بررسی شده توسط: دکتر نسیم غفوریان
ماموگرافی یک نوع تصویربرداری پزشکی تخصصی است که با استفاده از اشعه ایکس با دوز کم از بافت سینه گرفته می شود. این روش بسیار کم خطر است و به تشخیص زودهنگام هر گونه مشکل در سینه زنان کمک می کند. معمولا به دو صورت زیر است:
- ماموگرافی غربالگری
- ماموگرافی تشخیصی
نوع غربالگری برای جستجوی علائم اولیه سرطان سینه قبل از بروز علائم اصلی کاربرد دارد. در صورت بروز علائم جدید مانند توده، درد، ترشح از نوک پستان یا تغییرات پوستی پستان، پزشکان از ماموگرافی تشخیصی برای بررسی هر گونه ناهنجاری استفاده می کنند. در این مطلب به طور کامل این نوع تصویربرداری را تشریح می کنیم.
انواع ماموگرافی
ماموگرافی به دو صورت غربالگری و تشخیصی است.
- غربالگری معمولا سالانه است که پزشکان توصیه می کنند قبل از بروز علائم، علائم سرطان یا بافت غیرطبیعی سینه را بررسی کنید. غربالگری به تشخیص زودهنگام سرطان سینه کمک می کند. تشخیص زودهنگام امکان درمان زودهنگام را فراهم می کند، که ممکن است موثرتر از تشخیص سرطان در مراحل بعدی باشد.
- تشخیصی برای افرادی انجام می شود که توده یا سایر علائم سرطان سینه را دارند. این علائم می تواند شامل درد سینه، ضخیم شدن پوست سینه، ترشحات سینه یا تغییر در اندازه یا شکل سینه باشد. در حالی که هر دو نوع از دستگاه های مشابهی استفاده می کنند، نوع تشخیصی از تکنیک های تصویربرداری اضافی مانند فشرده سازی نقطه ای، زوایای تکمیلی یا بزرگنمایی استفاده می کند.
کاربرد ماموگرافی غربالگری
در واقع یک عکس از سینه است که برای تشخیص تغییرات سینه در زنانی که هیچ علامت یا نشانه ای از سرطان سینه ندارند استفاده می شود. معمولا شامل دو عکس اشعه ایکس از هر پستان است. با استفاده از این روش می توان توموری را که قابل احساس نیست تشخیص داد.
کاربرد ماموگرافی تشخیصی
این نوع برای تشخیص تغییرات غیرعادی پستان، مانند توده، درد، ضخیم شدن یا ترشح نوک پستان، یا تغییر در اندازه یا شکل سینه استفاده می شود. ماموگرافی تشخیصی نیز برای ارزیابی ناهنجاری های شناسایی شده در غربالگری استفاده می شود. یک ابزار اولیه پزشکی است و بدون در نظر گرفتن سن زن، برای بررسی تغییرات پستان مناسب است.
نحوه انجام ماموگرافی
در طول ماموگرافی، فرد جلوی دستگاه اشعه ایکس می ایستید. فردی که عکس برداری می کند سینه بیمار را بین دو صفحه پلاستیکی قرار می دهد. هر یک از سینه های بیمار بین دو صفحه پلاستیکی فشار داده می شود. صفحات سینه را فشار می دهند و آن را صاف می کنند. ممکن است ناراحت کننده باشد، اما به دریافت یک تصویر واضح کمک می کند. صفحه بالایی را پایین می آورد تا سینه را فشرده کند تا تومورها یا سایر علائم سرطان سینه را راحت تر تشخیص داده شود. هر دو سینه از جلو و از پهلو عکسبرداری می شود.
دستگاه ماموگرام، چگونه از سینه عکس می گیرد؟
این روش از اشعه ایکس استفاده می کند که فقط برای بررسی بافت سینه طراحی شده است. دستگاه اشعه ایکس را با دوز کمتری استفاده می کند.
در طول تصویربرداری، سینه روی یک صفحه نگهدارنده متصل به دستگاه اشعه ایکس قرار می گیرد. سپس یک تکنسین سینه را با یک صفحه موازی به نام پارو فشار می دهد. آشکارساز سیگنال های الکترونیکی را به کامپیوتر ارسال می کند تا یک تصویر دیجیتالی تشکیل دهد.
فشرده سازی برای هر تصویر فقط چند ثانیه طول می کشد. دو نما از هر سینه معمولا برای غربالگری گرفته می شود، اما ممکن است برای برخی از زنان که پروتز سینه یا سینه های بزرگتر دارند، به عکس های بیشتری نیاز باشد. کل روش حدود ۱۵-۲۰ دقیقه طول می کشد. سپس رادیولوژیست نتایج را می خواند. پزشک برای تشخیص علائم اولیه سرطان سینه یا سایر مشکلات، عکس رادیوگرافی را بررسی می کند.
بیشتر بخوانید: بافت سینه از چه چیز هایی تشکیل شده است؟
قبل از ماموگرافی چه کنیم؟
قبل از انجام تصویربرداری باید چند نکته را به خاطر داشته باشید، از جمله:
- اگر شیر می دهید، باردار هستید یا فکر می کنید باردارید، به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است به جای آن سونوگرافی سینه تجویز شود.
- اگر در دوره قاعدگی هستید، سعی کنید یک تا دو هفته بعد تصویربرداری را انجام دهید. سینه های شما ممکن است در این مدت حساس باشند، که می تواند این روش را ناراحت کننده تر کند.
- اگر پروتز سینه دارید یا اخیرا واکسن دریافت کرده اید، حتما به پزشک اطلاع دهید.
- در روز معاینه از هیچ دئودورانت، پودر، لوسیون یا عطر استفاده نکنید. باید لباس خود را از کمر به بالا درآورید. تمام جواهرات و اشیای قیمتی را در خانه بگذارید.
مزایای ماموگرافی
مهمترین مزایای این روش عبارتند از:
- کاهش مرگ و میر ناشی از سرطان پستان: این روش می تواند سرطان سینه را زود تشخیص دهد تا درمان سریعتر انجام شود. غربالگری منظم خطر مرگ ناشی از سرطان سینه را برای زنان ۵۰ تا ۶۹ ساله ۱۴ تا ۳۳ درصد کاهش می دهد. برای زنان ۴۰ ساله، غربالگری سالانه باعث کاهش ۴۰ درصدی مرگ و میر در مقایسه با عدم غربالگری می شود.
- درمان بهتر و سریعتر: یافتن زودهنگام سرطان سینه می تواند به معنای نیاز به درمان کمتر تهاجمی در مقایسه با تشخیص دیرتر شود.
- روش اثبات شده برای یافتن سرطان: در زنان ۴۵ تا ۶۹ ساله، ماموگرافی می تواند بین ۸ تا ۹ مورد از هر ۱۰ سرطان را پیدا کند.
چه کسانی باید ماموگرام غربالگری انجام دهند؟
کالج آمریکایی رادیولوژی (ACR) و انجمن تصویربرداری پستان (SBI) توصیه می کنند که زنان از سن ۴۰ سالگی به بعد ماموگرافی سالانه انجام دهند. زنانی که در معرض خطر بیشتری هستند (سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان پستان) باید زودتر اقدام به معاینه کنند.
برای اطلاع از علت و علائم به وجود آمدن کیست سینه کلیک کنید.
چرا باید ماموگرافی را انجام داد؟
این روش اغلب برای غربالگری یا تشخیص استفاده می شود. زنان بالاتر از ۳۰ سال در صورت داشتن علائمی مانند توده قابل لمس، ضخیم شدن یا فرورفتگی پوست سینه، ترشح یا جمع شدن نوک پستان، زخم نوک پستان یا درد سینه باید تحت ماموگرافی تشخیصی قرار گیرند تا سریعتر برای درمان اقدام کنند.
تفسیر نتایج ماموگرافی
رادیولوژیست ها از یک سیستم استاندارد در گزارش های پزشکی برای توصیف غربالگری و یافته ها به نام سیستم گزارش دهی و داده تصویربرداری پستان (BI-RADS) استفاده می کنند. این سیستم نتایج را به دسته های زیر تقسیم می کند:
۱. ناقص (BI-RADS 0): این نتیجه به این معنی است که رادیولوژیست ممکن است ناحیه غیر طبیعی احتمالی را دیده باشد، اما برای ارزیابی آن به تصاویر تخصصی مانند ماموگرافی تشخیصی یا سونوگرافی نیاز دارد. همچنین ممکن است به این معنا باشد که رادیولوژیست می خواهد آخرین تصاویر شما را با تصاویر قدیمی تر مقایسه کند تا ببیند آیا در طول زمان تغییراتی در ناحیه ایجاد شده است یا خیر.
۲. منفی (BI-RADS 1): این نتیجه به این معنی است که رادیولوژیست یک ناهنجاری قابل توجه برای گزارش پیدا نکرده است. سینه ها هیچ توده، ساختار تحریف شده یا کلسیفیکاسیون مشکوک ندارد. در این مورد منفی به این معنی است که هیچ ناحیه یا یافته غیر طبیعی وجود ندارد.
۳. یافته های خوش خیم (غیر سرطانی) (BI-RADS 2): به این معنی است که رادیولوژیست یک ساختار خوش خیم (غیر سرطانی) در سینه پیدا کرده است، مانند کلسیفیکاسیون خوش خیم، کیست، غدد لنفاوی. رادیولوژیست این یافته را برای کمک به مقایسه در آینده ثبت می کند.
۴. یافته احتمالا خوش خیم (BI-RADS 3): این نتیجه فقط پس از ماموگرافی تشخیصی داده می شود. یافته های این دسته بیشتر از ۹۸ درصد شانس خوش خیم بودن (غیر سرطانی) دارند. اما از آنجایی که خوش خیم بودن آن ثابت نشده است، رادیولوژیست می خواهد آن را تحت نظر داشته باشد تا مطمئن شود در طول زمان تغییر نمی کند. احتمالا در شش ماه دیگر به تصویربرداری دیگر نیاز خواهید داشت.
۵. ناهنجاری مشکوک (BI-RADS 4): این نتیجه فقط پس از ماموگرافی تشخیصی داده می شود. این بدان معناست که یافته ها ممکن است سرطان باشد، اما رادیولوژیست برای اطلاعات بیشتر بیوپسی پستان را توصیه می کند. یافته های این دسته گاهی اوقات به دسته های دیگری تقسیم می شود، از جمله:
- ۴A: احتمال سرطان کم
- ۴B: احتمال سرطان متوسط
- ۴C: احتمال بالا بودن سرطان
۶. بدخیمی (BI-RADS 5): این نتیجه فقط پس از ماموگرافی تشخیصی داده می شود. اصطلاح “بدخیم” به وجود سلول های سرطانی (۹۵ درصد احتمال سرطان) اشاره دارد.
۷. بدخیمی اثبات شده با بیوپسی (BI-RADS 6): رادیولوژیست ها فقط از این نتیجه برای یافته هایی استفاده می کنند که قبلا با بیوپسی به عنوان سرطان تشخیص داده شده است.
تشخیص جواب ماموگرافی نرمال و مشکوک
ماموگرافی غیرطبیعی همیشه به معنای وجود سرطان نیست. قبل از اینکه پزشک مطمئن شود باید ماموگرافی، آزمایش یا معاینات بیشتری انجام دهید. همچنین ممکن است به متخصص سینه یا جراح ارجاع داده شوید. اما لزوما به این معنا نیست که سرطان دارید یا نیاز به جراحی دارید. شما می توانید به یکی از این پزشکان مراجعه کنید، زیرا آنها در تشخیص مشکلات سینه متخصص هستند.
خطرات و عوارض ماموگرافی
این روش از کمترین دوز اشعه ایکس استفاده می کند که مشکل خاصی برای سلامتی ایجاد نمی کند. اگر باردار هستید یا مشکوک به بارداری هستید، باید به پزشک خود اطلاع دهید. قرار گرفتن در معرض اشعه در دوران بارداری ممکن است منجر به نقایص مادرزادی در جنین شود. در صورت نیاز به انجام تصویربرداری، اقدامات احتیاطی ویژه ای برای به حداقل رساندن قرار گرفتن در معرض تشعشعات جنین انجام می شود. ممکن است پس از تصویربرداری، بیمار کمی احساس درد کند، زیرا فشرده شدن سینه در افراد حساس باعث درد می شود. اما این فشرده سازی به سینه آسیبی نمی رساند.
تفاوت ماموگرافی و سونوگرافی
ماموگرافی تصویری از سینه با استفاده از اشعه ایکس با کیفیت بالا و با دوز بسیار کم برای تشخیص سرطان سینه یا سایر بیماری های سینه است و می تواند ضایعات را در مراحل اولیه پیدا کند. اما سونوگرافی یک تکنیک اسکن است که از امواج اولتراسوند استفاده می کند. از سونوگرافی برای زنان زیر ۳۵ سال به عنوان یک آزمایش تشخیصی اولیه و گاهی برای زنان بالای این سن علاوه بر ماموگرافی توصیه می شود.
پس از ۳۵ سالگی، ماموگرافی توصیه می شود، زیرا برای تشخیص سرطان پستان دقیق تر است. باید به خاطر داشت که خطر ابتلا به سرطان سینه با افزایش سن افزایش می یابد.
سونوگرافی سینه بهتر است یا ماموگرافی؟
سونوگرافی سینه و ماموگرافی هر دو ابزار غربالگری موثر برای تشخیص سرطان سینه هستند، اما نقاط قوت و محدودیت‌های متفاوتی دارند. به طور کلی، ماموگرافی استاندارد طلایی برای غربالگری معمول سرطان پستان در نظر گرفته می‌شود، در حالی که سونوگرافی می‌تواند یک ابزار مکمل مفید در شرایط خاص باشد.
متن انگلیسی
As a rule of thumb, a breast ultrasound is more accurate in women younger than 45 years. A mammography is preferred in women older than 45 years. Therefore, the investigation best suited to you depends on your age, your symptoms, and the structure of your breasts”
ترجمه فارسی:
«به عنوان یک قانون کلی، سونوگرافی سینه در زنان کمتر از ۴۵ سال دقیق تر است. ماموگرافی در زنان بالای ۴۵ سال ترجیح داده می شود. بنابراین، بهترین بررسی برای شما به سن، علائم و ساختار سینه شما بستگی دارد.»
به نقل از سایت medicinenet
هزینه ماموگرافی
هزینه تصویربرداری با توجه به اینکه مرکز درمانی دولتی است و یا خصوصی متفاوت است. مراکز خصوصی تعرفه بالاتری دارند. اگر تحت پوشش بیمه های درمانی هستید، بیمه بخشی از هزینه ها را پرداخت می کند. توصیه می کنیم قبل از مراجعه به مراکز درمانی ابتدا با تماس تلفنی و یا جستجوی اینترنتی از تعرفه مراکز مطلع شوید و سپس تصمیم بگیرید.
آیا ماموگرافی درد دارد؟
این روش ممکن است برای برخی از افراد ایجاد ناراحتی کند. اما درد معمولا خفیف و موقتی است. اکثر زنان در طول تصویربرداری، زمانی که سینه بین صفحات تصویربرداری فشرده می شود، احساس ناراحتی می کنند. میزان درد بسته به عواملی مانند اندازه سینه، زمان نسبت به چرخه قاعدگی و مهارت تکنسین در قرار دادن سینه متفاوت است.
کلام پایانی
ماموگرافی یک ابزار ضروری غربالگری سرطان سینه است. این روش تصویربرداری می توانند به نظارت بر وضعیت سینه در طول زمان کمک کنند. در حالی که این روش برای برخی از زنان دردناک است اما به دلیل مزایای بسیاری که دارد انجام آن پس از ۴۰ سالگی ضروری است. با تشخیص به موقع می توان هر گونه ضایعه را زودتر درمان کرد. اگر شما عزیزان این روش تشخیصی را انجام داده اید، در بخش دیدگاه ها منتظر تجربیات ارزشمند شما هستیم.
