نوزادان نارس

تولد نوزادان نارس موجب نگرانی و استرس والدین می شود. مادر نمی تواند در هنگام تولد فرزند خود را در آغوش بگیرد و به او شیر بدهد و این موضوع برای والدین بسیار سخت است؛ اما جای نگرانی نیست این پدیده زودگذر است و پس از مراقبت های ویژه بیمارستان، نوزاد وضعیت سلامتی بهتری پیدا می کند و به آغوش خانواده برمی گردد.

 توضیحات تکمیلی در مورد نوزاد نارس، عوامل و نشانه های زایمان زودرس، سن اصلاح شده نوزاد نارس و غیره در ادامه مقاله ارائه شده است پس تا پایان ما را همراهی کنید.

نوزاد نارس چیست؟

تمام دوره بارداری شامل ۴۰ هفته است و تولد جنین قبل از هفته سی و هفتم موجب می شود که دوران رشد جنین کامل نشود و نوزادی نارس متولد شود که باید با تحت مراقبت های ویژه قرار بگیرد. در حال حاضر پیشرفت های پزشکی باعث زنده ماندن نوزادان نارس شده است و از هر ۱۰ نوزاد فقط ۱ نوزاد جان خود را از دست می دهد و ۹ نوزاد دیگر رشد طبیعی خواهند داشت.

تولد نوزاد قبل از هفته ۳۲ و داشتن وزن کم تر از ۲.۵ کیلوگرم باعث می شود که کودک برای تنفس نیاز به مراقبت های ویژه داشته باشد و در بخشی به نام (NICU) که مخصوص مراقبت های ویژه نوزادان است تحت مراقبت قرار می گیرد تا زمانی که برای زنده ماندن نیاز به مراقبت های ویژه نداشته باشد. همچنین متولدین بین هفته های ۳۲ تا ۳۶ نیز ممکن است در بخش (NICU) نگهداری شوند.

نشانه های زایمان زودرس چیست؟

بروز برخی از علائم نشان دهنده زایمان زودرس است این علائم عبارتند از:

• پاره شدن کیسه آب
• انقباضات
• تغییر یافتن ترشحات واژن، دیده شدن خون، موکوس یا مایعات در ترشحات واژن
• کاهش تحرک کودک
• افزایش فشار جنین به سمت لگن
• تهوع، اسهال و استفراغ
• کمر درد مکرر

تاری دید، دوبینی و اختلال در بینایی، متورم شدن دست و پا از جمله مشکلاتی هستند که در صورت بروز آن ها باید به پزشک اطلاع داده شود. نشانه هایی که ذکر شد از علائم پره اکلامپسی هستند که یکی از عوامل زایمان زودرس است.

در صورت دیدن نشانه های زایمان زودرس چه باید بکنیم؟

در صورت دیدن نشانه های زایمان زودرس قبل از هفته ۳۷ باید در اسرع وقت با پزشک تماس بگیرید. گاهی اوقات امکان کاهش یا توقف زایمان وجود دارد. ماندن جنین در رحم حتی برای یک روز برای سلامت و رشد او مفید است.

در صورتی که زایمان زودتر از موعد آغاز شود باید به بیمارستانی مراجعه کنید که برای نگهداری از نوزادان نارس دارای امکاناتی از جمله بخش مراقبت های ویژه نوزادان نارس (NICU) باشد.

برای اطلاع از لیست مراکز NICU در تهران و شهریار کلیک کنید.

چرا نوزادان زودتر از موعد به دنیا می آیند؟

علت اصلی زایمان زودرس ناشناخته است؛ ولی عواملی که در تولد زودهنگام نوزادان موثر هستند عبارتند از:

• ناتوانی و ضعیف بودن دهانه رحم موجب می شود که توانایی افزایش وزن نوزاد را نداشته باشد و زودتر از موعد دهانه رحم باز شود. به این پدیده ناتوانی دهانه رحم گفته می شود.
• چند قلو باردار بودن
• شرایط خاص پزشکی مادر کودک باعث می شود که نوزاد زودتر به دنیا بیاید مانند پره اکلامپسی
• نارسایی جفت و جدایی جفت موجب تولد نوزاد نارس می شود.
• اگر غشاهای جنینی و کیسه آب زودتر از موعد پاره شوند موجب زایمان زودرس می شود.
• ابتلای مادر به بیماری دیابت یا عفونت
• داشتن سابقه زایمان زودرس

مشکلات نوزادان نارس در بزرگسالی

مشکلات ناشی از تولد قبل از موعد می تواند برای نوزادان نارس در بزرگسالی نیز مشکلاتی ایجاد کند. برخی از این مشکلات عبارتند از:

• مشکلات تحصیلی: تاخیر در یادگیری در نوزادان نارس می تواند در بزرگسالی نیز مشکلات تحصیلی برای آن ها ایجاد کند. نوزادان نارس ممکن است در مقابل فشارهای تحصیلی نیز توانایی لازم را نداشته باشند.
• مشکلات شغلی: کاهش عملکرد شغلی، بالا رفتن نرخ بیکاری، عدم پیشرفت شغلی، عدم توانایی در تعامل و ارتباط با همکاران در محیط کار از مشکلات شغلی نوزادان نارس در بزرگسالی هستند.
• مشکلات خانوادگی و اجتماعی: تاثیرات روانی ناشی از تولد قبل از موعد موجب بروز مشکل در برقراری روابط عاطفی و خانوادگی می شود همچنین کاهش اعتماد به نفس در روابط اجتماعی را به دنبال دارد.

برای اطلاع از علائم خطر و روش تشخیص زردی نوزاد کلیک کنید.

چگونه زایمان زودرس مدیریت می شود؟

با مراجعه به بیمارستان سونوگرافی و معاینه لگن انجام می شود. دهانه رحم مورد بررسی قرار می گیرد که آیا برای زایمان باز شده است یا نه. وضعیت نوزاد نیز تحت نظر قرار می گیرد. اگر بیمارستان فاقد بخش مراقبت های ویژه نوزادان باشد مادر و نوزاد به بیمارستان دیگری انتقال داده می شوند.

داروهایی برای مادر تجویز می شود که انقباضات را از بین می برد و فرصتی را برای انتقال مادر و نوزاد فراهم می کند. تجویز کورتیکواستروئیدها ۱۲ تا ۲۴ ساعت قبل از زایمان از دیگر اقداماتی است که در بیمارستان انجام می شود. کورتیکواستروئیدها عوارض ناشی از تولد پیش از موعد نوزاد از جمله مشکلات تنفسی را کاهش می دهد.

معمولا نوزاد نارس به روش طبیعی و در زمان کوتاهی به دنیا می آید؛ اما گاهی ممکن است پزشک با توجه به شرایط مادر سزارین را تجویز کند و این موضوع را با مادر در میان می گذارد.

برای تولد نوزاد تیمی از پزشکان با هم همکاری می کنند و پس از تولد نوزاد از او مراقبت می کنند. پس از تولد نوزاد ممکن است از برخی امکانات تخصصی مانند تخت احیا استفاده شود. تیم پزشکی ضمن گرم نگه داشتن نوزاد به او کمک می کنند که با استفاده از لوله، ماسک یا دارو تنفس کند. در برخی موارد احیای قلبی ریوی یا تزریق آدرنالین برای تپش قلب کودک لازم و ضروری است.

هوش نوزادان نارس

برخی متخصصان اطفال بر این باورند که نارس یا کامل بودن نوزادان تاثیری در هوش آن ها ندارد. آن ها معتقدند که اگر در هنگام تولد نوزاد به اندازه کافی اکسیژن دریافت کرده باشد و اختلالات ژنتیکی نداشته باشد نمی توان گفت که هوش آن ها از نوزادان کامل و رسیده کم تر است. رشد و حرکت نوزاد نارس باید بر اساس سن تقویمی او مورد بررسی قرار بگیرد.

برای نمونه یک کودک نارس ۸ ماهه نمی تواند مانند یک نوزاد ۸ ماهه طبیعی حرکت و رشد داشته باشد. البته برخی از کارشناسان اعتقاد دارند که نوزاد نارس ممکن است در بزرگسالی دچار مشکلات شناختی شود. البته این کارشناسان معتقدند که اگر نوزادان نارس مورد توجه بیشتری قرار بگیرند می توانند همانند نوزادان طبیعی رشد کنند‌.

نوزاد نارس چند روز در دستگاه می ماند؟

مدت زمانی که کودک نارس باید در دستگاه NICU بماند به درجه نارسی او بستگی دارد. میانگین زمان اقامت کودکان نارس در این دستگاه ۱۳.۲ روز است. البته کودکانی که قبل از هفته ۳۲ متولد شوند میانگین اقامت آن ها در دستگاه NICU ۴۶.۲ روز است.

تولد نوزادان بین هفته های ۳۴ و ۳۶ بارداری

این نوزادان سالم تر از نوزادانی هستند که زودتر متولد می شوند و احتمال زنده ماندن آن ها به اندازه نوزادان فول ترم است. وزن نوزادانی که در هفته های ۳۴ و ۳۶ به دنیا می آیند ۲ کیلو الی ۲ کیلو و ۷۰۰ گرم است و وزنشان کم تر از نوزادان فول ترم است. به علاوه خطر مشکلات تنفسی، تنظیم دمای بدن، تغذیه و عارضه زردی در این نوزادان بیشتر از نوزادان فول ترم است. این عوارض خفیف هستند و در بیشتر نوزادان خیلی زود برطرف می شوند.

اغلب نوزادان متولد شده در هفته های ۳۴ و ۳۶ می‌توانند از سینه مادر شیر بنوشد و یا از شیشه شیر تغذیه شوند؛ اما نوزادانی که مشکل تنفسی دارند برای مدت کوتاهی باید با لوله تغذیه شوند. مغز جنین در هفته ۳۵ بارداری وزنی در حدود دو سوم مغز جنین فول ترم است؛ بنابراین بر اساس نظر کارشناسان بروز معلولیت های جدی ناشی از تولد قبل از موعد به ندرت ممکن است در نوزادان متولد شده در هفته های ۳۴ و ۳۶ ایجاد شود.

کی می توانم نوزادم را در آغوش بگیرم؟

زمانی که شما بتوانید کودک خود را در آغوش بگیرید به وضعیت پزشکی او بستگی دارد. شاید چند روز یا چند هفته برای پایداری وضعیت جسمانی نوزاد نیاز باشد.در آغوش گرفتن کودک، مراقبت کانگورویی گفته می شود و در سلامتی و مراقبت از نوزاد بسیار موثر است؛ بنابراین به محض این که مادر توانایی این کار را داشته باشید کارکنان بیمارستان شرایط را برای او مهیا می کنند.

آیا کودک من می تواند شیر بخورد؟

پس از تولد نوزاد، مادر باید شیر خود را بدوشد. شیر مادر سرشار از مواد مغذی است که نقش فراوانی در تندرستی و رشد کودک دارد. تغذیه نوزاد نارس با شیر در ابتدا به وسیله لوله تغذیه انجام می شود. مادر با انجام کارهای زیر می تواند شیر خوردن را به نوزاد خود یاد بدهد:

• زمانی که شرایط فراهم شود و شما بتوانید نوزاد خود را در آغوش بگیرید احساس امنیت در کودک شما ایجاد می شود و موجب تحریک شیر شما می شود‌. به این ترتیب شما و نوزادتان برای شیردهی آماده می شوید‌.
• زمانی که کودک را در آغوش می گیرید آگاهی او بیشتر می شود. مکیدن انگشتان و لب ها و نزدیک شدن به سینه نشان می دهد که کودک شما تمایل به شیرخوردن دارد.
• نوزادان وقتی در بخش مراقبت های ویژه هستند و با شیر تغذیه می شوند پیشرفت هایی در آن ها دیده می شود. در ابتدا حرکت به طرف سینه، مک زدن سینه و سپس نوشیدن شیر و ادامه دادن این کار برای زمانی طولانی، همگی نشان دهنده این موضوع است که نوزاد به تدریج یاد می گیرد با مکیدن سینه، شیر بنوشد.
• کودکانی که بسیار نارس هستند برای این که بتوانند به خوبی شیر بخورند به زمان زیادی نیاز دارند و گاهی این یادگیری چند هفته طول می کشد که کاملا طبیعی است. زمانی که نوزادتان را در آغوش می گیرید با سرعت او هماهنگ شوید به تدریج تغدیه او بهبود پیدا می کند.

بیشتر بخوانید: علت پاره شدن کیسه آب در بارداری چیست

نوزاد نارس من چگونه به نظر می رسد؟

• اگر نوزادی در هفته‌ های ۳۶ تا ۳۷ متولد شود از نظر ظاهری شبیه به کودکان سالم است فقط کوچک‌ تر است‌. نوزادان خیلی نارس بسیار کوچک و اندازه کف دست هستند.
• پوست کودک نارس به اندازه کافی رشد نکرده و به صورت پوسته پوسته، خشک و براق است. همچنین فاقد چربی زیر پوستی است.
• پلک چشم ها ممکن است بسته باشد؛ ولی تا هفته ۳۰ باید توانایی پاسخ دادن به محرک های مختلف را به دست آورد.
• کودک نارس نمی تواند دمای بدن و ضربان قلب خود را تنظیم کند. تکان خوردن ناگهانی، سفت یا سست شدن و عدم توانایی در هشیار ماندن از علائمی هستند که در کودکان نارس دیده می شوند.
• روی سر کودک نارس موهای کمی وجود دارد؛ ولی موهای نرم زیادی در بدن او وجود دارد.
• برخی از نوزادان نارس دارای اندام تناسلی تکامل نیافته و کوچک هستند.

عوارض تولد زودهنگام نوزادان

نوزادان نارس در برخی اعضا و دستگاه های بدن دارای مشکلاتی هستند که عبارتند از:

• اختلال در سیستم تنفسی
• اختلالات قلبی
• مشکل در سیستم گوارشی
• زردی نوزاد
• کم خونی و مشکلات گردش خون
• عفونت ها

هرچند نوزادان نارس رشد طبیعی دارند؛ ولی عقب ماندگی رشد در این نوزادان بیشتر دیده می شود و باید رشد و سلامت آن ها به طور منظم مورد معاینه متخصص قرار بگیرد.

برای اطلاع از هفته های بارداری کلیک کنید.

مشکلات جسمی که ممکن است در آینده برای نوزادان نارس ایجاد شود

• حرف زدن با تاخیر
• مشکلات یادگیری
• اختلال در بینایی و شنوایی
• مشکلات دندان

چگونه می توانم سن اصلاح شده کودکم را محاسبه کنم؟

محاسبه سن اصلاح شده نوزاد نارس اهمیت دارد‌. برای محاسبه سن اصلاح شده کودک ماه ها و هفته هایی که زودتر متولد شده‌است را باید حذف کنید. برای نمونه نوزاد نارسی که اکنون ۶ ماهه است و ۲ ماه زودتر به دنیا آمده است در واقع ۴ ماهه است و ممکن است کارهای نوزاد ۴ ماهه را انجام دهد. توصیه متخصصان این است که سن نوزادان نارس باید تا ۲ سالگی اصلاح شود و سپس با توجه به این سن اصلاح شده روند رشد و تکامل کودک باید مورد بررسی قرار بگیرد.