بررسی شده توسط: دکتر نسیم غفوریان متخصص طب اورژانس
سرطان روده بزرگ و راست روده زمانی رخ میدهد که سلول های این بخش های بدن به سرعت رشد می کنند و افزایش می یابند. درمان بسته به مرحله سرطان و نوع و جایگاه آن متفاوت است. علائم سرطان روده بزرگ بسته به مرحله و میزان گسترش آن متفاوت است.
علائم و نشانه های سرطان روده بزرگ در مراحل مختلف
سرطان روده بزرگ از مرحله صفر تا چهار دارد. سرطان روده بزرگ مرحله پیش سرطانی نیز دارد به این معنی که پولیپ هنوز تغییرات سرطانی ندارد اما اگر بگذارید بماند امکان تبدیل شدن آن به سرطان وجود دارد. در این مرحله هیچ علائمی وجود ندارد و تنها در غربالگری سرطان روده و یا کلونوسکوپی که به دلیل دیگری انجام شده است، شناسایی می شود.
- علائم و نشانه های سرطان روده مرحله صفر
در مرحله صفر، تنها برداشتن پولیپ در هنگام کلونوسکوپی بسنده میکند. در سرطان مرحله صفر روده بزرگ که به کارسینوم درجا نیز شناخته میشود، سلول های غیر طبیعی تنها در لایه درونی روده یا راست روده هستند. در این مرحله بیماری هیچ نشانه ای بروز نمیدهد.
- علائم و نشانه های سرطان روده مرحله یک
در این مرحله از سرطان روده بزرگ، سلول های سرطانی از لایه درونی روده گذر کرده اند و به لایه پشتی آن رسیده اند. یعنی ممکن است سرطان از لایه مخاطی نیز فراتر رفته و به لایه ماهیچه ای رسیده باشد، اما هنوز به گره های لنفاوی یا بخش های دیگر بدن نرسیده است.
شوربختانه سرطان روده بزرگ مرحله یک نیز علائم هشدار دهنده ای ندارد و بدون هیچ هشداری میتواند پیش برود. در نتیجه تشخیص و درمان دیر انجام میشود. از این رو غربالگری سرطان روده بزرگ با کلونوسکوپی اهمیت دارد. اگر چه گاهی در این مراحل هم نشانه هایی ممکن است دیده شود که عبارتند از:
- یبوست
- اسهال
- تغییر رنگ مدفوع
- تغییر شکل مدفوع (باریک شدن مدفوع)
- وجود خون در مدفوع
- خونریزی مقعدی
- نفخ پی در پی
- دل درد
به یاد داشته باشید که بسیاری از این نشانه ها به دلایل دیگری روی میدهند ولی چون سرطان نیز میتواند این نشانه ها را ایجاد کند، اگر هر یک از این موارد را بیشتر از دو هفته است که تجربه میکنید بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
برای اطلاع از عوامل افزایش دهنده سرطان روده کلیک کنید.
- علائم و نشانه های سرطان روده مرحله دو
در این مرحله از سرطان روده بزرگ، سرطان به فراتر از دیواره روده یا راست روده گسترش یافته و بافتهای پیرامون رسیده است اما هنوز گره های لنفاوی را درگیر نکرده است. نشانه های سرطان روده در این مرحله نیز همانند مراحل پیشین میتواند ناچیز یا خفیف باشد. اگر در این مرحله بیماری علامتی داشته باشد همان علائمی که در بالا به آنها اشاره شد میتواند باشد.
- علائم و نشانه های سرطان روده بزرگ مرحله سه
در این مرحله سرطان به گره های لنفاوی رسیده است اما به بخشهای دور بدن هنوز دست نیافته است. علائم بیماری در این مرحله میتواند همانند علائم مرحله چهار باشد
- علائم و نشانه های سرطان روده بزرگ مرحله چهار
در مرحله چهار که مرحله پایانی سرطان روده بزرگ است، سرطان به اندام های دور مانند ریه و کبد گسترش یافته است.
علائم بیماری سرطان روده بزرگ در مراحل سه و چهار بیشتر محسوس هستند. افزون بر نشانه هایی که برای مرحله یک و دو گفته شد، نشانه های دیگری که ممکن است تجربه شوند این چنین هستند:
- خستگی شدید
- ضعف بی دلیل
- کاهش وزن ناخواسته
- تغییر مدفوع که بیش از یک ماه طول کشیده است.
- احساس تخلیه نشدن کامل روده
- تهوع و استفراغ
در مرحله چهار که سرطان به بخش های دیگر بدن رسیده باشد، نشانه های دیگری هم ممکن است دیده شوند:
- زردی پوست و چشم ها
- ورم کردن دست و پا
- مشکلات تنفسی
- سردردهای مزمن
- تاری دید
- شکستگی استخوان
برای اطلاع از غربالگری سرطان روده کلیک کنید.
علائم و نشانه های عود سرطان روده بزرگ چیست؟
پس از درمان سرطان روده بزرگ که عمل جراحی و گاهی شیمی درمانی است، ممکن است دوباره سرطان برگردد. هر چه سرطان در هنگام تشخیص، پیشرفته تر باشد احتمال برگشت آن بیشتر است. اگر سرطان برگردد، ممکن است هیچ نشانه ای ایجاد نکند بنابراین نمیتوان برای آگاهی یافتن از عود سرطان به علائم و نشانه ها بسنده کرد. از این رو پزشک مرتبا آزمایش هایی انجام میدهد تا از وضعیت بدن بیمار و برگشت سرطان آگاه شود.
برخی از کسانی که درمان سرطان روده را پشت سر گذاشته اند، پس از چند ماه یا چند سال با عود این بیماری مواجه میشوند. علائم و نشانه های عود سرطان روده بزرگ همان هایی هستند که پیشتر در سرطان تجربه شده اند:
- تغییر در الگوی دفع مانند افزایش شمار دفع مدفوع، باریک شدن مدفوع، اسهال و یا یبوست
- وجود خون در مدفوع
- درد شکم
- خستگی
- از دست دادن اشتها
- احساس پری در شکم
- کاهش وزن ناخواسته
ابتلا به سرطان ثانویه پس از سرطان روده بزرگ
سرطان ثانویه با برگشت یا عود سرطان متفاوت است. سرطان ثانویه با سرطان اولیه هیچ ارتباطی ندارد و در واقع سرطان تازه ای است که در گونه متفاوتی از سلول ها رخ داده و در زیر میکروسکوپ با سرطان روده بزرگ اولیه متفاوت است.
برای نمونه، پس از دریافت درمان سرطان روده بزرگ، ممکن است پزشک توموری در معده پیدا کند. اگر تومور از خود سلول های معده آغاز شده باشد و از گونه سلول های سرطان روده بزرگ نباشد که به معده گسترش یافته، سرطان ثانویه به شمار می آید. اما اگر از نوع سلول های سرطان روده بزرگ باشد که به جاهای دیگر بدن مانند معده رسیده و در آنجا تومور دیگری ایجاد کرده است، عود سرطان روده محسوب میشود نه سرطان ثانویه.
داشتن یک سرطان ثانویه پس از سرطان روده بزرگ وضعیتی نادر است. درمان سرطان ثانویه با درمان عود سرطان متفاوت است.
کسانی که سرطان روده بزرگ میگیرند بیشتر در خطر سرطان های زیر می باشند:
- سرطان مقعد
- سرطان معده
- سرطان دهان
- سرطان روده کوچک
- سرطان راست روده
- سرطان رحم
- سرطان کلیه
پزشک چگونه عود سرطان روده بزرگ را تشخیص میدهد؟
اگر درمان سرطان روده را پشت سر گذاشته اید، پزشک برنامه ای به شما میدهد که در زمان های مشخصی برای چکاپ و انجام آزمایش ها مراجعه کنید تا روشن شود سرطان برگشته است یا نه. برگشت سرطان روده بزرگ همیشه علائمی ایجاد نمیکند به همین دلیل باید آزمایش ها مرتبا انجام شوند.
آزمایش های تشخیص عود سرطان روده بزرگ
- تصویربرداری مانند سی تی اسکن، ام آر آی یا اسکن های دیگر برای بررسی تومور در بخش های دیگر بدن
- کلونوسکوپی برای بررسی پولیپ در روده و راست روده
- آزمایش خون برای بررسی آنتی ژن کارسینو امبریونیک (CEA)
- آزمایش های کارکرد کبد
آزمایش های عود سرطان روده بزرگ چند وقت یک بار انجام می شود؟
در ابتدا ممکن است هر شش ماه یک بار نیاز به آزمایش خون یا تصویربرداری باشد ولی با گذر زمان که احتمال برگشت سرطان کاهش می یابد، فواصل بین آزمایش ها بیشتر می شود و ممکن است به دو سال یک بار برسد.
