با انجام آزمایش های تجویز شده، بررسی وضعیت بیمار و شدت مشکلات دیسک کمر، پزشک بهترین روش درمان را توصیه می کند. در صورت بروز علائم عفونت و آسیب دیدگی اعصاب و عروق خونی مجاور حتما به پزشک اطلاع دهید.
درباره علت بروز انواع کمر بیشتر بدانید
بیمار باید پس از جراحی از خم شدن، نشستن، ایستادن و راه رفتن طولانی و بلند کردن اجسام سنگین خودداری کند. برای آشنایی بیشتر با انواع جراحی دیسک کمر، مزیت های این جراحی، معایب و عوارض آن، مراقبت های قبل و بعد از عمل تا پایان مقاله ما را همراهی کنید.
عمل جراحی دیسک کمر چیست؟
در بین استخوان های ستون فقرات دیسک قرار دارد که از وارد شدن ضربه به ستون فقرات جلوگیری کرده و مانند ضربه گیر عمل می کند.
فتق دیسک کمر یکی از مشکلات ستون فقرات است. بیرون زدگی دیسک از کپسول خود که باعث فشار آمدن به نخاع می شود را فتق دیسک می گویند. این مشکل ممکن است در هر قسمتی از ستون فقرات اتفاق بیفتد. معمولا فتق دیسک در مهره های پایین کمر رخ می دهد و گاهی نیز این اختلال در گردن به وجود می آید. دیسک کمر همیشه موجب درد و ناراحتی نمی شود و با وارد شدن فشار به عصب کمر، بیمار در کمر و پاهای خود احساس درد و ناراحتی می کند. در این وضعیت پزشک ابتدا راهکارهای غیرجراحی را برای بیمار تجویز می کند؛ اما چنانچه این روش ها موثر نباشند در نهایت عمل دیسک به بیمار توصیه می شود.
ساختار دیسک کمر
صفحه بالشتی که بین دو مهره پشت سر هم قرار دارند دیسکوپاتی کمر گفته می شود که موجب جذب و استهلاک فشارهایی می شود که از خارج به ستون فقرات وارد می شوند. این دیسک ها ضربات و نوساناتی که به مهره های کمر وارد می شوند همانند کمک فنر دفع می کنند. دیسک ها در مواقعی که تحت فشار نیستند به شکل بالشتک های کروی هستند اما زمانی که فشار به آن ها وارد می شود به صورت بالشتک های تخم مرغی در می آیند.
برای این که بدانیم جراحی دیسک کمر چگونه انجام می شود باید اطلاعات بیشتری در مورد دیسک ها به دست آوریم. دو بخش تشکیل دهنده دیسک عبارتند از:
- هسته مرکزی دیسک که نرمی بیشتری دارد و شامل آب و الیاف کلاژن است نوکلئوس پالپوزوس نامیده می شود. هسته ها در طول روز کوتاه و بلند می شوند زیرا مقداری آب را از دست داده و دوباره به دست می آورند.
- انولوس فیبروزوس که دارای بافت غضروفی و فیبری است، حلقه محیطی دیسک را تشکیل می دهد. داشتن حلقه سالم و وجود آب کافی در هسته مرکزی موجب افزایش خاصیت ارتجاعی دیسک می شود در نتیجه در عملکرد و طول عمر دیسک تاثیر مثبتی دارند.
درجات دیسک کمر
مشکلاتی که در دیسک کمر ایجاد می شوند از نظر شدت اختلالات به دو دسته تقسیم می شوند:
- دیسک کمر خفیف: با فرسوده شدن دیسک به دلیل افزایش سن در مراحل ابتدایی، دژرناسیون دیسک یا دیسک کمر خفیف اتفاق می افتد. با افزایش سن مواد شیمیایی و سلول های دیسک تغییر کرده و به تدریج موجب ضعیف شدن دیسک می شود. اگر درمانی در این مرحله صورت نگیرد و بیماری پیشرفت کند، دیسک تغییر شکل پیدا کرده و دفورمه می شود. به این ترتیب کانال نخاعی نیز تغییر می کند. برای درمان برآمدگی دیسک در این شرایط فیزیوتراپی، مصرف داروهای ضد التهاب، آب درمانی، مراقبت های کایروپراتیک و ورزش های مخصوص مفید و موثر هستند و موجب تخفیف علائم بیماری می شوند.
- دیسک کمر شدید: با پیشروی دیسک خفیف ماده ژله ای تشکیل دهنده هسته به تدریج به سمت بیرون می رود که به این حالت بیرون زدگی دیسک گفته می شود که در واقع دیسک کمر شدید است و با نشانه هایی مانند سوزن سوزن شدن پاها و بی حسی همراه است. در شرایطی که بیرون زدگی دیسک تشدید شود و هسته به طور کامل از دیسک بیرون بیاید و به فضای بین مهره ها وارد شود در واقع بیمار دچار پارگی دیسک شده است که تنها روش درمان آن، درمان های تهاجمی یعنی جراحی دیسک است.
چه موقع عمل دیسک کمر ضروری است؟
معمولا اختلالات دیسک کمر با راهکارهای غیرجراحی درمان می شوند؛ اما با مزمن شدن این مشکل و در شرایطی که درد بیمار بهبود پیدا نکند پزشک روش جراحی را توصیه می کند. در موارد زیر عمل دیسک کمر پیشنهاد می شود:
- در مواقعی که درد شدید باشد و راه رفتن و انجام کارهای روزمره را مختل کند.
- گسترش نشانه های عصبی این عارضه و ایجاد بی حسی و ضعف در پاها
- اختلال در عملکرد روده و مثانه
- بی نتیجه بودن داروها و فیزیوتراپی
زمان ضرورت پیدا کردن جراحی براساس spine-health
بیمار باید برای ۶ هفته روش های غیر جراحی را امتحان کند؛ اما در برخی موارد قبل از پایان یافتن ۶ هفته و تکمیل درمان‌های غیرجراحی بیمار به جراحی دیسک کمر احتیاج دارد.
انواع جراحی
۱. جراحی دیسک کمر بسته
این روش که برخی دردهای فتق را بدون جراحی درمان می کند، جراحی دیسک کمر بسته یا جراحی لاپاراسکوپیک دیسککتومی نیز گفته می شود برای بیمارانی که دارای درد در ناحیه کمر و علائم دیسکی هستند مناسب است. در این روش برای از بین بردن دیسک آسیب دیده از ویدئوسکوپ و ابزارهای کوچکی استفاده می شود. برای وارد شدن به محل دیسک آسیب دیده برش کوچکی در پوست صورت ایجاد می شود. با تخلیه کردن بخش آسیب دیده دیسک، فشار روی اعصاب کم تر می شود.
۲. جراحی دیسک کمر باز
برای درمان دیسک های بزرگ تر و پیچیده تر با عوارض جدی جراحی دیسک کمر باز به کار می رود. در این روش برای دسترسی به دیسک آسیب دیده، برشی بزرگ در پوست ایجاد می شود. در جراحی دیسک کمر باز با تخلیه دیسک آسیب دیده فشار روی عصب کاهش پیدا می کند. به دلیل برشی بزرگی که در پوست ایجاد می شود عوارضی که بعد از این جراحی به وجود می آیند بیشتر است و زمان بهبودی طولانی تر می شود. در شرایطی که کانال نخاعی تنگ است، دیسک آسیب دیده بزرگ باشد و یا مشکلات ناشی از دیسک جدی باشد از جراحی دیسک کمر باز کاربرد دارد؛ اما در مواردی که دیسک کوچک تر باشد یا عوارض ناشی از آن کم تر باشند از روش های کم تر تهاجمی مانند میکروسکوپیک یا لاپاراسکوپیک استفاده می شود.
انواع تکنیک های جراحی
برای هر نوعی از مشکلات دیسک کمر، روش جراحی خاصی وجود دارد. سن، وضعیت بیمار و محل فتق دیسک مواردی هستند که پزشک در انتخاب نوع جراحی به آن‌ها توجه می کند. در ادامه در مورد تکنیک های مختلف جراحی دیسک توضیح می دهیم.
۱. جراحی لامینوتومی دیسک کمر
در این روش جراح با ایجاد سوراخ در قوس مهره (لامینا) فشار روی ریشه عصبی کاهش پیدا می کند. این جراحی با ایجاد برش کوچک و یا از طریق میکروسکوپ انجام می شود. گاهی اوقات جراح لازم می‌داند که لامینا برداشته شود که به این روش، جراحی لامینکتومی گفته می شود.
۲. جراحی دیسککتومی
دیسککتومی یا جراحی بسته شایع ترین روش جراحی دیسک کمر است. در مواقعی که دیسک روی عصب فشار وارد کند با انجام این روش قسمتی از دیسک برداشته می شود. در برخی موارد، جراح لازم می داند که کل دیسک برداشته شود. همچنین با تزریق آمپول های مخصوص در محل آسیب دیده، درد و فشار ناشی را کم و تخلیه می شود این تکنیک کم تر تهاجمی است و به آن میکرودیسککتومی نیز گفته می شود.
۳. جراحی دیسک مصنوعی
در مواردی که مشکل ستون فقرات مربوط به پایین کمر و یک دیسک باشد از این روش استفاده می شود؛ اما چنانچه بیماری بیش از یک دیسک را درگیر کرده باشد و در شرایطی که بیمار آرتریت یا پوکی استخوان داشته باشد جراحی دیسک مصنوعی توصیه نمی شود. برای انجام این عمل بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار می گیرد و برشی در شکم ایجاد می شود. جراح، دیسک آسیب دیده را خارج و دیسک مصنوعی را جایگزین آن می کند. دیسک مصنوعی از پلاستیک و فلز ساخته شده و پس از جراحی، بیمار چند روز در بیمارستان تحت مراقبت قرار می گیرد.
برای مشاهده علائم و نشانه های پوکی استخوان کلیک کنید.
۴. جراحی آندوسکوپی دیسک کمر
در این روش احتمال خونریزی و عفونت بسیار کم است و از تکنیک های جدید و کم تر تهاجمی جراحی ستون فقرات به شمار می آید. برای باز نگه داشتن برش کوچک ایجاد شده در این جراحی از دیلاتور استفاده می شود و سپس آندوسکوپ از این طریق وارد فضای ستون فقرات می شود. با دوربین آندوسکوپ، امکان مشاهده فتق دیسک برای جراح فراهم می شود. جراح برای خارج کردن دیسک آسیب دیده از ابزارهای میکروسکوپی استفاده می کند.
۵. جراحی دیسک کمر با لیزر
در مواردی که دیسک به طور کامل پاره نباشد از اشعه لیزر برای جراحی دیسک استفاده می شود و به وسیله سوزن و فیبر نوری اشعه لیزر وارد دیسک می شود. اشعه لیزر با سوزاندن مرکز دیسک و ایجاد حفره میکروسکوپی داخل دیسک، موجب کاهش فشار دیسک می شود همچنین در این حراحی با ایجاد فشار منفی دیسک به داخل کشیده می شود و از عصب دور می شود؛ در نتیجه درد بیمار برطرف می شود.
۶. تزریق های اپیدورال یا تزریق فاست
این روش جراحی نیست و روی ریشه عصبی یا مفاصل ستون فقرات که فاست (facet) گفته می شود تزریق صورت می گیرد. به این تکنیک تزریق های اپیدورال یا فاست گفته می شود. هر کدام از این روش ها در مواردی خاص به کار برده می شوند. گاهی پزشک برای تشخیص این که جراحی دیسک در مورد بیمار نتیجه بخش هست یا نه از تزریق های اپیدورال یا فاست استفاده می کند. برای نمونه چنانچه این تزریق موجب کاهش درد بیمار شود عمل دیسک نتیجه بهتری خواهد داشت. اگر شدت این
همچنین بخوانید: قوز کمر چیست؟
نحوه انجام جراحی دیسک کمر
عمل دیسک با تکنیک های مختلفی انجام می شود که در جزئیات تفاوت هایی با یکدیگر دارند. معمولا ۱ساعت این جراحی زمان می برد و شامل مراحل زیر است :
- برای این که بیمار دردی را حس نکند از بی حسی موضعی استفاده شود و گاهی نیز عمل تحت بیهوشی عمومی انجام می شود.
- ضربان قلب، فشار خون و دیگر علائم حیاتی در هنگام عمل کنترل می شوند.
- این جراحی از طریق ایجاد برش کوچک در محل دیسک آسیب دیده انجام می شود.
- اشعه ایکس در برخی از جراحی های دیسک کمر برای تشخیص صحیح محل دیسک آسیب دیده به جراح کمک می کند.
- از ابزارهای مخصوص برای جدا کردن و جایگزین کردن بخش های موردنظر استفاده می شود.
- بخیه زدن برش ها و قرار دادن باند روی زخم ها از دیگر مراحل جراحی است.
همچنین مطالعه کنید: درمان آرتروز زانو با جراحی
مزایا
از مزیت های عمل دیسک کمر می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش سرعت درمان و بهبود درد کمر از مزیت های این روش است.
- احتمال موفقیت این جراحی بیشتر از ۸۰ درصد است.
- بیمار پس از دوره نقاهت قادر است فعالیت های روزمره خود را انجام دهد.
- فتق دوباره دیسک کمر پس از این جراحی کم تر اتفاق می افتد.
- نداشتن عوارض جدی و کم خطر بودن از دیگر مزیت های جراحی دیسک کمر است.
عوارض و معایب
عمل دیسک کمر از جمله روش های درمانی تهاجمی است که خطرات و عوارض کمی دارد. برخی از عوارض و معایب این جراحی عبارتند از:
- عفونت
- آسیب دیدگی اعصاب و عروق خونی
- ایجاد اختلالات جدید دیسک
- نشت مایع نخاعی
- خونریزی
- لخته شدن خون
- واکنش با مواد بیهوشی
در بیشتر افراد درد عمل پس از عمل از بین می رود. گاهی درد برطرف می شود و پس از مدتی دوباره ایجاد می شود.احتمال بازگشت فتق دیسک در این جراحی ۵ درصد است.
بی حسی پا بعد از عمل دیسک
پس از عمل دیسک کمر ممکن است در برخی از بیماران ضعف یا بی حسی شدید در یک یا هر دو پا ایجاد شود. مشکلات عصبی و بی حسی در پاها ممکن است به دلیل عوامل زیر رخ دهد:
- خونریزی یا هماتوم ستون فقرات
- نشت مایع نخاعی
- آسیب دیدن رگ هایی که وظیفه خونرسانی به نخاع را بر عهده دارند.
درباره علت و علائم گردن درد مطالعه کنید
وجود کمی بی حسی در پاها پس از عمل دیسک طبیعی است. برای برخی از بیماران بی حسی در پاها بلافاصله پس از عمل برطرف می شود و در برخی از بیماران پس از مدتی از بین می رود.
نکات مهم قبل از جراحی دیسک کمر
توجه به نکات زیر قبل از جراحی اهمیت فراوانی دارد:
برگزاری یک جلسه مشاوره قبل از جراحی از نکات مهم است. آزمایش های تصویربرداری قبل از عمل به تشخیص بهتر مشکل کمک می کند. ام آر آی، سی تی اسکن، عکسبرداری با اشعه ایکس و الکترومیوگرافی از جمله آزمایشات تصویربرداری هستند که قبل از جراحی باید انجام شوند. در ضمن این آزمایش ها در انتخاب روش جراحی به جراح کمک می کنند. استعمال دخانیات و مصرف داروهای رقیق کننده باید از ۲ هفته قبل از جراحی متوقف شود. این مواد سرعت درمان را کند می کنند و بروز خونریزی را در هنگام جراحی افزایش می دهند. توصیه می شود که از شب قبل از عمل خوردن و آشامیدن را متوقف کنید و قبل از جراحی ناشتا باشید.
مراقبت های بعد از جراحی دیسک کمر
پس از چند هفته بی حسی، ضعف و درد کم تر می شود. توانبخشی و فیزیوتراپی به موفقیت بیشتر عمل کمک می کنند. پیاده روی نیز به روند بهبودی سرعت می بخشد.
بیمار در چند هفته پس از جراحی مجاز به انجام کارهای زیر نیست:
- بلند کردن اشیاء سنگین
- نشستن، راه رفتن و ایستادن طولانی مدت
- کشش زیاد و خم شدن
در مشاغلی که پشت میز انجام می شوند و دارای فعالیت های سنگین نیستند پس از ۲ الی ۴ هفته بیمار می تواند به محل کار خود برگردد. اما برای انجام مشاغل سنگین و کارهایی که نیاز به بلند کردن اجسام سنگین است ۶ تا ۸ هفته (حتی بیشتر) استراحت لازم است تا بهبودی کامل حاصل شود.
جراحی دیسک کمر و رابطه زناشویی
۳۷ درصد از بیمارانی که مبتلا به کمر درد هستند در هنگام رابطه زناشویی مشکلاتی دارند و ۷ درصد از بیماران از محدود شدن زندگی جنسی خود به دلیل کمر درد شکایت دارند. ابتدا باید علت کمر درد و عواملی که به طور مستقیم یا غیر مستقیم موجب درد می شوند را تشخیص داد. این موضوع به ویژه در افرادی که مشکلات دیسک از جمله فتق دیسک یا دیسک لغزش دارند مشاهده می شود.
اگر علت کمر درد مشکلات دیسک باشد با خم شدن به جلو یا فلکشن تشدید پیدا می کند. در این شرایط با خم شدن به سمت عقب یا اکستاسیون درد تسکین پیدا می کند؛ بنابراین در موقعیت های جنسی که خم شدن کم تر اتفاق می افتد و اکستاسیون یا خم شدن به عقب در آن ها بیشتر است کمر درد کاهش پیدا می کند.
در مشکلات مربوط به دیسک کمر، متخصص ارتوپد یا مغز و اعصاب می تواند به شما کمک کند. درمان های ابتدایی برای مشکلات دیسک کمر دارو و فیزیوتراپی هستند و در صورتی که این درمان ها نتیجه بخش نباشند بیمار به جراح مغز و اعصاب یا جراح ستون فقرات ارجاع داده می شود.
هزینه جراحی دیسک کمر
عوامل مختلفی در هزینه جراحی دیسک کمر تاثیرگذار هستند؛ بنابراین تعیین دقیق آن امکان پذیر نیست. با انجام عمل در بیمارستان دولتی و پوشش بیمه، هزینه عمل کاهش پیدا می کند و بدون بیمه هزینه عمل بیشتر می شود. هزینه جراحی شامل هزینه بیمارستان، جراح، کادر پزشکی و داروها می شود. برای مطلع شدن از هزینه عمل با توجه به نوع بیمه می توانید با جراح مغز و اعصاب صحبت کنید.
درمان دیسک کمر بدون جراحی
مراعات کردن موارد زیر نه تنها موجب درمان دیسک کمر خفیف می شود بلکه می تواند از ابتلا به دیسک کمر خفیف پیشگیری نماید:
۱. تغییر سبک زندگی
- برای فعالیت های بدنی استفاده از کمربندهای طبی که از شدت یافتن علائم بیماری جلوگیری می کند.
- این بیماران باید روی تخت بخوابند و از خوابیدن روی زمین اجتناب کنند. همچنین استفاده از سرویس بهداشتی فرنگی و آسانسور و رمپ به جای راه پله در کاهش علائم کمر درد و تسریع روند درمان این بیماران موثر است.
- از خم شدن، بلند کردن اجسام سنگین، فعالیت های بدنی سنگین، رانندگی طولانی مدت، استرس و عدم تحرک طولانی مدت باید اجتناب کنید.
- نوشیدن آب به اندازه کافی و عدم استعمال دخانیات
۲. مصرف دارو
داروهای مسکن، ضد التهاب های غیر استروئیدی، شل کننده های عضلانی و استروئیدها از داروهایی هستند که با توجه به وضعیت بیمار توسط متخصص تجویز می شوند.
۳. فیزیوتراپی
جلسات فیزیوتراپی به منظور انجام صحیح فعالیت های روزمره و با توجه به وضعیت بیمار تجویز می شوند تا بیمار در زمان کوتاهی بهبود پیدا کرده و بتواند فعالیت های روزمره خود را انجام دهد.
۴. ورزش
ورزش کردن با تقویت عضلات، فشار روی مهره ها و دیسک ها را کاهش می دهد. همه افرادی که مشکلات دیسک کمر دارند و همه آن هایی که سالم هستند باید ورزش را در برنامه روزانه خود قرار دهند. متخصصان تراپیست و توان بخشی حرکات ورزشی را متناسب با وضعیت بیمار به او آموزش می دهند.
۵. آب درمانی
یکی از بهترین درمان ها برای مبتلایان به دیسک کمر، آب درمانی است. آب نه تنها آرامبخش است بلکه با برداشتن فشار از روی ستون فقرات، موجب استراحت دیسک‌ها می شود. همچنین خاصیت اینرسی آب موجب رشد عضلات می شود. شما با پیاده روی در استخرهای عمومی می توانید از خواص آب استفاده کنید و لازم نیست حتما به مراکز آب درمانی مراجعه کنید. آب درمانی پس از جراحی دیسک در تسریع روند درمان و تقویت عضلات موثر است.
همچنین بخوانید: درمان کمر درد با ورزش خانگی
۶. درمان های تکمیلی
درمان های دیگری که در درمان دیسک کمر موثر هستند عبارتند از:
- کمپرس آب گرم علاوه بر کاهش درد، با افرایش جریان خون روند درمان را سرعت می بخشد و التهابات را کاهش می دهد.
- یکی دیگر از روش های درمان که موجب کاهش درد می‌شود طب سوزنی است.
- ماساژ درمانی به وسیله افراد ماهر نیز موجب تسکین درد و بهبود روند درمان می شود.
- بادکش نیز در درمان دیسک کمر موثر است البته باید توسط افراد ماهر انجام شود.
