بررسی شده توسط: دکتر نسیم غفوریان
واریکوسل یک بیماری مردانه است که در آن رگ های کیسه بیضه بیش از حد بزرگ می‌شوند. گاهی اوقات این وضعیت هیچ علائم و نشانه قابل توجهی ندارد اما در بین آقایان بسیار شایع است. در اغلب موارد، این بیماری نیاز به درمان فوری ندارد مگر اینکه باعث درد، کوچک شدن بیضه یا ناباروری شود. اگر شما مشکوک به وجود واریکوسل در کیسه بیضه خود هستید، بهتر است به یک متخصص اورولوژی مراجعه کرده و مشکل را بررسی و در صورت نیاز درمان مناسب را شروع کنید.
واریکوسل یکی از بیماری های مردان است که شباهت زیادی به وریدهای واریسی دارد اما به جای پاها در اطراف بیضهها ایجاد می‌شود. این وضعیت به دلیل نقص در عملکرد دریچه های وریدی که مسئول پمپاژ خون هستند، رخ می‌دهد و منجر به بزرگ شدن وریدهای خاصی در کیسه بیضه می‌شود.
اگرچه واریس بیضه معمولاً مشکلات جدی ایجاد نمی‌کند، اما می‌تواند تأثیرات مهمی بر باروری مردان داشته باشد. این عارضه تقریباً ۱۵ درصد از مردان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این مقاله به بررسی علل، علائم و روش‌های درمان این بیماری می‌پردازد تا درک بهتری از این وضعیت پزشکی ارائه دهد.
| علائم | عوارض | راه های تشخیص | راه های درمان |
| درد بیضه | ناباروری | معاینه بدنی | واریکوسلکتومی میکروسرجری |
| ناباروری | انقباض بیضه | مانور والسالوا | جراحی لاپاراسکوپی |
| تغییر اندازه بیضه ها | عدم تعادل هورمونی | سونوگرافی | استفاده از کمپرس یخ |
| رگ های بزرگ یا پیچ خورده | اضطراب و استرس | — | استفاده از بیضه بند |
| توده کوچک بالای بیضه | افسردگی | — | مصرف مسکن |
واریکوسل در مردان چیست؟
کیسه بیضه، یک کیسه پوستی است که بیضهها را در بر گرفته و همچنین حاوی شریان‌ها و وریدهایی است که خون را به غدد تولید مثل می‌رسانند. وقتی یکی از وریدها در کیسه بیضه به طور غیرعادی بزرگ می‌شود، واریکوسل ایجاد می‌شود. واریکوسل شبیه به رگ های واریسی است که ممکن است در پاها دیده شود.
این وضعیت فقط در کیسه بیضه رخ می‌دهد و می‌تواند باعث کوچک شدن بیضهها یا کاهش تولید و کیفیت اسپرم شود. این بیماری در برخی موارد ممکن است منجر به ناباروری گردد.
واریس بیضه بسیار شایع است و در ۱۵ درصد از مردان بالغ و حدود ۳۵ درصد از مردانی که مشکل ناباروری دارند، دیده می‌شود. این مشکل بیشتر در مردان ۱۵ تا ۲۵ ساله دیده می‌شود و معمولاً در دوران بلوغ به وجود می‌آید.
علت واریکوسل در مردان
پزشکان دقیقاً نمی‌دانند چه چیزی باعث ایجاد این مشکل می‌شود. ممکن است مشکل جریان خون در طناب اسپرماتیک باشد. هر بیضه توسط یک طناب اسپرماتیک نگه داشته می‌شود. این طناب‌ها شامل سیاهرگ‌ها، شریان‌ها و اعصابی هستند که از بیضهها پشتیبانی می‌کنند. در سیاهرگ های سالم داخل کیسه بیضه، دریچه‌های یک طرفه، خون را از بیضهها به کیسه بیضه می‌برند و سپس به قلب باز می‌گردانند.
گاهی اوقات خون در سیاهرگ ها به خوبی حرکت نمی‌کند و شروع به جمع شدن در آن‌ها می‌کند که باعث بزرگ شدن سیاهرگ‌ها می‌شود. واریکوسل به این ترتیب به مرور زمان و به آرامی ایجاد می‌شود.
برای اطلاعات بیشتر: چه کسانی واریکوسل می گیرند
علائم واریکوسل در مردان
واریکوسل به ندرت باعث درد می‌شود، اما اگر درد ایجاد شود، احتمالاً:
- هنگام ایستادن یا فعالیت بدنی بیشتر می‌شود.
- شدت درد می‌تواند شدید یا خفیف باشد.
- هنگام دراز کشیدن به پشت کاهش می‌یابد.
- با گذشت روز بدتر می‌شود.
علاوه بر احساس درد علائم ظاهری نیز وجود دارد. در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر باید به پزشک مراجعه کنید:
- هر گونه تغییر در اندازه، شکل یا ظاهر بیضهها.
- یک توده کوچک در بالای بیضه آسیب دیده شما.
- رگ‌هایی که به طور غیرعادی بزرگ یا پیچ خورده به نظر می‌رسند.
- ناتوانی در باروری پس از حداقل یک سال تلاش (ناباروری).
- کوچک شدن بیضهها (بیضه آسیب‌دیده ممکن است به‌طور قابل توجهی کوچکتر از بیضه دیگر باشد)
برای اطلاعات بیشتر: درد بیضه نشانه چه بیماری هایی است؟
تشخیص واریکوسل در آقایان
پزشک شما ممکن است از روش‌های مختلفی برای تشخیص واریس بیضه استفاده کند، از جمله:
- معاینه بدنی: چون واریس بیضه همیشه در حالت دراز کشیده قابل مشاهده یا حس کردن نیست، پزشک احتمالاً بیضه‌های شما را هم در حالت ایستاده و هم در حالت دراز کشیده معاینه می‌کند.
- مانور والسالوا: این روش برای تشخیص واریکوسل‌های کوچکتر استفاده می‌شود. پزشک از شما می‌خواهد بایستید، نفس عمیق بکشید، آن را نگه دارید و سپس در حالی که پزشک کیسه بیضه شما را معاینه می‌کند، نفس خود را بیرون دهید.
- سونوگرافی اسکروتوم: در برخی موارد، نیاز به سونوگرافی کیسه بیضه است. این آزمایش به پزشک کمک می‌کند تا وریدهای اسپرمی را اندازه‌گیری کرده و تصویر دقیقی از وضعیت شما داشته باشد.
درجه بندی واریکوسل در مردان
پس از تشخیص، پزشک آن را بر اساس اندازه توده در بیضه شما به ۴ درجه تقسیم می‌کند. درجه ۰ کوچکترین و درجه ۳ بزرگترین است.
| درجه | توضیحات |
| گرید ۰ | واریکوسل کوچک است، فقط با سونوگرافی قابل مشاهده است. |
| گرید ۱ | با چشم دیده نمی‌شود، پزشک با لمس بیضه و انجام مانور والسالوا آن را احساس می‌کند. |
| گرید ۲ | واریس بیضه بزرگتر است، با لمس بیضه بدون نیاز به مانور والسالوا احساس می‌شود اما قابل مشاهده نیست. |
| گرید ۳ | به حدی بزرگ است که می‌تواند شکل و حجم کیسه بیضه را به طور قابل توجهی تغییر دهد. |
عوارض واریکوسل در مردان
واریکوسل می‌تواند سبب ایجاد عوارضی در مردان شود، از جمله این عوارض می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
۱. انقباض بیضه ها
واریکوسل می‌تواند باعث آتروفی یا کوچک شدن بیضهها شود. اگر لوله های تولید کننده اسپرم آسیب ببینند، بیضهها کوچکتر و نرم‌تر می‌شوند.
۲. عدم تعادل هورمونی
واریکوسل می‌تواند باعث عدم تعادل هورمونی شود. افزایش فشار در بیضهها می‌تواند باعث تغییر در سطوح هورمون‌ها شود، به طوری که ممکن است سطوح بالاتری از هورمون لوتئینیزه کننده (LH) و تستوسترون مشاهده شود.
۳. ناباروری
بین ۳۵ تا ۴۴ درصد از مردانی که مشکل ناباروری اولیه دارند (یعنی پس از ۱۲ ماه تلاش موفق به بارداری نشده‌اند)، به واریس بیضه مبتلا هستند. همچنین، واریکوسل در بین ۴۵ تا ۸۱ درصد از مردانی که ناباروری ثانویه دارند، مشاهده می‌شود. (یعنی یک زوج حداقل یک بار توانسته اند باردار شوند اما دیگر قادر به بارداری نیستند).
متن انگلیسی:
“Infertility is the most serious complication that can occur. It probably happens because the increased amount of blood in the region raises the temperature of the testicles.”
ترجمه فارسی:
«ناباروری جدی ترین عارضه ای است که ممکن است رخ دهد. احتمالاً به این دلیل اتفاق می افتد که افزایش مقدار خون در منطقه باعث افزایش دمای بیضه ها می شود.»
به نقل از وبسایت medicalnewstoday
عوارض واریکوسل در رابطه زناشویی
حضور واریکوسل و تأثیر آن بر باروری ممکن است باعث ایجاد اضطراب، افسردگی و افزایش احساس تردید در هر دو نفر شود. این عوامل روانشناختی می‌توانند بر روابط زناشویی و روند کلی زندگی تأثیر گذار باشند. اما مهم است به یاد داشته باشید که درمان‌های مختلفی برای واریکوسل وجود دارند که می‌توانند بهبود باروری را فراهم آورند بنابراین نیازی به گرانی نیست.
همچنین بخوانید: دلیل اختلال ارگاسم و ارضاء نشدن در مردان چیست؟
آیا واریکوسل در مردان عوارض دیگری دارد؟
واریکوسل بزرگتر ممکن است خطر سایر عوارض را افزایش دهد، از جمله:
- کاهش سطح تستوسترون: این بیماری می‌تواند منجر به کاهش سطح تستوسترون در بدن شود. تستوسترون هورمونی است که ویژگی‌های مردانه را ایجاد می‌کند و سبب رشد ماهیچه‌ها و استخوان‌ها و تقویت میل جنسی می‌شود. کاهش تستوسترون ممکن است منجر به کوچک شدن بیضهها، کاهش میل جنسی، کاهش توده عضلانی و حتی افسردگی شود.
- آزواسپرمی: واریس بیضه می‌تواند منجر به آزواسپرمی شود. یعنی شما هیچ اسپرمی در منی خود نخواهید داشت. اسپرم‌ها سلول‌های تولیدمثلی هستند که برای باروری تخمک مورد نیازند. آزواسپرمی می‌تواند یکی از عوامل ناباروری در مردان باشد.
درمان واریکوسل در مردان
واریکوسل همیشه نیاز به درمان ندارد. اما در شرایط زیر ممکن است درمان ضروری باشد:
- اگر باعث درد شود.
- اگر باعث کوچک شدن (آتروفی) بیضه شود.
- اگر باعث ناباروری شود.
واریکوسل می‌تواند در برخی افراد مشکلاتی در عملکرد بیضه ایجاد کند. هر چه زودتر درمان را شروع کنید، شانس بهتری برای بهبود تولید اسپرم خواهید داشت.
برای اطلاعات بیشتر: درمان خانگی واریکوسل
پوشیدن لباس‌های زیر تنگ گاهی اوقات می‌تواند به کاهش درد یا ناراحتی کمک کند. اما اگر علائم بدتر شوند، ممکن است نیاز به درمان‌های اضافی مانند واریکوسلکتومی (جراحی برای برداشتن وریدهای متورم) و آمبولیزاسیون واریکوسل (بستن مختصر وریدهای متورم) باشد.
به‌طور کلی، داروی خاصی برای درمان این مشکل وجود ندارد. اما اگر درد دارید ممکن است پزشک توصیه کند برای کاهش درد، ایبوپروفن یا استامینوفن مصرف کنید.
جراحی واریکوسل در مردان
اگر واریکوسل باعث ناباروری یا هیپوتروفی بیضه در شما شده است، ممکن است پزشک روش واریکوسلکتومی را به شما پیشنهاد کند. در جراحی واریکوسلکتومی، پزشک سیاهرگ‌های آسیب دیده شما را بریده و انتهای آن را می بندد. از این طریق، جریان خون به سایر وریدهای سالم در کیسه بیضه شما هدایت می‌شود.
با انجام جراحی واریکوسل درد بیضه و علائم مرتبط با این بیماری کاهش خواهد یافت. علاوه بر این‌ها، به کمک جراحی، تولید اسپرم و سطح تستوسترون در بدن بهبود یافته، که این مسئله می‌تواند به افزایش احتمال باروری کمک کند. این جراحی روشی نسبتا ایمن بوده و عوارض جانبی آن کم است.
خطرات جراحی واریکوسل در مردان
جراحی واریکوسل، مانند هر جراحی دیگری، خطراتی را می‌تواند داشته باشد. از جمله عوارض عمده آن عبارتند از:
- عود واریکوسل: این ممکن است به دلیل انسداد ناقص سیاهرگ‌هایی باشد که موجب ایجاد واریکوسل می‌شوند. این وضعیت ممکن است منجر به علائم مداوم نظیر درد و تورم شود و در برخی موارد می‌تواند بر روی باروری اثر بگذارد.
- تشکیل هیدروسل: این می‌تواند نتیجه‌ای از اختلال در جریان لنفاوی باشد، که باعث تجمع مایع در اطراف کیسه بیضه می‌شود. هیدروسل ممکن است باعث فشار در کیسه بیضه شود و در برخی موارد نیاز به درمان جراحی دارد.
- بستن شریان بیضه: این ممکن است به عنوان یک عارضه نادر در جراحی واریکوسل رخ دهد، که باعث بسته شدن تصادفی جریان خون به بیضه می‌شود. این وضعیت می‌تواند منجر به آتروفی بیضه، کاهش سطح تستوسترون، و کاهش کیفیت اسپرم شود.
روش های جراحی واریکوسل در آقایان
جراحی واریکوسلکتومی به دو روش انجام می‌شود:
| موارد | توضیحات |
| ۱. واریکوسلکتومی میکروسرجری |
|
| ۲. درمان واریکوسل با جراحی لاپاراسکوپی |
|
روش آمبولیزاسیون برای درمان واریکوسل در مردان
در این روش کمتر رایج، پزشکی به نام رادیولوژیست ابتدا یک برش کوچک در رگ کشاله ران یا گردن شما ایجاد می‌کند. سپس با استفاده از اشعه ایکس، یک لوله نازک را به سمت واریکوسل هدایت می‌کند. از طریق این لوله، یک بالون یا سیم پیچ وارد رگ می‌شود که جریان خون به واریکوسل را مسدود کرده و باعث کوچک شدن آن می‌شود. این عمل تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود تا شما در طول پروسه احساس درد نکنید.
این روش درمانی حدودا ۴۵ قیقه تا یک ساعت به طول می‌انجامد و زمان بهبودی آن نسبتا کوتاه است.
واریکوسل در مردان و ناباروری
واریس بیضه می‌تواند بر باروری برخی از افراد تأثیر بگذارد. حدود ۴۰ درصد از موارد ناباروری مردان ممکن است به دلیل واریکوسل باشد. با این حال، بسیاری از افراد مبتلا به واریکوسل همچنان می‌توانند بچه‌دار شوند و مشکلی در بارداری ندارند.
پزشکان دقیقاً نمی‌دانند که واریکوسل چگونه بر ناباروری تأثیر می‌گذارد. احتمالاً تجمع خون در وریدها باعث افزایش دمای داخل کیسه بیضه می‌شود. این دمای بالا ممکن است بر تولید و تعداد اسپرم تأثیر بگذارد و هر دو بیضه را تحت تأثیر قرار دهد.
برای اطلاعات بیشتر: لیست مراکز ناباروری در تهران
مراقبت های خانگی واریکوسل در مردان
برای بهبود درد واریس بیضه، می‌توانیداز روش‌های خانگی که در ادامه معرفی می‌کنیم استفاده کنید.
- کمپرس یخ و رفع واریکوسل: برای تسکین تورم و درد، دو یا سه بار در روز کیسه یخ را به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه روی کیسه بیضه یا ناحیه کشاله ران قرار دهید. از یخ به طور مستقیم استفاده نکنید؛ از یک حوله یا پارچه نازک بین یخ و پوست استفاده کنید.
- استفاده از بیضه‌بند: بیضه‌بند، لباس زیری است که از کیسه بیضه حمایت می‌کند و در حین فعالیت‌های بدنی از بیضهها محافظت می‌کند. این کار فشار روی کیسه بیضه را کاهش داده و از دردناک شدن واریکوسل جلوگیری می‌کند.
- داروهای مسکن برای درد ناشی از واریکوسل: در صورت شدت درد، با پزشک خود در مورد بهترین داروی مسکن مشورت کنید. همانطور که در بخش‌های قبل گفتیم، ایبوپروفن یا استامینوفن می‌توانند در کاهش درد موثر باشند.
مراجعه به پزشک برای مشکل واریکوسل در مردان
ویزیت سالانه برای نظارت بر رشد و سلامت بیضهها در آقایان بسیار اهمیت دارد. باید این قرارها را به طور منظم و دقیق رعایت کرده و از آن‌ها استفاده نمایید. شرایط زیادی هستند که می‌توانند به درد، تورم یا توده در کیسه بیضه منجر شوند. بنابراین اگر هر یک از این علائم را تجربه می‌کنید، به منظور تشخیص به موقع و دقیق، به پزشک متخصص اورولوژی (کلیه و مجاری ادرار) مراجعه کنید.
چه کسانی واریکوسل میگیرند؟
واریس بیضه می‌تواند مردان را در هر سنی مبتلا کند. همانطور که گفتیم، این بیماری بیشتر در بین مردان ۱۲ تا ۲۵ سال اتفاق می‌افتد. افراد غالباً در دوران نوجوانی از وجود واریکوسل آگاه می‌شوند چرا که تغییرات فیزیولوژیک در دوران بلوغ، باعث می‌شود که جریان خون به اندام تناسلی افزایش یابد.
چه چیزی برای واریکوسل ضرر دارد؟
ژیم غذایی ناسالم می‌تواند بر وضعیت سلامت کلی شما تأثیر بگذارد و به ویژه می‌تواند وضعیت واریکوسل را بدتر کند. چند نکته مهم درباره غذاهایی که برای واریس بیضه ضرر دارند:
- آرد تصفیه شده: آرد تصفیه شده حاوی کربوهیدرات زیاد و فاقد فیبر است. این می‌تواند به مشکلات گوارشی و فشار خون بالا منجر شود و علائم واریکوسل را بدتر کند.
- غذاهای ناسالم: مصرف غذاهای پرچربی، پرقند و پرنمک می‌تواند به افزایش وزن، مشکلات قلبی-عروقی و افزایش فشار خون منجر شود، که این عوارض می‌توانند وضعیت واریکوسل را تشدید کنند.
- غذاهای شور: مصرف غذاهایی که حاوی مقدار زیادی سدیم هستند (مانند اقلام کنسرو شده، چیپس سیب زمینی سرخ شده و غیره) می‌تواند فشار خون را افزایش دهد، که این امر مخصوصاً برای افرادی که از واریکوسل رنج می‌برند، مضر است.
برای اطلاعات بیشتر: رژیم غذایی و تغذیه برای کاهش فشار خون بالا
کلام پایانی
واریکوسل یا واریس بیضه یکی از بیماری‌های شایع در مردان است که می‌تواند افراد با سنین مختلف را درگیر کند. بسیاری از افراد با واریکوسل علائم خفیف را تجربه می‌کنند یا گاها بعضی افراد هیچ علامتی ندارند. اما، این مشکل می‌تواند به ناباروری منجر شود که این می‌تواند موضوعی جدی برای افراد باشد. جراحی یکی از روش‌های درمان این بیماری است و تنها زمانی ضروری است که واریکوسل باعث درد شما شده باشد و یا در تلاش برای بچه‌دار شدن باشید. با توجه به تأثیرات واریکوسل بر باروری، تصمیم گیری در مورد نحوه درمان باید با مشاوره و توصیه‌های متخصص اورولوژی صورت بگیرد.
