بررسی شده توسط: دکتر نسیم غفوریان
امروزه، این روش در طیف گستردهای از جراحیها، از جمله جراحی های گوارشی، زنان و زایمان، و حتی اورولوژی، به کار میرود. این مقاله به بررسی کامل اصول، کاربردها، مزایا و معایب لاپاراسکوپی میپردازد.
لاپاراسکوپی چیست؟
این جراحی معمولا برای تشخیص بیماری و عمدتا درمان اختلالاتی مورد استفاده قرار می گیرد که در بخش شکم هستند. با استفاده تکنیک جراحی لاپاراسکوپی، آسیب بدنی بیمار کمتر و در نتیجه درد خفیف تری خواهد داشت. همچنین لازم نیست برای تشخیص مشکل و یا درمان بخش زیادی از شکم را باز کنند. در نهایت تعداد و عمق اسکار کمتر شده و دوران نقاهت کاهش پیدا می کند.
این نوع جراحی پیش تر تنها برای درمان کیسه صفرا و بیشتر برای خانم ها به کار برده می شد؛ اما امروزه برای درمان های مربوط به روده هم کاربرد زیادی دارد. بر خلاف جراحات زیادی که پیش از این در جراحی ها انجام می شد، با استفاده از این تکنیک نهایت شکاف بین نیم تا یک سانتی متر می باشد.
به هر شکافی که به این منظور در بدن ایجاد می شود، پورت می گویند. یکی دیگر از ابزار مهم در جراحی لاپاراسکوپی، تروکلر است. این قطعه یک وسیله لوله ای شکل است که دارای یک دوربین می باشد. اسم این دوربین لاپاراسکوپ است.
با استفاده از این دوربین، اجزاء داخلی بدن بدون نیاز به شکاف های بزرگ و عمیق دیده می شوند. تروکلر می تواند اطلاعات کاملی به پزشک معالج بدهد. حتی امکان گرفتن بافت برای نمونه و تشخیص نوع بیماری هم از این طریق وجود دارد. پیش از شروع عمل هم شکم بیمار را با استفاده از گاز دی اکسید کربن پر می کنند تا دوربین راحت تر حرکت کند.
همچنین بخوانید: علائم و راه های درمان فیبروم رحم
گاهی بنا به تشخیص جراح معالج، از تکنیک متفاوتی از لاپاراسکوپی استفاده می شود. در این نمونه دست دخالت دارد و برای اینکه پزشکان بتوانند نتیجه ای موفقیت آمیز داشته باشند، لازم است جراحی لاپاراسکوپی را به شکل دستی انجام دهند.
شکافی که برای این کار روی شکم انجام می شود، بین ۵ الی ده میلی متر است و در بخش ناف و دو طرف شکم ایجاد می شود. از این طریق دستگاه را داخل شکم فرستاده و می توانند محتویات داخل بدن در بخش شکم و لگن را به راحتی ببینند.
از طریق برش های دیگر، جراح ابزارهای خاصی را وارد میکند تا بتواند عمل جراحی مورد نظر را انجام دهد. این ابزارها ممکن است شامل قیچی، گیره، یا سایر وسایل جراحی باشند. جراح با مشاهده تصاویر روی مانیتور و با استفاده از ابزارهای وارد شده، عمل جراحی را انجام میدهد. این عمل میتواند شامل برداشتن کیست، نمونهبرداری، یا هر نوع عمل دیگری باشد. پس از اتمام عمل، جراح لاپاراسکوپ و ابزارهای دیگر را از بدن خارج میکند و گاز تزریقشده را نیز تخلیه میکند. سپس برشهای کوچک با بخیه یا نوار جراحی بسته میشوند.
انواع لاپاراسکوپی
- لاپاراسکوپی تشخیصی (Diagnostic Laparoscopy): این نوع لاپاراسکوپی برای بررسی و تشخیص مشکلات داخل شکم یا لگن انجام میشود. پزشک ممکن است از این روش برای یافتن علت درد شکمی، ناباروری، یا شناسایی مشکلاتی مانند اندومتریوز، عفونتها، یا تومورها استفاده کند.
- لاپاراسکوپی جراحی (Operative Laparoscopy): در این نوع، علاوه بر تشخیص، عمل جراحی نیز انجام میشود. برای مثال، جراح ممکن است طی یک لاپاراسکوپی تشخیصی یک ضایعه مشکوک را بیابد و بلافاصله با ابزارهای خاص، آن را خارج کند.
- لاپاراسکوپی زنان و زایمان (Gynecologic Laparoscopy): این نوع لاپاراسکوپی به طور خاص برای بررسی و درمان مشکلات مربوط به سیستم تناسلی زنان به کار میرود. عملهایی مانند خارج کردن کیست های تخمدان، درمان اندومتریوز، خارج کردن فیبروم ها، یا حتی انجام بستن لوله های رحمی از طریق این روش انجام میشود.
- لاپاراسکوپی گوارشی (Gastrointestinal Laparoscopy): در این نوع، لاپاراسکوپی برای بررسی و درمان مشکلات دستگاه گوارش مانند برداشتن آپاندیس (آپاندکتومی)، درمان فتق، یا انجام جراحیهای کاهش وزن (باریاتریک) به کار میرود.
- لاپاراسکوپی اورولوژیک (Urologic Laparoscopy): در جراحی های مربوط به دستگاه ادراری و کلیهها، این نوع لاپاراسکوپی به کار میرود. برای مثال، برداشتن سنگهای کلیه، درمان سرطانهای کلیه، یا برداشتن کیستهای کلیه میتواند از طریق این روش انجام شود.
- لاپاراسکوپی باریاتریک (Bariatric Laparoscopy): این نوع لاپاراسکوپی برای انجام جراحیهای کاهش وزن مانند بای پس معده یا اسلیو معده به کار میرود. این روشها به کمک لاپاراسکوپی انجام میشوند تا میزان تهاجم به حداقل برسد و دوره بهبودی بیمار کوتاهتر شود.
- لاپاراسکوپی کولورکتال (Colorectal Laparoscopy): در این نوع، لاپاراسکوپی برای بررسی و درمان مشکلات روده بزرگ و رکتوم انجام میشود. این روش برای برداشتن تومورهای کولون، درمان بیماری های التهابی روده، یا خارج کردن پولیپ های بزرگ به کار میرود.
عوارض لاپاراسکوپی
لاپاراسکوپی یک روش بسیار ایمن است، اما همچنان توسط پزشکان به عنوان یک جراحی کامل در نظر گرفته میشود. عوارض احتمالی شامل موارد زیر میشوند:
- خونریزی از محل برش.
- آسیب به اندامها و رگهای خونی مجاور.
- مشکلات مربوط به بیهوشی.
- عفونت.
- تورم شکمی.
متن انگلیسی :
Blood clots could enter your bloodstream, causing clotting in your legs, pelvis or lungs. They could travel to your heart or brain, where they could cause a heart attack or stroke — but this is very rare
ترجمه فارسی :
لختههای خونی که ممکن است وارد جریان خون شوند و باعث ایجاد لخته در پاها، لگن یا ریهها شوند. این لختهها ممکن است به قلب یا مغز برسند و منجر به حمله قلبی یا سکته مغزی شوند، اما این حالت بسیار نادر است.
مزایای لاپاراسکوپی
- کمتر شدن آسیب به بخش های داخلی شکم.
- کاهش خونریزی و کاهش خطر خونریزی شدید.
- جای زخمهای کوچکتر.
- کاهش خطر عفونت.
- مدت زمان کوتاه تر بستری در بیمارستان، که به این معنی است که میتوانید راحتتر در خانه بهبود پیدا کنید. مدت زمان کمتر در بیمارستان که همچنین هزینه کمتری دارد.
- زمان بهبودی سریع تر و بازگشت به فعالیتهای معمولی.
- درد کمتر در دوران بهبودی، به طوری که نیاز کمتری به داروهای مسکن خواهید داشت.
برای اطلاعات بیشتر: لاپاراسکوپی رحم و تخمدان
علل انجام جراحی لاپاراسکوپی
- برداشتن کیست، فیبروم، سنگ و پولیپ
- برداشتن تومورهای کوچک
- نمونه برداریها
- بستن و باز کردن لوله های رحمی
- برداشتن بارداری خارج از رحم
- جراحی اندومتریوز
- جراحی بازسازی مجرای ادراری و واژن
- ارکیوپکسی (جراحی اصلاح بیضه)
- رکتوپکسی (ترمیم افتادگی رکتوم)
- جراحی ترمیم فتق
- جراحی ضد رفلاکس مری (فوندوپلیکاسیون)
- جراحی بای پس معده
- کولهسیستکتومی (برداشتن کیسه صفرا) برای سنگهای صفراوی
- آپاندکتومی (برداشتن آپاندیس)
چه کسانی نمی توانند از تکنیک لاپاراسکوپی استفاده کنند؟
با این که این نوع جراحی برای افراد زیادی جواب می دهد و می تواند مفید واقع شود، برای افراد زیادی هم نمی توان از این روش استفاده کرد. همان طور که متوجه شدید این بیماری ها اکثرا مربوط به خانم ها هستند و این روش هم به تبع برای این افراد مفید است. با این حال برخی از خانم ها نمی توانند از این روش استفاده کنند.
حین این جراحی داخل شکم با گاز پر خواهد شد و این موضوع روی قلب و ریه ها اثر می گذارد. در نتیجه نیاز است حتما بیمار را بیهوش کنند. به همین جهت برای کسانی که مشکل ریوی و یا قلبی دارند، نمی توان از این روش استفاده کرد.
همچنین اگر بیهوشی برای فرد خطر داشته باشد، نمی توان از این تکنیک استفاده کرد مگر اینکه پزشک متخصص عمل باز و بدون بیهوشی را برای او توصیه کند. این روند با تشخیص جراح معالج امکان پذیر است.
آیا امکان پیشگیری از جراحی لاپاراسکوپی وجود دارد؟
پیشگیری از نیاز به جراحی لاپاراسکوپی بستگی به علت زمینهای دارد که ممکن است به این نوع جراحی منجر شود. در بسیاری از موارد، جراحی لاپاراسکوپی برای تشخیص یا درمان مشکلاتی به کار میرود که نمیتوان به راحتی از آنها پیشگیری کرد. با این حال، برخی اقدامات میتوانند خطر نیاز به جراحی لاپاراسکوپی را کاهش دهند:
- حفظ وزن مناسب، تغذیه سالم و ورزش منظم میتواند به کاهش خطر ابتلا به مشکلاتی مانند فتق، سنگهای صفراوی، و برخی بیماری های دستگاه گوارش کمک کند.
- رعایت بهداشت فردی و استفاده از روشهای پیشگیری از عفونتها، به خصوص در ناحیه تناسلی و ادراری، میتواند از بروز برخی مشکلات جلوگیری کند که ممکن است نیاز به جراحی لاپاراسکوپی داشته باشند.
- کنترل و مدیریت موثر بیماریهای مزمن مانند دیابت، فشار خون بالا و بیماریهای قلبی میتواند از بروز عوارضی که ممکن است به جراحی منجر شوند، جلوگیری کند.
- انجام معاینات منظم و پیگیری مشکلات بهداشتی، به تشخیص زودهنگام و درمان مشکلات کوچک قبل از تبدیل شدن به مسائل بزرگتر کمک میکند. این میتواند از نیاز به جراحیهای بزرگتر جلوگیری کند.
مراقبت های بعد از انجام لاپاراسکوپی
بعد از اینکه از جراحی لاپاراسکوپی به خانه بازگشتید، بهتر است حداقل یک یا دو روز استراحت کنید. در این مدت باید مراحل زیر را دنبال کنید:
- حداقل تا ۲۴ ساعت بعد از جراحی از نوشیدن الکل خودداری کنید.
- محل برشها را تمیز و خشک نگه دارید.
- دستورالعملهای پزشک در مورد نحوه استحمام را دنبال کنید.
- بانداژ را صبح روز بعد از جراحی میتوانید بردارید. نوارهای استری-استریپ™ (که شبیه نوارچسب هستند) را میتوانید دو تا سه روز پس از جراحی بردارید.
- اگر بر روی برشها چسب زده شده است، بگذارید چسب تا زمانی که بهطور طبیعی جدا شود، باقی بماند. بعد از دوش گرفتن، محل را به آرامی خشک کنید.
- اگر ادرار شما سبز رنگ بود، نگران نباشید؛ جراح ممکن است از رنگ آبی برای بررسی باز بودن لولههای فالوپ استفاده کرده باشد.
- ممکن است چند روز طول بکشد تا بتوانید به حالت معمولی دفع مدفوع بازگردید.
اگر متوجه علائمی مانند تب، قرمزی یا تورم در محل برش، درد شدید یا خروج مایع از برشها شدید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.
برای اطلاعات بیشتر: مراقبت های قبل و بعد از لاپاراسکوپی
جایگزین جراحی لاپاراسکوپی در طب سنتی
در طب سنتی، روش های جایگزینی برای جراحی لاپاراسکوپی وجود ندارد که بتواند به طور کامل جایگزین این روش مدرن جراحی شود. جراحی لاپاراسکوپی به دلیل دقت بالا، کمترین میزان تهاجم و قابلیت انجام درمانهای پیچیده داخلی، نقش بسیار مهمی در درمان بیماریهای مختلف ایفا میکند.
با این حال، در طب سنتی برخی روشها و درمانها برای بهبود وضعیت عمومی بدن و کاهش علائم بیماریها وجود دارد که ممکن است به عنوان روشهای مکمل یا پیشگیرانه استفاده شوند. این روشها ممکن است به مدیریت علائم کمک کنند، اما نمیتوانند جایگزین یک جراحی ضروری باشند
هزینه لاپاراسکوپی
هزینههای مربوط به جراحیهای لاپاراسکوپی متفاوت است و بسته به نوع عمل و مراکز درمانی متغیر میباشد.
| انواع عمل لاپراسکوپی | هزینه عمل |
| هزینه لاپاراسکوپی برای عمل اسلیو معده | بین ۲۰ تا ۴۳ میلیون تومان |
| هزینه لاپاراسکوپی برای عمل بای پس معده | حدود ۵۳ میلیون تومان |
| هزینه لاپاراسکوپی برای برداشتن کیسه صفرا | در حدود ۱۸ میلیون تومان |
| هزینه لاپاراسکوپی برای برداشتن رحم | تقریباً ۲۰ میلیون تومان |
این هزینهها بسته به عواملی مانند تخصص جراح، تجهیزات بهکاررفته، و بیمارستان ممکن است تغییر کند.
سخن پایانی
در نهایت، لاپاراسکوپی به عنوان یک روش جراحی پیشرفته و کمتهاجمی، تحولی بزرگ در حوزه جراحی مدرن به شمار میآید. این روش با کاهش چشمگیر درد، خونریزی و عوارض جانبی همراه است و به بیماران این امکان را میدهد که با سرعت بیشتری به زندگی عادی خود بازگردند. هرچند لاپاراسکوپی در بسیاری از موارد انتخابی ایدهآل برای درمانهای جراحی است، اما نیاز به تشخیص دقیق، برنامهریزی صحیح و مهارتهای تخصصی جراح دارد. با توجه به مزایای فراوان این روش، لاپاراسکوپی همچنان نقش مهمی در پیشبرد استانداردهای جراحی و بهبود کیفیت زندگی بیماران ایفا میکند. امید است که با پیشرفتهای بیشتر در این حوزه، جراحیهای لاپاراسکوپی به صورت گستردهتری در دسترس باشد و بتواند به عنوان روشی استاندارد برای بسیاری از جراحیها مورد استفاده قرار گیرد.
