عمل تغییر جنسیت

این مقاله به بررسی روندها، چالش‌ها و تاثیرات عمل تغییر جنسیت بر افراد و جامعه می‌پردازد و سعی دارد تا با ارائه دیدگاهی جامع و مبتنی بر شواهد علمی، به درک بهتر این موضوع کمک کند.

عمل تغییر جنسیت چیست؟

جراحی تغییر جنسیت ( Gender Reassignment Surgery یا Gender Confirmation Surgery یا Gender Affirmation Surgery) شامل چندین روش است که ممکن است به تطابق بهتر بدن شما با هویت جنسیتی‌ تان کمک کند. برخلاف جنسی که در بدو تولد به شما اختصاص داده شده (یا مرد یا زن)، هویت جنسیتی نحوه درک شما از بدن‌تان و نحوه ارائه خود به دیگران است. این جراحی،  ممکن است گزینه‌ای مناسب باشد اگر جنسی که در بدو تولد به شما اختصاص داده شده با هویت جنسیتی‌تان متفاوت باشد (ناسازگاری جنسیتی). این جراحی ممکن است در صورت تجربه ناراحتی روانی ناشی از ناسازگاری جنسیتی (نارضایتی جنسیتی) کمک‌کننده باشد.

جراحی تغییر جنسیت بخشی از فرآیند “آشکارسازی” برای دیگران (و خودتان) است. اگر شما تراجنسیتی، غیرباینری یا دارای تنوع جنسیتی هستید. جراحی‌هایی وجود دارند که:

• ویژگی‌های فیزیکی مردانه در بدو تولد (AMAB) را تقویت یا کاهش می‌دهند.
• ویژگی‌های فیزیکی زنانه در بدو تولد (AFAB) را تقویت یا کاهش می‌دهند.
• ظاهر اندام تناسلی را تغییر می‌دهند.

تغییر جنسیت برای چه کسانی است؟

تغییر جنسیت برای افرادی است که دچار ناسازگاری جنسیتی (gender incongruence) یا نارضایتی جنسیتی (gender dysphoria) هستند. این افراد ممکن است تراجنسیتی (transgender)، غیرباینری (nonbinary) یا دارای تنوع جنسیتی (gender diverse) باشند. در زیر به دسته‌های مختلفی از افرادی که ممکن است به تغییر جنسیت نیاز داشته باشند، اشاره شده است:

• افراد تراجنسیتی (Transgender): افرادی که هویت جنسیتی آنها با جنسی که در بدو تولد به آنها اختصاص داده شده است، متفاوت است. این افراد ممکن است بخواهند بدن خود را به گونه‌ای تغییر دهند که با هویت جنسیتی آنها همخوانی داشته باشد.
• افراد غیرباینری (Nonbinary): افرادی که هویت جنسیتی آنها در چهارچوب دوگانه زن یا مرد قرار نمی‌گیرد. این افراد ممکن است برخی از ویژگی‌های جسمانی خود را تغییر دهند تا با هویت جنسیتی ‌شان مطابقت بیشتری داشته باشد.
• افراد دارای تنوع جنسیتی (Gender Diverse): افرادی که هویت یا بیان جنسیتی آنها خارج از چهارچوب‌ های معمول جنسیتی است. این افراد نیز ممکن است به جراحی تایید جنسیت نیاز داشته باشند تا بدن خود را با هویت جنسیتی‌شان تطبیق دهند.

تخمین زده می‌شود که بین ۵ تا ۱۳ درصد از زنان ترنس و حدود ۲ تا ۳ درصد از مردان ترنس جراحی‌ های تایید جنسیت انجام می‌دهند.

همچنین بخوانید: دلایل جسمی و روانی ارضا نشدن مردان

انواع عمل تغییر جنسیت و مراحل آن‌ ها

• جراحی بازسازی صورت برای مردانه یا زنانه‌ تر کردن ویژگی‌های صورت.
• جراحی صوت برای تغییر تن صدا.
• جراحی قفسه سینه یا بالاتنه برای برداشتن بافت پستان به منظور ظاهر مردانه‌تر یا افزایش اندازه و شکل پستان برای ظاهر زنانه‌تر.
• جراحی تناسلی یا پایین تنه برای تغییر و بازسازی اندام‌های تناسلی.

عمل تغییر جنسیت چگونه انجام می شود؟

عمل تغییر جنسیت برای تبدیل شدن به زن و یا مرد متفاوت است که در ادامه به تفکیک هر یک را توضیح داده ایم:

عمل تبدیل زن به مرد

مثال‌هایی از جراحی تایید جنسیت برای افرادی که در بدو تولد زن تعیین شده‌اند (AFAB)، مانند مردان ترنس و افراد غیرباینری ترنس‌ مردانه ( تبدیل زن به مرد) شامل موارد زیر است:

۱. جراحی مردانه‌ سازی صورت

بازسازی استخوان‌ها و بافت‌های صورت برای ایجاد ویژگی‌هایی مانند پیشانی پهن‌تر، گونه‌های زاویه‌دار، خط فک برجسته‌تر و سیب آدم.

۲. جراحی بالای مردانه‌ سازی

برداشتن بافت پستان برای ایجاد یک قفسه سینه طبیعی تخت (یا تخت‌ تر).

۳. هیسترکتومی

برداشتن رحم. این جراحی ممکن است همراه با جراحی برای برداشتن تخمدان‌ها (اووفورکتومی) انجام شود.

۴. واژینکتومی

برداشتن واژن. این جراحی ممکن است گزینه‌ای باشد اگر نیازی به جراحی پایین مانند متوئیدیوپلاستی یا فالواپلاستی نداشته باشید. این جراحی‌ها اغلب شامل استفاده از بافت واژن برای بازسازی اندام‌های تناسلی می‌شوند.

۵. متوئیدیوپلاستی

استفاده از کلیتوریس برای تشکیل آلت تناسلی. قبل از جراحی، تستوسترون مصرف می‌کنید تا کلیتوریس به اندازه میکروپنیس (آلتی که کمتر از حدود ۲.۵۷ اینچ طول دارد) بزرگ شود. این جراحی معمولاً همراه با اسکوروتوپلاستی انجام می‌شود.

۶. فالواپلاستی

استفاده از یک فلپ پوستی از بخش دیگری از بدن برای تشکیل آلت تناسلی با اندازه متوسط (حدود ۵ تا ۶ اینچ). این جراحی معمولاً همراه با اسکوروتوپلاستی انجام می‌شود.

۷. اسکوروتوپلاستی

بازسازی بخشی از لب‌های بزرگ (لب‌های بیرونی واژن) به اسکروتوم. پس از بهبود، ممکن است بخواهید ایمپلنت‌های ژل سیلیکونی یا سالین را که مانند بیضه‌ها احساس می‌شوند (پروتز بیضه) دریافت کنید.

عمل تبدیل مرد به زن

مثال‌ هایی از جراحی تایید جنسیت برای افرادی که در بدو تولد مرد تعیین شده‌اند (AMAB)، مانند زنان ترنس و افراد غیرباینری ترنس‌ زنانه (تبدیل مرد به زن)، شامل موارد زیر است:

۱. جراحی زنانه‌ سازی صورت

بازسازی استخوان‌ ها و بافت‌های صورت برای ایجاد ویژگی‌هایی مانند پایین‌تر بردن خط مو، گونه‌های پرتر، فک گردتر و کوچک‌تر کردن سیب آدم.

۲. جراحی زنانه سازی بالاتنه

افزودن ایمپلنت‌ های سالین یا سیلیکونی (و گاهی اوقات بافت چربی از سایر نقاط بدن) زیر بافت پستان برای ایجاد پستان‌ های گردتر و پرتر.

۳. اورکیکتومی

برداشتن بیضه‌ها. عدم داشتن بیضه‌ها باعث کاهش تولید تستوسترون در بدن می‌شود. این بدان معناست که ممکن است نیاز کمتری به هورمون درمانی زنانه داشته باشید. این جراحی ممکن است همراه با جراحی برداشتن کیسه بیضه (اسکروتکتومی) انجام شود.

۴. پنتکتومی

برداشتن آلت تناسلی. این جراحی ممکن است گزینه‌ای باشد اگر نمی‌خواهید بافت را برای جراحی‌های زنانه‌سازی، مانند واژینوپلاستی یا ولووپلاستی، حفظ کنید.

۵. واژینوپلاستی

استفاده از بافت آلت تناسلی و سایر اندام‌های تناسلی برای تشکیل کانال واژن. این جراحی ممکن است شامل ساخت لابیا (لابیاپلاستی) و کلیتوریس (کلیتوروپلاستی) نیز باشد.

۶. ولووپلاستی

ساخت قسمت‌های ولوا (شامل مونس، لابیا و کلیتوریس) بدون ایجاد واژن.

روش های غیرجراحی تغییر جنسیت

گزینه‌های پزشکی تایید جنسیت غیرجراحی نیز وجود دارد که شامل موارد زیر می‌شود:

• هورمون درمانی زنانه‌سازی: افزایش ویژگی‌ های زنانه مانند پستان‌ های بزرگ‌تر، باسن گردتر و صدای بلندتر.
• هورمون درمانی مردانه‌سازی: افزایش ویژگی‌ های مردانه مانند رشد موی صورت، افزایش توده عضلانی و صدای بم‌تر.
• بازدارنده‌ های بلوغ: تاخیر در توسعه ویژگی‌ های ثانویه جنسی که در دوران بلوغ ایجاد می‌شوند. نمونه‌هایی از این تغییرات شامل تغییر در ساختار صورت، رشد پستان و موی صورت می‌باشد.
• درمان صدایی: آموزش مهارت‌ های گفتاری و ارتباطی که به شما اجازه می‌دهد جنسیت خود را ابراز کنید.
• حذف مو با لیزر: برای از بین بردن موی صورت یا بدن.

متن انگلیسی :

.Not every trans or gender-diverse person’s journey involves medical transitioning. Expressing your gender identity may also (or only) involve nonmedical changes

ترجمه فارسی :

هر فرد ترنس یا دارای تنوع جنسیتی ممکن است نیازی به تغییر جنسیت پزشکی نداشته باشد. بیان هویت جنسیتی شما ممکن است (یا تنها) شامل تغییرات غیرپزشکی باشد.

مانند:

• انتخاب نام جدید
• استفاده از ضمایر غیر جنسی
• تغییر سبک ظاهر (مدل مو، لباس، آرایش، و غیره)

این تغییرات می‌توانند به افراد کمک کنند تا هویت جنسیتی خود را بهتر بیان کنند و احساس راحتی بیشتری با خود داشته باشند.

عمل تطبیق جنسیت چند ساعت طول می کشد؟

برخی از جراحی‌ های تایید جنسیت در یک روز انجام می‌شوند، در حالی که برخی دیگر نیاز به چندین جراحی در طول زمان دارند. برای مثال، جراحی بالای قفسه سینه معمولاً یک روز طول می‌کشد، اما فالواپلاستی معمولاً نیاز به چندین جراحی دارد که در طول زمان انجام می‌شوند.

حتی اگر جراحی تنها یک روز طول بکشد، ممکن است نیاز باشد که برای تغییرات اضافی (جراحی بازنگری) به ارائه‌دهنده خدمات درمانی خود بازگردید، بسته به این که چقدر از نتایج راضی هستید.

صحبت با ارائه‌دهنده خدمات درمانی قبل از جراحی ضروری است تا بفهمید:

• چند جراحی نیاز خواهید داشت.
• هر جراحی چقدر (تقریباً) طول خواهد کشید.
• چه زمانی باید انتظار دیدن نتایج کامل را داشته باشید.

عوارض انواع عمل تطبیق جنسیت در مردان و زنان

جراحی های تغییر جنسیت نیز همانند هر جراحی دیگری دارای عوارض مختلفی هستند. به طور تفکیکی عوارض هر جراحی شامل موارد زیر می شود:

عوارض جراحی تطبیق جنسیت در زنان (تبدیل مرد به زن)

جراحی های تغییر جنسیت مرد به زن شامل واژینوپلاستی، جراحی زنانه سازی صورت و برداشتن بیضه ها می باشد که عوارض هرکدام شامل:

۱.واژینوپلاستی

۲. جراحی زنانه‌ سازی صورت

۳. اورکیکتومی (برداشتن بیضه‌ ها)

عوارض جراحی تطبیق جنسیت در مردان (تبدیل زن به مرد)

جراحی های تغییر جنسیت زن به مرد شامل ماستکتومی، هیسترکتومی، متوئیدیوپلاستی، فالواپلاستی، اسکوروتوپلاستی است که عوارض هرکدام شامل موارد زیر است:

۱.ماستکتومی (برداشتن بافت پستان)

۲. هیسترکتومی (برداشتن رحم)

۳. متوئیدیوپلاستی

۴. فالواپلاستی

۵. اسکوروتوپلاستی

آیا بعد از عمل تغییر جنسیت می توان بچه‌ دار شد؟

توانایی داشتن فرزند پس از تغییر جنسیت به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله نوع مداخلات پزشکی انجام‌شده و تصمیمات شخصی در مورد حفظ باروری که قبل یا در طول فرآیند تغییر جنسیت گرفته می‌شود.

• هورمون درمانی

هر دو نوع هورمون درمانی مردانه‌ سازی و زنانه‌سازی می‌توانند بر باروری تأثیر بگذارند. به عنوان مثال، درمان با تستوسترون ممکن است باروری را کاهش دهد، اما ممکن است به طور کامل توانایی باردار شدن را از بین نبرد. به همین ترتیب، استروژن و آنتی‌آندروژن‌ها می‌توانند تولید و کیفیت اسپرم را تحت تأثیر قرار دهند.

• روش‌ های جراحی

1. اورکیکتومی (برداشتن بیضه‌ها) و واژینوپلاستی: این جراحی‌ها توانایی تولید اسپرم را حفظ نمی‌کنند، به این معنی که این افراد نمی‌توانند به طور طبیعی فرزند داشته باشند. بنابراین، کسانی که این جراحی‌ها را در نظر دارند، اغلب قبل از جراحی اسپرم خود را ذخیره می‌کنند تا در آینده بتوانند فرزند بیولوژیکی داشته باشند.
2. هیسترکتومی (برداشتن رحم) و اووفورکتومی (برداشتن تخمدان‌ها): این جراحی‌ها به این معنی است که این افراد نمی‌توانند پس از جراحی بچه‌دار شوند. اما اگر تخمدان‌ها حفظ شوند و فرد تحت هیسترکتومی قرار نگیرد، ممکن است هنوز امکان برداشت تخمک‌ها برای تکنیک‌های تولید مثل کمک‌شده مانند IVF وجود داشته باشد. برخی از مردان ترنس نیز تصمیم می‌گیرند قبل یا حتی پس از شروع هورمون درمانی، باردار شوند.

همچنین بخوانید: مراکز ناباروری در تهران

• حفظ باروری

بسیاری از افراد ترنس قبل از شروع هورمون درمانی یا جراحی‌ ها تصمیم می‌گیرند که باروری خود را حفظ کنند. این می‌تواند شامل ذخیره اسپرم یا تخمک باشد، که امکان داشتن فرزند بیولوژیکی در آینده را از طریق روش‌ هایی مانند لقاح مصنوعی (IVF) فراهم می‌کند.

برای کسانی که تغییر جنسیت می‌دهند و تصمیم به حفظ باروری نمی‌گیرند یا نمی‌توانند باروری خود را حفظ کنند، گزینه‌های دیگری برای داشتن فرزند وجود دارد، از جمله فرزندخواندگی یا استفاده از اسپرم یا تخمک اهدایی.

برای افراد ترنس که در نظر دارند تغییر جنسیت دهند، مهم است که اهداف خود در مورد تشکیل خانواده را با ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی مورد بحث قرار دهند تا راهنمایی‌های لازم در مورد گزینه‌های حفظ باروری و تأثیر درمان‌های تغییر جنسیت بر سلامت باروری دریافت کنند.

مدت زمان بستری برای عمل تطبیق جنسیت چند روز است؟

این اطلاعات به صورت کلی است و ممکن است بسته به شرایط خاص هر فرد و دستورالعمل‌های پزشکی متفاوت باشد.

عمل تغییر جنسیت در ایران مجاز است؟

بله. بر اساس قانون حمایت خانواده در ایران، صدور مجوز برای عمل تغییر جنسیت در صلاحیت دادگاه خانواده است. افراد ترنس سکشوال باید ابتدا مراحل قانونی و پزشکی مربوط به تغییر جنسیت را طی کنند تا بتوانند مجوز انجام جراحی و تغییر نام خود را دریافت کنند.

مدارک لازم برای عمل تطبیق جنسیت در ایران

• تاییدیه روانشناسی: دریافت تاییدیه از یک روانشناس یا روانپزشک مبنی بر اینکه فرد از نظر روانی آماده تغییر جنسیت است و این عمل برای بهبود وضعیت روانی و کیفیت زندگی او ضروری است.
• جلسات مشاوره: حضور در جلسات مشاوره با روانشناسان متخصص در زمینه هویت جنسیتی.
• تاییدیه پزشک متخصص: دریافت تاییدیه از یک پزشک متخصص که نیاز فرد به تغییر جنسیت را از نظر پزشکی تایید کند.
• آزمایشات پزشکی: انجام آزمایشات و ارزیابی‌های لازم برای اطمینان از سلامتی فرد و توانایی او برای تحمل جراحی.
• درخواست مجوز: ارائه درخواست رسمی به دادگاه خانواده برای دریافت مجوز جراحی تطبیق جنسیت.
• ارائه مدارک: ارائه تاییدیه‌های روانشناسی و پزشکی به دادگاه.
• جلسات دادگاه: حضور در جلسات دادگاه برای بررسی درخواست و ارائه دلایل و مدارک لازم.

همچنین بخوانید: علائم بلوغ زودرس

آیا رضایت والدین برای تغییر جنسیت لازم است؟

لزوم رضایت والدین برای تغییر جنسیت بستگی به سن فرد و قوانین کشور یا منطقه‌ای دارد که در آن زندگی می‌کند. در بسیاری از کشورها و مناطق، رضایت والدین برای افراد زیر سن قانونی (معمولاً زیر ۱۸ سال) ضروری است. این موضوع به ویژه در مورد جراحی‌ها و برخی از درمان‌های هورمونی صادق است.

در ایران، برای انجام جراحی تغییر جنسیت، نیاز به رضایت والدین و همچنین تایید پزشکان و متخصصان بهداشت روانی دارند. این موضوع توسط سازمان پزشکی قانونی ایران نظارت می‌شود. افراد بالای ۱۸ سال نیاز به رضایت والدین ندارند، اما باید مراحل قانونی و پزشکی را طی کنند که شامل تایید پزشکان و متخصصان بهداشت روانی است.

قیمت عمل تغییر جنسیت

هزینه عمل تغییر جنسیت در ایران بسته به نوع جراحی، بیمارستان، و میزان مراقبت‌های پس از عمل متفاوت است. طبق اطلاعات موجود، هزینه عمل تغییر جنسیت در ایران به طور متوسط بین ۸۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان متغیر است. عوامل متعددی از جمله مراحل جراحی، نوع مراقبت‌های بعد از عمل، و پوشش بیمه‌ ها بر این هزینه تاثیر می‌گذارند.