بررسی شده توسط: دکتر نسیم غفوریان متخصص طب اورژانس
اهمیت شناخت و مدیریت صحیح این تومورها به دلیل شیوع بالای آنها و تأثیرات بالقوهای که بر سلامت زنان دارند، امری ضروری است. این مقاله به بررسی علل، علائم، تشخیص و روشهای درمانی فیبروم رحم خواهد پرداخت.
فیبروم رحم چیست؟
فیبرومهای رحمی (که به آنها لیومیوم نیز گفته میشود) تودههایی از جنس عضله و بافت هستند که در داخل یا روی دیواره رحم شما تشکیل میشوند. این تودهها معمولاً سرطانی نیستند (خوشخیم هستند) و شایع ترین تومور غیر سرطانی در زنان و افرادی هستند که در هنگام تولد به عنوان زن تعیین جنسیت شدهاند (AFAB).
فیبرومها از نظر تعداد و اندازه متفاوت هستند. شما میتوانید یک فیبروم یا بیش از یک فیبروم داشته باشید. برخی از این تودهها آنقدر کوچک هستند که با چشم دیده نمیشوند. در حالی که برخی دیگر میتوانند به اندازه یک گریپ فروت یا حتی بزرگتر رشد کنند. یک فیبروم که بسیار بزرگ شود میتواند داخل و خارج رحم را تغییر شکل دهد. در موارد شدید، برخی فیبروم ها به اندازهای بزرگ میشوند که حفره لگن یا ناحیه شکم را پر میکنند. این فیبرومها میتوانند باعث شوند که فرد باردار به نظر برسد.
فیبروم های رحمی میتوانند باعث ایجاد علائم مختلفی مانند درد و خونریزی سنگین یا نامنظم واژینال شوند. گاهی اوقات، فرد هیچ علائمی ندارد و از وجود فیبرومها آگاه نیست. درمان فیبرومها معمولاً بستگی به علائم شما دارد.
متن انگلیسی:
According to the Office on Women’s Health, around 20% to 80%Trusted Source of women have them by the age of 50 years old. However, most people don’t have any symptoms and may never know they have fibroids.
ترجمه فارسی:
بر اساس اطلاعات دفتر سلامت زنان، حدود ۲۰٪ تا ۸۰٪ از زنان تا سن ۵۰ سالگی فیبروم دارند. با این حال، اکثر افراد هیچ علائمی ندارند و ممکن است هرگز ندانند که فیبروم دارند.
به نقل از سایت: www.womenshealth.gov
علائم فیبروم رحم
اکثر فیبرومهای کوچک هیچ علامتی ایجاد نمیکنند و به جز نظارت منظم توسط ارائهدهنده خدمات بهداشتی شما، نیازی به درمان ندارند. فیبرومهای بزرگتر میتوانند باعث ایجاد انواعی از علائم شوند، از جمله:
-
- خونریزی بیش از حد یا دردناک در طول قاعدگی
- خونریزی بین دوره های قاعدگی
- احساس پُری در ناحیه پایین شکم/نفخ
- تکرر ادرار (این ممکن است زمانی رخ دهد که یک فیبروم به مثانه شما فشار وارد کند)
- درد کمر
- درد هنگام رابطه جنسی
- یبوست یا احساس فشار روی راست روده
- ترشح طولانیمدت (مزمن) واژینال
- ناتوانی در ادرار کردن یا تخلیه کامل مثانه
- افزایش بزرگ شدن شکم، که باعث میشود شکم شما شبیه به دوران بارداری به نظر برسد
متن انگلیسی:
The symptoms of uterine fibroids usually stabilize or go away after you’ve gone through menopause because hormone levels decline within your body.
ترجمه فارسی:
علائم فیبرومهای رحمی معمولاً پس از یائسگی تثبیت میشوند یا از بین میروند، زیرا سطح هورمونها در بدن شما کاهش مییابد.
به نقل از سایت: my.clevelandclinic.org
انواع فیبروم
انواع مختلفی از فیبرومهای رحمی وجود دارد که بر اساس محل قرارگیری و نحوه اتصال آنها دسته بندی میشوند. انواع خاص فیبروم های رحمی شامل موارد زیر است:
- فیبرومهای اینترامورال: این فیبرومها در دیواره عضلانی رحم شما جای گرفتهاند. آنها شایع ترین نوع فیبرومها هستند.
- فیبرومهای سابموکوزال: این فیبروم ها زیر پوشش داخلی رحم شما رشد میکنند.
- فیبرومهای سابسروزال: این نوع فیبروم زیر پوشش سطح خارجی رحم شما رشد میکند. آنها میتوانند بسیار بزرگ شوند و به داخل حفره لگنی رشد کنند.
- فیبرومهای پدانکوله: کمترین نوع فیبرومها هستند و با یک ساقه یا پایه به رحم شما متصل میشوند. اغلب شبیه قارچ توصیف میشوند زیرا دارای یک ساقه و سپس یک بالای گستردهتر هستند.
علت ایجاد فیبروم رحم
علت دقیق فیبرومها ناشناخته است، اما متخصصان بر این باورند که هورمون های استروژن و پروژسترون نقش مهمی در این زمینه دارند. بیشتر فیبرومها در افراد در سنین باروری ایجاد میشوند. مطالعات نشان میدهند که فیبرومها تمایل به رشد دارند زمانی که سطح هورمونها بالاتر است (مانند دوران بارداری) و زمانی که سطح هورمونها پایین است (مانند دوران گذار به یائسگی) کوچکتر میشوند.
آشنایی با عوامل خطرساز فیبروم
- چاقی و شاخص توده بدنی (BMI) بالا: افرادی که وزن بیشتری دارند، بهویژه کسانی که شاخص توده بدنی بالاتری دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به فیبرومهای رحمی قرار دارند. چاقی ممکن است به افزایش سطح استروژن در بدن منجر شود، که میتواند رشد فیبرومها را تحریک کند.
- سابقه خانوادگی فیبرومها: اگر در خانواده شما افرادی مانند مادر، خواهر یا مادربزرگ سابقه فیبرومهای رحمی داشته باشند، احتمال ابتلای شما به این بیماری بیشتر است. این موضوع نشاندهنده نقش عوامل ژنتیکی در بروز فیبرومها است.
- نداشتن فرزند: زنانی که تا کنون باردار نشدهاند، در مقایسه با کسانی که بارداری را تجربه کردهاند، ممکن است بیشتر در معرض خطر ابتلا به فیبرومهای رحمی باشند.
- شروع زودرس قاعدگی: دریافت اولین قاعدگی در سنین کم (مثلاً قبل از ۱۲ سالگی) میتواند خطر ابتلا به فیبرومها را افزایش دهد. این موضوع میتواند به دلیل افزایش مدت زمانی باشد که بدن تحت تأثیر هورمونهای استروژن و پروژسترون قرار دارد.
- یائسگی در سنین بالا: زنانی که یائسگی را در سنین بالاتری تجربه میکنند، به دلیل طولانیتر شدن دورههای قاعدگی و افزایش مدت زمان قرار گرفتن در معرض هورمونهای جنسی، بیشتر در معرض خطر ابتلا به فیبرومها هستند.
برای اطلاعات بیشتر: بیماری های بعد از بروز یائسگی
روش های تشخیص فیبروم رحم
در بسیاری از موارد، فیبروم های رحمی را در طول یک معاینه لگنی تشخیص داده میشوند. اغلب، خونریزی شدید و سایر علائم مرتبط ممکن است پزشک شما را متوجه وجود فیبرومها کند و آنها را به عنوان بخشی از تشخیص در نظر بگیرد. برای تأیید وجود فیبرومها و تعیین اندازه و محل آنها، چندین آزمایش وجود دارد که میتواند انجام شود. این آزمایشها شامل موارد زیر هستند:
- اولتراسونوگرافی: این آزمایش تصویربرداری غیرتهاجمی با استفاده از امواج صوتی تصویری از اندامهای داخلی شما ایجاد میکند.
- تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI): این آزمایش با استفاده از آهنرباها و امواج رادیویی تصاویر دقیقی از اندامهای داخلی شما ایجاد میکند.
- سیتی اسکن (CT): سیتی اسکن با استفاده از تصاویر اشعه ایکس، تصویری دقیق از اندامهای داخلی شما از زوایای مختلف ایجاد میکند.
- هیستروسکوپی: در طول هیستروسکوپی، پزشک شما از دستگاهی به نام اسکوپ (یک لوله نازک و انعطافپذیر با دوربین در انتهای آن) برای مشاهده فیبرومهای داخل رحم استفاده میکند. اسکوپ از طریق واژن و دهانه رحم عبور داده شده و سپس به داخل رحم منتقل میشود.
برای اطلاعات بیشتر: مراقبت های قبل و بعد از هیستروسکوپی
- هیستروسالپنگوگرافی (HSG): این یک تصویربرداری اشعه ایکس دقیق است که در آن پزشک شما ماده کنتراست را تزریق کرده و سپس از رحم شما اشعه ایکس میگیرد.
- سونوهیستروگرافی: در این آزمایش تصویربرداری، پزشک شما یک کاتتر کوچک را در واژن قرار داده و سپس محلول سالین را به داخل رحم تزریق میکند. این مایع اضافی به ایجاد تصویری واضحتر از رحم کمک میکند، که نسبت به سونوگرافی استاندارد تصویر بهتری ارائه میدهد.
- لاپاراسکوپی: در طول این آزمایش، پزشک شما یک برش کوچک در ناحیه پایین شکم ایجاد میکند. یک لوله نازک و انعطاف پذیر با دوربین در انتهای آن برای بررسی دقیق اندامهای داخلی شما وارد میشود.
روش های درمان فیبروم
درمان فیبروم های رحمی میتواند بسته به اندازه، تعداد و محل قرارگیری فیبروم ها و همچنین علائمی که ایجاد میکنند، متفاوت باشد. اگر فیبرو مهای شما هیچ علامتی ایجاد نمیکنند، ممکن است نیازی به درمان نداشته باشید. فیبرومهای کوچک معمولاً میتوانند بدون درمان رها شوند. برخی افراد هرگز علائمی تجربه نمیکنند یا مشکلاتی مرتبط با فیبرومها ندارند. در این موارد، پزشک شما ممکن است پیشنهاد کند که فیبرومها را با معاینات لگنی یا سونوگرافیها زیر نظر بگیرید.
اگر از علائم فیبرومها رنج میبرید، مانند کم خونی ناشی از خونریزی بیش از حد، درد متوسط تا شدید یا مشکلات مجاری ادراری و روده، نیاز به درمان خواهید داشت. برنامه درمان شما به چندین عامل بستگی دارد، از جمله:
- تعداد فیبرومهایی که دارید.
- اندازه فیبرومها.
- محل قرارگیری فیبرومها.
- علائمی که تجربه میکنید.
- تمایل شما به حفظ رحم.
گزینههای درمانی برای فیبرومهای رحمی میتواند شامل موارد زیر باشد:
دارو درمانی
| دارو ها | توضیحات |
| داروهای ضد درد بدون نسخه (OTC) | این داروها به مدیریت درد و ناراحتی ناشی از فیبرومها کمک میکنند. داروهای OTC شامل استامینوفن و ایبوپروفن هستند. |
| مکملهای آهن | اگر به دلیل خونریزی بیش از حد دچار کمخونی هستید، پزشک شما ممکن است پیشنهاد کند که مکمل آهن مصرف کنید. |
| کنترل بارداری | کنترل بارداری میتواند به علائم فیبرومها کمک کند، بهویژه خونریزی شدید در طول و بین دورههای قاعدگی و گرفتگیهای قاعدگی. گزینههای مختلفی برای کنترل بارداری وجود دارد، از جمله قرصهای خوراکی، حلقهها، تزریقها و دستگاههای داخل رحمی (IUDs). |
| آگونیستهای هورمون آزادکننده گنادوتروپین (GnRH) | این داروها با کوچک کردن فیبرومها کار میکنند. آنها گاهی اوقات برای کوچک کردن فیبروم قبل از جراحی استفاده میشوند که باعث میشود حذف فیبروم آسانتر شود. با این حال، این داروها موقتی هستند و اگر مصرف آنها را متوقف کنید، فیبرومها ممکن است دوباره رشد کنند. |
| درمانهای خوراکی | الاگولیکس یک درمان خوراکی جدید برای مدیریت خونریزی شدید رحمی در افرادی است که یائسگی را تجربه نکردهاند و فیبرومهای رحمی علامتدار دارند. این دارو را میتوان تا ۲۴ ماه مصرف کرد. با پزشک خود درباره مزایا و معایب این درمان صحبت کنید. درمان خوراکی دیگر، اسید ترانکسامیک، خونریزی شدید قاعدگی را در افرادی که فیبرومهای رحمی دارند درمان میکند. |
جراحی فیبروم
در مواردی برای حذف فیبروم ها پزشک جراحی تجویز می کند. انواع جراحی برای حذف فیبروم شامل موارد زیر است:
- میومکتومی: روشی است که به پزشک شما اجازه میدهد فیبرومها را حذف کند. انواع مختلفی از میومکتومی وجود دارد. نوع روشی که ممکن است برای شما بهترین کارایی را داشته باشد به محل قرارگیری فیبرومها، اندازه آنها و تعدادشان بستگی دارد. انواع روش های میومکتومی برای حذف فیبرومها میتواند شامل موارد زیر باشد:
- هیستروسکوپی: پزشک شما یک اسکوپ (یک ابزار نازک و انعطافپذیر مانند لوله) را از طریق واژن و دهانه رحم به داخل رحم شما وارد میکند. پزشک از اسکوپ برای بریدن و حذف فیبرومها استفاده میکند.
- لاپاراسکوپی: در این روش، پزشک شما از یک اسکوپ برای حذف فیبرومها استفاده میکند. برخلاف هیستروسکوپی، این روش شامل قرار دادن چندین برش کوچک در شکم شما است. این روش به اسکوپ اجازه میدهد که وارد بدن شما شود و از آن خارج شود.
برای اطلاعات بیشتر: مراقبت های قبل و بعد از لاپاراسکوپی
- لاپاراتومی: در این روش، پزشک شما یک برش بزرگتر در شکم شما ایجاد کرده و فیبرومها را از طریق این برش حذف میکند.
اگر قصد بارداری در آینده را ندارید، گزینه های دیگری نیز وجود دارد که پزشک شما ممکن است توصیه کند. این گزینهها میتوانند بسیار مؤثر باشند، اما معمولاً از بارداریهای آینده جلوگیری میکنند. این گزینهها میتوانند شامل موارد زیر باشند:
- هیسترکتومی: پزشک شما رحم شما را در طی روش هیسترکتومی حذف میکند. هیسترکتومی تنها راه درمان قطعی فیبرومها است. با حذف کامل رحم، فیبرومها نمیتوانند دوباره رشد کنند و علائم شما باید از بین برود. اگر تخمدانهای شما در جای خود باقی بمانند، پس از هیسترکتومی به یائسگی نمیروید. این روش ممکن است در صورتی که از خونریزی بسیار شدید ناشی از فیبرومها رنج میبرید یا فیبرومهای بزرگی دارید توصیه شود.
- آمبولیزاسیون فیبروم رحمی: یک رادیولوژیست مداخلهای این روش را با کمک متخصص زنان شما انجام میدهد. آنها یک کاتتر کوچک را در شریان رحمی یا شریان رادیال قرار میدهند و ذرات کوچکی را تزریق میکنند که جریان خون از شریان به فیبرومها را مسدود میکند. از دست دادن جریان خون باعث کوچک شدن فیبرومها و بهبود علائم شما میشود.
- آبلات رادیوفرکانسی (RFA): این یک درمان ایمن و مؤثر است که از انرژی مایکروویو (RF) برای درمان فیبرومهای رحمی استفاده میکند. این روش برای افرادی که به یائسگی نرسیدهاند توصیه میشود و فیبرومهای کوچکتر را درمان میکند.
عوارض فیبروم رحم
- خونریزی شدید و طولانی مدت
- درد لگنی و شکمی
- اختلالات باروری
- سقط جنین
- مشکلات بارداری
- فشار روی اندامهای مجور
- پیچ خوردگی فیبروم پدانکوله
- نکروز فیبروم
- احساس ناراحتی در طول رابطه جنسی
همچنین بخوانید: دلایل دخول دردناک
آیا با وجود فیبروم میتوانم باردار شوم؟
بله، شما میتوانید با وجود فیبروم های رحمی باردار شوید. اگر قبل از بارداری از وجود فیبرومها آگاه هستید، پزشک شما با شما همکاری خواهد کرد تا یک برنامه نظارت برای فیبرومها در دوران بارداری ایجاد کند. در دوران بارداری، بدن شما مقادیر بالایی از هورمونها آزاد میکند. این هورمونها از بارداری حمایت میکنند، اما ممکن است باعث بزرگتر شدن فیبرومها نیز شوند. فیبرومهای بزرگ میتوانند در دوران بارداری مشکلات زیر را ایجاد کنند:
- افزایش خطر برای زایمان سزارین به دلیل اینکه جنین نمیتواند به حالت سر پایین قرار گیرد
- پیشرفت نکردن زایمان
- جدا شدن زودرس جفت
- زایمان زودرس
سخن پایانی
در پایان، فیبرومهای رحمی یکی از شایع ترین مشکلات سلامتی در زنان هستند که اگرچه خوشخیم و غیرسرطانی هستند، اما میتوانند تأثیرات قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشند. تشخیص بهموقع و مشاوره با پزشک متخصص نقش مهمی در مدیریت و درمان این عارضه دارد. گزینههای درمانی متنوعی وجود دارد که بسته به اندازه، تعداد، و محل قرارگیری فیبرومها و همچنین برنامههای باروری فرد انتخاب میشوند. از مصرف داروهای ساده تا جراحیهای پیچیده، هر روش درمانی باید بر اساس نیازهای خاص فرد و با همکاری نزدیک با پزشک تعیین شود.
در نهایت، اهمیت آگاهی از علائم و عوامل خطر فیبرومهای رحمی و انجام معاینات منظم برای حفظ سلامت و پیشگیری از عوارض احتمالی، نمیتواند نادیده گرفته شود. فیبرومها با مراقبت و مدیریت مناسب، اغلب قابل کنترل هستند و میتوانند به شکلی مؤثر درمان شوند.
