بررسی شده توسط: دکتر نسیم غفوریان متخصص طب اورژانس
میومکتومی چیست؟
میومکتومی (myomectomy) به عمل جراحی گفته میشود که در آن جراح، فیبروم (فیبروئید) رحم را برمیدارد. به فیبروم، میوم و لیومیوما (leiomyomas) نیز میگویند.
جراح میتواند فیبروم رحم را بردارد ولی به رحم دست نزند تا توانایی باروری شما حفظ شود. گاهی هم بسته به شرایط پیشنهاد میشود رحم کامل برداشته شود که در این صورت، فیبروم، رحم (و گاهی دهانه رحم) بیرون آورده میشوند.
فیبروم چیست؟
فیبروم رحم به زایده هایی گفته میشود که از بافت همبند و سلولهای ماهیچه ای ساخته شده اند. فیبرومهای رحمی میتوانند در لایه درونی یا بیرونی رحم رشد کنند و تقریبا هیچوقت سرطانی نیستند. هر زنی ممکن است یک یا چندین فیبروم داشته باشد. اندازه آنها گوناگون بوده و میتوانند رشد کنند و بزرگتر شوند و یا برعکس کوچکتر شوند.
دلایل نیاز به میومکتومی
جراحی برداشتن فیبروم یا میومکتومی زمانی پیشنهاد میشود که فیبروم های رحم برخی از این مشکلات را آفریده اند:
- درد لگن
- خونریزی نامنظم یا خونریزی میان پریود ها
- خونریزی شدید در پریود
- تاثیر بر مثانه و کامل خالی نشدن مثانه هنگام ادرار کردن
- تاثیر احتمالی فیبروم بر ناباروری
اگر میخواهید در آینده باردار شوید میومکتومی برایتان در نظر گرفته میشود تا رحم در جای خود بماند.
برای اطلاعات بیشتر: علل خونریزی یا لکه بینی بعد از رابطه جنسی
در چه مواردی فیبروم رحم باید درمان شود؟
این که فیبروم نیاز به درمان دارد یا نه بستگی به موارد زیر دارد:
- علائمی که ایجاد کرده است
- اندازه، جایگاه و شمار فیبروم ها
- ترجیح شخصی شما
راه های درمان فیبروم
داشتن فیبروم رحم بسیار شایع است و گاهی نیازی به درمان ندارد. عمل جراحی برداشتن فیبروم تنها راه درمان فیبروم نیست بلکه ممکن است فیبروم با دارو نیز درمان شود. برخی داروها در برخی موارد میتوانند به کاهش علائم فیبروم و کوچک کردن آن کمک کنند.
گزینه های درمانی دیگر عبارتند از:
- جراحی در آوردن فیبروم
- آمبولی سرخرگ رحم
- ابلیشن با فرکانس رادیویی (سوزاندن)
شرایط و آمادگی پیش از عمل میومکتومی چگونه است؟
از شما خواسته میشود از شب پیش از عمل چیزی نخورید و ناشتا برای عمل مراجعه کنید. مدت زمان دقیق ناشتا را پزشک با توجه به نوع عمل برایتان مشخص میکند.
همچنین اگر داروی خاصی مصرف میکنید، ممکن است از شما خواسته شود یک یا دو هفته پیش از جراحی مصرف را قطع کنید. از این رو باید پزشک را از هر گونه دارو، گیاه دارویی یا مکمل و ویتامینی که میخورید آگاه کنید.
عمل میومکتومی چگونه است؟
- پیش از عمل به دست شما آنژیوکت زده میشود تا سرم، داروی بیهوشی و یا دیگر تزریقات از این راه به شما داده شود.
- پس از این که به اتاق عمل میروید، داروی بیهوشی به صورت تنفسی یا تزریقی به شما داده میشود تا هیچ چیزی در طول عمل احساس نکنید.
- دستگاههایی به شما وصل میشوند تا کارکرد قلب و دیگر علائم حیاتی شما تحت نظر باشد.
- یک کاتتر یا سوند برای تخلیه مثانه در هنگام جراحی، به شما وصل میشود.
- گاهی وقتها پزشک به جای بیهوشی، از بی حسی نخاعی ممکن است بهره ببرد.
- بسته به نوع جراحی، عمل میومکتومی انجام شده و در پایان زخمها با بخیه بسته و پانسمان میشوند و شما به اتاق ریکاوری برده میشوید.
انواع روش های میومکتومی
- میومکتومی باز (میومکتومی شکمی یا لاپاراتومی)
- میومکتومی لاپاراسکوپی و یا لاپاراسکوپی با کمک ربات
- میومکتومی هیستروسکوپی
بسته به اندازه، جایگاه و شمار فیبرومها روش برداشتن فیبروم برگزیده میشود.
۱. جراحی میومکتومی باز یا شکمی
در روش میومکتومی باز که به آن لاپاراتومی (laparotomy) هم میگویند، برشی در پایین شکم ایجاد میشود تا جراح به رحم دسترسی پیدا کرده و فیبروم را از درون آن بیرون بکشد. معمولا کوشش میشود برشی کوتاه و افقی زده شود ولی اگر نیاز باشد برش عمودی ایجاد میشود.
۲. عمل میومکتومی لاپاراسکوپی
در عمل میومکتومی لاپاراسکوپی، جراح از چند سوراخ کوچکی که در شکم میزند، به فیبروم دسترسی پیدا میکند. به دلیل کوچک بودن برشها، این روش کم تهاجمی تر از جراحی باز است. معمولا برش در ناف ایجاد میشود.
گاهی فیبروم بزرگ است و به چند تکه برش زده میشود تا از سوراخ بتوان آن را بیرون آورد. همچنین ممکن است یک سوراخ کمی بزرگتر شود تا فیبروم بدون نیاز به تکه تکه شدن از شکم بیرون کشیده شود. در موارد نادر، فیبروم از راه برشی که در واژن زده میشود بیرون کشیده میشود (colpotomy).
معایب و مزایای لاپاراسکوپی
لاپاراسکوپی در مقایسه با لاپاراتومی مزیت های زیر را دارد:
- خونریزی کمتر
- مدت بستری کمتر
- دوره بهبودی کوتاهتر
- احتمال عوارض و چسبندگی پس از جراحی در آن کمتر است
با این حال محدودیتهایی هم در لاپاراسکوپی نسبت به جراحی باز وجود دارد. در عمل میومکتومی لاپاراسکوپی ممکن است عمل طولانی تر شده و همچنین گرانتر تمام شود.
برای اطلاعات بیشتر: مراقبت های قبل و بعد از لاپاراسکوپی
همچنین در هر دو روش لاپاراسکوپی و جراحی باز شکم، امکان پارگی رحم در زایمان آینده وجود دارد از این رو کسانی که این روش را انجام میدهند باید برای زایمان سزارین کنند.
۳. عمل میومکتومی هیستروسکوپی
برای درمان فیبروم های کوچک که در درون رحم برامدگی ایجاد کرده اند (فیبرومهای نوع ساب موکوزال submucosal ) ممکن است پزشک میومکتومی با روش هیستروسکوپی را پیشنهاد دهد. در این روش با ابزاری که از واژن و دهانه رحم به درون رحم رانده میشود، فیبروم برداشته میشود.
در هیستروسکوپی ابزاری که در سر آن چراغ کوچکی کار گذاشته شده است از واژن به رحم رسانده میشود. در بیشتر وقتها از رسکتوسکوپ که یک سیم حلقوی است که برق دار میشود برای بریدن بافت استفاده میشود. گاهی هم از مورسلاتور هیستروسکوپ برای برش دستی فیبروم با تیغ کار گرفته میشود.
برای اطلاعات بیشتر: مراقبت های قبل و بعد از هیستروسکوپی
مایع استریلی که معمولا محلول آب نمک استریل است به درون رحم ریخته میشود تا کیسه رحم باز شود و پزشک دیواره های آن را بررسی نماید. سپس تکه های فیبروم با رسکتوسکوپ یا مورسلاتور هیستروسکوپ تراشیده میشود و از رحم بیرون آورده میشود. این کار تا زمانی که فیبروم کامل برداشت شود انجام میشود. گاهی که فیبروم بزرگ است و نمیتوان آن را در یک جرامی بیرون آورد، درمان طی دو مرحله جراحی انجام میشود.
| مزایای هیستروسکوپی | معایب هیستروسکوپی |
|
|
میومکتومی و بارداری
مهمترین فایده میومکتومی این است که علائم و مشکلاتی که با فیبروم رحم پیوند دارد را از بین میبرد. همچنین گاهی که فیبروم مانع بارداری میشده، میومکتومی به افزایش شانس بارداری کمک میکند.
مزیت میومکتومی در مقایسه با هیسترکتومی این است که توانایی بارداری حفظ میشود از این رو کسانی که میخواهند در آینده باردار شوند از این روش برای درمان فیبروم میتوانند بهره ببرند.
برای اطلاعات بیشتر: نحوه انجام عمل جراحی برداشتن رحم
خطرات و عوارض میومکتومی
به دلیل عوارضی که در موارد نادر ممکن است میومکتومی در پی داشته باشد، نخست پزشک در صورت امکان گزینه های غیر جراحی را می آزماید از جمله رویکرد نظارت بر رشد فیبروم، داروهای هورمونی برای کاهش کار تخمدان و خونریزی ها و یا کوچک شدن اندازه فیبروم. اگر این روشها پاسخ ندهد، جراحی باید انجام شود.
عوارضی که در میومکتومی در موارد نادر ممکن است تجربه شود عبارتند از:
الف- عوارض عمومی مربوط به همه جراحی ها
- خونریزی
- عفونت
- لخته شدن خون
- آلرژی به بیهوشی
ب- عوارض اختصاصی میومکتومی
- آسیب دیدن اندام های پیرامون
- احتمال نیاز به سزارین در زایمان آینده
همچنین بخوانید: فیبروم رحم در بارداری
شرایط من پس از عمل میومکتومی چگونه است؟
این بستگی زیادی به روش میومکتومی دارد ولی معمولا در همان روز مرخص میشوید و داروهایی برایتان نسخه میشود که باید همانگونه که به شما گفته شده مصرف کنید. بسته به روش میومکتومی، تا چند روز یا چند هفته (تا شش هفته نهایتا) ممکن است لکه بینی از واژن داشته باشید.
مراقبت های پس از عمل برداشتن فیبروم
میومتکتومی درد به دنبال دارد از این رو برایتان مسکن تجویز میشود.
در دوران بهبودی پس از عمل، هیچ جسم سنگینتر از ۴ کیلوگرم نباید بلند کنید و فعالیت بدنی شدید نباید داشته باشید.
هرچند در این دوران نباید بی تحرک بمانید و باید هر روز پیاده روی داشته باشید تا خطر لخته شدن خون در سیاهرگهای پا کاهش یابد. اگر خون در سیاهرگ عمقی پا لخته شود میتواند در رگ حرکت کرده و به ریه برسد و به آمبولی ریه که وضعیتی خطرناک و مرگبار است بینجامد. همچنین اگر هیچ جنب و جوشی نداشته باشید حجم ماهیچه هایتان را از دست میدهید و این خود طولانی شدن دوره بهبودی را در پی دارد.
تا شش هفته پس از میومکتومی نباید رابطه جنسی داشته باشید و نباید چیزی درون واژن بگذارید حتی تامپون.
پس از میومکتومی چه چیزهایی بخوریم؟
پس از برداشتن فیبروم (میومکتومی) هیچ محدودیت خاصی وجود ندارد و میتوانید برنامه غذایی همیشگی خود را دنبال کنید.
