یکی از بیماری های کمتر شایع شده پزشکی که متناسب با نام آن به قرنیه چشم آسیب می رساند کراتوکونوس یا قوز قرنیه نام دارد. این بیماری که اغلب در دوران نوجوانی به وجود می آید در یک و یا هر دو چشم قرنیه را نازک کرده و باعث تغییر شکل قرنیه چشم از کروی به شکل مخروطی مانند می شود و باعث کاهش بینایی فرد به دلیل مشکل در انکسار نور می شود.
این مشکل معمولا توسط افراد قابل شناسایی نیست در نتیجه نیاز جدی به مراجعه به متخصص چشم دارد و هر چه سریعتر و در سنین کودکی درمان شود احتمال درمان آن خیلی بیشتر خواهد بود. ما در این مقاله سعی داریم با معرفی کامل قوز قرنیه و ویژگی های آن به شما جهت شناخت کامل و اقدام سریع در جهت مواجهه با آن کمک کنیم.
قوز قرنیه
قوز قرنیه یا (Keratoconus) همراه با نازکی قرنیه است. در این عارضه قرنیه حالت گرد خود را از دست داده و به شکل مخروطی در میآید. ضخیم ترین بخش قرنیه لایه میانی آن است که از آب و کلاژن تشکیل شدهاست. انعطاف و شکل گرد و منظم قرنیه به کلاژن بستگی دارد. قرنیه نور را متمرکز کرده و تصویری واضح به وجود می آورد. در بیماری کراتوکونوس به دلیل نازک شدن قرنیه تمرکز نور روی شبکیه به خوبی انجام نمی شود و بینایی فرد دچار مشکل می شود.
شروع این عارضه از ابتدای بلوغ است و تا ۳۰ سالگی پیشرفت میکند. سرعت این بیماری قابل پیش بینی نیست. در اغلب موارد قوز قرنیه هر دو چشم را درگیر میکند و شدت آن در یکی از چشمها بیشتر است.
اطلاعات بیشتر : انواع بیماری های چشم
علت قوز قرنیه
هر چند قوز قرنیه خیلی علائم مشخصی ندارد به طوری که هنگام معاینه حتی گاها ممکن است با ضعیفی یا آستیگماتیسم اشتباه گرفته شود اما به طور کلی دلایل قوز قرنیه به موارد زیر تقسیم می شود:
- تعویض مکرر عینک: افرادی که شماره عینکشان به فاصله خیلی کمی تغییر می کند چون همانطور که میدانید این بیماری باعث کاهش توانایی دید شده در نتیجه هر چه این علامت تشدید شود احتمال ایجاد این بیماری می رود.
- عوامل ژنتیکی: یکی از اصلی ترین علت های این بیماری عوامل ژنتیکی است زیرا معمولا افرادی که یک یا چند نفر از اعضای خانواده آنها به این بیماری مبتلا هستند آنها نیز این مشکل را تجربه می کنند.
- استفاده از لنزهای تماسی: این لنزها که گاها ممکن است به قرنیه چشم آسیب رسانده می تواند در ایجاد این بیماری نقش داشته باشد.
- مالش چشم: یکی از توصیه های موکد پزشکان عدم مالش چشم ها با دست بوده زیرا می تواند زمینه ساز بیماری هایی چون کراتوکونوس باشد.
- عدم تعادل آنزیم های قرنیه: اگر آنتی اکسیدان هایی که مواد مضر قرنیه را از بین می برند کاهش پیدا کند قرنیه حالت مخروطی پیدا کرده و باعث این بیماری می شود.
- وجود برخی بیماری ها: زمینه داشتن برخی بیماری ها همچون سندرم داون ممکن است یکی از علت های ایجاد این بیماری باشد.
- سایر بیماری های چشمی: مثلا در صورت ضعف کلاژن قرنیه حالت طبیعی خود را از دست می دهد و حالت برآمدگی شکلی ایجاد می کند.
علائم قوز قرنیه
این بیماری که ابتدا در یک چشم به وجود آمده و کم کم هر دو چشم را درگیر می کند علائم نهفته ای همچون کاهش دید دارد اما هر چه این بیماری پیشرفت کند علائم آن تشدید می شود. در یک دسته بندی کلی علائم قوز قرنیه به موارد زیر تقسیم می شود:
- کاهش تدریجی بینایی
- انحراف دید
- عدم توانایی رانندگی در شب
- حساسیت به انواع نور
- دو بینی
- تغییر مکرر شماره عینک
عوارض قوز قرنیه
گاهی اوقات قرنیه خیلی زود متورم می شود و دید کاهش پیدا کرده و قرنیه زخم میشود. علت این مشکل شکسته شدن قرنیه و وارد شدن مایع اطراف به داخل قرنیه است. تورم قرنیه خود به خود از بین میرود اما زخمی که در چشم به وجود میآورد موجب کاهش دید میشود.
در کراتوکونوس پیشرفته ممکن است با ایجاد زخم در قسمت مخروطی قرنیه، فرد بینایی خود را از دست بدهد.
راه های تشخیص قوز قرنیه
برای تشخیص قوز قرنیه، پزشکان از تستها و روشهای مختلفی استفاده میکنند که اغلب شامل توپوگرافی قرنیه، دستگاه اسلیت لامپ و پاکیمتری میشوند.
- توپوگرافی قرنیه: این تست انحنای سطح چشم را اندازهگیری میکند و عکس قرنیه را ارائه میدهد. با استفاده از توپوگرافی، پزشکان میتوانند نقاط قوز قرنیه را تشخیص دهند و شدت آن را اندازهگیری کنند.
- دستگاه اسلیت لامپ: این دستگاه یک ترکیب از نور روشن و میکروسکوپ است که به پزشک اجازه میدهد قرنیه را به دقت بررسی کند. با استفاده از این دستگاه، پزشک میتواند هر گونه ناهنجاری یا قوزی در قرنیه را تشخیص دهد.
- پاکیمتری: این تست اندازهگیری قطر قرنیه و ارتفاع آن را مورد بررسی قرار میدهد. با انجام این تست، پزشک میتواند اطلاعات دقیقی از ابعاد قرنیه بدست آورده و به تشخیص آن کمک کند.
بنابراین این تستها به همراه سوابق پزشکی و علائم بالینی شما، به چشم پزشک کمک میکنند تا تشخیص دقیقی از وضعیت قرنیه شما بدست آورد و نسخه درمانی مناسبی را برای پیشگیری و درمان نهایی این بیماری به کار ببرد.
درمان قوز قرنیه
بیماری قوز قرنیه از ابتدا تا انتها یعنی از خفیف تا شدید شامل ۵ مرحله است که در صورت تشخیص سریعتر بیمار درمان بهتری خواهد داشت و بستگی به هر کدام از این مراحل درمان خاص خود به کار گرفته خواهد شد.
در مراحل خفیف این بیماری معمولا بهترین درمان استفاده از عینک است در حالی که در مراحل شدیدتر استفاده از لنز های تماسی همچون :
- نرم: برای انواع خفیف بیماری که قرنیه خیلی نازک به وجود نیامده است.
- هارد: این لنز سخت در موارد شدیدتر بین بین لنز و چشم یک لایه اشکی ایجاد می کند و باعث دید مطلوب چشم می شود.
- هیبریدی: برای کسانی که مشکل در استفاده از لنزهای هارد دارند استفاده می شود.
- اسکرال: تقریبا شبیه لنز هارد بوده با این تفاوت که حجم و دوام بیشتری دارند.
و گاها عمل جراحی برای ۲۰ درصد افراد مبتلا به این بیماری تجویز می شود این عمل ها انواعی دارند:
- کراس لینکینگ: هم برای درمان و هم برای جلوگیری از پیشرفت بیماری با استفاده از اشعه ماورابنفش انجام می شود.
- ایمپلنت رینگ : برای مراحل متوسط و عدم شفافیت قرنیه این بیماری معمولا استفاده می شود که با توجه به هزینه بالای آن خیلی کاربرد ندارد.
- پیوند قرنیه : این عمل که معمولا نتیجه مشخصی ندارد در صورت عدم پاسخگویی سایر جراحی ها استفاده می شود.
برای اطلاعات بیشتر: روش های پیوند قرنیه چشم
پیشگیری از قوز قرنیه
بهترین روش پیشگیری ازاین بیماری که توسط پزشکان توصیه می شود انجام عمل تقویت قرنیه تا قبل از ۲۰ سالگی است این عمل با افزایش کلاژن و تقویت قرنیه باعث افزایش مقاومت و جلوگیری از پیشرفت این بیماری می شود همچنین معاینه چشم مکرر و تشخیص به موقع این بیماری و درمان به موقع از بهترین راه های پیشگیری از این بیماری به شمار می رود.
با قوز قرنیه میتوان عمل لازک انجام داد؟
عمل لازک سفارشی که از آن به کامباین نیز یاد میشود، یک روش ترکیبی جدید برای بهبود قوز قرنیه است که اخیراً مورد توجه پزشکان و بیماران قرار گرفته است. این روش شامل عمل لازک و اشعه درمانی است که توسط متخصصان تجویز و انجام میشود.
با این روش، علاوه بر کاهش شماره چشم، پیشرفت مشکل قوز قرنیه متوقف گردیده و در طول زمان، بهبودی کامل حاصل میشود. این روش برای بیمارانی که با مشکلات قوز قرنیه مواجه هستند، بسیار موثر است و اغلب بیماران امیدوارند که به طور کامل این عارضه درمان شود.
با قوز قرنیه میتوان عمل لیزیک انجام داد؟
یکی از جراحیهای رایج لیزری برای درمان مشکلات انکساری چشم عمل لیزیک است. در این جراحی با تغییر شکل قرنیه، نزدیکبینی و دیگر عیوب انکساری چشم برطرف میشوند. در فرآیند این جراحی قرنیه نازک میشود. در بیماری دژنراتیو قوز قرنیه، سطوح جلوی چشم شکل نامنظمی پیدا میکنند.
از آن جایی که لیزیک نیز موجب نازک شدن قرنیه چشم میشود برای افراد مبتلا به قوز قرنیه مناسب نیست. برداشتن بیش از اندازه بافت قرنیه احتمال ابتلا به بیماری های خطرناک تری مانند قوز قرنیه اکتازی را افزایش میدهد.
آیا افراد مبتلا به قوز قرنیه میتوانند عمل Prk انجام دهند؟
این جراحی نیز نوعی عمل لیزری برای درمان مشکلات انکساری چشم است و به جراحی لازک و لیزیک شباهت دارد. بهتر است افراد مبتلا به قوز قرنیه این جراحی را انجام ندهند مگر در شرایطی که همزمان با این عمل، پیوند قرنیه نیز انجام شود که در این حالت جراحی Prk نتایج مثبتی برای مبتلایان به قوز قرنیه به دنبال دارد. در مراحل اولیه قوز قرنیه از ترکیب پیوند قرنیه و عمل Prk استفاده میشود.
برای اطلاع از تفاوت لازک ، لیزیک ، فمتو اسمایل و PRK چیست کلیک کنید.
قوز قرنیه باعث معافیت سربازی میشود؟
در صورت تایید قوزقرنیه به وسیله توپوگرافی یا پنتاکم، این بیماری موجب معافیت از سربازی میشود. قوز قرنیه با شرایط زیر موجب معافیت سربازی میشود:
- اگر اندازهگیری قوز قرنیه به وسیله کراتومتری امکانپذیر نباشد موجب معافیت دائم بیمار میشود.
- اگر کراتوکونوس دید فرد را دچار مشکل کند و نقصی در قرنیه ایجاد کرده باشد موجب معافیت از سربازی میشود.
- در مورد دیگر مشکلاتی که قوز قرنیه ایجاد میکند بیمار میتواند معافیت از خدمات رزمی دریافت کند.
تفاوت آستیگمات با قوز قرنیه
آستیگماتیسم با عینک قابل درمان است؛ ولی قوز قرنیه با عینک اصلاح نمیشود. قوز قرنیه اگر به موقع درمان نشود به تدریج بدتر میشود و قرنیه که به شکل گنبد شفافی است در بیماری قوز قرنیه شکل مخروطی پیدا می کند.
در آستیگماتیسم شکل نامنظم قرنیه موجب عدم تمرکز نور روی شبکیه و تاری دید میشود. در قوزقرنیه مشکل دید در شب وجود دارد و افرادی که به این بیماری مبتلا هستند دیدشان در شب مانند هاله های اطراف چراغ است.
سردرد، چشم درد و حساسیت به نور از دیگر نشانههای قوزقرنیه است. تاری دید، سردرد و فشار پشت چشم نیز از علائم آستیگمات است. در قوزقرنیه، قرنیه به صورت مخروطی شکل در میآید و این عارضه از سن بلوغ شروع شده و تا دهه سوم زندگی ادامه پیدا میکند. ژنتیک، قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور خورشید، استفاده اشتباه از لنزهای تماسی و مالیدن چشم ها از علل ایجاد قوزقرنیه هستند.
آستیگماتیسم میتواند به دلیل نقص مادرزادی قرنیه یا عدسی ایجاد شود. بنابراین یکی علل این بیماری ژنتیک است. همچنین در برخی موارد علت آستیگماتیسم یک عارضه چشمی مانند قوز قرنیه است.
تشخیص هر دو مورد قوز قرنیه و آستیگماتیسم از طریق معاینه معمولی و آزمایش انکسار چشم امکان پذیر است. برای تشخیص بهتر قوزقرنیه پزشکان از کراتومتری و توپوگرافی نیز استفاده میکنند. اندازهگیری شدت آستیگماتیسم نیز به وسیله اتورفرکتور یا رتینوسکوپ سنجیده میشود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
همانطور که گفته شد این بیماری معمولا در مراحل اولیه علائم خیلی واضحی ندارد و هر چه سریعتر درمان شود احتمال موفقیت در درمان بیشتر خواهد بود پس علاوه بر معاینه چشم منظم در صورتی که هر یک از علائم این بیماری را مشاهده کردید باید سریعا به پزشک مراجعه کرده و درمان متناسب با آن را به کار ببرید.
اطلاعت بیشتر : بیمارستان های معروف چشم
سخن پایانی
یکی دیگر از بیماری های چشمی که معمولا خیلی گسترش نیافته و از هر هزار نفر یک نفر به این بیماری مبتلا می شوند قوز قرنیه است که علت های مختلفی همچون عوامل ژنتیکی، برخی بیماری ها و… دارد که بهترین توصیه برای افراد این است در صورت ملاحظه هر گونه علامت همچون تاری دید و ... سریعا به پزشک مراجعه کرده و با درمان به موقع از خطرات این بیماری در امان بمانند.
