مصرف داروهای بیماری زنان در بارداری بیشتر از هر دوره‌ای دیگر از زندگی زنان میتواند اثرات جدی و جبران ناپذیری همراه داشته باشد، زیرا ممکن است تأثیرات آن بر سلامت مادر ، جنین و حتی زایمان بعدی مادر را اثر بگذارد.
دوران بارداری یکی از مراحل حیاتی در زندگی زنان است که همراه با خود چالش‌ها و مسائل بهداشتی خاصی دارد. از این رو، مصرف هر گونه دارویی در این دوران باید به دقت و با مشورت با پزشک متخصص باشد.
بارداری، زمانی است که بدن زن تغییرات زیادی را تجربه می‌کند، از جمله افزایش حجم خون، تغییرات هورمونی، و تغییرات در عملکرد اعضا و سیستم‌های مختلف بدن. از این رو ، مصرف بسیاری از داروها در این دوره باعث ایجاد خطرات جدی می‌شود. به عنوان مثال، برخی داروها ممکن است تأثیرات منفی بر رشد و تکامل جنین داشته باشند و یا موجب ایجاد عوارض جانبی جدی برای مادر شوند.
همچنین، بسیاری از داروها که برای درمان بیماری های زنان مصرف می‌شوند، ممکن است در زمان بارداری رسک مصرف آنها زیاد باشد .
با این حال، در برخی موارد، مصرف داروهای بیماری زنان در بارداری امری ضروری است و لازم است با تجویز پزشک مصرف شود و تمامی مخاطرات و مزایای مصرف داروها را به دقت بررسی کنند. همچنین، اطمینان حاصل شود که مصرف هر دارو به طور مداوم زیر نظر او انجام می‌شود.
در کل، رعایت اصول ایمنی و انجام مشورت با پزشک، از جمله راهکارهای اساسی برای کاهش ریسک مصرف داروهای بیماری زنان در بارداری است. همچنین، اطلاع به موقع به پزشک درباره هر گونه علائم جدید یا تغییرات در حالت سلامتی مادر و جنین نیز اهمیت زیادی دارد.
طبقه بندی داروهای بیماری زنان در بارداری
| گروه ها | شرایط | لیست داروها |
| گروه B | احتمال خطر تاکنون مشاهده نشده است |
|
| گروه C | ممکن است بر جنین تاثیر منفی داشته باشد |
|
| گروه D | احتمال آسیب بر جنین وجود دارد اما برای خانم باردار مفید است. |
|
| گروه X | ممنوع است |
|
با توجه به استانداردهای گروه‌بندی داروها در دوران بارداری که توسط سازمان غذا و دارو جهانی (FDA) تعیین می‌شود، داروها به چهار گروه B، C، Dو X تقسیم می‌شوند. این گروه‌بندی بر اساس اثرات و عوارض داروها برسلامت مادر و جنین و نسبت خطر به سودمندی آنها برای مادر و جنین انجام می‌شود زیرا در دوران بارداری، انتخاب داروها بسیار حیاتی است و باید با دقت بسیار بالا و تحت نظر پزشک انجام شود.
گروه B: این گروه شامل داروهایی است که در مطالعات حیوانی ممکن است اثرات مضری بر جنین داشته باشند، اما اطلاعات درباره تحقیقات انسانی محدودی درباره آنها وجود دارد.
گروه C: این گروه شامل داروهایی است که در مطالعات حیوانی اثرات ضررآوری بر جنین داشته‌اند اما اطلاعات کمتری درباره آزمایشات صورت گرفته بر روی انسان وجود دارد. استفاده از این داروها تنها در صورتی ممکن است که منافع مادر بیشتر از خطرات ممکن برای جنین باشد و با توجه به شرایط بارداری و تجویز پزشک انجام شود.
گروه D: داروهای این گروه در مطالعات انسانی اثرات جدی بر جنین داشته‌اند اما ممکن است در مواقعی از دوران بارداری مورد استفاده قرار بگیرند اما استفاده از آنها تنها در صورتی ممکن است که منافع مادر بیشتر از خطرات ممکن برای جنین باشد و تحت نظر و تجویز پزشک اجام شود.
گروه X: این گروه شامل داروهایی است که در مطالعات انسانی یا حیوانی اثرات جدی و آسیب رسانی بر جنین داشته‌اند و خطرات مصرف آنها برای جنین بسیار بالاست. به همین دلیل، در دوران بارداری مصرف این داروها ممنوع است و توصیه می‌شود که هرگز از آنها استفاده نشود.
به طور کلی، رعایت این گروه‌بندی و توصیه های پزشک در مورد مصرف داروها، از جمله اقدامات مهمی است که مادران باردار باید در نظر داشته باشند تا جنین و سلامتی خود را محافظت کنند.
داروهایی با احتمال بی خطر بودن (گروه B)
۱- داروی پروژسترون Progesterone
اسامی تجاری
Prometrium; Prochieve; Crinone
دسته بندی دارویی
پروژستین
مورد مصرف
خوراکی : دارو در پیشگیری از هیپرپلازی اندومتر غیر هیسترکتومی خانم های یائسه که قرص های استروژن کنژوگه را مصرف می نمایند همچنین آمنوره ثانویه به کار می رود. تزریق عضلانی دارو در آمنوره همچنین خونریزی غیر طبیعی رحمی ناشی از عدم تعادل هورمونی کاربرد دارد.
ژل داخل واژینال ژل دارویی بخشی از تکنولوژی کمکی تولید مثل در خانم های ناباروری که کمبود پروژسترون دارند می باشد. در آمنوره ثانویه نیز کاربرد دارد.
نکته : مصرف به صورت اشکال ژل واژینال یا تزریقی ممنوع است.
پیامدهای بارداری:
افزایش ریسک خطر ابتلا به نقایص جزئی تولد در کودکانی که مادرانشان طی چهار ماه نخست بارداری پروژسترون دریافت کرده باشند، وجود دارد هیپوسپادیاس در پسر بچه ها و وجود شبه دستگاه تناسلی مردانه کوچک در قسمت خارجی ناحیه تناسلی دختر بچه هایی که طی سه ماهه نخست بارداری در تماس با دارو قرار داشته اند.
گزارش شده است. شکاف لب شکاف کام، بیماری های قلبی مادرزادی، مجرای شریانی مخفی نقص دیواره بین بطنی، مرگ داخل رحمی، سقط خودبه خودی در برخی موارد به دنبال مصرف خوراکی دارو در دوران بارداری گزارش شده است.
در پی مصرف دوزهای بالای پروژسترون کاهش باروری انتظار می رود. چنانچه مصرف دارو مورد نیاز هست. در خانم هایی که زیر سی و هفت هفتگی سقط خودبه خودی داشته اند. مصرف دارو محدود شده است. ژل واژینال برای ART اندیکاسیون دارد.
شیردهی:
دارو در شیر ترشح می شود. مصرف دارو در این دوران با احتیاط صورت بگیرد. بر طبق برخی از منابع در صورت مصرف دارو نسبت اثرات سودمند دارو به عوارض احتمالی آن در نظر گرفته شود.
۲- داروی لیدوکائین و پریلوکائین Lidocaine and Prilocaine
اسامی تجاری
EMLA
دسته بندی دارویی
بی حس کننده موضعی
مورد مصرف
در جراحی های کوچک غشاهای سطحی موکوزی تناسلی و همچنین به عنوان داروی فرعی برای بی حسی بانفوذ موضعی در غشاهای موکوزی تناسلی نیز کاربرد دارد.
پیامدهای بارداری:
به جدول لیدوکائین مراجعه شود.
شیردهی:
دارو در شیر ترشح می شود و با بدن سازگار است.
داروهای احتمال آسیب به جنین و مادر (گروه C)
۱- داروی دینوپروستون Dinoprostone
اسامی تجاری
Cervidil; Prepidil; Prostin E2
دسته بندی دارویی
پروستاگلاندین؛ سقط جنین
شیردهی
ترشح در شیر نامشخص است. زمان استفاده از دارو در این دوران محدود است.
موارد مصرف:
ژل منجر به آمادگی رحم قبل از القاء خروج جنین می شود استفاده از ژل جهت القاء زایمان با رحم نارس می باشد در پره اکلامپس ، امیسی ، دیابت ، تأخیر رشد داخل رحم و پر فشاری خون مزمن بیشترین استفاده را دارد.
شیاف : باعث ختم بارداری از هفته دوازدهم تا هفته بیست و هشتم بارداری می شود. جهت ارزیابی رحم در حالت های سقط جنین یا وجود جنین مرده داخل رحم و مدیریت شروع هیداتیدیفرم مول مؤثر است.
استعمال از طریق واژن شروع و با آمادگی رحم برای زایمان در بیمارانی که اندیکاسیون پزشکی برایشان وجود دارد.
۲- داروی متیل ارگونوین مالئات Methylergonovine
اسامی تجاری
Methergine
دسته بندی دارویی
مشتق ارگوت
شیردهی
دارو در پیشگیری و درمان خونریزی پس از سقط و همچنین پس از زایمان ناشی از ضعف رحم کاربرد دارد.
پیامدهای بارداری:
انقباض طولانی مدت عروق رحم و با افزایش تون میومتریال ممکن است جریان خون جنینی را کاهش دهد. این عامل منجر به تأخیر رشد در حیوانات می شود. دارو جهت مصرف پس از زایمان در نظر گرفته شده است.
شیردهی:
دارو در شیر ترشح می شود مصرف دارو با احتیاط صورت بگیرد.
۳- داروی آنتی دی ایمنوگلوبولین Rh. (D) Immune Globulin
اسامی تجاری
BayRho-D.Full-Dose; BayRho-D.Mini-Dose; MICRhoGAM;RhoGAM; Rhophylac; Win Rho SDF
دسته بندی دارویی
ایمونوگلوبولین
شیردهی
دارو در شیر ترشح نمی شود.
مورد مصرف:
سرکوب ایزوایمیونیزاسیون Rh وضعیت هایی که یک فرد Rh منفی در تماس با خون Rh مثبت مورد استفاده قرار می گیرد؛ شامل تماس در طول زایمان نوزاد با Rho مثبت سقط، آمینوسنتزیس نمونه گیری از پرزهای جفتی بارداری خارج رحمی ترومای شکمی و خونریزی ترانس پلاستتال می باشد. زمانی که مادر Rho منفی است. منفی یا مثبت بودن Rho پدر مشخص نیست و همچنین Rh نوزاد نیز مثبت یا ناشناخته است.
ترانسفوزیون در سرکوب ایزو ایمیونیزاسیون Rh در دختر بچه ها با Rh منفی و خانم های بالغ در سنین باروری با انتی ژن مثبت Rh RBCs یا محتوای اجزاء خون Rh انتی ژن مثبت RBCs به کار می رود. درمان ترومبوسیتوپنی پورپورا در افراد با Rh مثبت بدون برداشت طحال مورد استفاده قرار می گیرد. در درمان اطفال و بزرگسالان مبتلابه ترومبوسیتوپنی پورپورا ثانویه به عفونت ایدز نیز کاربرد دارد.
پیامدهای بارداری:
مطالعات حیوانی دارویی صورت نگرفته است. شواهد موجود بیانگر آن است که تجویز عامل ایمونو گلبولین Rho در طول دوران بارداری آسیبی برای جنین ندارد و با تأثیر منفی برای بارداری های آینده وجود نخواهد داشت.
۴- داروی اینترفرون آلفا Interferon Alfa-n3
اسامی تجاری
Alferon N
دسته بندی دارویی
اینترفرون
شیردهی
بیماران بالای هجده سال دارو جهت درمان داخل ضایعه مقاوم و یا دستگاه تناسلی راجعه و یا زگیل های مقاربتی (کندیلوما تا آکومیناتا) به فرم تزریقی صورت می گیرد.
پیامدهای بارداری :
کارایی و سلامت دارو در دوران بارداری به اثبات نرسیده است. اینترفرون الفا کاهش استرادیول سرم و سطوح پروژسترون را نشان می دهد در حیوانات بی نظمی های قاعدگی و سقط جنین گزارش شده است. در طول دوره درمان پیشگیری مؤثر از بارداری توصیه می شود.
شیردهی:
دارو در شیر ترشح می شود مصرف دارو در این دوران توصیه نمی شود.
۵- داروی اچ سی جی Chorionic Gonadotropin (Human)
اسامی تجاری
Humegon; Profasi HP; Pregnyl: Novarel
دسته بندی دارویی
محرک تخمک گذاری
شیردهی
ترشح دارو در شیر نامشخص است. استفاده از دارو در این دوران نامحتمل است.
مورد مصرف
دارو جهت القاء تخمک گذاری و بارداری در صورت عدم تخمک گذاری خانم های نابارور به کار می رود. در درمان هیپوگنادیسم هیپوگنادوتروپیک کریپتوار کیدیسم پیش از بلوغ همچنین اسپرماتو ژنزیس القاء یافته با فولیتروپین آلفا یا فولیتروپین بتا کاربرد دارد.
داروهای احتمال آسیب به جنین و اما سودمند برای مادر (گروه D)
۱- داروی توپوتکان Topotecan
اسامی تجاری
Hycamtin
دسته بندی دارویی
عامل ضد نئوپلاسم مشتق شده از منبع طبیعی (گیاه)
مورد مصرف
دارو در درمان سرطان تخمدان سرطان سلول کوچک ریه به کار می رود.
پیامدهای بارداری:
مطالعات حیوانی کاهش وزن جنین ناهنجاری های چشم ،مغز مهره ها و جمجمه را نشان می دهد. در دوران بارداری دارو می تواند آسیب جنینی ایجاد نماید.
شیردهی:
دارو در شیر نامشخص است مصرف دارو در این دوران ممنوع است.
داروهای ممنوع (گروه X)
۱- داروی کاربوپروست Carboprost Tromethamine
اسامی تجاری
Hemabate
دسته بندی دارویی
سقط جنین، پروستاگلاندین
مورد مصرف
دارو جهت ختم حاملگی و خونریزی رحمی پس از زایمان به کار میرود.
شیردهی:
ترشح در شیر مشخص نشده است. حداقل زمان مصرف در این دوران جایز است.
۲- داروی استروژن کونژوگه Estrogens (Conjugated/Equine/Synthetic)
اسامی تجاری
Cenestin; C.E.S; Premarin
دسته بندی دارویی
مشتق استروژن
مورد مصرف
دارو جهت درمان علائم وازوموتور متوسط تا شدید ناشی از یائسگی کاربرد دارد. همچنین در آتروفی واژن و فرج هایپواستروژنیسم ، سرطان پروستات ، سرطان پستان، پوکی استخوان و خونریزی غیر طبیعی از رحم به کار می رود.
پیامدهای بارداری:
در طول دوران بارداری دارو مصرف نشود.
شیردهی:
دارو در شیر ترشح می شود مصرف دارو می بایست در این دوران با احتیاط صورت بگیرد. بر طبق برخی منابع از مصرف دارو در این دوران اجتناب شود.
۳- داروی استروژن و میدروکسی پروژسترون
اسامی تجاری
Premplus; Prempro; Premphase
دسته بندی دارویی
ترکیب استروژن و پروژسترون
مورد مصرف
زنان با رحم دست نخورده و سالم : دارو در درمان علائم متوسط تا شدید واز وموتور ناشی از یائسگی درمان آتروفی واژن و پیشگیری از پوکی استخوان کاربرد دارد.
نام دارو
Estrogens (Conjugated/Equine) and Medroxyprogesterone
۴- داروی منوتروپین Menotropins
اسامی تجاری
Repronex; Pergonal; Menopur
دسته بندی دارویی
گنادوتروپین؛ محرک تخمک گذاری
مورد مصرف
خانم ها : در اتصال با hCG برای القاء تخمک گذاری و بارداری در ناباروری خانم هایی که عدم تخمک گذاری آنها ارتباطی با نقص اولیه تخمدان ندارد به کار میرود همچنین جهت تحریک تکامل فولیکول های متعدد در بیماران با مشکل تخمک گذاری به عنوان بخشی از درمان ART کاربرد دارد.
آقایان : محرک اسپرماتوژنز در هایپوگنادوتروپیک هایپوگنادیسم اولیه یا ثانویه می باشد.
پیامدهای بارداری:
بارداری های خارج رحمی و ناهنجاری های مادرزادی گزارش شده است احتمال بروز ناهنجاری مادرزادی مشابه با لقاح طبیعی است.
شیردهی:
ترشح دارو در شیر نامشخص است مصرف دارو می بایست با احتیاط صورت بگیرد.
۵- داروی دانازول Danazol
اسامی تجاری
Cyclomen; Danocrine
دسته بندی دارویی
آندروژن
مورد مصرف
دارو در درمان اندومتریوزیس بیماری فیبروسیستیک سینه و آنژیوادم ارثی مؤثر است.
پیامدهای بارداری:
باردار بودن بایستی پیش از شروع به درمان با انجام یک تست حساس (تست ساب یونیت بتا) رد شود. قرص های ضدبارداری غیر هورمونی در طی دوره درمان می بایست مصرف شود. دارو ممکن است بر روی جنین دختر اثرات آندروژنیک داشته باشد. هیپرتروفی چوچوله، فیوژن لب های فرج نقایص سینوس ادراری تناسلی انسداد مجرای واژن و دستگاه تناسلی نامشخص گزارش شده است.
شیردهی:
دارو در شیر ترشح می شود مصرف دارو در این دوران ممنوع است.
۶- داروی استرادیول و نوراتیسترون Estradiol and Norethindrone
اسامی تجاری
Activella; CombiPatch; Estalis; Estalis-Sequi
دسته بندی دارویی
ترکیب استروژن و پروژسترون
شیردهی
دارو در شیر ترشح می شود. دارو در این دوران با احتیاط صورت بگیرد.
مورد مصرف:
خانم ها با رحم سالم و دست نخورده قرص دارو در درمان علائم واز وموتور متوسط تا شدید ناشی از یائسگی همچنین درمان آتروفی واژن و فرج مؤثر است از پوکی استخوان ناشی از دوران یائسگی نیز پیشگیری می نماید.
پچ پوستی دارو در درمان علائم وازوموتور متوسط تا شدید ناشی از یائسگی، آتروفی واژن و فرج همچنین درمان هیپواستروژنیسم ناشی از هیپوگنادیسم، اخته شدن یا نقص اولیه تخمدان مؤثر است.
یامدهای بارداری:
استروژن پروژستین ها در طی دوران بارداری نبایستی مصرف شوند.
استروژن ها : ریسک ابتلا به اختلالات دستگاه تولید مثل جنینی و سایر نقایص هنگام تولید افزایش می باید دارو در طی دوران بارداری نباید مصرف شود.
پروژستین ها : مصرف دارو در سه ماهه نخست بارداری می تواند منجر به ناهنجاری های تناسلی مادرزادی در جنین شود در طول دوران بارداری مصرف دارو توصیه نمی شود.
۷- داروی استروپیپات Estropipate
اسامی تجاری
Ortho-Est; Ogen
دسته بندی دارویی
مشتق استروژن
مورد مصرف
دارو جهت درمان علائم متوسط تا شدید واز وموتور ناشی از یائسگی آتروفی فرج و واژن هیپواستروژنیسم و پوکی استخوان کاربرد دارد.
پیامدهای بارداری:
ریسک ابتلا به اختلالات دستگاه تولید مثل جنینی و سایر نقایص هنگام تولد افزایش می یابد. در طول دوران بارداری از مصرف دارو خودداری شود.
شیردهی:
دارو در شیر ترشح می شود. دارو در این دوران با احتیاط صورت بگیرد.
۸- داروی فولیتروپین Follitropins
اسامی تجاری
Bravelle; Follistim; Gonal-f; Puregon
دسته بندی دارویی
گناد تروپین؛ محرک تخمک گذاری
شیردهی
ترشح دارو در شیر نامشخص است مصرف دارو در این دوران توصیه نمی شود.
مورد مصرف:
(Bravelle) Urofollitropin
جهت ، القاء تخمک گذاری در بیمارانی که قبلاً داروی سرکوبگر هیپوفیز را دریافت کرده اند کاربرد دارد همچنین به تکنولوژی باروری کمک می کند.
Gonal-f Follitropin alfa جهت القاء تخمک گذاری در بیمارانی که علت ناباروری آن ها وابسته به وظایف اعضاء بوده و به دلایل نقص اولیه تخمدان نمی باشد کاربرد دارد. در تکنولوژی باروری (ART) به کار می رود همچنین جهت القاء اسپرماتوژنزیس نیز کاربرد دارد.
Gonal-f RFF دارو جهت القاء تخمک گذاری در بیمارانی که علت ناباروری آنها وابسته به وظایف اعضاء بوده و به دلیل نقص اولیه تخمدان نمی باشد به کار می رود همچنین به تکنولوژی
باروری کمک می کند.
Follistim (AQ Follitropin beta در القاء تخمک گذاری در بیمارانی که علت ناباروری آن ها وابسته به وظایف اعضاء بوده و به دلیل نقص اولیه تخمدان نمیباشد کاربرد دارد. همچنین به تکنولوژی باروری کمک می کند.
پیامدهای بارداری:
بارداری خارج رحمی ناهنجاری های مادرزادی و چند قلوزایی گزارش شده است. وقوع ناهنجاری های مادرزادی در روش های کمک کننده به باروری به طور جزئی بالاتر از لقاح خود به خودی می باشد ؛ وقوع بالاتر ناهنجاری های مادرزادی به خصوصیات والدین سن مادر ویژگی های (اسپرم) وابسته است.
۹- داروی گانیرلیکس Ganirelix
اسامی تجاری
Orgalutran; Antagon
دسته بندی دارویی
آنتاگونیست هورمون آزاد کننده گنادوتروپین
مورد مصرف
دارو جهت مهار زودرس ترشح هورمون جسم زرد در خانم های تحت کنترل تحریک بیش از حد تخمدان در کلینیک های باروری به کار می رود.
پیامدهای بارداری :
در موش ها و خرگوش های آزمایشگاهی بازجذب جنین رخ داده است. این اثرات حاصل نتیجه تغییرات هورمونی بوده و میتواند منجر به از دست رفتن جنین انسان شود. دارو توسط خانم باردار نباید مصرف شود.
شیردهی:
ترشح دارو در شیر مشخص نشده است. مصرف دارو در این دوران توصیه نمی شود.
۱۰- داروی پودوفیلوم رزین Podophyllum Resin
اسامی تجاری
Podofilm; Podocon-25
دسته بندی دارویی
عامل کراتولیتیک
مورد مصرف
دارو جهت درمان موضعی رشد زگیل های خوش خیم خارج تناسلی و اطراف مقعدی، پاپیلوما، فیبروئیدس کاربرد دارد.
۱۱- داروی سترورلیکس Cetrorelix
اسامی تجاری
Cetuximab
دسته بندی دارویی
آنتاگونیست هورمون ریلیز کننده گنادوتروپین
مورد مصرف
دارو منجر به مهار جریان سریع و غیرعادی هورمون تشکیل دهنده زودرس جسم زرد در خانم های تحت درمان جهت تحریک تخمک گذاری می شود.
پیامدهای بارداری:
در مطالعات حیوانی به دنبال تجویز دارو باز جذب جنین و از دست رفتن لانه گزینی مشاهده شده است. تحلیل و در نتیجه از دست دادن جنین به هنگام استفاده از دارو در خانم باردار نیز انتظار می رود.
شیردهی:
ترشح دارو در شیر مشخص نشده است. مصرف دارو در این دوران توصیه نمی شود.
۱۲- داروی کلومیفن Clomiphene
اسامی تجاری
Milophene; Serophene; Clomid
دسته بندی دارویی
محرک تخمک گذاری
مورد مصرف
دارو جهت درمان عدم موفقیت در تخمک گذاری افراد با تمایل به بارداری مؤثر است.
شیردهی:
ترشح دارو در شیر نامشخص است. مصرف دارو در این دوران ممنوع است.
۱۳- داروی لوتروپین آلفا Lutropin Alfa
اسامی تجاری
Luveris
دسته بندی دارویی
گنادوتروپین محرک تخمک گذاری
مورد مصرف
دار و محرک تکامل فولیکول در خانم های هیپوگنادال هیپوگنادوتروپیک نابارور با کمبود هورمون لوتئینیزه کننده میباشد در ترکیب با فولیتروپین آلفا استفاده می شود.
پیامدهای بارداری:
در مطالعات حیوانی از دست دادن لانه گزینی (قبل و بعد ازآن) افزایش یافته است. مصرف دارو در دوران بارداری ممنوع است.
شیردهی:
ترشح دارو در شیر نامشخص است دارو می بایست در این دوران با احتیاط مصرف شود.
