معمولا پس از تخلیه گاز یا دفع مدفوع کاهش می یابد. عواملی نظیر استرس و رژیم غذایی نامناسب می توانند درد روده تحریک پذیر را تشدید کنند.
ارتباط سندروم روده تحریک پذیر و خون در مدفوع چیست؟
سندرم روده تحریک پذیر یک اختلال عملکردی در روده است که به عنوان مشکل عصبی-عضلانی در ناحیه روده تلقی می شود. علائم آن شامل درد شکمی، تغییر اندازه و شکل مدفوع، و نفخ هستند. وجود خون در مدفوع معمولا از علائم سندرم روده تحریک پذیر نیست و ممکن است نشانه مشکلات دیگری نظیر هموروئید، التهاب روده، انسداد روده یا عفونت باشد. در صورت وجود خون در مدفوع، تشخیص و درمان باید توسط پزشک معالج انجام شود.
عوامل خطرزای سندروم روده تحریک پذیر
در ایالات متحده، این بیماری در بین زنان بیشتر است. استروژن درمانی پیش از یائسگی یا پس از آن، عامل خطر برای IBS می باشد. داشتن سابقه ی خانوادگی ممکن است در افزایش احتمال ابتلا به این بیماری نقش داشته باشد.
ممکن است سابقه ی سوء استفاده جنسی، عاطفی یا جسمی، عامل خطر باشد. همچنین مشکلات سلامت روان، اضطراب و افسردگی نیز، عامل خطر به شمار می آیند. بیماری مزمن سندروم روده تحریک پذیر، بیشتر برای افرادی که جوان هستند و سن آنها زیر ۵۰ سال است اتفاق می افتد.
سوالات متداول
آیا بیماری IBS به مرور زمان بدتر می شود؟
خیر. ممکن است سندروم روده تحریک پذیر در طول زندگی عود کند ولی بدتر نمی شود و نیازمند جراحی نخواهد شد. IBS عمر را کوتاه نمی کند.
اثر گذاری مکمل پروبیوتیک ها چقدر طول می کشد؟
امکان دارد فرد بلافاصله بعد از مصرف آن، اثرات آن را احساس نکند. تاثیر مثبت این مکمل بعد از چند هفته مصرف قابل بررسی است.
اگر به دنبال درمان این بیماری نباشیم چه می شود؟
اگر کار خاصی انجام نشود، علائم سندروم روده تحریک پذیر ادامه دارند. با گذر زمان علائم شاید بهتر شوند و شاید عود کنند.
اثر این بیماری روی فعالیت ها چیست؟
این بیماری ممکن است سبب بازماندن افراد مبتلا از کارهایی مانند بیرون رفتن، سر کار رفتن، مدرسه رفتن و… شود.
چگونه می توان با سندروم روده تحریک پذیر کنار آمد؟
با رژیم غذایی سالم، یادگیری راه های مقابله با استرس و پرهیز از غذاهایی که علائم را بدتر می کنند.
آیا سندروم روده تحریک پذیر به سرطان تبدیل می شود؟
خیر. این بیماری تغییری در بافت روده ایجاد نمی کند و خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش نمی دهد.
کلام آخر
در این مطلب درباره ی سندروم روده تحریک پذیر و علت های ابتلا به آن توضیحاتی ارائه شد. همچنین سعی کردیم در مورد درمان، علائم، راه های پیشگیری از این بیماری و … مطالب مفیدی در اختیار شما عزیزان قرار دهیم. امیدواریم در قسمت سوالات متداول به پاسخ پرسش های خود رسیده باشید. از همراهی شما سپاس گزاریم.
سلام خسته نباشید من سیگار میکشم ،یه مدت نکشیدم تو این مدت هرروز معده درد و یبوست شدید داشتم همین که سیگار میکشم خوب میشه ولی تا قطع میکنم یبوست دارم باید چیکار کنم؟
وقت بخیر
مصرف دخانیات باعث بهبود یبوست نمی شود و حتی باعث تشدید می شود
سلام من گاهی دور نافم درد شدید دارم باید چیکار کنم؟
عرض سلام و وقت بخیر
درد اطراف ناف میتواند به خاطر فتق ناف، مسدود شدن روده باریک و یا اپاندیسیت حاد باشد.
اگر درد از دور ناف شروع بشود و سپس به سمت پایین و راست منتقل بشود، فرد دچار اپاندیسیت شده.
سلام وقتتون بخیر من ورم روده دارم خیلی نفخ می کنم و دست و پاهام ورم میکنه و سریع چاق میشم لطفاً راه حلی بدید تا هر چه زودتر بهترشم مرسی
وقت بخیر
برای درمان بیماری شما نیاز به ویزیت حضوری توسط متخصص می باشد،به این خاطر که ورم دست و پا می تواند دلایل مختلف داشته باشد
سلام سوزش شدید مقعد بعد از مدفوع لزج مربوط به سندروم روده تحریک پذیر ؟
مورد گفته شده یکی از علائم سندروم روده تحریک پذیره
سلام من این بیماری را چند سالی هست دارم،ایامیشه این بیماری به سرطان روده هم برسد؟ من ۵۰سال سن دارم ولی تست برای سرطان روده ندادم
سلام سندروم روده تحریک پذیر به سرطان منجر نمی شود
سلام برای این مشکل به چه متخصصی باید مراجعه کنم؟
سلام وقت بخیر
باید به متخصص گوارش مراجعه نمایید.