بررسی شده توسط: دکتر نسیم غفوریان
در این مقاله، به بررسی جامع علل ابتلا به کرم‌های روده در کودکان، روش‌های تشخیص و گزینه های درمانی موجود خواهیم پرداخت.
کرم روده در کودکان چیست؟
کرم روده در کودکان نوعی عفونت انگلی است که توسط انگل های مختلفی ایجاد می‌شود. این انگل‌ها می‌توانند شامل کرمک‌ها، کرم‌های نواری، کرم‌های گرد و سایر انواع باشند.
این موجودات به‌طور معمول از طریق تخم‌هایشان که ممکن است در خاک آلوده، آب، مواد غذایی یا سطوح آلوده وجود داشته باشند، وارد بدن کودک می‌شوند. هنگامی که این انگل‌ها وارد سیستم گوارشی کودک می‌شوند، در روده مستقر شده و رشد و تکثیر می‌کنند.
They’re about one-quarter to one-half inch long — about the size of a staple.
آن‌ها حدود یک‌چهارم تا نیم اینچ طول دارند — تقریباً به اندازه یک منگنه.
علائم کرم روده در کودکان
- خارش اطراف مقعد (به‌ویژه در شب)
- مشکل در خوابیدن
- ترشح واژنی در دختران، در صورت گسترش کرمک‌ها به واژن
- پوست مقعد دردناک، قرمز و عفونی (که ممکن است بر اثر خارش ایجاد شود)
- کرم‌های سفید کوچک (مانند یک تکه نخ، به اندازه یک منگنه):
- اطراف مقعد (بعد از اینکه کودک شما ۲–۳ ساعت خوابیده است بررسی کنید)
- در توالت یا روی دستمال توالت پس از اینکه کودک شما به دستشویی رفته است
- در لباس زیر در صبح
Belly pain and nausea are less common symptoms but can happen if there are many pinworms in the intestines.
درد شکم و حالت تهوع علائم کمتر شایعی هستند، اما در صورت وجود تعداد زیادی کرمک در روده‌ها ممکن است اتفاق بیفتند.
علت کرم روده در کودکان
با بلع یا تنفس تصادفی تخم‌های کرمک، به این انگل‌ها مبتلا می‌شوید. ممکن است چیزی آلوده به تخم‌های کرمک بخورید یا بنوشید و از این موضوع بی‌خبر باشید. این تخم‌ها می‌توانند روی سطوحی مانند لباس‌ها، رختخواب یا اشیای دیگر نیز زنده بمانند. اگر یکی از این موارد را لمس کنید و سپس انگشتان خود را به دهان ببرید، تخم‌ها را می‌بلعید.
حدود یک ماه بعد، تخم‌ها در روده شما باز شده و به کرم‌های بالغ تبدیل می‌شوند. کرمک‌های ماده به ناحیه مقعد شما حرکت کرده و تخم‌گذاری می‌کنند که باعث خارش مقعد می‌شود. اگر این ناحیه را بخارانید، تخم‌ها به انگشتان شما چسبیده و زیر ناخن‌هایتان قرار می‌گیرند. اگر سطوح یا اشیای دیگری را لمس کنید، ممکن است کرم‌ها را پخش کنید.
راه های تشخیص کرم روده در کودکان
برای تشخیص، باید تخم‌ها یا کرم‌ها را مشاهده کنید. بهترین روش برای این کار انجام تست نوار است. صبح زود، قبل از اینکه فرزندتان به دستشویی برود یا خودش را بشوید، قسمت چسبناک یک تکه نوار شفاف را اطراف مقعد قرار دهید. نوار را بردارید و به دنبال کرمک‌ها یا تخم‌های آن‌ها بگردید. همچنین می‌توانید یک کیت تست نوار را از داروخانه تهیه کنید. اگر کرمک پیدا نکردید، تست نوار را در دو صبح دیگر متوالی انجام دهید تا مطمئن شوید.
برای اطلاعات بیشتر: علائم هموروئید در کودکان
انواع کرم روده در کودکان
کرمک (Pinworms):
- شایع‌ترین نوع کرم روده در کودکان است.
- علائم آن شامل خارش شدید در ناحیه مقعد، به‌ویژه در شب، و خواب ناآرام است.
- کرمک‌ها سفید و باریک بوده و طول آن‌ها حدود ۱-۲ سانتیمتر است.
کرم‌های گرد (Roundworms):
- می‌توانند بزرگ‌تر از کرمک باشند و در برخی موارد تا چندین سانتیمتر رشد کنند.
- علائم شامل درد شکم، کاهش وزن و سوءتغذیه می‌شود.
- آلودگی از طریق مصرف مواد غذایی و آب آلوده یا تماس با خاک آلوده ایجاد می‌شود.
کرم‌های نواری (Tapeworms):
- می‌توانند تا چندین متر طول داشته باشند و باعث کاهش وزن و مشکلات گوارشی شوند.
- معمولاً از طریق مصرف گوشت نیم‌پز یا آلوده به بدن کودک منتقل می‌شوند.
کرم‌های قلاب‌دار (Hookworms):
- این کرم‌ها از طریق پوست وارد بدن می‌شوند و معمولاً از طریق راه رفتن با پای برهنه روی خاک آلوده منتقل می‌شوند.
- می‌توانند باعث کم‌خونی، ضعف و کاهش انرژی شوند.
کرم‌های شلاقی (Whipworms):
- می‌توانند باعث اسهال مزمن، درد شکم و در موارد شدید کم خونی شوند.
- آلودگی از طریق مصرف غذا یا آب آلوده صورت می‌گیرد.
عوارض
- اختلال در خواب: خارش و ناراحتی ناشی از کرم‌ها می‌تواند باعث بی‌خوابی و اختلال در خواب شبانه کودک شود که منجر به خستگی و کاهش تمرکز در طول روز می‌شود.
- کاهش وزن و سوءتغذیه: کرم‌های روده‌ای می‌توانند از مواد مغذی موجود در روده تغذیه کنند که منجر به کاهش وزن و اختلالات رشد در کودکان می‌شود.
- درد و ناراحتی شکم: درد شکمی که می‌تواند به صورت متناوب یا مداوم باشد.
- کم‌خونی: برخی از کرم‌ها مانند کرم‌های قلاب‌دار می‌توانند باعث کاهش میزان خون و بروز علائم کم خونی شوند که منجر به ضعف و کاهش انرژی در کودک می‌شود.
- التهاب و عفونت ثانویه: خراشیدن شدید ناحیه مقعد می‌تواند باعث ورود باکتری‌ها به زخم‌ها و ایجاد عفونت‌های پوستی شود.
- مشکلات گوارشی: شامل اسهال، یبوست یا تغییرات دیگر در عادات روده‌ای.
اطلاعات بیشتر : داروهای دل درد
راه های پیشگیری
- شستشوی دست ها بسیار مهم است. به فرزندتان و تمام اعضای خانواده بیاموزید که دست‌های خود را مرتب بشویند. آن‌ها باید قبل از غذا خوردن، پس از استفاده از توالت و بعد از خاراندن دست‌های خود را بشویند.
- ناخن‌های فرزندتان را تمیز و تا حد امکان کوتاه نگه دارید.
- به فرزندتان یاد دهید که از لمس کردن دهان یا جویدن ناخن‌هایش خودداری کند.
- فرزندتان را هر صبح دوش یا حمام دهید.
- اجازه ندهید کودکان با هم حمام کنند یا وسایل را با هم به اشتراک بگذارند.
- مقعد را پس از هر بار اجابت مزاج با صابون و آب تمیز کنید. هر بار از حوله‌های کاغذی یا دستمال‌های تمیز استفاده کنید.
برای اطلاعات بیشتر: راه های جلوگیری و درمان خارش مقعد
- روزانه صندلی توالت را با مواد ضدعفونی‌کننده یا صابون و آب بشویید.
- اسباب‌بازی‌هایی که فرزندتان معمولاً در دهان خود می‌گذارد یا سطوح سختی که لمس کرده است را با مواد ضدعفونی‌کننده یا صابون و آب پاک کنید.
- هر روز ملحفه‌ها را عوض کنید و لباس زیر و لباس‌های تمیز به کودک بپوشانید. از تکان دادن این وسایل خودداری کنید تا تخم‌ها به هوا منتقل نشوند.
- ملحفه‌های استفاده شده، تمام لباس‌ها، حوله‌ها و دستمال‌ها را به سرعت با آب داغ و مواد شوینده بشویید.
- فرش‌ها و کف‌ها را به خوبی جاروبرقی بکشید. مخزن جاروبرقی را بشویید یا کیسه آن را پس از هر بار استفاده عوض کنید. کیسه را قبل از دور انداختن مهر و موم کنید.
- سبزیجات یا میوه‌های خام را قبل از خوردن به خوبی بشویید.
آیا کرم روده برای کودکان خطرناک است؟
عفونت‌های معمول کرمک معمولاً مشکلات جدی ایجاد نمی‌کنند. در موارد نادر، آلودگی‌های شدید می‌توانند باعث عفونت دستگاه تناسلی زنان شوند.
این انگل می‌تواند از ناحیه مقعد به سمت واژن حرکت کند و به رحم، لوله‌های فالوپ و اطراف اندام‌های لگنی برسد. این موضوع می‌تواند مشکلاتی مانند التهاب واژن (واژینیت) و التهاب پوشش داخلی رحم (اندومتریت) را به وجود آورد.
اگرچه نادر است، اما عوارض دیگر عفونت کرمک ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- عفونت های دستگاه ادراری
- کاهش وزن
- عفونت بخشی از شکم (حفره صفاق)
اطلاعات بیشتر: لیست بیمارستان های کودکان در تهران و شهرستان ها
آیا این بیماری درد دارد؟
کرمک به‌طور کلی درد شدیدی ایجاد نمی‌کند، اما می‌تواند علائم ناخوشایند و آزاردهنده‌ای داشته باشد. در موارد نادر و شدید که کرم‌ها به دیگر بخش‌های بدن مانند واژن یا ناحیه لگنی منتقل می‌شوند، ممکن است التهاب و درد خفیف یا متوسط ایجاد شود. همچنین، اگر کودک ناحیه مقعد را بیش از حد بخاراند، ممکن است پوست زخم شده و التهاب و درد ناشی از آن به وجود آید.
قویترین داروی ضد کرمک برای کودکان
قویترین داروی ضد کرمک برای کودکان معمولاً داروهایی مانند مبندازول (Mebendazole) ، آلبندازول (Albendazole) و پیرانتل پاموات ( Pyrantel Pamoate) هستند. این داروها در اکثر موارد به‌صورت خوراکی تجویز می‌شوند و عملکرد آن‌ها با جلوگیری از جذب قند توسط کرم‌ها، آن‌ها را از بین می‌برد.
مبندازول و آلبندازول معمولاً به‌عنوان گزینه‌های اول برای درمان کرمک تجویز می‌شوند و بسیار مؤثر هستند. پیرانتل پاموات نیز بدون نسخه در بسیاری از کشورها در دسترس است و یکی از داروهای مؤثر برای درمان کرمک به شمار می‌رود. مهم است که قبل از استفاده از هر داروی ضد انگل، با پزشک مشورت کنید تا دوز و نوع داروی مناسب برای کودک تعیین شود، زیرا استفاده نادرست می‌تواند عوارض جانبی ایجاد کند.
همچنین بخوانید: آیا اسهال خونی خطرناک است؟
درمان خانگی
- سیر: سیر خاصیت ضدانگلی دارد و می‌تواند به کاهش تعداد کرم‌ها کمک کند. می‌توانید مقدار کمی سیر تازه را خرد کرده و به غذای کودک اضافه کنید. همچنین می‌توانید خمیری از سیر خرد شده و روغن تهیه کنید و به آرامی در ناحیه اطراف مقعد بمالید. (توجه: این کار را با احتیاط انجام دهید تا پوست کودک تحریک نشود).
- آب نارگیل و روغن نارگیل: نوشیدن آب نارگیل و استفاده از روغن نارگیل خالص به عنوان یک ماده ضدعفونی‌کننده طبیعی می‌تواند به کاهش علائم کمک کند. یک قاشق چای‌خوری روغن نارگیل را به کودک بدهید تا صبح‌ها ناشتا مصرف کند.
- هویج خام: هویج می‌تواند به دفع کرم‌ها از روده کمک کند. دادن مقداری هویج خام به کودک به عنوان میان‌وعده یا همراه غذا می‌تواند مؤثر باشد.
- آب سرکه سیب: مخلوطی از سرکه سیب طبیعی و آب می‌تواند به تعادل pH روده کمک کند و محیطی نامطلوب برای انگل‌ها ایجاد کند. نصف قاشق چای‌خوری سرکه سیب را با یک لیوان آب ترکیب کرده و به کودک بدهید.
درمان قطعی برای کرم روده کودکان وجود دارد؟
بله، درمان قطعی برای کرم روده در کودکان وجود دارد و معمولاً با داروهای ضد انگل به‌سرعت و به‌طور مؤثری انجام می‌شود.
سخن پایانی
در نهایت، کرم روده در کودکان یکی از مشکلات رایج بهداشتی است که می‌تواند با علائمی مانند خارش، ناراحتی و مشکلات گوارشی همراه باشد. آگاهی والدین از علل، علائم و روش‌های پیشگیری و درمان این عفونت، نقش مهمی در حفظ سلامت و رفاه کودکان دارد. رعایت بهداشت فردی، شستشوی مرتب دست‌ها، و استفاده از داروهای ضد انگل تحت نظر پزشک می‌تواند به درمان قطعی و جلوگیری از بازگشت این عفونت کمک کند. با توجه به اینکه این بیماری می‌تواند به‌راحتی در محیط‌های مشترک مانند مدارس و مهدکودک‌ها گسترش یابد، توجه به بهداشت عمومی و آگاهی‌رسانی درباره روش‌های پیشگیری از اهمیت زیادی برخوردار است. مراقبت دقیق و توجه والدین می‌تواند به حفظ سلامت و کیفیت زندگی کودکان کمک کرده و آینده‌ای سالم‌تر برای آن‌ها فراهم آورد.
