علت فیستول مقعدی در مردان و زنان

انواع فیستول مقعدی چیست؟

فیستولهای مقعدی بر پایه جایگاه و راستا، دسته بندی میشوند:

۱. فیستول مقعدی میان اسفنکتر (Intersphincteric anal fistula

درون راست روده، دو ماهیچه گرد جای دارند. این ماهیچه ها که سوراخ مقعد را میپوشانند و باز و بسته شدن آن را کنترل میکنند، اسفنکتر مقعد نام دارند که خود دو گونه اسفنکتر درونی و بیرونی هستند.

اگر دچار فیستول میان ماهیچه های افسنکتر شوید، گذرگاه ساخته شده از میان اسفنکترها گذر کرده به و پوست باسن میرسد. این شایعترین نوع فیستول مقعدی است.

بیشتر بخوانید: فیستول چیست و چگونه ایجاد می شود با عکس

۲. فیستول مقعدی ترانس اسفنکتر یا فرا اسفنکتر (Transspincteric anal fistula)

این فیستولها، گذرگاه درازتری هستند که از هر دو ماهیچه اسفنکتر درونی و بیرونی گذر میکنند و سپس به پوست باسن میرسند.

۳. فیستول مقعدی سوپرا اسفکتر (Suprasphincteric anal fistula)

این فیستولها رو به بالا رفته و از ماهیچه اسفنکتر درونی میگذرند، از صفحه میان ماهیچه اسفنکتر درونی و بیرونی نیز بالا رفته و از بالای اسفنکتر بیرونی گذر میکنند و سپس رو به پایین رفته و از پوست پرینئوم بیرون میزنند. پرینئوم به بخش میان مقعد و واژن گفته میشود.

شکل-در تصویر بالا انواع فیستول مقعدی ( با رنگ قهوه ای تیره) نشان داده شده است. فلشهای سیاه رنگ که در پایین تصویر میبینید به ترتیب از راست به چپ این فیستولها را نشان میدهند: فیستول سوپرا اسفنکتر، فیستول اینتر اسفنکتر، فیستول سوپرفیشال، فیستول ترانس اسفنکتر، فیستول اکسترا اسفنکتر. در سمت چپ تصویر به ترتیب از بالا به پایین به اینها اشاره شده است: ماهیچه پوبورکتالیس، ماهیچه اسفنکتر درونی مقعد، ماهیچه اسفنکتر بیرونی مقعد.

۴. فیستول مقعدی اکسترا اسفنکتر

این فیستول مقعدی کمتر از همه شایع است. فیستول اکسترا اسفنکتر از جایی بالاتر در راست روده آغاز میشود و به پایین گسترش یافته و از هر دو ماهیچه اسفنکتر میگذرد تا به پوست برسد.

۵. فیستول مقعدی سوپرفیشال

فیستول مقعدی سوپرفیشال یا سطحی بر خلاف دیگر گونه های فیستول، از درون مقعد (پایینتر از غدد مقعدی) آغاز میشود، از نزدیکی ماهیچه های اسفنکتر گسترش یافته و از پوست بیرون میزند.

بیشتر بخوانید: آیا فیستول واژن خطرناک است؟

علائم و نشانه های فیستول مقعدی چیست؟

نشانه های آبسه مقعدی و فیستول مقعدی تا اندازه ای یکسان هستند:

• درد
• باد کردن پیرامون مقعد
• تب و لرز
• احساس خستگی
• سرخی، درد یا خارش پوست پیرامون سوراخ مقعد
• تراوش چرک از نزدیکی های سوراخ مقعد

شکل- جراحی فیستول داخلی مقعد

چه عواملی باعث فیستول مقعدی میشوند؟

درست درون مقعد چندین غده جای دارند که کار ساخت مایع را انجام میدهند. گاهی وقتها، این غده ها بسته میشوند. بسته شدن آنها، رشد و انباشت باکتریها را در پی دارد که پیامد آن، کیسه های باد کرده از مایع و بافتهای عفونی است که به آن آبسه میگویند.

اگر آبسه درمان نشود، رشد کرده و سوراخی در پوست نزدیکیهای مقعد درست میکند تا چرک درون آن، به بیرون زهکشی شود. فیستول گذرگاهی است که غده عفونی را به سوراخ پوست پیرامون مقعد وصل میکند.

چه عواملی احتمال فیستول مقعد را افزایش میدهند؟

بیشتر وقتها، آبسه باعث فیستول مقعدی میشود. در موارد نادر برخی وضعیتها تشکیل فیستول را به دنبال دارند:

• سل
• بیماری هایی که از راه جنسی گسترش می یابند (بیماریهای مقاربتی)
• بیماریهای التهابی روده مانند بیماری کرون یا کولیت زخمی (اولسراتیو)
• عفونت باکتری آکتینومایسس

بیشتر بخوانید: انواع بیماری های روده بزرگ و کوچک

• درمان سرطان مقعد
• داشتن آبسه مقعد در گذشته
• صدمه دیدن بخشهای پیرامون مقعد
• عفونت در این بخش از بدن

راه های تشخیص فیستول مقعدی

اگر پزشک گمان کند فیستول مقعدی دارید، تاریخچه پزشکی شما را جویا میشود و معاینه انجام میدهد.

برخی فیستول ها را به سادگی میتوان شناسایی کرد ولی برخی دیگر به این سادگی آشکار نمیشوند. گاهی وقتها فیستول خود به خود بسته شده و سپس دوباره باز میشود. پزشک به دنبال نشانه های تراوش چرک یا خون میگردد. ممکن است در معاینه، به آهستگی انگشت خود را به مقعدتان فرو ببرد تا بتواند توده، برامدگی یا هر چیز غیرطبیعی در درون مقعد را شناسایی کند.

همچنین ممکن است برای بررسی بیشتر آزمایشهای دیگری به شما پیشنهاد شود:

• کلونوسکوپی
• سی تی اسکن یا عکسبرداری پرتوی ایکس
• آزمایش خون

بیشتر بخوانید: آیا اسهال خونی خطرناک است؟

روش های درمان فیستول مقعدی

نوع درمان بستگی به جایگاه، اندازه و نوع فیستول دارد. بیشتر فیستولهای مقعدی با جراحی درمان میشوند.

روشهای درمان فیستول اینها هستند:

۱. فیستولوتومی

• هنگامی که فیستول ساده باشد و چندان از درون ماهیچه نگذشته باشد میتوان فیستولوتومی انجام داد. پزشک برش در راستای گذرگاه فیستول میزند تا آن را باز کند و چرک درون آبسه زهکشی شود. سپس فیستول به صورت یک برش یا زخم مسطح درآمده و بخیه میشود تا به آهستگی بهبود یابد. از آنجایی که بیشتر ماهیچه دست نخورده می ماند، ریسک بی اختیاری مدفوع پایین است. اگر نیاز باشد ماهیچه های اسفنکتر برش بخورند، ممکن است کنترل روده سخت تر شود. فیستولوتومی عملی سرپایی است و در همان روز به خانه میروید.

اطلاعات بیشتر : خطرات رابطه جنسی مقعدی و راه های پیشگیری از آن

۲. فیستولکتومی

• در فیستولکتومی، همه فیستول برش میخورد. این رویکرد را برای فیستولهای پیچیده تر یا برگشتی میتوان انجام داد ولی از آنجایی که احتمال آسیب دیدن ماهیچه های اسفنکتر بیشتر است ممکن است نخست درمان های دیگر در پیش گرفته شوند.

۳. جایگذاری ستون (Seton)

• در فیستول های پیچیده تر که از بخش بزرگتری از ماهیچه اسفنکتر میگذرند یا شاخه شاخه میشوند، ممکن است پزشک یک نخ جراحی به نام ستون را در فیستول فرو برده و حلقه کند. (شکل زیر). این نخ، فیستول را باز نگه میدارد و به زهکشی چرک و عفونت کمک میکند. ستون تا چند هفته ممکن است بماند تا فیستول بهبود یابد. این روش غیر جراحیاست ولی میتوان آن را در ترکیب با جراحی نیز به کار گرفت.

۴. پلاگ فیستول

• پلاگ های فیستول روشی کم تهاجمی تر و تازه تر در درمان فیستول های مقعدی هستند. این پلاگهای کوچک که معمولا از کلاژن ساخته شده اند، برای رشد دوباره بافتها درون فیستول جایگذاری میشوند تا هم گذرگاه فیستول بند بیاید و هم بافتها رو به بهبودی بروند. با گذر زمان، بدن پلاگ را جذب می کند و فیستول بسته میشود. اگرچه روش پلاگ فیستول هنوز به اندازه روشهای مرسوم دیگر متداول نشده است ولی گزینه خوبی برای فیستولهای ساده تر است.

اطلاعات بیشتر : علائم آبسه مقعدی چیست و راه درمان

۵. بستن راه فیستول اینتر اسفنکتر

• دراین جراحی که در فیستول های پیچیده تر به ویژه فیستولهایی که از درون ماهیچه های اسفنکتر میگذرند انجام میشود، جراح برش کوچکی برای دسترسی به گذرگاه فیستول میزند و سپس راه میان ماهیچه ها را بخیه می بندد. همچنین گذرگاه فیستول برداشته شده یا از عفونت پاکسازی میشود. این عمل معمولا همراه با زهکشی و ستون انجام میشود. اگرچه این روش به اندازه فیلوتومی کارساز نیست ولی از مزیت برجسته دستکاری نکردن و آسیب نزدن به ماهیچه برخوردار است.

۶. جراحی فلپ مخاطی

• فیستول هایی که از درون ماهیچه اسفنکتر میگذرند را میوان با فلپ مخاطی پیشرفته نیز درمانکرد. در این رویکرد، پزشک یک تکه از بافت سالم (فلپ) از درون راست روده برمیدارد و آن را برای پوشاندن سوراخ داخلی فیستول به کار میگیرد. بستن فیستول از داخل همزمان با این که هنوز از بیرون زهکشی ادامه می یابد، به بهبودی آن به روش طبیعی کمک میکند.

فیستول مقعدی چه عوارضی دارد؟

فیستول مقعدی خود به خود خوب نمیشود. اگر این وضعیت را درمان نکنید میتواند پیامدهای زیر را در پی داشته باشد:

۱. عفونت های پی در پی:

اگر فیستول به حال خود رها شود، رشد باکتریها افزایش یافته و چرک بیشتر و بیشتر میشود. این میتواند به عفونت های پی در پی بینجامد. با گذر زمان وضعیت بدتر شود و درمان سخت تر میشود.

بی اختیاری مدفوع: اگر فیستول به ماهیچه های اسفنکتر آسیب بزند، ممکن است کنترل مدفوع سخت تر شود. برخی افرادی که جراحی درمان فیستول مقعدی انجام میدهند نیز در موارد نادر ممکن است دچار این مشکل بشوند.

۲. عفونت شدید:

اگر عفونت در فیستول به بافتهای پیرامون بزند یا وارد گردش خون شود، مشکلات جدی تری مانند سپسیس sepsis (گند خونی) در پی دارد که خطرناک است و نیاز به درمان فوری دارد.

درباره بواسیر بیرون زده از مقعد بخوانید

۳. رشد شاخه های تازه فیستول:

فیستولی که درمان نشود میتواند شاخه شاخه شده و گذرگاههای تازه درست کند و به بخش های گوناگون پوست باسن برسد. این فیستولها را سخت تر میتوان درمان کرد و احتمال عوارض در آنها بیشتر است.

۴. سرطان فیستول مقعدی:

فیستولهای مقعدی در موارد نادر اگر به مدت طولانی درمان نشوند و.رشد کنند میتوانند احتمال سرطان مقعد را افزایش دهند. التهاب و عفونت پی در پی میتواند به تغییر و جهش بافتها بینجامد و زمینه رشد سلول های غیر سرطانی را فراهم بیاورد.

روشهای پیشگیری از فیستول مقعدی

معمولا نمیتوانید از فیستول مقعدی پیشگیری کنید بلکه باید تا میتوانید زودتر به درمان آن اقدام کنید تا درمانی ساده تر و کم عارضه تر داشته باشید.