بررسی شده توسط: دکتر نسیم غفوریان
بسیاری از زنان زمانی در طول زندگی خود میخواهند بچه دار شوند ولی ممکن است هنگامی که در سن باروری قرار دارند آمادگی مادر شدن را نداشته باشند یا همسر دلخواه خود را پیدا نکرده باشند یا به هر دلیل دیگری نخواهند فعلا بچه دار شوند اما نگران این هستند که کیفیت یا شمار تخمکهایشان کم شود و بارداری در آینده برایشان دشوار شود. اگر شما هم از این دسته زنان هستید باید بدانید فریز کردن تخمک ها یکی از راههایی است که پیش رویتان گذاشته شده است.
برای این کار تخمک های خوب و رسیده شما برداشت شده و برای آینده برایتان به صورت یخ زده نگهداری میشود. از این رو حتی اگر در آینده دچار مشکلاتی مانند سرطان و شیمی درمانی، آندومتریوز شدید یا هر گونه دشواری دیگری که برای دستگاه باروریتان رخ داده بشوید تخمک های مورد نیاز را برای بچه دار شدن انبار کرده اید و نگرانی در این زمینه ندارید.
شرایط لازم برای فریز کردن تخمک
این که فریز کردن تخمک برای شما مناسب است یا نه به عوامل گوناگون بستگی دارد که باید با پزشک درباره آنها گفتگو کنید. برای نمونه اگر دچار سرطان شده اید، اینکه آیا هنوز فریز کردن تخمکها برایتان گزینه خوبی است یا نه بستگی به نوع سرطان، گستردگی آن و اینکه آیا زمان کافی برای به پایان رساندن فرایند نگهداری تخمک پیش از آغاز درمان سرطان دارید یا نه بستگی دارد.
برای بسیاری از زنان مهمترین شرط برای نگه داشتن تخمکها، زمان زیستی بدن است یعنی سن بدنتان چیست. چون شمار تخمکها و کیفیت آنها هر دو با افزایش سن کاهش می یابند و هنگامی که به یائسگی پا میگذارید، تخمک گذاری (آزاد شدن تخمک از تخمدانها) به پایان میرسد (معمولا میان ۴۵ تا ۵۵ سالگی). سن مهمترین عامل موفقیت فریز کردن تخمک است.
تا چه سنی میتوان تخمک را فریز کرد؟
همانگونه که گفته شد هر چه سن بالاتر برود کیفیت و شمار تخمکها کاهش می یابد بنابراین اگر در دهه سی هستید ولی نمیخواهید فعلا بچه دار شوید، میتوانید تخمکهایتان را فریز کنید.
پیرامون ۳۷ سالگی ذخیره تخمدانها به تندی رو به کاهش میگذارد و در ۴۳ سالگی، به طور میانگین ۹۰% تخمکهای زنان نرمال نیستند و نمیتوان از آنها برای بارداری بهره برد.
همچنین بخوانید : بهترین سن برای بارداری چندسالگی است؟
زنانی که پیش از ۴۰ سالگی تخمکهایشان را فریز کرده اند شانس بیشتری برای بارداری با این تخمکها در آینده دارند. ولی اگر هم ۴۰ سال را رد کرده اید، باز هم میتوان با انجام آزمایشهایی روشن کرد آیا تخمکهایتان شرایط لازم برای فریز کردن را دارند یا نه. این مورد به مورد متفاوت است و بستگی به شرایط دارد.
رویه هم رفته دهه بیست و اوایل دهه سی زندگی بهترین زمان برای فریز کردن تخمک است.
فرآیند فریز کردن تخمک
فریز کردن تخمک فرایندی چند مرحله ای است ولی کار ساده ایست همانند فرایند آی وی اف (IVF). تنها تفاوت آن با آی وی اف در این است که پس از برداشت تخمک، آنها را برای درست کردن جنین به کار نمیبرند بلکه در انبار برایتان نگهداری میکنند.
مراحل فریز کردن تخمک اینگونه است:
- دو تا سه آمپول داروی هورمونی هر روز (۱۰ تا ۱۲ روز پیاپی) به خود تزریق میکنید. میتوانید از کسی بخواهید برایتان آمپول را بزند. این داروها به افزایش شمار تخمکهایی که قرار است رسیده و آزاد شوند کمک میکنند.
- برای دنبال کردن فرایند رشد تخمکها در این دوره، چهار تا شش سونوگرافی لگنی و آزمایش خون باید انجام بدهید.
- پس از این که تخمکها رسیدند، برداشتن تخمک با راهنمایی سونوگراف انجام میشود. این کار سرپایی بوده و با بی حسی انجام میشود. ۲۰ تا ۳۰ دقیقه برداشتن تخمک ها زمان میبرد.
- متخصص جنین و تخمک، تخمکهای رسیده را بررسی میکند تا مطمئن شود برای باروری در آینده خوب هستند. سپس تخمکها فریز و انبار میشوند.
عوارض و خطرات
عوارض جانبی این فرایند معمولا شدید نیست و در پی افزایش طبیعی هورمونها که در هنگام تحریک تخمدانها رخ میدهد. عوارض داروهای تحریک تخمدان اینها هستند:
- سردرد
- گرگرفتگی
- نوسان خلق
- تهوع
پس از برداشت تخمک برخی زنان ممکن است عوارض زیر را تجربه کنند که گذراست:
- نفخ
- دل درد
تخمکها در کجا ذخیره میشوند؟
پس از این که تخمک برداشت و بررسی شد، به سرعت در منبع های نیتروژن مایع آزمایشگاه گذاشته شده و فریز عمیق میشوند.
یک آزمایشگاه خوب برای فریز کردن تخمک باید ویژگیهای زیر را داشته باشد:
- دستگاههای نظارت ۲۴ ساعته همراه با هشدار هوشمند برای این که اگر دما نوسان کرد فورا به آن رسیدگی شود.
- فرایند چک کردن دما به صورت دستی
- متخصص هایی که بر کارکرد آزمایشگاه نظارت دارند و داشتن یک متخصص ناظر که سرتیفیکیشن های مورد نیاز را داشته باشد.
هنگامی که بخواهم از آن استفاده کنم چکار باید بکنم؟
هنگامی که آماده استفاده از تخمکهای فریز شده باشید، شماری از تخمکها برداشته شده و با اسپرم اهدایی یا اسپرم همسرتان بارور میشوند تا جنین درست شود.
تا چند وقت میتوانم تخمک را فریز نگه دارم؟
فریز کردن تخمکها رویکرد تازه ای است و هنوز سالیان دراز از این درمان نگذشته که داده های بسیاری درباره چند و چون مدت فریز کردن به ما بدهد ولی کارشناسان میگویند جنینهایی داشته اند که مدت طولانی فریز کرده بودند و استفاده از آنها به بارداری انجامیده است.
هزینه فریز کردن تخمک
هزینه فریز کردن تخمک در هر کلینیک متفاوت است و بستگی به عوامل زیر دارد:
- داروهایی که استفاده میشود.
- دفعات سونوگرافی و آزمایش خون
- عمل برداشت تخمک
- فرایند فریز کردن تخمک
- هزینه انبارداری تخمکهای فریز شده
باید بدانید بسیاری از زنانی که از تخمک فریز شده خود استفاده میکنند به این دلیل موفق نمیشوند که در سن بالا برای فریز کردن تخمک اقدام کرده اند یا تخمک کافی فریز نکرده بودند. این یافته ها که در مقاله ای در journal Fertility and Sterility منتشر شده است میگوید موفقیت بارداری با تخمک فریز شده به اندازه ای که برخی زنان تصور میکنند نیست و بسته به شرایط بسیار متفاوت است. برای نمونه در کلینیک که این پژوهش داده های آن را بررسی کرده گزارش شده است که میانگین سن زنانی که برای فریز کردن تخمک مراجعه میکنند ۳۸.۳ است و پس از آن هم به طور متوسط چهار سال تخمکها می مانند تا برای بارداری از آنها استفاده شود.
در این شرایط نرخ موفقیت بارداری منجر به تولد زنده به طور متوسط ۳۹% بوده است. ولی در زنانی که هنگام فریز کردن تخمک زیر ۳۸ سال سن داشتند، آمار تولد نوزاد زنده ۵۱% بوده و در زنانی که هنگام برداشت تخمک زیر ۳۸ سال بوده و ۲۰ تخمک (یا بیشتر) را برای درست کردن جنین یخ زدایی کردند آمار موفقیت به ۷۰% افزایش یافت.
