ترشحات پنیری و مواد سفید رنگی که در ناحیه تناسلی خود مشاهده می کنید، اِسمِگما (Smegma) نام دارد. اسمگما ترشحات طبیعی غدد چربی اطراف ناحیه تناسلی است. آن را در زیر پوست ختنه گاه آلت تناسلی مردان یا زیر چین های اطراف واژن می توانید ببینید. این مواد سفید رنگ غلیظ، اگر چه بوی ناخوشایندی دارند اما در واقع هیچ خطر و ضرری ندارد و ارتباطی با عفونت ندارد.
| موارد | توضیحات |
| درمان های فیموز |
|
| عوامل منجر به بالانیت |
|
| روش های پیشگیری از ازدیاد ترشحات اسمگما |
|
اسمگما چیست؟
اسمگما در واقع مواد روان کننده طبیعی است که بدن تولید می کند تا پوست اطراف ناحیه تناسلی را مرطوب نگه دارد. اگر بهداشت را رعایت نکنید و بگذارید این مواد جمع شود، میتواند مشکل ساز شود. کلمه اسمگما از واژه لاتین به معنی صابون یا شوینده، گرفته شده است.
از کجا بفهمیم لکه ها و مواد سفید رنگ اطراف ناحیه تناسلی، اسمگما است؟
اسمگما ترشحات چربی غدد سباسه ناحیه تناسلی است. رنگ آن سفید کدر است و غلیظ می باشد. بیشتر افراد پیش از بلوغ اسمگمای زیادی ترشح نمی کنند. از طرفی با افزایش سن نیز تولید آن کاهش می یابد چرا که به طور کلی تولید روغن در پوست کاهش می یابد.
در مردانی که ختنه نشده اند، ترشحات اسمگما به راحتی در آلت تناسلی جمع می شود. سر آلت تناسلی با یک لایه پوست به نام پوست ختنه گاه یا foreskin پوشیده شده است. در زیر این پوست، ترشحات سفید رنگ جمع می شوند. در کودکان، پوست نوک آلت سفت به سر آلت چسبیده است و کاملا از آن محافظت می کند. با افزایش طول آلت، پوست این ناحیه به صورت طبیعی پسروی می کند و عقب می کشد. در نتیجه امکان جمع شدن سلول های پوست، ذرات، چرک و ترشحات بین این بخش از پوست و سر آلت فراهم می شود.
اسمگما در زنان چگونه است؟
اسمگما در زنان یک ترشح طبیعی از غدد روغنی اطراف دستگاه تناسلی شان است. این ترشح در زیر چین های واژن دیده می شود که نسبتا غلظت بالایی دارد و اکثر مواقع به رنگ سفید دیده می شود. ترشح اسمگما بد بو است اما نشانه ی بیماری مقاربتی نیست. این ترشح همانند یک روان کننده پوست اطراف دستگاه تناسلی را مرطوب می کند و در حالتی که بر اثر رعایت نکردن بهداشت آلوده شود می تواند برای فرد مشکل ساز بشود. اسمگما در وارن زیر در پوش کلیتوریس یا چین های لب قرار می گیرد.
اسمگما در کودکان چگونه است؟
اسمگما در کودکان بیشتر در کودکان ختنه نشده مشاهده می شود. آنها به شکل نقاط سفید و مرواریدی در زیر پوست ختنه گاه قرار می گیرند که جای نگرانی ندارد. پوست ختنه گاه را برای تمیز کردن به عقب نکشید چرا دردآور خواهد بود یا حتی سبب خونریزی و آسیب به پوست کودک می شود.
اسمگما در پسران جوان به صورت لکه ها یا برجستگی های سفید مرواریدی دیده می شود.
در نوزادان نیز ممکن است این مواد در ناحیه تناسلی دیده شود.
ترشحات سفید رنگ اسمگما چه فایده ای دارد؟
عملکرد اصلی این مواد، حفظ رطوبت و لغزندگی ناحیه تناسلی است و جلوی تحریک، حساسیت، خشکی و اذیت شدن آن را می گیرد.
آیا لازم است اسمگما شسته شود؟
اسمگما به صورت طبیعی توسط بدن تولید می شود اما اگر به مدت طولانی شسته نشود، ممکن است تجمع یافته و باعث چسبندگی پوست اطراف آلت تناسلی مردان و کلیتوریس و لبه های واژن در زنان شود. شستشوی نامنظم ناحیه تناسلی، منجر به جمع شدن اسمگما و ایجاد بوی بد می شود.
چگونه ناحیه تناسلی را تمیز کنیم؟
جلوگیری از جمع شدن این مواد سفید رنگ، برای حفظ بهداشت شخصی لازم است. برای شستن آن، ناحیه تناسلی را با آب گرم و صابون ملایم بشویید. اگر ترشحاتتان زیاد است لباس زیر پنبه ای (نخی) بپوشید تا ناحیه تناسلی عرق نکند و نفس بکشد.
در مردان در کسانی که ختنه کرده اند، شستشوی ملایم تمامی آلت تناسلی به خصوص نوک آن و به ویژه برجستگی ای که نوک آلت را از بدنه جدا می کند، لازم است. در آلت تناسلی ختنه نشده، هنگام شستشو باید توجه بیشتری شود. پوست زیر ناحیه ختنه گاه را یک یا دو بار در روز با آب گرم و صابون بشویید. نباید پوست را بخراشید یا بسایید. اگر به نظر می رسد آلت تناسلی قرمز یا عفونی شده، به دکتر مراجعه کنید.
زنان برای تمیز کردن ناحیه تناسلی، لبه های بیرونی واژن (چینهای دو طرف واژن) را باید کشیده و نواحی اطراف کلیتوریس و لبه های واژن را خوب با آب و صابون تمیز کنند. دقت کنید از استفاده از صابون هایی که عطر و اسانس زیادی دارند پرهیز کنید چون باعث تحریک و اذیت شدن این ناحیه می شوند. اگر برجستگی، توده، خارش و یا تغییراتی در ترشحات واژن دارید حتما به پزشک مراجعه کنید.
عادت بررسی ناحیه تناسلی را در خود ایجاد کنید تا از جمع شدن اسمگما جلوگیری شده و احتمال عفونت یا مشکلات دیگر کاهش یابد. به خصوص در کسانی که زیاد عرق می کنند، این امر مهم تر است.
اطلاعات بیشتر: چه عواملی منجر به درد آلت تناسلی در مردان می شود
آیا مواد سفید رنگ ناحیه تناسلی، عوارض یا خطراتی دارد؟
ترشحات اسمگما نشانه عفونت مقاربتی نیست. اما اگر بگذارید جمع شود و آن را تمیز نکنید، بوی بدی ایجاد می کند و مواد سفید رنگ پنیری شکل در ناحیه تناسلی بر جای می گذارد. همچنین ممکن است مشکلات پزشکی جدی مانند چسبندگی کلیتوریس، فیموز یا بالانتیس ایجاد کند.
فیموز چیست؟
فیموز (Phimosis) وضعیتی است که در آن پوست ختنه گاه نمی تواند از نوک آلت عقب بیاید. ممکن است این وضعیت را به صورت یک حلقه تنگ بافتی دور نوک آلت ببینید. فیموز بسته به شرایط ممکن است فیزیولوژیک یا پاتولوژیک باشد و گاهی باید تحت درمان قرار بگیرد.
فیموز فیزیولوژیک شایع است و در بین کودکان زیاد دیده می شود و طبیعی است. برخی کودکان با تنگی پوست ختنه گاه به دنیا می آیند. در کودکانی که ختنه نشده اند، این وضعیت طبیعی است و معمولا به مرور زمان برطرف می شود.
اطلاعات بیشتر: چه عواملی باعث درد بیضه می شوند
فیموز پاتولوژیک به چسبیدن پوست ختنه گاه در اثر تشکیل بافت جوشگاه (اسکار)، عفونت یا التهاب گفته می شود. اغلب این وضعیت با باد شدن و ورم کردن ناحیه ختنه گاه در حین ادرار کردن، سختی ادرار کردن یا عفونت همراه می شود. این وضعیت هم در کودکان و هم در بزرگسالان اتفاق می افتد. علائم دیگر فیموز عبارتند از قرمزی، ترشحات غیر معمول و چسبیدن پوست ختنه گاه.
فیموز بسته به شدت با یکی از روش های زیر درمان می شود:
- ختنه
- کرم های موضعی
- استروئید
- کشیدن تدریجی پوست ختنه گاه
- عمل جراحی تغییر شکل پوست ختنه گاه
بالانیت چیست؟
یکی دیگر از عوارض ناشی از جمع شدن اسمگما، بالانیت (Balanitis) است. بالانیت التهاب سر آلت تناسلی است و با ورم، قرمزی یا قرمز نارنجی شدن آلت تناسلی و بوی بد و درد در حین ادرار کردن همراه است. خونریزی نیز ممکن است اتفاق بیفتد.
بالانیت در مردانی که ختنه نشده اند و در کسانی که فیموز دارند، بیشتر شایع است. بالانیت در ۱۱ درصد از مردان بالای ۴۰ سال ایجاد می شود.
عوامل دیگری که منجر به این بیماری می شوند عبارتند از:
- عفونت قارچی
- بیماری مقاربتی
- عفونت گال
- حساسیت یا آلرژی به صابون یا مواد شیمیایی
- مشکلات پوستی که باعث خشکی واژن، خارش و پوسته پوسته شدن می شوند مانند اگزما و پسوریازیس
- دیابت
- آرتروز واکنشی
بالانیت نیاز به توجه پزشکی دارد. بسته به علت آن، درمان متفاوت است. درمان های موضعی یا آنتی بیوتیک خوراکی ممکن است توصیه شود.
کسانی که دچار بالانیت می شوند باید مرتبا ناحیه زیر پوست ختنه گاه را بشویند و خشک کنند تا خطر برگشت عفونت کاهش یابد.
چسبندگی کلیتوریس چیست؟
اگر اسمگما در اطراف کلیتوریس جمع شود، ممکن است سفت شده و باعث چسبیدن کلاهک کلیتوریس به بدنه شود. این وضعیت ممکن است درد هم داشته باشد. اسمگمای جمع شده در زیر کلاهک کلیتوریس، ممکن است خشک و سخت شود در نتیجه تحریک و درد ایجاد می کند.
هنگامی که کلاهک کلیتوریس به بدنه کلیتوریس می چسبد، ممکن است تمامی آن بچسبد و یا تنها بخشی از آن. در هر صورت این مانع عملکرد محافظتی کلاهک از کلیتوریس می شود. کلیتوریس عضو حساسی است و نیاز به رطوبت و لغزندگی دارد تا کلاهک بتواند روی آن به راحتی تکان بخورد و بلغزد بدون این که ناراحتی و حساسیت ایجاد کند.
چسبندگی کلیتوریس معمولا با تمیز کردن این ناحیه از اسمگمای جمع شده، صورت می گیرد.
همچنین بخوانید: عوامل تاثیرگذار بر تولید اسپرم
درمان های خانگی مانند روغن بچه نیز برای رقیق کردن ترشحات جمع شده صورت می گیرد.
استفاده از شوینده های مخصوص بانوان ضرورت ندارد. در واقع بعضی از این محصولات باعث تحریک بیشتر ناحیه تناسلی می شوند.
اگر اسمگمای جمع شده پس از چند روز شستشو پاک نشد، درد شدیدتر شد یا علائم دیگری هم ایجاد شد ممکن است عفونت یا مشکل دیگری به وجود آمده باشد. در نتیجه باید به پزشک مراجعه کنید.
روش های پیشگیری از زیاد شدن ترشحات اسمگما چیست؟
- لباس زیر نخی (پنبه ای) بپوشید.
- از پوشیدن لباس زیر پلاستیکی، نایلونی، چرمی یا استات خودداری کنید.
- از پوشیدن ساپورت، جوراب شلواری و لگینگ و هر گونه شلوار تنگ پلاستیکی که مانع هوا خوردن واژن می شوند و رطوبت و حرارت را در ناحیه تناسلی نگه می دارند، خودداری کنید.
- از محصولات بهداشتی بانوان که اسانس دارند مانند دئودورانت، اسپری، روغن یا مواد چرب خودداری کنید.
- از شستشوی داخل واژن خودداری کنید چرا که pH واژن را تغییر می دهد و احتمال رشد باکتری ها را زیاد می کنند.
آیا اسمگما می تواند باعث سرطان آلت تناسلی مرد شود؟
هر چند که اسمگما نشانه از بیماری مقاربتی نیست اما تجمع آن بوی بدی را ایجاد می کند و قوامی مثل پنیر کوکتی را تشکیل می دهد. تحقیقاتی قطعی تر نشان می داد که اسمگما سبب سرطان آلت تناسلی مرد و دهانه رحم زن می شود. اما الان گفته می شود این ترشح به ندرت عوارض جدی ایجاد می کند. در صورت تجمع بیش از حد آن اسمگما سخت می شود و حتی می تواند پوست ختنه گاه را به آلت تناسلی بچسباند که دردناک است. همچنین سفت شدن آن سبب تحریک، قرمزی، تورم و التهاب آلت می شود که در نهایت بیماری بالانیت را ایجاد می کند.
در صورت ابتلا به اسمگما باید از کاندوم استفاده کرد؟
بهتر است که در حالت کلی هنگام رابطه جنسی از کاندوم استفاده کنید به خصوص اگر با فردی که سابقه جنسی ناخوشایند دارد. اما استفاده از کاندوم با فرد مبتلا به اسمگما یک روش اختیاری است. با این که مسری نیست اما نشان دهنده این است که شریک رابطه جنسی شان اخیرا بهداشت فردی خوبی نداشته است. اسمگما بو و ظاهر نامطبوع دارد و استفاده از کاندوم حین رابطه با فرد مبتلا به اسمگما کاملا سلیقه ای است.
خیلی ممنون
مطلب کاملی بود
برای اسمگما به چه دکتری باید مراجعه کنم
سلام متخصص اورولوژی