هر یک از ما حداقل یک بار در طول زندگی بی خوابی را تجربه کرده‌ایم. علائم اصلی این بیماری دشواری در به خواب رفتن است که گاهی اوقات چندین ساعت طول می‌کشد و عواقب شدیدی را با خود به همراه دارد. بی خوابی اگر یک بار باشد قابل تحمل است اما وقتی روز به روز تکرار می‌شود و در زندگی عادی اختلال ایجاد می‌کند، باعث می‌شود فرد برای کمک به بهبود خواب مجبور به استفاده از قرص‌های خواب آور شود. اما آیا مصرف این قرص‌ها موثر است و یا باعث ایجاد مشکلاتی در آینده می‌شود؟ در این مقاله با دکتر آسپرین همراه باشید تا انواع قرص های خواب و عوارض آن ها را بررسی کنیم.
قرص خواب آور چیست؟
قرص خواب که با عباراتی مثل Sleeping Pills، Sleep Medications، Insomnia Medications و Sedative Hypnotics شناخته می‌شود، دارویی است که به فرد کمک می‌کند در صورت نیاز به خواب برود. در دوزهای کم، قرص‌های خواب آور به آرام شدن و تنظیم خواب سالم کمک می‌کنند. اما اگر این دارو به اشتباه انتخاب و مصرف شود، تاثیر منفی بر روی بخش‌های سیستم عصبی مرکزی می‌گذارد و کار آنها را کند می‌کند. داروهای کمک کننده خواب شامل بنزودیازپین‌ها (benzodiazepines) و باربیتورات‌ها (barbiturates) می‌شوند. این داروها هنگامی که به درستی مصرف شوند، تاثیر مثبتی بر وضعیت فرد دارند، خواب را عادی می‌کنند و تحریک پذیری عاطفی را نیز از بین می‌برند.
کاربرد قرص خواب آور
قرص‌های خواب به طور معمول به بهبود کیفیت خواب، کاهش مدت زمان به خواب رفتن کمک کرده و تعداد دفعات بیدار شدن در طول خواب را کاهش می‌دهند و هم چنین در افزایش مدت زمان خواب موثر عمل می‌کنند.
انواع مختلف قرص های خواب چیست؟
برخی از قرص‌های خواب آور داروهای تجویزی هستند، در حالی که برخی دیگر را می‌توان بدون نسخه خریداری کرد. شاید برخی از داروها بتوانند به عنوان یک عارضه جانبی باعث خواب آلودگی شما شوند، اما از دسته قرص‌های خواب آور محسوب نخواهند شد مثل: پرومتازین و دیفن هیدرامین. حتما به خاطر داشته باشید که قرص‌های خواب را بدون مشورت با پزشک و خودسرانه مصرف نکنید. در ادامه با ما همراه باشید تا برخی از معروف ترین قرص‌ها را بررسی کنیم؛
۱.قرص های خواب با نسخه:
- بنزودیازپین (benzodiazepines): این گروه از پرمصرف ترین قرص‌های خواب آور هستند که امازپام، تریازولام، دیازپام، لورازپام، کلرودیازپوکساید و… را شامل می‌شوند. این قرص‌ها در رفع اختلالات خواب مانند راه رفتن در خواب یا عدم دیدن کابوس بسیار موثر عمل می‌کنند.
- زولپیدم (Zolpidem): این قرص با نام تجاری امبین (Ambien) شناخته می‌شود که یکی از رایج‌ترین قرص‌ها در بازار است. این قرص به فرد کمک می‌کند مدت طولانی تری در خواب باشد. اما باید روز بعد از مصرف آن از انجام کارهایی که به دقت و تمرکز نیاز دارند، مثل رانندگی و … خودداری شود.
- دوکسپین (Doxepin): این قرص با مسدود کردن گیرنده‌های هیستامین در بهبود بخشیدن به خواب موثر است. این قرص را فقط در زمانی که فرصت ۷ تا ۸ ساعته برای خوابیدن دارید استفاده کنید.
- اسزوپیکلون (Eszopiclone): این قرص که با نام تجاری لونستا (Lunesta) در دسترس بیماران قرار می‌گیرد، باعث می‌شود فرد زود به خواب رود. اما خوب است بدانید که طبق تحقیقات انجام شده بر روی افرادی که این قرص را مصرف کرده‌اند، نشان داده شده که فرد با مصرف این قرص بین ۷ تا ۸ ساعت به خواب می‌رود و اگر زمان خواب او کم تر از این میزان باشد فرد دچار گیجی و خواب آلودگی در روز بعد خواهد شد.
- راملتئون (Ramelteon): این قرص عملکردی متفاوت از دیگر قرص‌های خواب دارد، به این صورت که به جای اثر روی اعصاب مرکزی، بر چرخه بیداری فرد تاثیر می‌گذارد. معمولا افرادی که به خواب رفتن آنها دچار مشکل است از این قرص استفاده می‌کنند.
- سوورکسانت (Suvorexant): این قرص با نام بلسومرا (Belsomra) نیز شناخته می‌شود که با انسداد عملکرد هورمون خواب و بیداری، به تنظیم خواب بیمار کمک می‌کند.
- زالپلون (zaleplon): این دارو آرامبخش سیستم عصبی مرکزی بوده و هوشیاری را کم می‌کند. مدت ماندگاری زالپلون در بدن به نسبت قرص‌های دیگر کم تر است و اگر در مدت زمان طولانی استفاده شود، تاثیر درمانی آن از بین خواهد رفت.
۲.قرص های خواب بدون نسخه:
- ملاتونین: هورمونی است که به کنترل الگوی خواب و بیداری کمک می‌کند. ملاتونین می‌تواند کیفیت خواب و هوشیاری صبحگاهی را بهبود بخشد. ممکن است پزشک این دارو را برای افراد بالای ۵۵ سال با خواب ضعیف نیز تجویز کند.
- آنتی هیستامین ها (به عنوان مثال، Restavit یا داکسیلامین): می‌توانند شما را خواب آلود کنند و در رفع بی خوابی موثر باشند. از این داروها فقط در کوتاه مدت (برای چند روز در یک زمان) برای برقراری مجدد الگوهای خواب منظم استفاده می‌شود.
۳.داروهای گیاهی و سنتی:
گاهی برای کمک به درمان بی خوابی از داروهای گیاهی و سنتی استفاده می‌شود. رایج ترین داروهای مورد مطالعه عبارتند از:
- بابونه
- ترکیب سنبل الطیب و رازک
- عصاره گل شور
- مخمر سنت جان یا علف چای
- بهارنارنج
- گل ساعتی
- بادرنجبویه
به یاد داشته باشید که مصرف همه این داروها برای همه بی خطر نیست. حتما قبل از مصرف هر یک از این داروها با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
عوارض قرص خواب
مصرف قرص‌های خواب نیز همانند دیگر داروها ممکن است عوارضی را برای فرد ایجاد کنند. این عوارض بسته به فرد و دوز داروها ممکن است متفاوت باشد و یا اصلا فرد به هیچ یک از آنها دچار نشود. برخی از این عوارض شامل موراد زیر هستند:
- وابستگی به قرص خواب
- ایجاد اختلال در تنفس
- سرگیجه
- سردرد
- ضعف
- دیدن رویاهای غیرمعمول
- ایجاد مشکل در حفظ تعادل
- خواب آلودگی در طول روز
- احساس سوزن سوزن شدن دست‌ها، پاها و بازوها
- لرزش غیرقابل‌کنترل و غیرطبیعی در برخی از قسمت‌های بدن
- اختلال در عملکردهای روزانه
- ایجاد اختلال در حافظه و تمرکز
- خشکی دهان و گلو
- معده درد
- سوزش معده
- یبوست
- اسهال
- نفخ
- افزایش یا کاهش اشتها
علائم حساسیت به قرص خواب
ممکن است بیمار با مصرف قرص خواب آور دچار واکنش‌های آلرژیک شود. این علائم و واکنش‌‌ها شامل موارد زیر هستند:
- تنگی نفس
- درد قفسه سینه
- نامنظم شدن ضربان قلب
- احساس خفگی
- مشکل در تنفس یا بلعیدن
- تورم پلک‌ها، صورت، لب‌ها، زبان یا گلو
- تار شدن دید و سایر مشکلات مربوط به بینایی
- گرفتگی صدا
- حالت تهوع و استفراغ
- خارش
- ورم و کهیر
- بثورات جلدی
- آنافیلاکسی
- آنژیوادم
این عوارض ممکن است در برخی موارد کشنده و تهدید کننده زندگی فرد باشد.
چه زمانی باید به متخصص مراجعه کرد؟
در صورت بروز هریک از علائم حساسیت به قرص‌های خواب و مشاهده عوارض این داروها سریعا به پزشک مراجعه کنید. شما می‌توانید با مراجعه به سایت دکتر آسپرین پزشک متخصص مغز و اعصاب و یا متخصص روانپزشک مورد نیاز خود را پیدا کنید.
کلام پایانی
هر روز صدها هزار نفر در حالی که نمی‌توانند بخوابند قرص خواب مصرف می‌کنند. بیش تر آنها متوجه میزان خطری که این داروها برای آنها دارند، نیستند. درست است که قرص های خواب آور در به خواب رفتن جسمی موثر هستند اما این داروها همیشه نمی‌توانند علل بیماری را از بین ببرند. خواب ناشی از مصرف قرص‌های خواب با حالت عادی یکسان نیست و داروها چرخه فیزیولوژیکی دوره‌های خواب را تغییر می‌دهند و ممکن است برخی از مراحل آن را طولانی کنند. از این رو بهتر است قبل از مصرف هرگونه دارویی برای درمان بی خوابی خود به پزشک مراجعه و با او مشورت کنید.
