مصرف داروهای پوست در بارداری

ریسک مصرف داروهای پوست در بارداری می تواند تاثیرات مخربی برای مادر و جنین داشته باشد. برخی از این خطرات عبارتند از:

• نقایص مادرزادی: بعضی از داروهای پوستی می توانند باعث نقص مادرزادی در جنین شوند این نقص ها می تواند شامل مشکلات قلبی و عروقی، لب و کام شکری و مشکلات اسکلتی عضلانی باشد.
• سقط جنین: برخی از داروهای پوستی می تواند خطر سقط جنین را افزایش دهد.
• زایمان زودرس: برخی از داروهای پوستی می تواند خطر زایمان زودرس را افزایش دهد.
• مشکلات رشدی: برخی از داروهای پوستی مشکلات رشدی در جنین را ایجاد می کند.

نکته: اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، قبل از مصرف هر گونه داروی پوستی با پزشک خود مشورت کنید. پزشک می تواند به شما در انتخاب یک داروی بی خطر کمک کند.

شایع ترین مشکل پوستی در دوران حاملگی

ترک های پوستی یا استریا که به صورت خطوط بنفش، صورتی یا قرمز رنگ روی بدن ظاهر می شوند از شایع‌ ترین اختلالات پوستی در دوران بارداری هستند که از ۱۰ نفر خانم باردار ۹ نفر دچار این مشکل پوستی می شوند. ترک های پوستی اغلب روی شکم ظاهر می شوند؛ اما ممکن است روی ران، باسن، سینه و بازو نیز به وجود آیند. این اختلال پوستی می تواند موجب خارش پوست نیز بشود.

ترک های پوستی یا استریا به پوست آسیب نمی زنند؛ بنابراین درمان آن ها ضرورتی ندارد. البته  ظاهری ناخوشایند برای پوست به وجود می آورند. در حال حاضر محصولی برای پیشگیری از ترک های پوستی بارداری وجود ندارد. برخی به اشتباه تصور می کنند که این ترک ها صرفا در حاملگی ایجاد می شوند و پس از پایان بارداری برطرف می شوند. در اغلب موارد این ترک ها پس از حاملگی از بین نمی روند و ظاهر بدی برای پوست ایجاد می کنند.

علت‌ ترک های پوستی دوران بارداری

ظاهر ناخوشایند ترک های پوستی روی شکم موجب آزار خانم های جوان می شود. افزایش ناگهانی وزن، تغییرات هورمونی و صدمه‌ دیدن بافت کلاژن درم از علت هایی هستند که موجب بروز ترک‌ های پوستی بارداری می شوند. در خانم های باردار کشیده شدن لایه میانی پوست موجب پاره شدن فیبرهای کلاژن می شوند. به این ترتیب رگ های خونی در زیر پوست به صورت ملتهب و بنفش رنگ مشاهده می شوند.

این رگ ها به تدریج بهبود پیدا می کنند؛ اما رنگ آن ها از بنفش به سفید تغییر پیدا می کند. همچنین بدن خانم های باردار به سرعت در حال رشد است و سرعت تکثیر سلول های پوستی در دوران بارداری خیلی بیشتر از زمان های دیگر است‌. به دلیل کشیدگی پوست در حاملگی خطوطی روی قسمت های مختلف بدن ایجاد می شود و عدم درمان صحیح این خطوط موجب باقی ماندن همیشگی آنها روی پوست می شود.

راهکار پیشگیری از بروز ترک حاملگی

کرم های هیالورونیک اسید، روغن ها و لوسیون هایی که موجب تقویت بافت کلاژن و چرب شدن پوست شکم، سینه و ران می شوند توسط پزشک برای جلوگیری از ترک های حاملگی تجویز می شوند. سرم های ویتامین C،  کرم های حاوی رتینوئید و اسید میوه تا اندازه ای از ایجاد ترک های پوستی جلوگیری می کنند؛ اما در حاملگی و شیردهی استفاده از محصولات دارای رتینوئید جایز نیست.

برای درمان استریا یا ترک های پوستی استفاده از لیزر می تواند در کمرنگ کردن آنها موثر باشد البته لیزر درمانی در بارداری ممنوع است. پس از وضع حمل نیز با استفاده از لیزر می توان ترک های پوستی را درمان کرد البته تا زمانی که ترک ها ارغوانی رنگ هستند استفاده از لیزر موثر است و پس از سفید شدن آن ها، درمان مشکل می شود و نمی توان به طور کامل آن ها را از بین برد. در این شرایط لیزرهای لایه بردار، RF سوزنی یا لیزر فرکشنال می توانند در رفع ترک ها موثر باشند. به طور کلی انجام دادن اقدامات زیر بهترین شیوه برای جلوگیری از ترک های بارداری هستند:

• مرطوب کردن پوست

از کرم، لوسیون یا روغن های گیاهی متناسب با پوست خودتان استفاده کنید. روغن یا کرم را به صورت دورانی روی قسمت هایی از پوست که مستعد ترک‌ هستند بمالید. کرم هایی که ویتامین A، E و آلفاهیدروکسی آنها از محصولات گیاهی باشند کیفیت و اثربخشی بیشتری دارند. در قدیم از روغن بادام یا جوانه گندم برای چرب کردن پوست استفاده می کردند‌. همچنین استحمام در وان حمام که حاوی مواد مرطوب کننده و چرب باشد از دیگر مواردی است که موجب آبرسانی به پوست می شود و با افزایش انعطاف پذیری از ایجاد ترک های پوست پیشگیری می کند. پس از استحمام نیز از روغن های گیاهی مانند روغن بادام برای چرب کردن پوست استفاده کنید.

• پیشگیری از اضافه وزن

اضافه وزن یکی دیگر از عوامل موثر در ایجاد ترک پوستی است؛ بنابراین از طریق مشورت با پزشک سعی کنید وزن خود را کنترل کنید.

• استفاده از رژیم غذایی سالم

مصرف غذاهای حاوی ویتامین E، C، روی و سیلیکا برای پیشگیری از ترک های پوستی مفید هستند. در صورت نیاز به مکمل های غذایی حتما باید با نظر پزشک مصرف شوند.

بایدها و نبایدهای استفاده از کرم ها، پمادها و لوسیون ها طی دروان بارداری

خانم های باردار می دانند که مصرف برخی داروها به جنین آسیب می زند؛ اما ممکن است نسبت به این موضوع آگاهی نداشته باشند که برخی داروها از راه پوست جذب می شوند و به سلامت جنین صدمه می زنند. ترکیبات موجود در کرم ها و لوسیون ها از طریق پوست وارد گردش خون می شوند و در نتیجه می توانند سلامت رویان را به خطر بیندازند؛ بنابراین استفاده از کرم ها و لوسیون ها در دوران بارداری باید با احتیاط و با نظر پزشک انجام شود. بسیاری از خانم های باردار از محصولاتی استفاده می کنند که از عوارض احتمالی آنها روی بدن و جنین خود آگاهی ندارند.

در اینجا چند نکته برای مراقبت از پوست در دوران بارداری آورده شده است:

• از کرم ضد آفتاب با SPF 30 یا بالاتر استفاده کنید.
• از مرطوب کننده استفاده کنید تا پوست خود را مرطوب نگه دارید.
• از محصولات ملایم برای شستشوی پوست خود استفاده کنید.
• از آرایش و محصولات مراقبت از پوست که حاوی مواد شیمیایی مضر هستند خودداری کنید.
• از قرار گرفتن در معرض نور خورشید به مدت طولانی خودداری کنید.

با رعایت این موارد میتواند در دوران بارداری از پوست خود بدون هیچ عارضه ای مراقبت کنید.

مصرف چه داروهای پوستی در دوران بارداری ممنوع است؟

پمادها با عبور از پوست وارد بدن و سیستم گردش خون می شوند و از راه خون به جفت و سپس به جنین انتقال پیدا می کنند؛ بنابراین برخی از داروها می توانند برای جنین خطرناک باشند و یا موجب سقط جنین شوند.

• ایزوترینوئین در بارداری:

این دارو کاهنده اثرات مضر امواج خورشید و جوان کننده سلول ها است و به عنوان لایه بردار پوست شناخته می شود. استفاده از پمادهای لایه بردار و درمان کننده آکنه در مدت حاملگی به دلیل اختلال در رشد جنین ممنوع است.

• رتینوئید در بارداری:

این دارو نوعی ویتامین A است که برای درمان مشکلات پوستی مفید است. رتینوئید تولید لایه های جدید و حفاظتی پوست را افزایش می دهد و به این ترتیب با کاهش چروک ها در جوانسازی پوست موثر است‌. برای درمان جوش های پوستی از داروهایی که حاوی رتینوئید یا مشتقات آن به نام های رتینیل پالمیتات، رتینوئیک اسید، رتینول یا رتینیل استفاده می شود مصرف خوراکی و موضعی این داروها در بارداری به دلیل تاثیرات مضری که ممکن است روی جنین داشته باشند ممنوع است. تحقیقات نیز نشان دهنده این موضوع است که استفاده زیاد از ویتامین A در ایجاد عوارض و ناهنجاری ها روی جنین موثر است.

• بتاهیدروکسی اسید:

تعداد بیشماری از پمادها و کرم‌ها دارای لایه بردار هستند. سلول های پوستی به طور مداوم تولید می شوند تا جایگزین‌ سلول های مرده شوند و لایه برداری پوست موجب از بین رفتن سلول های مرده و ظاهر شدن سلول های جدید و جوان می شود. بتاهیدروکسی در بسیاری از کرم های لایه بردار وجود دارد و در درمان لکه های قرمز و جای جوش، ترکیبی موثر به شمار می آید. لکه های پوستی به وسیله این ترکیب به طور چشمگیری بهبود پیدا می کنند؛ اما خانم های باردار باید از مصرف محصولات حاوی بتاهیدروکسی اسید خودداری کنند. مصرف زیاد بتاهیدرکسی در دوران بارداری در ایجاد نقص های نوزادی موثر است و این موضوع به وسیله تحقیقات ثابت شده است.

• اسید سالیسیلیک در بارداری:

این دارو در دسته آسپرین ها قرار دارد و همانند رتینوئید لایه بردار پوست است. اسید سالیسیلیک در جوان کننده های پوستی، پمادهای ضد جوش و مواد آرایشی وجود دارد. در سه ماه اول بارداری استفاده از محصولاتی که در ساختار آنها، اسید سالیسیلیک وجود دارد به جنین آسیب می زند؛ بنابراین نباید از آنها در این مدت استفاده کرد. این دارو به صورت خوراکی نیز وجود دارد که باید از مصرف آن در بارداری جدا خودداری کرد.

• تتراسایکلین:

همه تتراسایکلین ها به عنوان چرک خشک کن یا آنتی بیوتیک مورد استفاده قرار می گیرند‌. گاهی این دارو برای درمان جوش تجویز می شود؛ اما به دلیل عوارضی که برای جنین دارد نباید در دوران بارداری مورد استفاده قرار بگیرد. به خصوص این دارو از هفته پانزدهم به بعد نباید به هیچ عنوان استفاده شود.

• هیدروکینون:

برای درمان پلاسما و به عنوان ماسک حاملگی مورد استفاده قرار می گیرد. مطالعه ای در مورد آسیب دیدن جنین به دلیل استفاده از این دارو وجود ندارد‌؛ اما به علت این که مقدار زیادی از این دارو پس از هر بار استفاده وارد بدن می شود استقاده از آن در دوران حاملگی جایز نیست.

• بنزوئیل پراکسید در بارداری:

از میزان تاثیر و عوارض این ماده بر بارداری و جنین شواهدی وجود ندارد. هرچند مقدار کمی از این دارو جذب بدن می شود و در نهایت نیز از بدن دفع می شود؛ اما توصیه می شود از مصرف این دارو در زمان بارداری خودداری شود حداقل تا زمانی که تحقیقات کافی در این زمینه انجام شود.

• محصولات حاوی ترکیبات سویا:

داروها و کرم های گیاهی مورد توجه بسیاری از خانم ها در دوران بارداری است. کرم هایی که از ترکیبات سویا ساخته شده اند نمونه ای از کرم های گیاهی هستند. محصولاتی که دارای این ترکیبات هستند در حجم دهندگی، از بین بردن چین و چروک و فرم دهی تاثیر تاثیرگذار می باشند. کرم های حاوی ترکیبات سویا در افزایش لکه های قهوه ای که پلاسما یا کلوآسما گفته می شوند نقش فراوانی دارند. شواهدی مبنی بر تاثیر منفی محصولات حاوی سویا بر جنین وجود ندارد.

• سایر داروهای ممنوعه بارداری:

داروهایی مانند مینوسیکلین، فلوئورواوراسیل، داکسی‌سایکلین و اسپرونولاکتون نباید در زمان بارداری مصرف شوند. مصرف برخی داروها در سه ماهه اول، برخی تا ۷ ماهگی و برخی دیگر در تمام مدت بارداری ممنوع است‌؛ بنابراین داروها باید زیر نظر پزشک مصرف شوند.

مصرف چه داروهای پوستی در دوران بارداری مجاز است؟

مصرف داروهای پوست در بارداری که آسیبی به جنین و مادر نمی زنند عبارتند از:

• اریترومایسین: تحقیقات صورت گرفته نشان می دهد مصرف خوراکی اریترومایسین خطری را برای جنین به وجود نمی آورد.
• کلیندامایسین: مصرف خوراکی و مالیدنی این دارو در سه ماهه اول بارداری برای جنین خطراتی را به دنبال دارد؛ اما در دیگر ماه های بارداری آسیبی به جنین نمی زند.
• آلفا هیدروکسی اسید: بسیاری از داروهایی که برای درمان جوش و محافظت از پوست به کار می روند دارای آلفا هیدروکسی اسید هستند و دارویی ایمن برای استفاده در دوران بارداری است.
• سایر داروهای مجاز در بارداری: داروهای دیگری نیز وجود دارند که استفاده از آنها در حاملگی منعی ندارد. این داروها عبارتند از: پنی سیلین، آموکسی سیلین، اسید لاکتیک، آزالائیک اسید، اسید اسموربیک و آزیترومایسین.

باید به این نکته دقت کرد که استفاده از این داروها برای فرد نرمال ایمن است؛ اما در مورد افرادی که حساسیت یا آلرژی دارند و یا به بیماری خاصی مبتلا هستند باید دارو با توجه به نظر پزشک مصرف شود.

برای اطلاع از راه های کوچک کردن شکم بعد از زایمان کلیک کنید.

محصولات بی خطر برای پوست در بارداری

استفاده از برخی محصولات آرایشی و بهداشتی در دوران بارداری عوارضی ندارد. برخی از این محصولات ایمن شامل موارد زیر هستند:

• موبرها: لوسیون های شیمیایی که باعث از بین رفتن موهای زائد یا کاهش حجم آنها می شوند موبرها هستند که از جمله محصولات ایمن هستند و به جنین آسیب نمی زنند. البته برای این که مطمئن شوید که موبرها بی خطر هستند مقداری از این محصول را در پا تست کنید. اگر پس از ۲۴ ساعت عارضه ای به وجود نیامد می توانید با خیال راحت از آن ها استفاده کنید.
• ضد آفتاب ها: ضد آفتاب ها از محصولات آرایشی و بهداشتی هستند که بسیار مورد استفاده قرار می گیرند. کرم های ضد آفتاب نه تنها بی خطر هستند بلکه خانم های باردار برای جلوگیری از لک های پوستی باید قبل از قرار گرفتن در معرض آفتاب از ضدآفتاب ها استفاده کنند. مقدار کمی از این محصول جذب پوست می شود و دارای ترکیباتی مانند زینک اکساید و دی اکسید تیتانیوم هستند.

هرچند ضدآفتاب ها محصولاتی قدرتمند هستند؛ اما نفوذپذیری آنها در پوست بسیار کم است. خانم های باردار برای این که کم تر دچار مشکلات پوستی شوند بهتر است از ساعت ۱۰ صبح تا ۴ بعد از ظهر کمتر در معرض آفتاب قرار بگیرند و همچنین استفاده از وسایلی مانند چتر، کلاه، نقاب و عینک آفتابی ایجاد لک ها و ضایعات پوستی را کاهش می دهد.

طبقه بندی داروها در دوران بارداری