فیزیوتراپی، یکی از حوزه های مهم بهداشت و درمان است که ممکن است برای بسیاری از افراد مبهم باشد. فیزیوتراپی که اغلب با ورزش درمانی یا ماساژ اشتباه گرفته می شود، دارای ابعاد گسترده ای است که می تواند در بهبود حالت فیزیکی و کاهش درد در افراد نقش بسیار موثری ایفا کند. در این مقاله، با یک نگاه تازه به دنیای فیزیوتراپی، این حوزه درمانی را از نو برای شما معرفی خواهیم کرد.
فیزیوتراپی چیست
فیزیوتراپی زیر مجموعه ای از رشته پزشکی است که به تحلیل، تشخیص و درمان مشکلات عضلانی، اسکلتی و عصبی انسان می پردازد. هدف اصلی فیزیوتراپی بهبود عملکرد اندام ها، افزایش قدرت عضلات، بهبود تعادل و کنترل حرکت، کاهش درد، و ارتقاء کیفیت زندگی بیماران است.
چه بیماری هایی با فیزیوتراپی درمان می شوند؟
فیزیوتراپی به عنوان یک روش درمانی گسترده، برای درمان و بهبود عملکرد در انواع بیماری های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. برخی از شایع ترین بیماری ها و مشکلاتی که توسط فیزیوتراپی درمان می شوند عبارتند از:
- بیماری ها و اختلالات اسکلتی عضلانی
- بیماری های قلبی عروقی و بیماری های تنفسی هستند.
- بیماری های مرتبط با کار و شغل
- بیماری هایی که در ارتباط با درگیری های اعصاب محیطی و مرکزی هستند
- آسیب های ورزشی
- بیماری های پوست و مو
- کنترل درد
فیزیوتراپی کمر چیست؟
فیزیوتراپی کمر یک روش درمانی است که بهبود حرکت و عملکرد مفاصل و عضلات کمر را مورد هدف قرار می دهد. این روش می تواند به طور مؤثری در کاهش درد شدید کمر کمک کند. فیزیوتراپیست ها از تکنیک ها و روش های مختلف برای درمان درد کمر استفاده می کنند. همچنین، با بررسی وضعیت شغلی و فعالیت های روزمره فرد، می توانند نکات و توصیه های مربوط به مراقبت از کمر را به بیمار ارائه دهند.
برای اطلاعات بیشتر: علت بروز انواع کمردرد
فیزیوتراپیست کیست؟
فیزیوتراپیست، فردی است که با توجه به شرایط روحی و جسمی بیمار، اقدام به ارزیابی وضعیت او می کند. سپس با استفاده از حرکات فیزیکی و تمرینات مخصوص، برنامه درمانی را برای بهبود کیفیت زندگی بیمار تدوین و اجرا می کند. فیزیوتراپیست ها با شناخت دقیق از وضعیت فرد، اولویت های او را شناسایی کرده و راهکار های موثری جهت حل مشکلات ارائه می دهند. بیمارانی که به این برنامه ها پایبند هستند، قدم های مثبتی در جهت بهبود و درمان بیماری خود برمی دارند.
انواع متدهای درمانی فیزیوتراپی
در فیزیوتراپی، متدهای درمانی گوناگونی برای بهبود عملکرد حرکتی، کاهش درد و افزایش عملکرد عضلانی استفاده می شوند. در ادامه، ۱۳ تا از متدهای درمانی رایج در فیزیوتراپی ذکر شده اند:
۱. منوال تراپی
منوال تراپی یا درمان دستی یک روش موثر در فیزیوتراپی است که از تکنیک های مختلف از جمله حرکات مفاصل، تکنیک انرژی عضلانی، کشش عضله، و آزاد سازی مفاصل برای بهبود علائم درد و افزایش حرکت در بیماران با مشکلات عضلانی و حرکتی استفاده می کند. این روش، بر اساس ویژگی ها و نیاز های هر فرد تنظیم شده است. منوال تراپی برای درمان بیماری های زیر به کار می رود:
- گردن درد و کمردرد های مزمن
- سردرد های تنشی
- اسپاسم عضلات
- بهبود درد مفاصل شانه
۲. سرما درمانی
کمپرس یخ یا کرایوتراپی یک روش درمانی موثر در فیزیوتراپی است که با قرار دادن یک کیسه یخ منجمد ژله ای بر روی نواحی دردناک، به کاهش درد و کنترل التهاب منجر می شود. این تکنیک توسط فیزیوتراپیست به دقت انجام می شود تا روند بهبودی سریع و کاهش ناراحتی در بیمار حاصل شود.
۳. گرما درمانی
استفاده از کیسه آب گرم بر روی بافت های آسیب دیده می تواند باعث شل شدن ماهیچه ها گردد و در نتیجه اسپاسم های عضلانی در فرد کاهش یابد. این روش در درمان گرفتگی عضلانی، بیماری آرتروز و مشکلات مشابه موثر است، زیرا باعث افزایش گردش خون و کاهش درد می شود. استفاده از حرارت، باعث ارتقاء رفتار عضلات و بهبود نسبی در وضعیت بافت های تحت درمان می گردد.
۴. الکتروتراپی
الکتروتراپی به عنوان یکی از روش های برجسته در فیزیوتراپی محسوب می شود، زیرا از دستگاه خاصی برای انتقال جریان الکتریکی به عصب ها استفاده می کند. این فرآیند با استفاده از الکترودها انجام می شود و با ترمیم اعصاب، می تواند به کاهش درد در بیماران منجر شود. الکتروتراپی نه تنها اثر ضد درد دارد، بلکه با بهبود عملکرد عصبی نیز همراه است. این تکنیک درمانی اثرات متعددی دارد که می تواند در بهبودی وضعیت زندگی افراد مؤثر باشد. مزایای الکتروتراپی عبارتند از:
- درمان افسردگی
- رفع خستگی های مزمن
- بهبود زخم ها
- فیزیوتراپی کف لگن
- کاهش سردردهای مزمن
۵. مگنت تراپی
مغناطیس تراپی یا همان مگنت تراپی یکی از روش های درمانی فیزیوتراپی است که از میدان مغناطیسی تولید شده توسط مگنت(آهن ربا) بهره می برد. وقتی قسمتی از عملکرد بدن ما دچار مشکل می شود، در واقع، میدان مغناطیسی آن از حالت تعادل خارج می شود. مگنت تراپی با ایجاد تحریک در قسمت های آسیب دیده بدن، به افزایش گردش خون در بافت ها کمک می کند. مزایای مگنت تراپی عبارتند از:
- کاهش درد های عضلانی
- کاهش سردرد های میگرنی
- التیام زخمها
- کاهش درد های مزمن آرتروز
۶. ماساژ درمانی
در ماساژ درمانی، دست ها به عنوان ابزار اصلی برای ماساژ بافت های صدمه دیده بدن بیمار به کار می روند. ماساژ درمانی موجب کاهش درد، بهبود جریان خون و کاهش سفتی عضلات می شود. تکنیک های درمانی مختلفی در ماساژ درمانی وجود دارند که شامل ماساژ نقاط ماشه ای، تکنیک افلوراژ (ماساژ با کف دست ها) و تکنیک پتریساز (مشت و مال دادن) می شوند. ماساژ درمانی در درمان بیماری های زیر کاربرد دارد:
- سردردهای مزمن
- بیماری های گوارشی
- اضطراب
- صدمات و آسیب های ورزشی
- اختلالات بی خوابی
۷. آب درمانی
آب درمانی یا هیدروتراپی یکی از روش های معتبر و شناخته شده در حوزه فیزیوتراپی است که به منظور کاهش درد و افزایش دامنه حرکتی افراد از آب استفاده می کند. در ادامه، مزایای آب درمانی ذکر شده است:
- تقویت عضلات آسیب دیده
- تقویت سیستم ایمنی بدن
- کاهش درد و گرفتگی عضلات
- سم زدایی بدن
آب درمانی یا هیدروتراپی به عنوان یک روش طبیعی در فیزیوتراپی شناخته می شود و هیچگونه عوارض جانبی در افراد ایجاد نمی کند. استفاده از آب درمانی برای افراد زیر توصیه نمی شود:
- افراد مبتلا به بیماری صرع و دیابت
- بی اختیاری ادرار
- افراد مبتلا به فشار خون و پوکی استخوان شدید
- کشیدگی و پارگی عضلات
۸. شاک ویوتراپی
شاک ویو تراپی یک روش درمانی مبتنی بر ایجاد امواج کم انرژی آکوستیک است. این امواج به صورت مستقیم از طریق ژل به داخل بدن فرد وارد می شوند. این روش معمولاً برای درمان بافت های صدمه دیده و مشکلات مرتبط با آن ها استفاده می شود. کاربرد های درمانی شاک ویو عبارتند از:
- تاندون های آشیل، خار پاشنه، التهاب فاشیا پلانتار
- درمان اختلال آرنج تنیس بازان
- درمان درد های مزمن ساق پا
- درد های آزار دهنده ستون فقرات گردن و کمر
۹. لیزرتراپی
لیزرتراپی یک روش فیزیوتراپی است که از لیزر متمرکز برای درمان جراحات و بیماری های مختلف استفاده می کند. در این روش، انرژی لیزر به صورت مستقیم به داخل بافت ها انتقال یافته و می تواند باعث بهبود کارکرد بدن شود. مزایای لیزر تراپی عبارتند از:
- کاهش درد های عضلانی
- بهبود سریع آسیب دیدگی در نواحی مختلف بدن
- کمک به بهبود زخم های روی بافت ها
- افزایش انعطاف پذیری و دامنه حرکتی
۱۰. اولتراسوند تراپی
اولتراسوند تراپی یکی از جدید ترین روش های فیزیوتراپی است. در این روش، از امواج صوتی با فرکانس بالا برای بهبود صدمات و درمان بیماری های مختلف استفاده می شود. اولتراسوند تراپی دارای مزایایی متعددی از جمله سهولت اجرا و هزینه پایین نسبت به برخی روش های درمانی در فیزیوتراپی است. همچنین، بیمار در معرض تماس مستقیم با اشعه های مضر نیست. اولتراسوند تراپی می تواند به برخی از بیماران با شرایط زیر کمک کند:
- آتروفی عضلانی
- آرتروز (علت و علائم آرتروز)
- التهاب مفصلی
- تاندونیت (التهاب تاندون ها)
- بورسیت (تورم کیسه مفصلی)
۱۱. تکارتراپی
تکارتراپی یکی از تکنیک های پیشرفته فیزیوتراپی است که بافت های صدمه دیده را به وسیله الکترو مغناطیس درمان میکند. برخی از کاربرد های اصلی تکارتراپی عبارتند از:
- درد گردن و کمر درد
- دردهای مزمن آرنج
- درد بین دو کتف
- آسیب های پوستی و عضلانی آزار دهنده و دردناک مانند: آرتروز، خار پاشنه، سندروم فاشیا پلانتار، تنیس البو (سندروم آرنج گلف بازها)
اگر تکنیک تکارتراپی به صورت درست انجام شود، هیچ گونه عوارض جانبی در افراد ایجاد نخواهد کرد. تعداد جلسات درمانی مورد نیاز برای هر فرد بستگی به شدت و نوع آسیب دیدگی دارد و باید توسط پزشک تعیین شود. به هر حال، تکنیک تکارتراپی به افراد زیر توصیه نمی شود:
- زنان باردار
- افراد مبتلا به تومورهای سرطانی
- افرادی که دیابت پیشرفته دارند.
۱۲. دیپ اوسیلیشن
تکنیک دیپ اوسیلیشن یک رویکرد پیشرفته در فیزیوتراپی است که توسط متخصصان این حوزه در برخی مراکز استفاده می شود. این تکنیک درمانی منجر به کاهش درد، افزایش انعطاف پذیری و بهبود کارکرد عضلات می شود. برخی از مزایای دیپ اوسیلیشن شامل:
- کاهش درد
- بهبود زخم ها
- تحریک تولید کلاژن و سلول برای جوانسازی پوست صورت
۱۳. درای نیدلینگ
درای نیدلینگ، یک رویکرد درمانی پیشرفته در فیزیوتراپی است که توسط فیزیوتراپیست انجام می شود. این روش در کنار دیگر روش های درمانی در فیزیوتراپی مانند دیپ اوسیلیشن، تکار تراپی، لیزرتراپی و منوال تراپی در بهبودی کامل افراد موثر است. این روش می تواند در درمان بیماری های زیر موثر باشد، که عبارتند از:
- دیسک گردن و فتق دیسک کمر
- رفع اسپاسم های عضلانی
- اختلال عملکرد مفاصل بدن
- آسیب ها و دردهای مچ و کف پا
- دردهای مزمن سیاتیک
مدالیته در فیزیوتراپی یعنی چه؟
درمان هایی که بر اساس بنیان علمی ارائه می شوند و توسط فیزیوتراپیست های متخصص مدیریت می شوند، معمولاً به عنوان روش های مدالیته شناخته می شوند. این روش ها بر اساس اطلاعات علمی و دانش پزشکی مدرن ابداع شده اند و نتایج آنها با استفاده از روش های تحقیقاتی اثبات شده اند. مدالیته در فیزیوتراپی به معنای استفاده از تمرینات و تکنیک های مشخص با هدف بهبود عملکرد بدنی و کاهش علائم بیماری است. تمرینات اغلب با توجه به تشخیص فیزیوتراپیست برای هر شخص تنظیم می شوند.
انواع مدالیته ها
مدالیته ها در فیزیوتراپی به انواع مختلفی تقسیم می شوند که هرکدام برای حل مشکلات و بهبود عملکرد بدنی در زمینه های مختلف مورد استفاده قرار می گیرند. در ادامه، برخی از انواع مدالیته ها در فیزیوتراپی ذکر شده است:
الف: درمان های دستی (Manual Therapy)
- (Mobilization)
- (Manipulation)
- (Acupressure)
- ماساژ (Massage)
ب: مدالیته ها (Physical Agents)
- یونرفروزیز (lonophoresis)
- فارادیک و فانکشنال فارادیک (Faradic& functional faradic)
- دیا دینامیک (Dia dynamic)
- اینترفرنشیال
- تنس (TENS)
- لیزر
- مگنو تراپی
- شوک ویوتراپی
د: انواع اسپری ها (سرد کننده، کاهنده درد)
- انواع ژل ها، کرم ها و لوسیون ها (سرد کننده، کاهنده درد)
- شورت ویودیاترمی (SWD)
- مایکروویو دیاترمی (MWD)
- اولتراسوند (US)
- حمام پارافین
- بیوفیدبک
- ویبراتور
ج: تجهیزات تمرین درمانی
- فریم
- کشش گردن و کمر
- تخت تمرین
- تخت الکتروتراپی
- دست ورز
- دستگاه (CPM)
- پله
- دوچرخه ثابت
- دمبل و کیسه شن
- تخته تعادل
- ترید میل (Tread Mill)
- توپ های درمانی (Therapeutic Ball)
- تشک درمانی (Mat)
همچنین بخوانید : فیزیوتراپی لگن چگونه است؟
تجهیزات آب درمانی در فیزیوتراپی (Hydro Therapy)
- استخر
- ویرپول
- انواع وان
- تجهیزات مربوطه
تجهیزات ارزیابی در فیزیوتراپی
- گونیامتر
- دستگاه فشارخون (بهترین برندهای دستگاه فشارسنج)
- چکش رفلکس
- کپسول O2
- گوشی پزشکی
- شاقول
- اسپیلنت ها
- باند های کشی
- انواع فیکساتورها
آیا این متدها تسکین دهنده می باشند یا سبب درمان می شوند؟
روش های فیزیوتراپی عمدتاً به عنوان روش های درمانی طراحی شده اند که با همکاری و تعامل بیمار با درمانگر، اجرا می شوند. بیماران نه تنها نیاز به شرکت فعال در جلسات فیزیوتراپی دارند بلکه باید در خانه نیز تمرینات و مراقبت های آموزش داده شده را به دقت اجرا کنند. این همکاری و تعامل میان بیمار و درمانگر به بهبود عملکرد بدن و کاهش درد کمک زیادی میکند.
مراقبت های دوران فیزیوتراپی
مراقبت های بعد از فیزیوتراپی ممکن است بسته به نوع درمان و وضعیت بیمار متغیر باشد. اما در کل، مراقبت های عمومی می توانند شامل موارد زیر باشند:
- بعد از جلسات فیزیوتراپی، ادامه تمرینات و رژیم های غذایی که توسط فیزیوتراپیست تعیین شده اند، مهم است.
- دوش آب گرم می تواند منجر به تسکین عضلات و کاهش درد گردد.
- نوشیدن مقدار کافی آب برای حفظ هیدراته بودن بدن و کمک به بازیابی پس از جلسات فیزیوتراپی ضروری است.
- استفاده از تکنیک های ماساژ برای تسکین عضلات و کاهش التهاب می تواند بهبود در وضعیت عملکردی ماهیچه ها را فراهم کند.
- اگر درد یا التهاب حاصل از فیزیوتراپی وجود دارد، استفاده از یخ بر روی ناحیه تحت درمان می تواند به تخفیف درد و کاهش التهاب کمک کند.
فواید
لیست زیر برخی از فواید فیزیوتراپی است و مواردی که این درمان می تواند به شما کمک کند:
- کمک به مشکلات حرکتی کودکان
- پیشگیری از آسیب های ورزشی و کمک به بهبود آنها
- کاهش و یا از بین بردن درد
- کمک به بازتوانی بعد از حوادثی مانند تصادف
- افزایش تعادل بدن
- کنترل بیماری های قلبی از طریق توانبخشی قلبی عروقی
عوارض
فیزیوتراپی به طور کلی یک روش درمانی امن و موثر است، اما مانند هر درمان دیگری ممکن است عوارض کم ایجاد کند. در اغلب موارد، عوارض فیزیوتراپی ناشی از تشخیص نادرست یا اشتباه در اجرای تکنیک ها توسط فیزیوتراپیست است. در ادامه، برخی از عوارض فیزیوتراپی بیان شده است:
- بدن درد
در طول جلسات فیزیوتراپی، ممکن است برخی از حرکات و تمرینات باعث ایجاد درد شوند. این نوع درد معمولاً به دلیل تغییر در ساختار های بدن، بهبود عملکرد عضلات، افزایش قدرت و انعطاف پذیری، و همچنین تنظیم وضعیت التهابی ناشی از آسیب، به وجود می آید. در صورتی که درد شدید یا طولانی مدت باشد، مهم است که این مسئله را با فیزیوتراپیست در میان بگذارید. فیزیوتراپیست می تواند نوع و شدت درد را ارزیابی کند و در صورت لزوم تغییراتی در برنامه درمانی ایجاد کند یا راهنمایی هایی برای کاهش درد ارائه دهد.
- تورم
در نتیجه فشار هایی که به عضلات، تاندون ها و رباط ها وارد می شود، امکان بروز ادم یا تورم وجود دارد که توانایی عملکرد فرد را تحت تأثیر قرار می دهد. فیزیوتراپیست ها با استفاده از روش های مختلف مانند استفاده از یخ یا ماساژ می توانند تورم را مدیریت کرده و عملکرد را بهبود بخشند.
- مشکلات روانی و عاطفی
درمان فیزیوتراپی ممکن است با چالش های روانی و عاطفی همراه باشد. فشار های احساسی و روانی ممکن است ناشی از جلسات مکرر، درد، پیشرفت کم، و مدت طولانی درمان باشد. برای مقابله با این چالش ها، ارتباط با خانواده و دوستان می تواند کمک زیادی کند. به اشتراک گذاشتن مسائل خود و درخواست کمک از دیگران در انجام وظایف روزمره مثل مراقبت از کودک، آماده کردن غذا، و رفت و آمد به مطب پزشک، می توانید تمرکز بیشتری روی درمان خود داشته باشید. اگر بازگشت به شغل قبلی به دلیل جراحت یا بیماری ممکن نیست، ملاقات با یک مشاور فیزیوتراپی به شما کمک می کند تا بهترین راه حل ها را برای تغییر مسیر حرفه ای خود پیدا کنید.
- عدم نتیجه گیری
حاصل نشدن نتیجه مطلوب در فیزیوتراپی ممکن است دلسرد کننده باشد، اما متوقف کردن درمان قبل از زمان مناسب ممکن است منجر به درد طولانی مدت و آسیب دوباره شود. با فیزیوتراپیست خود درباره اهداف شخصی و انتظاراتتان صحبت کنید تا مسیر درمان به طور دقیق با هدف شما هماهنگ شود. همچنین، آموزش هایی درباره تغییرات در سبک زندگی می تواند به بهبود نتایج درمان کمک کند.
- احساس خستگی
خستگی و ضعف پس از جلسات فیزیوتراپی طبیعی هستند. این احساسات ناشی از تلاش و فشاری است که بدن شما در طول درمان تحمل می کند. انجام تمرینات و حرکات خاص ممکن است برای بدن چالش برانگیز باشد و می تواند به خستگی و ضعف منجر شود. این وضعیت نشان دهنده این است که بدن شما در حال تلاش و تحمل برنامه تمرین برای بهبود و تقویت است. اهمیت استراحت و ریکاوری پس از فعالیت های فیزیکی از اهمیت بسیاری برخوردار است. این اقدام نه تنها به بازیابی عضلات کمک می کند بلکه به سیستم اعصاب و انرژی بدن هم زمان برای بازیابی می دهد.
هزینه فیزیوتراپی
هزینه فیزیوتراپی تحت تأثیر عوامل متعددی قرار می گیرد. برخی از این عوامل عبارتند از:
- دولتی یا خصوصی بودن کلینیک فیزیوتراپی: در مراکز فیزیوتراپی دولتی، بخش عظیمی از هزینه ها شامل تجهیزات، حقوق پرسنل، اجاره ساختمان مرکز، و دیگر هزینه های مرتبط با ارائه خدمات توسط دولت تامین می شود. از این رو، برخی از مراکز فیزیوتراپی دولتی ممکن است به بیماران خدمات را با هزینه کمتر یا حتی رایگان ارائه دهند.
- محل انجام خدمات فیزیوتراپی: هزینه های فیزیوتراپی تحت تأثیر محل انجام درمان قرار می گیرد. فیزیوتراپی در منزل، علاوه بر دستمزد فیزیوتراپیست، هزینه های ایاب و ذهاب و جابجایی تجهیزات نیز افزوده می شود، که باعث افزایش هزینه خدمات فیزیوتراپی می شود.
- تعداد جلسات: تعداد جلسات فیزیوتراپی بستگی به نوع و شدت مشکلات بیمار دارد و معمولاً توسط پزشک یا فیزیوتراپیست تعیین می شود. هر چه تعداد جلسات بیشتر باشد، هزینه های فیزیوتراپی نیز افزایش می یابد.
- تعداد ناحیه های تحت درمان: در تعیین هزینه فیزیوتراپی، تعداد ناحیه های تحت درمان نقش اساسی دارد. اگر بیماری یا مشکل در بیش از یک ناحیه وجود داشته باشد، احتمالاً نیاز به جلسات فیزیوتراپی بیشتر خواهد بود. به همین دلیل، هزینه کل فیزیوتراپی افزایش خواهد یافت.
- تجهیزات مورد استفاده: تجهیزات و لوازم مورد استفاده در فیزیوتراپی تأثیر مستقیم بر هزینه های درمان دارند. هزینه های تهیه، نگهداری و به روزرسانی این تجهیزات به عهده مراکز فیزیوتراپی است. بنابراین، بیمارانی که نیاز به تجهیزات خاص دارند، ممکن است به دلیل استفاده از این تجهیزات هزینه بیشتری پرداخت کنند.
- نوع درمان تجویزی: فیزیوتراپی شامل خدمات مختلف از جمله ماساژ درمانی، آب درمانی، لیزر درمانی، الکتروتراپی و… است. انتخاب هر یک از این روش ها بر اساس نوع و شدت بیماری فرد صورت می گیرد. هر کدام از این خدمات هزینه های متفاوتی دارند.
- عضو آسیب دیده و مقدار آسیب دیدگی: میزان تعرفه فیزیوتراپی تحت تأثیر میزان آسیب دیدگی عضو و نوع درمان مورد نیاز قرار می گیرد. پزشک با استفاده از آزمایش ها، عکس برداری و MRI میزان آسیب دیدگی را تشخیص می دهد. هر چه میزان آسیب دیدگی بیشتر باشد، احتمالاً نیاز به جلسات فیزیوتراپی بیشتر و درمانی پیچیده تر خواهد بود.
