بررسی شده توسط: دکتر نسیم غفوریان متخصص طب اورژانس
یکی از دوره های شیرین زندگی یک مادر در کنار مشکلات، استرس ها و نگرانی ها، دوره بارداری می باشد. دوره ای که مدت آن نه ماه است و نیاز به مراقبت ها و بررسی های مداوم وجود دارد. پزشکان معمولا دوره بارداری را که از مرحله لقاح و شکل گیری جنین شروع می شود و تا زایمان ادامه دارد، به صورت دسته بندی زمانی مدیریت می کنند تا بتوانند در هر زمان نسبت به اینکه وضعیت جنین در شکم مادر به چه نحو باید باشد و شرایط مادر و فرزند در چه وضعیتی قرار دارد، مدیریت داشته باشند.
معمولا این دسته بندی زمانی به صورت سه دوره سه ماه و همچنین در نگاهی جزیی تر به صورت هفتگی در نظر گرفته می شود. به این صورت که برای مثال وضعیت جنین در هفته ۱۶ به چه شکل باید باشد و چه مراقبت هایی برای سه ماهه دوم نیاز است. در ادامه هفته های بارداری را همراه با نکات مربوط به دوره های مختلف آن مرور می کنیم.
سه ماهه اول بارداری
۱۳ هفته اول بارداری که در دسته سه ماه اول قرار می گیرند از همان ابتدا قابل تشخیص نیستند و عملا شما ۴ یا ۵ هفته اول را به بدون اطلاع از حضور یک موجود زیبا در وجود خود سپری کرده اید. پس در شرایطی که خبری از چیزی نداریم، مراقبت و برنامه خاصی هم انجام نمی شود و خیلی رعایت نکات پیچیده لحاظ نمی گردد. اما از زمانی که شما با توجه به عدم رویت عادت ماهانه به این موضوع شک کردید و با انجام تست بارداری به یقین رسیدید، باید برنامه ریزی مراقبتی همراه با تغییرات مهم روزانه را برای خود در نظر بگیرید.
کنش و واکنش های بدن مادر در سه ماه اول بسیار زیاد است چرا که تغییرات متفاوتی در بدن او اتفاق افتاده است. دوره حساس سه ماهه اول نیازمند مراقبت های خاصی می باشد چرا که هم حساسیت بدن مادر زیاد است و هم جنین نسبت به عوامل محیطی دارای حساسیت بالایی می باشد.
مجموعه مراقبتی دوران بارداری از برنامه تغذیه تا نوع فعالیت بدنی و شرایط روحی و جسمی مادر را در بر می گیرد بنابراین نیاز است که اطلاعات کاملی در این زمینه در اختیار مادر قرار بگیرد.
با امکانات امروزی در هفته هشتم نیز امکان شنیدن ضربان قلب به وسیله سونوگرافی فراهم است تا دیگر با جان و دل مادر، درگیر موجودی شود که حالا لحظه به لحظه در حال کامل تر شدن است.
حالا با مرور هفته به هفته دوران سه ماه اول به نکات جزیی تر و زمان آزمایشات، سونوگرافی و غربالگری می پردازیم.
این هفته با تخریب بافت و خون های تشکیل دهنده لایه داخلی رحم شروع می شود.
انقباض رگهای خونی رحم در زمان از بین رفتن لایه داخلی رحم، مانند یک گرفتگی عضلات باعث ایجاد دردهای موسوم به درد دوره ماهیانه می شود. رشد تخمک درون فولیکول درست بعد از تخریب لایه داخلی اتفاق می افتد و در مسیر بالغ شدن قرار می گیرد. این رشد حدود ۲ هفته طول می کشد تا به مرحله آزاد سازی برسد. در نیمه سیکل قاعدگی زمان آزاد سازی تخمک و به عبارتی تخمک گذاری اتفاق خواهد افتاد.
تخمک های آزاد شده در مرحله تخمک گذاری آماده لقاح با اسپرم هستند تا عمل بارور سازی اتفاق بیافتد. اگر بخواهیم به صورت ظاهری و بدون دقت در تاریخ زمان این اتفاق را درک کنیم، می توان به روزهایی اشاره کرد که میزان ترشحات واژینال در خانم ها زیاد می شود. این ترشحات که به صورت لیز و چسبنده هستند و دارای رنگ شفافی می باشند، امکان انتقال اسپرم به داخل رحم را فراهم می سازند. پس دقت داشته باشید که داشتن رابطه جنسی در چنین شرایطی با احتمال بسیار بالایی منجر به حاملگی خواهد شد. باید به این نکته اشاره شود که یکی از موارد تاثیرگذار بر روی جنسیت نوزاد، زمان نزدیکی و لقاح بیان شده است.
هفته سوم شامل مرحله لانه گزینی است. در واقع تخمک آزاد شده ای که با اسپرم واکنش داشته است، حالا یک سلول بارور توپی شکل است که نیاز دارد در کمتر از سه روز خود را به دیواره رحم برساند. قرارگیری سلول بارور در دیواره رحم لانه گزینی می باشد. در علم پزشکی سلول بارور با نام بلاستوسیت شناخته می شود.
در چنین لحظاتی هنوز امکان اطلاع از بارداری وجود ندارد اما فرآیند عملکردی هورمون ها در جهت حفظ شرایط آغاز شده است. جنین حاضر در این مرحله دارای اندازه ۰.۲ میلی متری است.
این زمان را می شود مرحله همزیستی بلاستوسیت در کنار لایه داخلی رحم دانست. وقتی که لایه بیرونی بلاستوسیت در تماس با لایه داخلی رحم قرار دارد و شرایط برای نگهداری و رشد جنین فراهم است. لایه خارجی بلاستوسیت که با رشد خود، جفت را ایجاد می کند عامل ترشح کننده هورمونهای بارداری می باشد تا لایه داخلی که تشکیل دهنده جنین است به حیات خود ادامه دهد.
امکان تشخیص بارداری در این مرحله با بی بی چک وجود ندارد و رشد جنین تا اندازه ۲ میلی متر اتفاق خواهد افتاد.
جایی که اولین سیگنال ها در مورد بارداری به مادر با عدم مشاهده عادت ماهیانه داده می شود. بله مبارک است شما حالا دیگر در دوران بارداری به سر می برید که تا امروز از آن بی خبر بوده اید. از این لحظه سرعت تغییر همه چیز بیشتر و بیشتر می شود، سطح احساسات مانند هیجان، اضطراب، لذت و نگرانی افزایش می یابد و نیاز دارید که با کمی آرامش و زمان دادن به خودتان با شرایط وفق پیدا کنید تا روح و جسمتان شرایط جدید را باور کند.
شرایطی که شاید هنوز تغییر جدی در عملکرد ظاهری جسم شما ایجاد نکرده است، اما در رحم مادر فرآیند رشد جنین همچنان ادامه دارد و حالا اندازه او به ۳ میلی متر رسیده است. سلول های نوزاد در حال تقسیم شدن هستند، مغز و ستون فقرات شروع به شکل گیری کرده اند، نخاع که لوله عصبی نامیده می شود به صورت یک شیار باز در حال رشد است. قلب جنین در هفته پنجم شروع به تپیدن می کند. رگ های خونی شروع به شکل گیری کرده و خون جریان می یابد. رشته ای از رگ های خونی شما که به جنین متصل است در آخر به بند ناف تبدیل می شود.
این هفته شروعی بر نشانه های ظاهری بارداری مانند حالت تهوع، انقباض قفسه سینه و تغییرات روحی مادر است. این علائم همیشه یکسان نیست و ممکن است حتی فردی با عدم وجود چنین نشانه هایی از این دوره را بگذراند.
تکامل جنین در این هفته وارد بعد جدیدی از خود می شود. از جمله ایجاد لرزشهای مربوط به قلب جنین و همچنین نشانه های ریزی که آغاز شکل گیری فرم بدن کودک از جمله دست و پا می باشد. بند ناف متصل به جفت کم کم دارای رگ های خونی می شود، ولی باید بدانید که کیسه زرد اطراف جنین هنوز منبع اصلی تغذیه در این مرحله می باشد. اکنون جنین حدود ۴ الی ۵ میلی متر است.
اکنون جنین حدود ۱ سانتی متر طول دارد. در این زمان جنین شما وارد مرحله رشد ارکان های حیاتی شامل ریه ها، روده ها و معده شده است و از سر بزرگی نسبت به باقی بدن برخوردار است. جنین درون یک کیسه آمنیوتیک، کیسه ای از غشاهای پر از مایع قرار دارد و جفت شروع به شکل گیری کرده و به داخل رحم شما متصل می شود تا بتواند مواد مغذی و اکسیژن را از جریان خون به جنین برساند. قلب جنین با ۱۵۰-۱۸۰ ضربه در دقیقه میتپد.
از این زمان دیگر علائم ظاهری و روحی برای اکثر مادران نمود واقعی پیدا می کند و به طور کامل در شرایط بارداری قرار می گیرند. واکنش های ناخواسته، روحیات حساس و گاهی برخوردهای تند، کاهش قدرت بدنی همراه با ضعف و سستی از دیگر نشانه هایی هستند که در مادر بروز پیدا می کنند. این هفته ای است که حالت تهوع صبحگاهی اغلب در بدترین حالت خود است. بخاطر تهوع زیاد و یا خوردن شیرینی جات ممکن است دچار مشکلات دندان و خونریزی لثه شوید که باید حتما تحت درمان دندانپزشک قرار بگیرید.
مهمترین اتفاقی که باید از آن مراقبت کنید ایجاد حس دوگانه در مورد وضعیت بارداری است. بنابراین بدانید که گاهی وجود احساس منفی و نگرانی هایی از این دست طبیعی است و خود را تحت تاثیر آن قرار ندهید.
مرحله رشد جنین نیز وارد فاز جزییات در قسمت انگشتان دست و پا، گوش ها و … می شود. اکنون جنین حدود ۱.۳ سانتی متر طول دارد. انتقال مواد غذایی نیز بیشتر توسط بند ناف صورت می گیرد و کیسه زرد رنگ همانطور که کوچکتر می شود، مسئولیت تامین انرژی جنین را نیز از دست می دهد.
هفته نهم شروعی برای تحرکات کوچک جنین است که در بیشتر موارد امکان احساس آن برای مادر وجود ندارد. پیک حالت تهوع و بی حالی در این هفته اتفاق می افتد و بعضی مادران از بعد از این هفته دیگر حالت تهوع ندارند و یا به سمت کم شدن پیش می رود.
جنین در این هفته حدود ۲ سانتی متر طول دارد. کبد در حال ساخت سلول های خونی است و رگ های خونی در زیر پوست وجود دارد. استخوان های اسکلت جنین و گوش داخلی در حال شکل گیری بوده و انگشتان دست و پا شفاف هستند.
در هفته نهم بارداری ممکن است پوست شما به دلیل هورمون های بارداری چربی بیشتری تولید کند و یک درخشش دوست داشتنی به چهره تان بدهد ولی ممکن است این چربی باعث ایجاد جوش شود. در بعضی از مواقع هم ممکن است دچار خشکی پوست شوید که باید در روز ۶ تا ۸ لیوان آب بنوشید. در این هفته احساس تهوع، سردرد و دفع مکرر ادرار و سوزش را تجربه خواهید کرد. دفع مکرر ادرار میتواند نشانه عفونت باشد که این امر در بارداری بسیار شایع است. حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
ده هفته از بوجود آمدن فرزند شما می گذرد و دیگر وقت آن رسیده است که به جای نو جنین از کلمه جنین و فرزند استفاده کنید. چرا که تقریبا اندام اصلی رشد کرده اند و بدن نوزاد شکل گرفته است. اما این دلیل نمی شود که شما انتظار تحرک و فعالیت بالایی از فرزند داشته باشید زیرا هنوز کار نمی کنند. در این هفته جنین حدود ۳.۵ سانتی متر طول و حدود ۸ گرم وزن دارد.
در این مرحله از نظر ظاهری، مادر دچار تغییراتی در ناحیه پستان می شود که به طور واضح شاهد بزرگ شدن آنها خواهد بود.
از هفته دهم به بعد می توانید غربالگری را انجام دهید. یکی از آزمایش های غربالگری، آزمایش NIPT است که برای غربالگری سندرم داون و برخی ناهنجاریهای دیگر در نوزاد انجام میشود. این یک آزمایش خون ساده و بسیار دقیق است، اما بسیار گران است و برای همه مناسب نیست.
حتما لازم نیست که در هفته دهم بارداری غربالگری انجام دهید این بستگی به سن، سابقه و شرایط منحصر به فرد شما دارد که بهتر است در این باره با پزشک خود مشورت کنید.
حالا که اندام های اصلی شکل گرفته اند و ظاهر انسانی به طور مشخص در فرزند دیده می شود، رشد اندام حسی شروع می شود. حالا جنین به شرایطی رسیده است که نیازمند ورود به مرحله مراقبت های بالینی و همچنین انجام مواردی چون سونوگرافی و آزمایش خون وجود دارد. اکنون جنین حدود ۴.۵ سانتی متر و ۱۰ گرم وزن دارد تقریبا به اندازه یک انجیر.
معمولا در هفته های ۱۲ و ۱۳ اکثر بانوان اقدام به انجام اولین سونوگرافی خود می نمایند. سونوگرافی که با مشاهده عکسها و شنیدن صدای قلب نوزاد همراه است. این اتفاق لحظات شیرین و پر هیجانی را برای مادر و پدر بوجود می آورد.
از نظر ظاهری جنین توسط بند ناف تمام تغذیه مورد نیاز خود را دریافت می کند و اندام های ظاهری او به طور کامل پدیدار شده است. سرعت ضربان قلب نوزاد در این مرحله دو برابر ضربان قلب انسان کامل است و در حدود ۱۶۰ بار در دقیقه صورت می گیرد. در هفته دوازدهم شما با یک جنین ۶.۱ سانتیمتری با وزن ۱۸ گرمی مواجه هستید که توانایی خمیازه کشیدن و باز کردن دهان را دارد.
از این هفته و در اوایل شروع سه ماهه دوم، میزان هورمون های مختلف در بدن مادر به سطح نرمال می رسد و در واقع جسم مادر توانسته است به مقدار کاملی با شرایط بارداری سازگار شود. با ورود به سه ماهه دوم بارداری احتمال سقط جنین کاهش می یابد و شما می توانید با خیال راحت این خبر خوب را به خانواده و بستگان بدهید.
اکنون جنین حدود ۷.۵ سانتی متر طول و حدود ۳۰ گرم وزن دارد تقریبا اندازه یک هلو. جنین کامل شکل گرفته است می تواند دست ها و پاهای خود را تکان دهد و یا شست خود را بمکد و یا یک مشت درست کند. اندام های او از جمله کبد و لوزالمعده شروع به فعالیت می کند. موهای نرمی بر روی ابرو و سر او تشکیل شده است و تارهای صوتی در حال رشد هستند. در این هفته کودک تنفس و قورت دادن را تمرین می کند.
سه ماهه دوم بارداری
شروع هفته چهاردهم همراه با سه ماهه دوم بارداری است که این مرحله ۱۳ هفته ای نیز با رشد و بزرگتر شدن جنین در تمام اندام و قسمت های مختلف بدن همراه است.
با توجه به سازگاری بدن مادر با بارداری، شرایط تغذیه برای مادر بهتر می شود و امکان استفاده از برنامه غذایی متنوع تری که شامل موارد ممنوعه در سه ماه اول بوده است، می شود. از جمله این موارد می توان از آناناس، عسل و … نام برد.
از نشانه های دیگر این مرحله، کاهش حالت تهوع، افزایش انرژی بدن، کاهش تکرر ادرار و افزایش میل جنسی می باشد.
اتفاقات دیگری که در سه ماهه دوم با آن روبرو خواهید بود، احساس تحرک و تکان های جنین در هفته های ۱۹ به بعد می باشد. همچنین به دلیل رشد نوزاد مطمئنا با برجسته شدن شکم روبرو می شوید.
در این هفته وزن جنین حدود ۴۵ گرم و طول آن ۱۱ سانتی متر است. اندام های آن از جمله تخمدان ها و بیضه ها تشکیل شده اند. رفلکس های کودک و تارهای صوتی او شروع به کار می کند و نوزاد می تواند گریه کند.
رشد جنین قبل از اینکه به برجسته شدن شکم منجر شود، باعث پهن شدن کمر مادر می شود. میزان انرژی افزایش یافته در این هفته ها به مادر کمک می کند بتواند برنامه تغذیه ای خیلی خوبی داشته باشد و میزان پروتئین مورد نیاز بدن خود را به مقدار قابل توجهی از برنامه غذایی تامین کند. ورزش را فراموش نکنید، ۱۵۰ دقیقه در هفته یا ۳۰ دقیقه در بیشتر روزها ورزش کنید اما بیشتر از ۶۰ دقیقه در روز ورزش نکنید.
زمان گل انداختن صورت مادر و تاثیر هورمون های بارداری بر پوست و مو فرا رسیده است. لحظاتی که هم احساس درونی بسیار خوبی خواهید داشت و هم در ظاهر و وضعیت جسمی شرایط پایداری را طی می کنید.
از نظر رشد جنین نیز در این مرحله، گوش ها آنقدر رشد کرده اند که امکان شنیدن صدای مادر برای فرزند فراهم است. پس با کودک خود صحبت کنید. وزن او حدود ۸۰ گرم و طول آن حدود ۱۲ سانتی متر است.
از هفته ۱۵ بارداری به بعد نیاز به غربالگری ها و آزمایش های بیشتر و دقیق تری است. اگر در سه ماهه اول غربالگری ترکیبی را انجام نداده اید بهتر است که در این ماه غربالگری سرم مادر را انجام دهید بخصوص اگر بیشتر از ۳۵ سال سن دارید، سابقه اختلالات ژنتیکی دارید و یا در سونوگرافی و آزمایش های اولیه مشکلی وجود دارد. غربالگری سرم مادر نشان می دهد که آیا کودک شما در معرض خطر برخی از بیماری های جسمی یا ذهنی مانند سندرم داون قرار دارد یا خیر.
همچنین از این هفته به بعد نیز می توانید آزمایش آمنیوسنتز را انجام دهید، آمنیوسنتز یک آزمایش معمول در بارداری نیست. برای تشخیص هر گونه مشکل یا شرایط سلامت جدی که بر کودک شما تأثیر می گذارد استفاده می شود.
مرحله ای که بخاطر حس خوبی که دارید وضعیت ظاهری بدن خود را نادیده می گیرید و حتی از برجسته شدن روز به روز شکم خود به وجد می آیید. با این حال ممکن است لحظاتی نیز بخاطر شرایط ظاهری دچار نگرانی شوید که کاملا طبیعی است. میزان نیاز جنسی در این زمان افزایش یافته است که برای مشاوره درباره آمیزش از پزشک خود کمک بگیرید.
جنین در حال حاضر ۱۲.۵ سانتی متر طول و ۱۱۰ گرم وزن دارد. بند ناف اکنون به طور کامل تشکیل شده است و دارای ۲ شریان و ۱ ورید است. نوزاد می تواند عضلات و اندام های خود را خم کند و تکان دهد اما هنوز کنترلی بر روی آنها ندارد.
ممکن است از این هفته حرکات نوزاد را احساس کنید اما اگر چیزی احساس نکردید نگران نباشید تا هفته ۱۸ الی ۲۲ بارداری بعضی از بانوان متوجه حرکات نوزاد خود نمی شوند و این طبیعیست.
کم کم امکان شنیدن صدای قلب جنین با گوشی برای پزشک فراهم می شود و چرخش و تکان های جنین بیشتر می شود. از طرفی توصیه می شود که در سه ماهه دوم، فضای آرامش بخشی را برای خود بوجود بیاورید که شامل برنامه های تفریحی، سفر و استراحت می باشد.
جنین دارای وزنی حدود ۱۵۰ گرم و طول ۱۳ سانتی متر است. در این هفته اثر انگشت کودک تشکیل می شود و کلیه های او هر ۵۰ دقیقه یکبار فعالیت می کند (ادرار می کند) جوانه های چشایی او فعال است و می تواند مزه تلخی و شیرینی را اکنون احساس کند.
وقت آن رسیده است که با چالش دیگری از دوران بارداری روبرو شوید و آن ورم کردن بدن همراه با اضافه وزن است. این وزن هم مربوط به افزایش وزن جنین و کیسه آب آن می شود و هم مربوط به اضافه وزن ایجاد شده در اجزای بدن مادر می شود که شامل مواردی چون بزرگ شدن پستان ها و شکم است. در این هفته ممکن است احساس سرگیجه و سبکی سر کنید که نگران کننده نیست، همچنین بدن شما برای تغذیه جنین، خون بیشتری تولید می کند برای کمک به این فرآیند آب بیشتری بنوشید.
از نظر رشد جنین نیز، این مرحله با رشد اندام تناسلی همراه است و میزان تحرکات جنین بیشتر می شود. وزن کودک شما حدود ۲۰۰ گرم است و به ۱۴ سانتی متر رسیده است. او دارای ابرو، مو و ناخن می باشد. کودک می تواند خمیازه بکشد و سکسکه کند. سیستم عصبی او در حال توسعه است و لایه ای از میلین در حال رشد است تا سلول های عصبی آنها را بپوشاند.
در این زمان شما با یک انسان واقعی شکل گرفته در شکم روبرو هستید که اگر سونوگرافی انجام شود وضعیت کلی نوزاد قابل مشاهده است. اما همچنان نسبت اندازه سر به سایر بدن بسیار زیاد است. اکنون جنین دارای وزنی حدود ۲۶۰ گرم با طولی حدود ۱۵ سانتی متر است. در هفته نوزدهم بارداری چرخه خواب و بیداری کودک مشخص می شود حدود ۱۸ ساعت در روز می خوابد و حدود ۶ ساعت بیدار است و حرکت می کند.
در این هفته ممکن است به دلیل تغییر شکل جسمانی خود و بزرگ شدن پاها و شکم دچار افسرگی شوید با پزشک خود مشورت کنید.
یک تبریک به خودتان باید بگویید که نصف زمان بارداری را گذارنده اید و با روحیه ای شاد در حال ادامه دادن این مسیر شیرین همراه با چالش های متفاوت هستید. همچنین در این مرحله تقریبا با نوسانات روحی مربوط به دوران بارداری کنار آمده اید. بالای رحم شما که فوندوس نامیده می شود، تقریباً با ناف شما همسطح است. پزشک یا ماما زمانی که روی شکم شما فشار می آورد می تواند آن را احساس کند و به طور منظم اندازه رحم شما را بررسی می کند.
همانطور که رحم شما فضای بیشتری را اشغال می کند، فضای کمتری برای سایر اندام ها از جمله قلب و ریه ها وجود دارد. این ممکن است گهگاه باعث شود که احساس تنگی نفس کنید، به خصوص زمانی که به پشت دراز کشیده اید. همچنین، ممکن است متوجه شوید که کمر و باسن شما درد می کند. قرار دادن یک بالش بین پاهای خود زمانی که به پهلو دراز می کشید کمک خواهد کرد.
اکنون جنین دارای وزنی حدود ۳۲۰ گرم و ۱۶ سانتی متر است. اگر هنوز سونوگرافی سه ماهه دوم بارداری خود را انجام نداده اید اکنون زمان آن است که آنومالی جنین یا اسکن مورفولوژی را انجام دهید.
از این مرحله نیاز است که تعداد دفعات مراجعه به پزشک افزایش یابد و وضعیت جنین در بازه های زمانی کمتری مورد بررسی قرار بگیرد. از نظر رشد جنین در این مرحله توانایی هایی مانند احساس تغییرات دمایی و فشار در حال شکل گرفتن است.
وزن کودک شما در حال حاضر حدود ۳۹۰ گرم و اندازه آن از سر تا پایین ۱۸ سانتی متر است. او توسط مایع آمنیوتیک احاطه شده و فضای زیادی برای حرکت در داخل رحم دارد. ممکن است آنقدر به شما لگد بزند که حتی شریک زندگی شما آن را احساس کند. همچنین مغز او به سرعت در حال توسعه است.
به دلیل بزرگ شدن شکم و رحم، فشار زیادی به معده شما وارد شده که منجر به سوزش سر دل یا سوء هاضمه می شود. علاوه بر آن در این ماه ممکن است نفخ و گاز معده و همچنین تغییر در اشتها برایتان بوجود آید.
از مراقبت هایی که در این زمان باید به آن توجه کنید داشتن وعده های غذایی سبک اما با تعداد وعده بیشتر است. همچنین آب و مایعات سالم به میزان کافی و حتی بیشتر از حالت معمول بنوشید. ممکن است طیف وسیعی از ناراحتیهای بارداری از جمله نفخ و گاز معده، رگهای واریسی، کمردرد، خونریزی لثه و ترکهای پوستی را داشته باشید.
وزن جنین در حال حاضر حدود ۴۶۰ گرم و طول آن حدود ۱۹ سانتی متر است به این معنی است که در دستان شما قرار می گیرد. برخی از قسمت های بدن آنها اکنون به طور کامل شکل گرفته است، از جمله گوش داخلی و شبکیه چشم آنها، اگرچه عنبیه هنوز رنگی ندارد. آنها مژه دارند و ناخن ها تا انتهای انگشتانشان رشد کرده است.
اگر تحت تاثیر احساسات متضاد و چرخشی قرار دارید که گاهی کاملا مثبت و گاهی کاملا منفی است، نگران نباشید، این موارد به صورت فراگیر در اکثر زنان باردار اتفاق می افتد. برای اینکه حس بهتری داشته باشید می توانید با دیگر مادران باردار صحبت و مراوده داشته باشید تا به عینه مشاهده کنید چقدر وضعیتتان شبیه به هم می باشد.
جنین در این هفته ۲۳ سانتی متر طول و ۵۴۰ گرم وزن دارد. بدن او پوشیده از موهای ظریفی است که لانوگو نامیده می شوند، که در حال تیره شدن هستند و ممکن است در اسکن اولتراسوند قابل مشاهده باشند. موهای سر و ابروها در حال رنگ شدن است. ریهها شروع به تولید سورفکتانت کردهاند، که به آنها کمک میکند تا زمانی که کودک پس از تولد هوا تنفس میکند، باد کرده باقی بمانند. نوزاد در حال تمرین تنفس در رحم است، اما هنوز تمام اکسیژن خود را از جفت دریافت می کند. مغز و سیستم عصبی او به سرعت در حال توسعه است. جنین اکنون می تواند نور، صدا و درد را تشخیص دهد. بینایی او در حال بهبود است و صدای ضربان قلب شما را خواهد فهمید. پانکراس او انسولین تولید می کند
حالا بزرگ شدن جنین به مرحله ای رسیده است که نیاز است از محدوده رحم و لگن خارج شود و حجم بیشتری به شکم مادر وارد کند. اکنون بالای رحم شما درست بالای ناف شما قرار دارد. همانطور که حرکات کودک قوی تر می شود، ممکن است بتوانید با گذاشتن دست خود روی شکم، آنها را احساس کنید. در این هفته جنین حدود ۲۵ سانتی متر طول و حدود ۰.۶ کیلوگرم تا حدود ۰.۷ کیلوگرم وزن دارد.
بهتر است شرایط خواب و سلامتی خود را پایدار نگهدارید تا خودتان و نوزادتان کاملا تقویت شوید. از مشکلات این دوران می توان به مواردی مانند بواسیر و گرفتگی عضلات بدن از جمله ساق پا اشاره کرد که موقتی هستند و بعد از زایمان از بین می روند.
همچنین ممکن است در هفته ۲۴ بارداری تا هفته ۲۸ بارداری دچار دیابت شوید. این نوع دیابت فقط در دوران بارداری بروز می کند و پس از زایمان از بین می رود. پس برای کنترل و اطمینان از این مورد در این هفته باید آزمایش دیابت (آزمایش تست تحمل گلوکز (GTT)) دهید. این آزمایش خونی است که پس از ۸ تا ۱۲ ساعت ناشتا بودن انجام می دهید. سپس یک نوشیدنی گلوکز می خورید و ۱ تا ۲ ساعت بعد، آزمایش خون دیگری می دهید.
در این زمان فرزند برای تنظیم مایع موجود در ریه های خود به دفعات خمیازه می کشد و میزان رشد اندام در پایین تنه سرعت بیشتری گرفته است، هرچند همچنان سر جنین نسبت به بدن بزرگتر است. این هفته پلک های جنین برای اولین بار باز می شود. امواج مغزی او آنچه را که می بیند و می شنود تنظیم می کند و حواس او همگی در حال بهبود هستند.
مغز، ریهها و سیستم گوارشی تشکیل شدهاند اما هنوز رشدشان به پایان نرسیده است. ریه ها هنوز بالغ نشده اند، اما به سرعت در حال رشد هستند. اگر نوزاد شما اکنون به دنیا آمد، تقریباً ۸۰ درصد شانس زنده ماندن در مراقبتهای ویژه را دارد، اما هنوز برای مدتی طولانی برای تنفس به کمک نیاز دارد.
درست است که به دو سوم مسیر نزدیک شده اید، اما بدانید که رشد شکم شما به همینجا ختم نمی شود و همچنان ادامه دارد. حالا جنین قدرت بیشتری در حرکت به اطراف دارد و توانایی واکنش در مقابل صدای بلند مانند صحبت و موسیقی را دارد. کم کم مادر نیز باید با نگه داشتن شرایط جسمی خود در حالت خوب و فعال، اطلاعات مربوط به زایمان را از طریق مطالعه و کلاس های پیش از زایمان بدست آورد.
اندازه جنین در حال حاضر بیش از ۳۰ سانتی متر و وزن آن حدود ۰.۹ کیلوگرم است. احتمالاً انقباضات براکستون هیکس، گرفتگی عضلات پا و کمردرد را تجربه خواهید کرد. شما همچنین ممکن است دچار سوء هاضمه و سوزش سر دل شوید زیرا برآمدگی کودک شما در زیر قفسه سینه شما بالاتر می رود.
دیگر شرایط خواب برای مادر راحت نیست. جنین رشد کرده است و حرکات او در فضای تنگ رحم کاملا توسط مادر احساس می شود و گاهی همراه با ضربات لحظه ای و ناگهانی به بدن مادر است. ماهیچه های جنین رشد کرده و بدن او متناسب است، اما هنوز بسیار لاغر است. پوست دیگر شفاف نیست. قرمز است، بسیار چروک است و با ورنیکس پوشانده شده است، یک پوشش مومی که از پوست محافظت می کند. او می تواند چشمان خود را باز کند و اکنون به شدت به شما لگد می زند. شما و دیگران می توانید با گذاشتن دست روی شکم خود ضربات را حس کنید. اکنون زمان آن رسیده است که واکسن سیاه سرفه را بزنید البته اگر تا به حال این واکسن را نزده اید. سیاه سرفه می تواند یک بیماری بسیار جدی برای نوزادان تازه متولد شده باشد. اگر واکسینه شده باشید، آنتیبادیهای خود را به نوزاد منتقل میکنید و از آنها در زمان های مختلف، محافظت میکنید.
تغییرات بدن در سه ماهه دوم
تغییرات فیزیکی و علائمی که در طول دومین سه ماهه بارداری ممکن است در بدن مادر رخ دهد و آن را تجربه کنید عبارتند از:
- رشد شکم و سینه: با افزایش اندازه رحم و تغییرات در سطح هورمون ها، شکم و سینه های شما بزرگ تر می شوند و نیاز به استفاده از لباس های مناسب و سوتین های نخی احساس می شود.
- انقباضات براکستون هیکس: این انقباضات خفیف و نامنظم در شکم ممکن است احساس شود که معمولاً پس از فعالیت بدنی یا رابطه جنسی افزایش می یابند. در صورت افزایش شدت یا منظم شدن آنها، به پزشک مراجعه شود.
- تغییرات پوستی: افزایش تولید ملانین می تواند لکه های قهوه ای روی پوست (ملاسما) یا خط سیاه در پایین شکم (خط سیاه) ایجاد کند. مصرف مایعات فراوان، استفاده از کرم ضد آفتاب و جلوگیری از تابش نور خورشید می تواند کمک کننده باشد.
- مشکلات بینی: تورم و خونریزی بینی به علت تغییرات در سطح هورمون ها ممکن است رخ دهد. استفاده از قطره سالین و مایعات فراوان، می تواند به کنترل احتقان کمک کند.
- مسائل دندانپزشکی: حساسیت لثه ها و خونریزی ناشی از بارداری معمولاً طبیعی هستند. مراقبت دقیق از دهان و دندان ها، از جمله شستشو با آب نمک، اهمیت دارد.
- سرگیجه: تغییرات در گردش خون ممکن است باعث سرگیجه شود. استراحت کافی، مصرف مایعات و حرکات آرام و کند می تواند کمک کننده باشد.
- گرفتگی عضلات پا: این مسئله بیشتر در شب شایع است و با کشیدن عضلات قبل از خواب، فعالیت بدنی منظم و مصرف مایعات بیشتر، می توانید از آن جلوگیری کنید.
- ترشحات واژن: ترشحات واژنی معمولی ممکن است تغییراتی داشته باشند، اما اگر به همراه علائم ناراحت کننده باشند، بهتر است که به پزشک متخصص مراجعه شود.
- عفونت های دستگاه ادراری: این عفونت ها در دوران بارداری شایع هستند و نیاز به درمان دارند.
این تغییرات و علائم برای بسیاری از زنان باردار طبیعی هستند، اما در صورت وجود هرگونه مشکل یا نگرانی، به پزشک متخصص خود مراجعه کنید.
علائم خطرناک در سه ماهه دوم و سوم بارداری
در سه ماهه دوم و سوم بارداری، مراقبت از میزان سلامتی مادر و جنین، امری بسیار حیاتی است. اگر در سه ماهه دوم هستید و با هر یک از علائم زیر روبرو شدید، باید به سرعت با پزشک خود تماس بگیرید یا حضوری به مطب وی مراجعه کنید. این نشانه ها و علائم عبارتند از:
- گرفتگی یا درد شکمی غیر معمولی یا شدید: هرگونه درد شکمی ناشی از بارداری که معمولی نیست، نیازمند ارزیابی پزشکی است. این می تواند نشان از مشکلاتی مانند اختلالات گوارشی یا کمبود خون باشد.
- تغییرات قابل توجه در میزان حرکت جنین (پس از هفته ۲۸ بارداری): اگر تغییرات قابل توجهی در حرکت جنین احساس می کنید، این ممکن است نشانه ای از مشکلات جدی باشد که نیازمند بررسی متخصص زنان و زایمان است.
- مشکل در تنفس یا تنگی نفس که به نظر می رسد با گذشت زمان بدتر می شود: تنگی نفس ناشی از فشار جنین بر ریه ها یا مشکلات دیگر مانند افزایش فشار خون می تواند مشکلی جدی به دنبال داشته باشد که نیازمند مراجعه به پزشک متخصص است.
- سفت شدن یا درد منظم در قسمت پایین شکم یا کمر که بیش از چهار بار در یک ساعت رخ می دهد: این علامت ممکن است نشانه زایمان زودرس باشد و نیازمند بررسی و مراقبت فوری است.
- هر گونه خونریزی در سه ماهه دوم بارداری: خونریزی ممکن است نشانه ای از مشکلاتی مثل پرهاکلامپسیا (افزایش فشار خون در حاملگی) یا آسیب به پلاکنتا (پوشش دیوار رحم) باشد و باید حتما توسط پزشک متخصص در این زمینه مورد بررسی قرار گیرد.
اما در سه ماهه دوم، مادران باردار باید به علائم و خطراتی همانند موارد زیر دقت کنند تا علاوه بر حفظ سلامت خود، سلامت جنین نیز تضمین شود که عبارتند از:
- درد شکم مداوم یا شدید می تواند نشانه ای از مشکلاتی مانند آمبولی رحمی (ریزش رحم)، التهاب زایمان یا مشکلات دیگر باشد.
- لرز و تب بیش از حد ممکن است نشانه ای از عفونت باشد که می تواند برای شما و جنین تان خطرناک باشد.
- خونریزی واژن می تواند نشانه ای از زایمان زودرس یا مشکلات دیگر مرتبط با حاملگی باشد.
- کاهش حرکت کودک ممکن است نشانه ای از مشکلات فیزیولوژیک یا آسیب به جنین باشد.
- افزایش ناگهانی در ترشحات واژن ممکن است نشانه ای از پارگی کیسه آب باشد.
اگر این علائم را تجربه می کنید، باید به سرعت به پزشک یا متخصص مراجعه نمایید تا با بررسی و تشخیص دقیق، روش و راه حل درمانی مناسب را دریافت کنید.
سه ماهه سوم بارداری
در نیمه مسیر گفتیم که باید به خود تبریک بگویید و حالا باید با انرژی بسیار بالا و حس شادی خوب که به کودک نیز منتقل می شود این یک سوم باقی مانده را بگذرانید. این مرحله بیشترین تاثیر بدن مادر ناشی از رشد نهایی جنین است که به اوج وزن خود در رحم می رسد. کشیدگی های پوست و برجستگی نهایی شکم در این سه ماهه اتفاق می افتد.
برای انجام زایمان طبیعی توصیه می شود ورزش های مناسب دوران بارداری و مربوط به زایمان را در این هفته های بارداری پیگیری کنید و بدن خود را آماده نگه دارید.
در مورد سزارین نیز بهتر است از هفته ۳۹ به بعد انجام شود.
معمولا پزشک شما با توجه به وزن گزارش شده جنین در سونوگرافی و وضعیت فیزیک بدنی مادر، تصمیم می گیرد که زایمان طبیعی انجام شود یا به صورت سزارین بچه بدنیا بیاید.
درست است که فرزند هنوز در بدن مادر قرار دارد، اما سیکل حیات او شامل استراحت، بلعیدن، خمیازه، خواب و بیداری و … در حال تکرار است و به صورت منظم تری نسبت به قبل در هفته های بارداری انجام می شود.
رویش مو در ابرو و سر نیز از این هفته با سرعت بیشتری انجام می شود. وزن او حدود ۱ کیلوگرم و قد اون حدود ۳۷ سانتی متر است. تناسب بدن و سر جنین به حالت عادی رسیده است و تقریبا شبیه یک نوزاد عادی به نظر می رسد.
می شود گفت حالا جنین به مرحله ای رسیده است که اگر بخاطر شرایطی زایمان پیش از موعد اتفاق بیافتد دیگر امکان زنده ماندن جنین وجود دارد. در واقع ریه ها تقریبا کامل شده اند و رشد مغز به مرحله خوبی رسیده است. هرچند برای تنفس در خارج از رحم نیاز به مراقبت های خاصی می باشد. روی سطح پوست موهای ظریفی نیز ایجاد می شود که پیش از زایمان و یا در همان اوایل زایمان از بین می روند. اکنون وزن جنین حدود ۱ کیلو و ۱۵۰ گرم است.
از آنجایی که کیسه آمنیوتیک همچنان با رشد رحم بزرگتر می شود، شرایط برای فعالیت جنین راحت تر است و موقعیت بهتری برای جنین فراهم می شود. این بزرگ شدن کیسه آمنیوتیک باعث می شود حالا که جنین بزرگتر شده است به میزان بیشتری درون مایع غوطه ور باشد و سطح ضربات او به بدن مادر فشار کمتری وارد کند. با این حال ضربات ناگهانی همچنان هست. از نظر رشد جنینی نیز، بینی کمی برآمده تر می شود اما همچنان به رشد نهایی خود نرسیده است. وزن جنین حدود ۱ کیلو و ۳۰۰ گرم است.
وضعیت جسمی و شرایط کلی در این هفته ها نزدیک به هم است و باید به این نکته توجه کنید که استرس زیادی برای نوع زایمان و زمان زایمان در خود ایجاد نکنید. چرا که شرایط زیادی بر روی این موارد اثرگذار می باشد. در این مرحله احساس خستگی و کمبود انرژی طبیعی است. اضطراب و افسردگی در دوران بارداری و پس از زایمان شایع است. وزن جنین در این هفته حدود ۱ کیلو و ۵۰۰ گرم است.
حالا وضعیت شکم و جنین به مراحلی رسیده است که به سختی می توانید بلند شوید و بنشینید. حرکات جنین درون شکم زیاد است و آزادانه جابجا می شود. بنابراین ممکن است هر لحظه به سمتی از شکم ضربه وارد کند. وزن او اکنون ۱ کیلو و ۸۰۰ گرم است و قدی حدود ۴۰ سانتی متر دارد.
در این هفته ها عملا سیستم گوارش فرزند در حال فعالیت است. چرا که جنین از مایع آمنیوتیک مصرف می کند و آن را وارد معده و روده خود می کند اما دفع مواد زاید صورت نمی گیرد و در روده بزرگ تا بعد از بدنیا آمدن می ماند. همچنین او آهن را در کبد خود ذخیره کرده و حدود ۶ ماه پس از تولد از آن استفاده می کند. وزن جنین اکنون حدود ۱ کیلو و ۹۰۰ گرم است.
جنین اکنون وزنی بالای ۲ کیلوگرم و قدی حدود ۳۰ سانتی متر دارد. فرزندی که در این زمان بدنیا بیاید آماده زندگی در شرایط بیرون از رحم خواهد بود اما در زمینه تنفس و شیر خوردن باید به او کمک شود. سیستم ایمنی او در حال رشد است و اسکلت بندی و استخوان آن سفت و محکم شده اند اما همچنان جمجمه او نرم است که بعد از تولد همچنان تا چند ماه نرم باقی می ماند.
ممکن است در این هفته های آخر به دلیل فشار قسمت فوقانی رحم به شکم، امکان خوردن وعده غذا به صورت کامل برای شما فراهم نباشد. پس مجدد باید وعده های خود را سبکتر و با دفعات بیشتر داشته باشید.
هرچند بسیار سخت و آرام، ولی تحرک خود را با راه رفتن هرچند به مقدار کوتاه پایدار نگه دارید. فعال بودن جسم شما برای ادامه مسیر بارداری کمک زیادی خواهد کرد. از طرفی انجام ورزش های سبک و اصولی به عنوان یک مسکن برای دردهای بارداری در هفته های آخر عمل می کند. از طرفی در این هفته ها به دلیل کاهش فضا، کاملا می فهمید که حرکات جنین کمتر شده است، اما همچنان احتمال ضربه های ناگهانی وجود دارد. همچنین ممکن است گاهی انقباضات شکمی داشته باشید ولی باید ۱۰ الی ۲۰ دقیقه بعد رفع شود.
جنین در این زمان کم کم اموری مانند مکیدن انگشت، تنظیم دید و … را انجام می دهد. حال وزن او به ۲ کیلو و ۳۰۰ گرم با قدی حدود ۳۳ سانتی متر رسیده است.
اگر هنوز نوزاد شما وضعیت بریج (سر بالا و پاها پایین) قرار دارد نگران نباشید معمولا اکثر نوزادان در ماه آخر به وضعیت سر به پایین تبدیل می شوند. اگر طی یک الی دو هفته بعد همچنان در این حالت بود باید توسط روش چرخش سفالیک خارجی (ECV) جنین را بچرخانند.
وقت آن رسیده است که با حفظ آرامش و همراه با خونسردی، در حالت آماده باش برای زایمان به سر ببرید و هماهنگی های مختلف را انجام داده باشید. چرا که هر لحظه ممکن است نوزاد پیش از موعد پیش بینی شده بدنیا بیاید. اکنون وزن جنین ۲ کیلو و ۵۰۰ گرم با قدی حدود ۳۴ سانتی متر می باشد.
درست زمانی که شما در شرایطی هستید که بیشترین تغییر سایز را داشته اید، کم کم شرایط برای زایمان طی می شود. ابتدا فرزندتان به سمت پایین رحم حرکت می کند تا درون لگن شرایط برای بدنیا آمدن ایجاد شود. این اتفاق باعث می شود که همراه با تغییر شکل شکم، از فشار ایجاد شده در ناحیه قفسه سینه نیز کاسته شود. اما دلیلی بر این نیست که همان لحظات فرزندتان بدنیا می آید.
در این زمان فرزند توانایی آن را دارد که سر خود را به سمت صداهای آشنا که آشناترین آن صدای مادر است برگرداند. وزن فزرندانتان در این هفته حدود ۳ کیلوگرم و طول آن حدود ۳۵ سانتیمتر است.
در این ماه ممکن است افسردگی قبل از زایمان به سراغتان بیاید که امری طبیعیست. با شریک زندگیتان، با یک دوست خوب، با خانواده و یا با پزشکتان بیشتر صحبت کنید تا این حالت از شما دور شود.
درست است که هر لحظه منتظر بدنیا آمدن فرزند هستید، اما عجله نکنید. رحم شما بهترین جا برای رشد نهایی فرزند است تا حتی جزیی ترین اجزا و سلول ها به تکامل نهایی برسند. شما از این هفته تا هفته ۴۲ بارداری می توانید زایمان کنید. ممکن است علائم اولیه زایمان را مشاهده کنید که شامل فشار در لگن، گرفتگی یا سفت شدن مانند دردهای پریود، کمردرد یا اسهال می شود. اگر انقباضات قوی و منظمی دارید که هر کدام حداقل ۱ دقیقه طول می کشد یعنی در حال زایمان هستید.
حتما از هفته های قبل با نشانه های زمان زایمان و دردهای اولیه آن آشنا شوید تا بتوانید تشخیص دهید که علائم موجود در بدنتان مربوط به لحظه اصلی زایمان است یا ناشی از نگرانی ها، خستگی ها و فشارهای ذهنی می باشد. هر گونه علائم و نشانه ای که احساس کردید مشکوک است را به پزشک گزارش دهید.
افزایش وزن کودک اکنون کاهش می یابد و حدود ۳ کیلو و ۳۰۰ گرم وزن با قدی حدود ۳۵ الی ۳۶ سانتی متر دارد اگرچه ممکن است نوزادان با قد و وزنی متفاوت متولد شوند. جفت نیز حدود ۱۷ الی ۱۸ سانتی متر رشد کرده است و دارای وزنی حدود ۱ کیلوگرم است که بعد از زایمان از رحم خارج می شود.
دهانه رحم آمادگی برای زایمان پیدا می کند نازک تر می شود به تدریج نرم می شود و حدود ۱۰ سانتی متر بازتر می شود. ممکن است ترشحاتی از واژن داشته باشید که طبیعیست.
دیگر دوره نه ماهه، سه ماهه و هفتگی به پایان رسیده است و تا زایمان شما چند روز یا چند ساعت باقی مانده است. دوران بارداری با همه ماجراهایش به پایان رسیده است و حالا باید با ذوق و هیجان منتظر در آغوش گرفتن کودک خود باشید.
نوزاد شما اکنون به طور کامل رشد کرده است، اندازه آن حدود ۵۰ سانتی متر و وزن آن حدود ۳.۵ کیلوگرم است. دور سر او حدود ۳۵ سانتی متر است. با این حال، یک نوزاد طبیعی و کامل هنوز هم می تواند از ۲.۹ کیلوگرم تا ۴.۲ کیلوگرم وزن داشته باشد، این محدوده بسیار زیاد است. بنابراین، اگر نوزاد بزرگ یا کوچکی دارید، جای نگرانی نیست.
همچنین ممکن است در زمان موعد مقرر نوزاد شما بدنیا نیاید ۱۰ الی ۱۲ روز پس از تاریخ تعیین شده طبیعیست اما دیرتر از آن را باید به پزشک خود اطلاع دهید.
علائم و تغییرات فیزیکی در سه ماهه سوم
بدون شک در سه ماهه سوم بارداری، بسیاری از زنان تغییرات بیشتری در بدن خود را تجربه می کنند. این تغییرات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- حرکات کودک: در این مرحله، حرکات جنین آشکارتر می شود و ممکن است شما احساسات هیجان انگیزی نسبت به حضور کودک خود داشته باشید. معمولاً جنین حرکت های قابل توجه تری از خود نشان می دهد.
- انقباضات براکستون هیکس: این انقباضات معمولاً به صورت خفیف و نامنظم در شکم احساس می شوند. آنها ممکن است بیشتر در بعد از ظهر یا عصر و پس از فعالیت بدنی شدید یا رابطه جنسی رخ دهند. در برخی موارد، این انقباضات می توانند به صورت منظم تر و یا شدیدتر دیده شوند که می تواند نشان دهنده آمادگی بدن برای زایمان باشد.
- کمردرد: شل شدن بافت همبند توسط هورمون های بارداری می تواند به کمردرد منجر شود. این مشکل معمولاً در سه ماهه سوم بارداری بیشتر از قبل احساس می شود و ممکن است باعث ناراحتی مادر شود.
- تنگی نفس: با پیشرفت بارداری و رشد کودک، فشار بیشتری بر ریه ها وجود دارد که ممکن است به تنگی نفس منجر شود. این مشکل معمولاً در سه ماهه سوم بارداری شروع می شود و تا پایان بارداری ادامه دارد.
- سوزش سردل: هورمون های بارداری می توانند بافت های بین معده و مری را شل کنند که سوزش سردل رخ می دهد. برای کاهش این علائم، بهتر است وعده های غذایی کوچک و مکرر را مصرف کرده و از مصرف غذاهای سنگین و چرب پرهیز کنید.
- رگهای عنکبوتی یا واریس: با تغییرات در گردش خون و فشار بیشتر بر رگ ها، ممکن است رگهای عنکبوتی یا واریس روی پوست ظاهر شوند. این تغییرات معمولاً پس از زایمان بهبود می یابند.
- تکرار ادرار: با بزرگتر شدن جنین و افزایش فشار بر مثانه، ممکن است احساس بیشتری برای ادرار کردن داشته باشید. این مشکل معمولاً در سه ماهه سوم بارداری بیشتر مشاهده می شود.
هرچند که بسیاری از این تغییرات طبیعی هستند، اما همواره بهتر است با پزشک خود در مورد هرگونه نگرانی یا علائم غیر طبیعی مشورت کنید.
برای اطلاع از آزمایش های مورد نیاز دوران بارداری کلیک کنید.
مراقبت های دوران بارداری
در دوران بارداری بخاطر حساسیت هایی که وجود دارد، شما نیاز دارید در موارد بسیار زیادی از جمله تغذیه، فعالیت بدنی، برنامه ریزی زمانی استراحت، خواب، مراجعه به پزشک، انجام آزمایشات گوناگون و … بسیار دقیق عمل کنید و نسبت به تمام این موارد از آگاهی خوبی برخوردار باشید. تعداد زیادی از مراقبت ها به صورت کامل در طول هفته های بارداری بیان شد، اما به صورت لیست در اینجا اشاره کوتاهی به آنها داریم :
- خونریزی در بارداری : به دلایل زیادی اتفاق می افتاد که در سه ماهه اول بیشتر است و بهتر است در این زمینه با پزشک مشورت داشته باشید.
- رنگ کردن مو در دوران بارداری : در حالت کلی خطر زیادی ندارد اما توصیه می شود که در سه ماه اول و یک ماه آخر انجام نشود.
- واکسیناسیون در دوران بارداری : در دوران بارداری واکسن هایی مانند سرخک، آبله مرغان، هپاتیت آ و سرخچه نباید تزریق شود و امکان تزریق واکسن هایی مانند دیفتری، هپاتیت بی و آنفولانزا وجود دارد.
- تغذیه صحیح در دوران بارداری : یک فرد باردار باید در برنامه غذایی خود از مواد غذایی دارای اسید فولیک مانند زرده تخم مرغ، اسفناج، کلم بروکلی و مواد غذایی دارای آهن مانند گوشت و حبوبات و همچنین شیر و لبنیات به عنوان منبع کلسیم استفاده نماید.
- ورزش در دوران بارداری : پرهیز از فعالیت ورزشی در این دوران کاملا اشتباه است و باید از برنامه های ورزشی اصولی و مناسب استفاده کنید.
- انجام آزمایشات : با توجه به شرایط بارداری در هفته های مختلف نیاز به انجام آزمایشاتی از جمله تیروئید، دیابت و … می باشد.
- سونوگرافی هفته هفتم : برای بررسی وضعیت قلب جنین حتما در این زمان سونوگرافی انجام شود.
- آزمایش غربالگری : این آزمایش در انتهای سه ماهه اول انجام می شود و شرایط کلی جنین مورد بررسی قرار می گیرد.
علائم زایمان در ماه آخر
اگر در ماه آخر بارداری قرار دارید و هر لحظه منتظر علایم زایمان هستید باید یکسری علائم و نشانه را مدنظر قرار دهید تا از زمان زایمان خود به خوبی مطلع شوید که عبارتند از:
- پاره شدن کیسه آب: این اتفاق ممکن است در هر زمانی اتفاق بیافتد، اما معمولاً در جریان دردهای زایمانی و در مرحله ی اول زایمان رخ می دهد. این مایع معمولاً شفاف است و بوی نامطبوعی ندارد. اگر مایع آب پاره شده رنگ های سبز، زرد یا قهوه ای داشته باشد، باید به پزشک اطلاع داده شود؛ زیرا این ممکن است نشانه ای از ضرورت برای زایمان فوری باشد.
- انقباضات منظم رحمی: این انقباضات در لحظات آخر بارداری و در روزهای زایمان اتفاق میافتند. انقباضات ابتدا حدود ۱۵ تا ۳۰ ثانیه طول می کشند و به تدریج تکرار شدیدتر و منظم تر می شوند. زمان بین انقباضات کمتر شده و طول هر انقباض بیشتر می شود. این انقباضات باعث آماده سازی دهانه رحم برای وضع حمل می شوند.
- نازک شدن ناحیه واژن: وقتی به موعد مقرر زایمان نزدیک می شویم، تغییراتی در بافت هم بند دهانه رحم اتفاق می افتد که موجب نرم شدن واژن می شود. انقباضات پیش از زایمان نیز می توانند دهانه رحم را نازک و گشاد کنند تا برای زایمان آماده شود. این تغییرات در ماه های آخر بارداری رخ می دهند. برای ارزیابی میزان نازک شدن ناحیه واژن و نزدیک شدن به زمان زایمان، پزشک متخصص زنان معمولاً معاینه لگن و واژن را انجام می دهد.
- نشانه خونی یا ترشحات قهوهای: خروج مقدار کمی خون قهوه ای یا ماده ای شبیه به سفیده ی تخم مرغ ممکن است نشانه ای از نزدیک شدن به زمان زایمان باشد. این ترشحات ممکن است به صورت پلاک موکوسی خونین خارج شوند که اغلب در حداکثر ۴۸ ساعت قبل از زایمان رخ می دهند.
- پایین آمدن جنین (لایتنینگ): پایین آمدن جنین یا لایتنینگ یکی از علائمی است که در اواخر دوران بارداری مشاهده می شود. در این مرحله، مادران می توانند احساس کنند که جنین درون لگن قرار گرفته و برای بیرون آمدن از رحم آماده می شود. این فرآیند باعث می شود نفس کشیدن برای مادر راحت تر شود، اما فشار بر روی مثانه افزایش می یابد و ممکن است نیاز به تکرار ادرار بیشتری داشته باشید.
- مشکلات گوارشی: در ماه های آخر بارداری، هر گونه اختلال گوارشی بی دلیل باید جدی گرفته شود. به عنوان مثال، اسهال یا استفراغ در این مرحله می تواند نشانه ای از شروع فرآیند زایمان باشد و نیاز به توجه ویژه دارد.
- انرژی زیاد یا اضطراب: یکی دیگر از علائمی که در هفته های آخر بارداری مشاهده می شود، افزایش انرژی یا اضطراب است. در این مرحله، ممکن است مادران انرژی بیشتری برای انجام کارهای روزمره پیدا کنند، اما به طور همزمان ممکن است با اضطراب یا بی قراری مواجه شوند.
