بررسی شده توسط: دکتر نسیم غفوریان
تاریخ انقضای داروها ممکن است بر روی جعبه و یا ورق دارو نوشته شده یا حک شده باشد. تاریخ انقضا در داروها به این معنی است که پس از این تاریخ دیگر مصرف این دارو بی خطر نیست و ممکن است تاثیری که برای آن منظور طراحی شده است را نداشته باشد.
بخش تاریخ انقضا را با سه حروف اختصاری EXP می توانید روی دارو پیدا کنید. هرگز نباید دارویی که تاریخ مصرف آن گذشته است را استفاده کنید.
مصرف داروهای تاریخ مصرف گذشته چه عوارضی دارد؟
دارویی که تاریخ مصرف آن به سر آمده است تاثیرگذاری کمتر دارد اما مهم تر از آن این است که ممکن است تغییری در ترکیبات شیمیایی آن به وجود آمده باشد که برای سلامتی مضر است و یا اثر گذاری آن متفاوت شده باشد.
مثلا داروهای آنتی بیوتیک (از جمله سفکسیم، آموکسی سیلین و غیره) ممکن است قدرتشان را از دست بدهند و در درمان عفونت موثر نباشند. در این صورت با مصرف آنها بیماری تان پیشروی کرده و حتی ممکن است به آنتی بیوتیک مقاوم شود.
در برخی از داروهای منقضی شده باکتری ها شروع به رشد می کنند و این می تواند برای بدن مضر و یا حتی خطرناک باشد.
توجه داشته باشید مصرف دارویی که تاریخ آن گذشته باشد ممکن است دیگر بی خطر و موثر نباشد در حالی که عوارض آن دارو ممکن است همچنان برقرار و یا حتی بیشتر شده باشد.
با داروهای تاریخ مصرف گذشته چه کنیم؟
پیش از هر چیز برچسب روی دارو را بخوانید و ببینید آیا دستورالعملی برای دور انداختن دارو ارائه شده است یا نه. در صورتی که در ناحیه ای که زندگی می کنید سازمان یا نهادی برای دریافت داروهای تاریخ گذشته وجود دارد، داروها را به آنجا ببرید و تحویل بدهید. این بهترین راه رها شدن از داروهای منقضی شده است.
در صورتی که چنین مرکزی در منطقه شما وجود ندارد، توصیه می شود داروها را پس از مخلوط کردن با خاک یا زباله های دیگر، در یک کیسه پلاستیکی یا ظرف در دار بگذارید و سپس در سطل زباله منزل بیندازید.
در مورد برخی داروها گفته شده حتما آنها را در سینک یا چاه توالت بریزید چون ممکن است در صورت دسترسی کودکان یا افراد دیگر به آنها و مصرف آنها، خطرات جدی یا مرگ به دنبال داشته باشد. این اطلاعات روی دارو درج شده است.
داروها را چگونه نگهداری کنیم؟
نگهداری مناسب دارو باعث می شود در مدت زمانی که تاریخ مصرف دارد، کارایی و اثرگذاری کافی داشته باشد. در مورد هر دارو باید برچسب روی آن را بخوانید تا متوجه بشوید در چه مکان و دمایی بهتر است نگهداری شود.
برخی از داروها باید در یخچال نگهداری شوند و برخی دیگر در دمای اتاق. برخی داروها نباید در معرض دمای بالا قرار بگیرند و برخی نباید یخ بزنند. نگهداری نامناسب دارو (مثلا نگه داشتن آن در حمام که رطوبت بالایی دارد یا کابینت دستشویی که خیس می شود) ممکن است باعث کاهش کارایی دارو و زودتر منقضی شدن آن در مقایسه با تاریخ درج شده بر روی محصول شود.
- بیشتر داروها بهتر است در جای خنک و خشک نگهداری شوند.
- هنگام تعیین محل دارو، دقت کنید نزدیک به وسایل گرم کننده یا رطوبت ساز نباشد.
- دارو را در جایی بگذارید که هرگز در دسترس کودکان نباشد. سالانه کودکان زیادی به خاطر پیدا کردن خوردن داروی بزرگسالان، راهی بیمارستان ها می شوند.
آیا می توان در شرایط اضطراری به که کسی دچار شوک آنافیلاکسی شده است اپی نفرین تاریخ گذشته زد؟
اگر کسی دچار واکنش آنافیلاکسی (واکنش آلرژی مرگبار) شده است و تنها چیزی که در اختیار دارید اپی نفرین تاریخ گذشته است، آن را استفاده کنید به شرطی که رنگ آن تغییر نکرده باشد و ذرات جامد در آن دیده نشوند.
مصرف اپی نفرین که به تازگی تاریخ مصرف آن گذشته است ریسک اندکی دارد اما هنوز تاثیر آن ارزش استفاده را دارد.
قلم اپی نفرین را ابتدا خوب چک کنید ببینید شفاف و یکدست است یا نه. اگر متوجه تغییر رنگ یا ذراتی در آن شدید دیگر آن را استفاده نکنید چون ممکن است محلول اکسیده شده باشد و کارایی خود را از دست داده باشد.
آیا می توان از سرنگ تاریخ گذشته استفاده کرد؟
سرنگ و قلم و انواع ابزارهای تزریق اگر خیلی تاریخ گذشته باشند موادشان تخریب می شود، مثلا بخش پلاستیکی ضعیف می شود. هم چنین ممکن است خشک و شکننده شده و زود پاره شده یا ترک بخورد.
اما به طور کلی معمولا با منقضی شدن تاریخ، اتفاقی برای خود سرنگ نمی افتد بلکه ممکن است به تدریج پس از این تاریخ، وضعیت استریل بودنش از بین برود.
خوردن قرص تاریخ گذشته چه عوارضی دارد؟
از آنجایی که داروهای تاریخ مصرف گذشته دیگر کارایی لازم را ندارند و عوارضی هم ممکن است ایجاد کنند، نباید مصرف شوند. بنابراین اگر متوجه شدید دارویی که خورده اید تاریخ گذشته است از مصرف کردن مجدد آن خودداری کنید. و برای تجویز داروی تازه به پزشک مراجعه نمایید.
