فرق سی تی اسکن با ام آر آی

در ادامه مطلب به طور کامل به فرق سی تی اسکن و ام آر آی اشاره می کنیم.

تفاوت بین سی تی اسکن و ام آر آی در تکنیک

یکی از مهمترین فرق سی تی اسکن و ام آر آی استفاده از تکنیک‌های مختلف برای ثبت تصاویر از داخل بدن است. سی تی اسکن یا توموگرافی کامپیوتری (computed tomography) از اشعه ایکس برای ایجاد تصاویر دقیق از اندام‌ها، استخوان ها و سایر بافت ها استفاده می کند. ام آر آی یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (magnetic resonance imaging) از امواج رادیویی و یک آهنربای قدرتمند برای تولید تصاویر استفاده می کند.

سی تی اسکن هزینه کمتری نسبت به ام آر آی دارد. هم سی تی اسکن و هم ام آر آی می‌توانند تصاویری از بافت های نرم و استخوان های بیمار را ثبت کند، اما ثبت نتایج در سی تی اسکن سریع تر است و جزئیات بیشتری در ام آر آی قابل مشاهده است.

تفاوت در اساس کار دستگاه ها

هر دو روش از دستگاه‌های مختلفی برای ثبت تصاویر استفاده می کنند. بنابراین می‌توان گفت اولین فرق سی تی اسکن و ام آر آی در اساس کار دستگاه های آنهاست. در زیر اساس کار هر یک از دستگاه ها را شرح می‌دهیم.

نحوه کار دستگاه‌های تصویربرداری ام آر آی

ام آر آی مخفف “تصویربرداری تشدید مغناطیسی” است. این دستگاه از آهنربا و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر درون بدن استفاده می‌کند. بدن ما حاوی مقدار زیادی آب یا H_۲۰ است. H در H_۲۰ مخفف هیدروژن است. هیدروژن حاوی پروتون (ذرات باردار مثبت) است. پروتون‌ها در تمام جهات مختلف به دور خود می‌چرخند.

هنگامی که آنها با یک آهنربا روبرو می‌شوند، مانند یک دستگاه MRI، پروتون‌ها به سمت آهنربا کشیده می‌شوند و شروع به ردیف شدن می‌کنند. سپس، امواج رادیویی می‌آیند و به پروتون‌ها فشار وارد می‌کنند. سپس پروتون‌ها شروع به چرخش می‌کنند. هنگامی که امواج رادیویی خاموش می‌شوند، پروتون‌ها دوباره به سمت آهنربا می‌روند. وقتی برمی‌گردند، سیگنال‌هایی را ارسال می‌کنند. امواج رادیویی به یک گیرنده در دستگاه منتقل می‌شود که به تصویری از بدن تبدیل می‌شود.

متن انگلیسی:

“An MRI is a tube-shaped machine. A typical MRI scan takes about 30 to 50 minutes and you have to lie very still during the procedure.”

ترجمه فارسی:

«ام آر آی یک دستگاه لوله شکل است. یک اسکن MRI معمولی حدود ۳۰ تا ۵۰ دقیقه طول می‌کشد و شما باید در طول اسکن خیلی بی‌حرکت دراز بکشید.»

به نقل از سایت clevelandclinic

**نکته: دستگاه ها صدای بلندی دارند و اغلب برای کاهش ناراحتی بیمار از محافظ گوش استفاده می‌شود.

نحوه کار دستگاه های تصویربرداری سی تی اسکن

سی تی اسکن با انتشار پرتوهای اشعه ایکس از یک لوله اشعه ایکس در حال چرخش کار می‌کند. این پرتوها از بدن بیمار عبور می‌کنند و توسط حسگرهایی که در طرف مقابل قرار دارند شناسایی می‌شوند. مقدار تابش اشعه ایکس که از طریق بافت‌های مختلف جذب یا بازتاب می‌شود اندازه‌گیری می‌شود.

کاهش بازتاب بر اساس تراکم بافت‌ها متفاوت است. بافت‌های متراکم‌تر (مانند استخوان) تشعشع بیشتری را جذب می‌کنند، در حالی که بافت های کم تراکم (مانند ریه‌ها) جذب کمتری دارند. داده های جمع آوری شده از چندین زاویه با استفاده از الگوریتم های کامپیوتری پیچیده برای بازسازی تصاویر دقیق پردازش می شوند. تصاویر بازسازی شده در واحد هاونسفیلد (HU)، که چگالی بافت های مختلف را تعیین می کند، نشان داده می شوند.

بیشتر بخوانید: آندوسکوپی چگونه انجام می شود

تفاوت از نظر نوع امواج و نحوه تصویر برداری

سی تی اسکن از مجموعه ای‌ از تصاویر اشعه ایکس گرفته شده از زوایای مختلف برای ایجاد تصاویر مقطعی دقیق از بدن بیمار استفاده می کند. قدرت اشعه ایکس را با فناوری پیشرفته کامپیوتری ترکیب می کند و تصاویر بسیار دقیقی از استخوان ها، اندام ها، رگ های خونی و بافت های نرم تولید می کند. سی تی اسکن برای تجسم شکستگی استخوان، تشخیص تومورها و شناسایی شرایطی مانند عفونت ریه یا سنگ کلیه عالی است.

اما ام آر آی از یک میدان مغناطیسی قدرتمند و امواج فرکانس رادیویی برای تولید تصاویر دقیق از ساختارهای داخلی بدن بیمار استفاده می کند. شفافیت استثنایی بافت های نرم از جمله اندام ها، ماهیچه ها، اعصاب، مغز استخوان و مغز را فراهم می کند. ام آر آی در گرفتن تصاویر دقیق از بافت های نرم عالی است. به همین دلیل برای ارزیابی مغز، نخاع، مفاصل و اندام های تناسلی ایده آل است. در واقع می توان گفت فرق سی تی اسکن و ام آر آی در جزئیات تصاویر ثبت شده است.

تفاوت از نظر امکان ارائه تصویر از هر یک از اعضا و اندام ها

ام آر آی و سی تی اسکن نمای دقیقی از قسمت‌های مختلف بدن را نشان می‌دهند. اما فرق سی تی اسکن و ام آر آی در دقت تصاویر ارائه شده است. سی تی اسکن اغلب برای شناسایی هرگونه شکستگی استخوان، تومور یا خونریزی داخلی استفاده می‌شود. با سی تی اسکن می‌توانیم تقریبا از کل بدن، از گردن تا ران‌ها، در چند ثانیه تصویری ایجاد کنیم. سی تی ‌اسکن‌ برای تشخیص و مرحله‌بندی سرطان و بررسی اینکه آیا عود کرده‌اند بسیار مفید است.

علاوه بر این از سی تی اسکن برای بررسی کل بدن و جستجوی مکان‌هایی که سرطان گسترش یافته است، مانند ریه‌ها، کبد یا استخوان بسیار مؤثر است (به این موارد متاستاز می‌گویند). در بیشتر مواقع، CT اولین تصویر برای تشخیص سرطان است. به غیر از سرطان، سی تی اسکن اغلب برای تصویربرداری از شکستگی های استخوان و بررسی خونریزی داخلی یا لخته شدن خون، آسیب‌های ستون فقرات و مغز و سایر شرایط استفاده می‌شود.

بیشتر بخوانید: مراکز درمان سرطان در تهران

جایی که ام آر آی واقعا برتر است، نشان دادن بیماری‌های خاصی است که با سی تی اسکن نمی توان آنها را تشخیص داد. تشخیص برخی از سرطان‌ها، مانند سرطان پروستات، سرطان رحم و برخی سرطان‌های کبد با سی تی اسکن دشوار است. متاستاز به استخوان و مغز نیز در ام آر آی بهتر نشان داده می شود.

فرق سی تی اسکن و ام آر آی از نظر سرعت ارائه تصویر

فرق سی تی اسکن و ام آر آی فقط در جزئیات تصویر نیست بلکه در سرعت ارائه تصویر نیز این دو روش با هم تفاوت بسیاری دارند. سی تی اسکن اغلب در شرایط اضطراری مورد استفاده قرار می گیرد، زیرا نتایج سریع تری نسبت به ام آر آی ایجاد می کند. این امر به پزشکان امکان می دهد تا تشخیص و درمان سریع تری ارائه دهند. به عنوان مثال، از سی تی اسکن می توان در هنگام مشاهده رگ های خونی برای تشخیص علت سکته استفاده کرد.

فرق سی تی اسکن و ام آر آی از نظر تشخیص نوع بیماری

فرق سی تی اسکن و ام آر آی در دقت تصاویر ارائه شده برای تشخیص بیماری‌هاست. در ادامه به فرق سی تی اسکن و ام آر آی در کمک به تشخیص بیماری ها اشاره می‌کنیم:

موارد کاربرد ام آر آی در تشخیص بیماری ها

پزشکان از ام آر آی ​​برای تشخیص بیماری‌های زیر استفاده می کنند:

• سرطان سینه: پزشکان می‌توانند تومورهای سینه را با ام آر آی پیدا کنند.
• تومورها: توده‌های سرطانی در بدن در ام آر آی ظاهر می‌شوند که امکان بررسی نواحی مشکوک را فراهم می‌کند.
• ناهنجاری های مفصلی: مشکلات رباط، مفصل و تاندون به وضوح در ام آر آی ظاهر می‌شوند.
• مشکلات مربوط به رگ های خونی: انواع مختلفی از مشکلات رگ‌های خونی می‌توانند در ام آر آی ظاهر شوند. این مسائل شامل آنوریسم، آسیب ناشی از حملات قلبی، انسداد شریان و سایر مشکلات قلب یا عروق خونی است.
• مشکلات مغزی: ام آر آی اغلب برای تشخیص مولتیپل اسکلروزیس، سکته مغزی، آنوریسم و ​​سایر شرایطی که بر مغز یا نخاع تأثیر می‌گذارند، استفاده می‌شود.

بیشتر بخوانید: کمک های اولیه و درمان فوری هنگام سکته مغزی

• بیماری های التهابی روده: با اسکن ام آر آی، پزشکان می‌توانند بیماری‌های روده مانند کولیت اولسراتیو و بیماری کرون بررسی کنند.
• بیماری کبد: آسیب به کبد ناشی از بیماری یا شیوه زندگی، مانند سیروز با این تصاویر قابل تشخیص هستند.
• مشکلات استخوانی: ام آر آی هم استخوان‌ها و هم بافت‌های نرم اطراف آنها را نشان می‌دهد. دیدن هر دو به پزشک تصویر کاملی از سلامت استخوان را می‌دهد و اگر عفونت یا تومور روی استخوان یا نزدیک آن باشد با تصاویر ام آر آی قابل تشخیص است.

موارد کاربرد سی تی اسکن در تشخیص بیماری ها

پزشکان از سی تی اسکن برای شناسایی شرایط زیر استفاده می‌کنند:

• مشکلات گردش خون: بیماری قلبی، انسداد عروق خونی، مشکلات کلیوی، ادم ریوی و آنوریسم آئورت با سی تی اسکن مشاهده و تشخیص داده می‌شود.
• مشکلات شکمی: توده‌های ناشناخته در کبد، لوزالمعده یا کلیه‌ها را می‌توان با سی تی اسکن مشاهده کرد.
• علل خونریزی ادراری: دلیل وجود خون در ادرار یکی دیگر از علائمی است که سی تی اسکن می‌تواند نشان دهد.
• مشکلات ریوی: مشکلات تنفسی مانند علائم فیبروز، آمفیزم، تومورها و پلورال افیوژن را می‌توان با تصاویر سی تی اسکن شناسایی کرد.
• مشکلات استخوانی: گاهی اوقات، اشعه ایکس تصویر کافی از استخوان ها را به پزشک نمی دهد. سی تی اسکن برای دیدن شکستگی‌های پیچیده، آسیب‌های نخاعی، پوکی استخوان و تومورهای استخوانی بهتر است.
• مشکلات مغزی: خونریزی، کلسیفیکاسیون مغز و تومورها را می‌توان در سی تی اسکن مشاهده کرد.

فرق سی تی اسکن و ام آر آی از نظر تزریق یا عدم تزریق ماده حاجب

سی تی اسکن و ام آر آی هر دو تکنیک‌های تصویربرداری ضروری هستند که در تشخیص به پزشکان کمک می‌کنند. اما فرق سی تی اسکن و ام آر آی در نوع مواد حاجب مورد استفاده است.

در سی تی اسکن معمولا از مواد حاجب مبتنی بر ید (مانند مواد حاوی سولفات باریم) استفاده می کنند. بسته به ناحیه مورد بررسی، این ماده را می توان به صورت داخل وریدی (IV) یا خوراکی تجویز کرد. برای اکثر سی تی اسکن‌ها، به ویژه آنهایی که اندام های داخلی یا رگ های خونی را ارزیابی می کنند، ماده جاحب به جریان خون تزریق می شود تا تصاویر با کیفیت ثبت شود. حجم ماده مورد استفاده معمولا ۵۰ تا ۱۰۰ میلی‌لیتر است. با اینکه مواد حاجب یددار در ثبت تصاویر موثر هستند اما خطراتی مانند واکنش‌های آلرژیک و آسیب به کلیه‌ها را دارند و برای بیمارانی که مشکلات کلیوی دارند مناسب نیست.

در ام آر آی از مواد حاجب مبتنی بر گادولینیوم استفاده می‌کنند که به صورت وریدی تزریق می شود. گادولینیوم خواص مغناطیسی مولکول های آب را تغییر و کیفیت تصویر را افزایش می‌دهد. حجم گادولینیوم مورد استفاده کمتر از سی تی اسکن است، معمولا حدود ۱۰ تا ۲۰ میلی‌لیتر است.

بیشتر بخوانید: ام آر آی با تزریق چگونه است

گادولینیوم در مقایسه با مواد حاجب مبتنی بر ید، احتمال کمتری برای ایجاد واکنش‌های آلرژیک دارد. با این حال، می‌تواند منجر به یک بیماری نادر به نام فیبروز سیستمیک نفروژنیک (NSF) در بیماران کلیوی شود.

تفاوت نظر نیاز به مراقبت پس از تصویر برداری

پس از انجام سی تی اسکن و ام آر آی نیازی به مراقبت خاصی ندارید مگر اینکه پزشک دستورالعمل خاصی ارائه دهد. ممکن است به خاطر تزریق ماده حاجب دچار مشکلاتی در دستگاه گوارش (اسهال و یبوست) شوید که پس از گذشت یک تا دو روز بهبود می‌یابید. اگر مشکل شما ادامه داشت به پزشک مراجعه کنید.

 سی تی اسکن برای بیماران مناسب تر است یا  ام آر آی

از دیگر فرق سی تی اسکن و ام آر آی در مدت زمان انجام تصویربرداری و راحتی بیمار است. اگر بیمار نتواند ام آر آی انجام دهد و قادر به ثابت ماندن در یک محیط نباشد، ممکن است سی تی اسکن توصیه شود. افرادی که دارای ایمپلنت‌های فلزی، ضربان سازها یا سایر دستگاه‌های کاشته شده هستند، به دلیل وجود آهنربای قدرتمند داخل دستگاه، نباید ام آر آی انجام دهند.

مدت زمان تصویربرداری با سی تی اسکن کوتاه تر است. اما ام آرآی مدت زمان طولانی برای تصوربرداری نیاز دارد و همین باعث می‌شود برای بیمارانی که قادر به ماندن در فضاهای بسته نیستند مناسب نباشد.

مقایسه عوارض و خطرات

سی تی اسکن و ام آر آی هر دو روش های کم خطری برای گرفتن تصاویر از داخل بدن هستند. با این حال، هنوز خطراتی وجود دارد و هر دو نوع اسکن در دوران بارداری توصیه نمی شود، به خصوص در سه ماه اول بارداری که خطر زیادی برای جنین دارد.

برای هر دو، پزشک ممکن است استفاده از رنگ کنتراست را توصیه کند که به صورت خوراکی یا تزریقی تجویز می‌شود تا تصاویر گرفته شده واضح‌تر شوند. برخی از افراد ممکن است واکنش آلرژیک نشان دهند که معمولا خفیف است اما در موارد بسیار نادر می‌تواند شدید باشد.

متن انگلیسی:

“Because CTs use ionizing radiation, they could damage DNA and may very slightly raise the risk of developing cancer.”

ترجمه فارسی:

«از آنجایی که سی تی اسکن‌ها از پرتوهای یونیزان استفاده می‌کنند، می‌توانند به DNA آسیب برسانند و ممکن است خطر ابتلا به سرطان را بسیار کم افزایش دهند.»

به نقل از سایت mskcc

ثبت تصاویر با ام آر آی پر سر و صدا است، بنابراین ممکن است کمی احساس ناراحتی داشته باشید. در طول اسکن‌های طولانی، ممکن است احساس گرما کنید. برخی از افراد ممکن است هنگام دراز کشیدن در اسکنر استرس داشته باشند.

اگر ایمپلنت‌های فلزی دارید، ام آر آی ممکن است با آنها تداخل داشته باشد. بنابراین باید قبل از اسکن به اپراتور اطلاع دهید.

بیشتر بخوانید: سونوگرافی ترانس واژینال به چه صورت است

اگر دستگاه داخل رحمی (IUD) پروتز یا دندان با نگهدارنده مغناطیسی، ضربان‌سازهای قلبی و ترکش دارید، ام آر آی برای شما مناسب نیست.

برخی از لوازم آرایشی دائمی یا خالکوبی ها نیز حاوی مقدار اندکی فلز هستند و بنابراین ممکن است برای ام آر آی مشکل ایجاد کنند.

سی تی اسکن بهتره یا ام آر آی؟

با اینکه فرق سی تی اسکن و ام آر آی زیاد است اما بحث بهتر بودن یک روش نسبت به روش دیگر نیست، بلکه بیشتر این موضوع اهمیت دارد که کدام روش برای نیازهای تشخیصی در مورد خاص بهتر از دیگری است. روش مناسب برای شما به ناحیه بدن یا نوع مشکلی که می‌خواهید تشخیص دهید بستگی دارد.

در بیشتر موارد، پزشک مناسب ترین را بر اساس علائم بیمار، میزان جزئیاتی که برای تشخیص باید ببیند، باردار هستید یا کلاستروفوبیک هستید، توصیه می‌کند. اگر تصاویر دقیق‌تری از بافت‌های نرم مورد نیاز است یا مشکوک به پارگی رباط هستید، معمولا ام آر آی را توصیه می‌کنند. اگر تصاویر عمومی تری مورد نیاز باشد (مثلا برای تشخیص شکستگی استخوان) یا تصاویر فوری مورد نیاز باشد (مثلا پس از سکته مغزی یا ضربه به سر)، معمولا سی تی اسکن را توصیه می کنند.

برای یک مقایسه کلی و در یک نگاه جدول زیر را برای شما آماده کرده ایم:

مقایسه هزینه

از دیگر فرق سی تی اسکن و ام آر آی می‌توان به هزینه انجام این دو روش اشاره کرد. اسکن‌های ام آر آی گران‌تر از سی تی اسکن هستند، زیرا تجهیزات هزینه بیشتری دارند و فرآیند طولانی‌تر می‌شود. اما در عوض جزئیات بیشتری را نشان می‌دهند که ارزش هزینه اضافی را دارد.

کلام پایانی

در این مطلب ما به مهمترین فرق سی تی اسکن و ام آر آی پرداختیم و از جنبه‌های مختلف تفاوت های دو روش تشخیصی را ذکر کردیم. اما آنچه که اهمیت دارد هیچ یک از دو روش برتری بر یکدیگر ندارند بلکه با توجه به هدف درمانی و توصیه پزشک هر یک در موقعیت خاصی کاربرد بهتری دارند. اگر نیاز به تصاویر سریع دارید با هزینه پایین دارید سی تی اسکن و اگر جزئیات بیشتری می‌خواهید ام آر آی روش مناسبی خواهد بود.

سوالات متداول