بررسی شده توسط: دکتر نسیم غفوریان
پوست، خارجی ترین اندام بدن بوده که علاوه بر حفاظت از بدن، زیبایی بخش نیز خواهد بود. پوست عضوی مقاوم اما ظریف در بدن است که فارغ از رنگ از اعضای داخلی بدن در برابر آسیب های محیطی به بهترین شکل محافظت می کند. در برخی مواقع نیز پوست با تغییر رنگ، وجود مشکلاتی در بدن را نشان داده و تلنگری برای توجه ایجاد می کند. یکی از این تلنگرها، آشکار شدن لکه قهوه ای روی پوست است. شاید برای شما سوال باشد که لکه های قهوه ای روی پوست نشانه چیست؟
علت ایجاد لکه قهوه ای روی پوست چیست؟
لکه های قهوه ای پوست که به نام هیپرپیگمانتاسیون (hyperpigmentation) نیز شناخته می شود، یک بیماری شایع است که تیره شدن برخی از نواحی پوست را به همراه خواهد داشت.
پوست رنگ خود را از ماده‌ای به نام ملانین که توسط سلول های پوست ساخته می شود، می گیرد. زمانی که که سلول های پوست دچار آسیب شوند و یا ناسالم باشند، پوست بیش از حد ملانین تولید کرده و تجمع این ملانین ها منجر به تیره تر شدن آن ناحیه می شود. این بیماری می تواند هر فرد با هر رنگ پوست و نژادی را درگیر کند.
هایپرپیگمانتاسیون می تواند به علل مختلفی بروز پیدا کند؛
- ژنتیک: خانواده ای که کک و مک روی پوست خود دارند.
- تغییرات هورمونی: مانند بارداری و دوران بلوغ
- اختلالات آدرنال: مانند بیماری آدیسون، عدم تولید کافی هورمون کورتیزول
- آسیب به پوست و التهاب: آکنه، بریدگی یا سوختگی
- مصرف برخی داروها: داروهایی مانند قرص های ضد بارداری خوراکی و داروهایی که باعث حساسیت به نور می شوند.
- ملاسما
- عدم دریافت مقدار کافی برخی از ویتامین ها: مثل B12 و اسید فولیک
- آسیب ناشی از نور خورشید (لنتیژین های خورشیدی)
- اختلالات تیروئید
- اختلال در عملکرد کبد
- افزایش سن
انواع لکه های پوستی روی دست
لکه های قهوه ای روی پوست دست دارای انواع مختلفی هستند که به علل مختلفی نمایان می شوند:
- لکه های پوستی روی دست ناشی از آفتاب
معمولا به دلیل قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید و یا اشعه های فرا بنفش رنگ پوست نامتوازن و برنزه می شود. این مشکل ممکن است بعد از سال ها قرار گرفتن در معرض نور خورشید ایجاد شود و درمان آن نیز نیازمند صرف زمان زیادی نیز خواهد بود.
- لکه های سفید روی دست
یکی از بیماری های مزمنی است که باعث ایجاد لکه های سفید روی پوست می شود، پیسی یا ویتیلیگو است. در این بیماری به دلیل کمبود ملانین لکه های سفید ایجاد می شود که نه تنها روی دست، بلکه ممکن است روی صورت، گردن، دست ها و نقاط چین خوردگی پوست نیز نمایان شوند.
- لکه های قهوه ای روی بازو
لکه های قهوه ای روی بازو یکی دیگر از رایج ترین لکه های پوستی روی دست است. این مشکل می تواند در افرادی که به طور مداوم از موم ها برای اصلاح موهای زائد استفاده می کنند، ظاهر شود. این لکه ها نیز می تواند در اثر عدم درمان جوش آرنج نیز بروز پیدا کند.
مطالعه کنید علت کبودی های بی دلیل بدن در چیست؟
لکه های روی گردن نشانه چیست؟
بهداشت نادرست، یکی از دلایل اصلی تیرگی و لکه های قهوه ای روی گردن است. البته عوامل دیگری نیز می توانند در ایجاد این لکه های قهوه ای دخیل باشند، مثل:
- عفونت های قارچی و یا اگزما
- قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آفتاب و اشعه ماورای بنفش
- بیماری اختلال خود ایمنی لیکن پلان: این بیماری به صورت ژنتیکی منتقل شده و با ضایعات پوستی و خارش همراه خواهد بود.
- آلاینده های محیط زیست
- چاقی یا دیابت
- مواد شیمیایی موجود در مواد آرایشی
- بیماری هورمونی
عوامل خطر و عوارض لکه های پوستی روی دست
همان طور که در بالا اشاره کردیم، هر فردی در هر سن، جنسیت و نژادی می تواند مستعد ابتلا به لکه های قهوه ای پوست شود. اما برخی افراد هستند که بر اثر عواملی در معرض خطر بیش تری قرار دارند. این عوامل شامل موارد زیر می شوند:
- داشتن پوست روشن
- داشتن سن بیش از ۴۰ سال
- به طور مکرر و طولانی در معرض نور خورشید قرار گرفتن
- وجود علائم لکه های پوستی روی دست
- استفاده ی مکرر از سولاریوم (برنزه کردن پوست) یا حمام آفتاب
- دچار تغییرات هورمونی زیاد هستند.
- تغییرات ژنتیکی یا مادرزادی
چگونه از زیاد شدن لکه های قهوه ای جلوگیری کنیم؟
همان طور که گفتیم، یکی از علل اصلی ایجاد لکه های قهوه ای پوست، قرار گرفتن در معرض نور خورشید است. با رعایت نکات زیر می توان از پوست در برابر اشعه UV خورشید محافظت کرد:
- استفاده مکرر و روزانه از کرم ضد آفتاب مناسب با پوست خود با SPF 30 یا بالاتر
- تمدید ۲ ساعت یک بار ضد آفتاب در زمان قرار گیری طولانی مدت در آفتاب
- استفاده از لباس های مخصوص با فاکتور محافظت در برابر اشعه ماورا بنفش (UPF) در زمان قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید
درمان لکه های روی پوست بدن
پزشک با توجه به علت ایجاد لکه های قهوه ای روی پوست ممکن است برخی تغییرات در سبک زندگی را پیشنهاد دهد:
- دور ماندن از نور خورشید، استفاده از کرم های ضد آفتاب و پوشیدن لباس های محافظ از آسیب های ناشی از نور خورشید
- قطع دارویی که باعث ایجاد لکه ها شده است.
- مصرف برخی ویتامین‌ها
هم چنین ممکن است پزشک درمان موضعی با نسخه یا بدون نسخه (کرم ها یا پماد هایی که روی پوست زده می‌شوند) را تجویز کند:
- اسید آزلائیک (Azelaic acid): دارای خواص آنتی اکسیدانی به عنوان لایه بردار و مرطوب کننده
- کورتیکواستروئیدها (Corticosteroid): برای کاهش التهابات
- اسید گلیکولیک (Glycolic acid) یا آلفا هیدروکسی اسید (Alpha hydroxy acid): نرم کننده و لایه بردار
- هیدروکینون (Hydroquinone): کرم ضد لک قوی برای از بین بردن تیرگی و لکه های پوستی
- کوژیک اسید (Kojic acid): کاهنده میزان ملانین تولیدی بدن
- اسید سالیسیلیک (Salicylic acid): لایه بردار، ضد عفونی کننده پوست و درمان عفونت های قارچی و پسوریازیس
- ترتینوئین (Tretinoin): برای درمان آکنه و پوست آسیب دیده در اثر نور زیاد خورشید
- ویتامین C یا B3 (نیاسین آمید (niacinamide)): دارای خواص ضد چروک، مرطوب کنندگی و ضد جوش و آکنه
در صورت عدم اثر بخشی موارد دارویی ذکر شده، ممکن است پزشک مجبور به انجام درمان های دیگر شود:
درمان های پزشکی
۱. لایه برداری شیمیایی:
در این روش پزشک با استفاده از یک محلول روی سطح پوست و لایه برداری تدریجی، لکه های تیره را نابود کرده و باعث رشد پوست جدید می‌شود. به طور معمول پزشک این محلول را به همراه روشن کننده های موضعی تجویز می کند. این روش در مقایسه با روش‌های دیگر درمان به مدت زمان بیش تری نیاز دارد.
۲. کرایوتراپی یا سرما درمانی:
این روش، درمانی جدید است که در آن برای انجماد و تخریب بافت پوستی لکه های تیره از نیتروژن مایع استفاده می شود. در اغلب موارد در کرایوتراپی پوست روشن تر از قبل خواهد شد.
۳. میکرودرم ابریژن:
در این روش برای لایه برداری عمیق تر پوست از دستگاه میکرودرم استفاده می شود تا با افزایش کلاژن سازی، تجمعات ملانین در پوست کاهش یافته و لکه های تیره رنگ از بین بروند.
۴. لایه برداری پوست با لیزر:
یکی از سریع ترین درمان های لکه های قهوه ای، استفاده از لیزر است. لیزر دارای انواع محتلفی است که رایج ترین آن برای درمان این عارضه، لیزر نور پالس شدید است. در این روش اشعه لیزر با هدف قرار دادن ملانین و از بین‌بردن رنگدانه ها، باعث ناپدید شدن لکه ها می شود.
همچنین بخوانید: آر اف فرکشنال چیست
درمان خانگی لکه قهوه ای پوست
با مشورت پزشک می توانید برای رفع لکه های تیره پوست خود از موارد زیر استفاده کنید:
- آبلیمو: آبلیمو به دلیل دارا بودن ویتامین C، خاصیت بی رنگ کننده داشته و رنگدانه های پوست را پراکنده می کند. یک برش لیمو را روی لکه های تیره پوست بمالید و بعد از گذشت ۳۰ دقیقه با آب بشویید. این کار را به مدت ۲ ماه هر روز انجام دهید.
- ترکیب سیب زمینی رنده شده و عسل: عسل دارای خواص آنتی اکسیدانی و لایه برداری قوی بوده و سیب زمینی نیز به دلیل وجود نشاسته، سفیدکننده‌ای طبیعی است. ترکیب این دو ماده معجزه ای برای درمان لکه های تیره خواهد بود. یک سیب زمینی متوسط را پوست کنده و رنده کنید. به آن مقداری عسل بیافزایید تا مخلوطی خمیر‌مانند درست شود. این ترکیب را روی لکه های قهوه ای بمالید و بعد از ۱۵ دقیقه با آب سرد بشویید.
- آناناس: آناناس علاوه بر خواص ضدلک، باعث شادابی و نشاط پوست می شود. مقداری آب آناناس طبیعی را با یک تکه پارچه پنبه‌ای روی لکه های قهوه ای پوست خود بمالید و بگذارید خشک شود و سپس با آب سرد بشویید.
- آلوئه ورا: برگ آلوئه ورا را برش دهید و مقداری از ژل آن را درون ظرفی بریزید و خوب به هم بزنید. سپس آن را به‌آرامی روی پوست خود بمالید و اجازه دهید جذب پوست شود. بعد از جذب آن به پوست، صورت خود را با آب سرد بشویید. این کار را روزی ۲ تا ۳ بار انجام دهید.
- ماست: ماست ساده با دارا بودن اسیدها و باکتری ها به تجزیه پروتئین هایی مانند ملانین پوست کمک کرده و باعث از بین رفتن لکه های قهوه ای می‌شود. ماست را روی لکه ها بمالید و بعد از خشک شدن پوست خود را با آب سرد بشویید.
- ماسک نخود: نیم فنجان نخود را یک ساعت بپزید و بعد از سرد شدن آن را له کنید تا خمیری شود. سپس آن را روی لکه های تیره بمالید و صبر کنید تا خشک شود. بعد از خشک شدن پوست خود را با آب سرد بشویید.
- روغن کرچک: این روغن حاوی میزان زیادی آنتی اکسیدان های روشن کننده پوست است. یک پنبه استریل را به چند قطره روغن کرچک آغشته کنید و با حالت ضربه ای روی پوست خود بمالید.
- آب پیاز: آب پیاز دارای خاصیت اسیدی بوده و به از بین بردن لکه های پوستی کمک شایانی می کند. آب پیاز را با مقدار عسل ترکیب کرده و روی پوست خود بمالید. بعد از خشک شدن با آب سرد، پوست خود را بشویید.
بیشتر بخوانید: راه های بستن منافذ باز پوست
آیا لکه های کبدی خطرناک هستند؟
در واقع لکه های کبدی همان لکه های قهوه ای رنگ روی پوست هستند که در اثر قرار گرفتن در معرض تابش مستقیم نور خورشید و اشعه ماورا بنفش پدیدار می شوند. لکه های کبدی خلاف نام خود، هیچ ارتباطی با کبد ندارند و به هیچ عنوان خطرناک نیستند. این لکه ها به دلیل افزایش سن نیز به وجود می آیند، از این رو به لکه های سنی نیز معروف هستند.
حرف آخر
در این مقاله به بررسی لکه های قهوه ای روی پوست پرداختیم و دیدیم که این لکه ها به طور کلی مضر نیستند و معمولا نشانه یک وضعیت پزشکی جدی نخواهند بود. این لکه ها در برخی موارد، خود به خود و با محافظت پوست از آفتاب ناپدید خواهند شد و در مواردی دیگر و شدیدتر نیاز به درمان‌های دیگر خواهند داشت. توصیه می شود که در صورت مشاهده این لکه ها روی پوست خود به دکتر مراجعه کنید تا درمان، سریع تر آغاز شود. شما می توانید با مراجعه به سایت دکتر آسپرین از دکتر پوست مد نظر خود وقت ملاقات بگیرید.
