واکسیناسیون در بارداری

انجام واکسیناسیون در دوران بارداری برای مادر و هم برای نوزاد که هنوز متولد نشده مفید و ایمن است. از واکسن های که در دوران بارداری توصیه به استفاده از آنها می شود میتوان به واکسن آنفولانزا، کزاز و هپاتیت B اشاره کرد. استفاده از واکسن های MMR و آبله مرغان در زمان بارداری توصیه نمی شوند. پیش از تزریق هر نوع واکسن در زمان بارداری، نیاز به مشورت با پزشک می باشد.

علت واکسیناسیون در بارداری

در دوران بارداری، سیستم ایمنی بدن زن به طور طبیعی ضعیف‌تر می‌شود تا از رشد جنین محافظت کند. این امر زنان باردار را در برابر عفونت‌های خاص آسیب‌پذیرتر می‌کند؛ به همین دلیل ایمن‌سازی در این دوران بسیار مهم است. یکی از اقدامات مهمی که بانوان باردار می‌توانند برای حفظ سلامتی خود و فرزندشان انجام دهند، واکسیناسیون است.

برخلاف تصور برخی افراد، تزریق واکسن در دوران بارداری نه تنها ضرری ندارد، بلکه فواید بسیار زیادی برای مادر و نوزاد به همراه دارد. واکسن‌ها با تحریک سیستم ایمنی بدن، مادر را در برابر بیماری‌های عفونی خطرناک مانند آنفولانزا، کزاز، دیفتری و هپاتیت B ایمن می‌کنند. این آنتی‌بادی‌ها از طریق جفت به جنین منتقل شده و او را نیز تا حدی در برابر این بیماری‌ها محافظت می‌کنند. از جمله مزایای واکسیناسیون در دوران بارداری، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های عفونی در مادر: بیماری‌های عفونی مانند آنفولانزا می‌توانند در دوران بارداری عوارض جدی برای مادر و جنین به همراه داشته باشند. واکسیناسیون به طور قابل توجهی خطر ابتلا به این بیماری‌ها را در مادران باردار کاهش می‌دهد.
2. کاهش خطر سقط جنین و زایمان زودرس: برخی از بیماری‌های عفونی مانند سرخجه، می‌توانند خطر سقط جنین و زایمان زودرس را افزایش دهند. واکسیناسیون علیه این بیماری‌ها می‌تواند به کاهش این خطرات کمک کند.
3. ایمنی نوزاد پس از تولد: آنتی‌بادی‌ های منتقل شده از مادر از طریق جفت، تا چند ماه پس از تولد از نوزاد در برابر بیماری‌ های عفونی محافظت می‌کنند. این امر به ویژه برای نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا می‌آیند یا سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند، حائز اهمیت است.

طبقه بندی واکسن ها در دوران بارداری FDA

اطلاعات مربوط به خطر ناشی از مصرف دارو در دوران بارداری به صورت علامت مخصوصی که با حروف D،C،B،A و X نشان داده می شود. سازمان غذا و دارو جهانی (FDA) این گروه بندی را جهت شناسایی قدرت جذب سیستمیک دارو در ایجاد نقایص جنینی و تولد نوزاد عنوان کرده است. تفاوت کلیدی مابین این گروه ها بر پایه قابلیت اطمینان از اسناد و نسبت خطر مصرف دارو به سودمندی اثرات آن است. گروه X در بارداری بیانگر آن است که هر داده ای تراتوژن (آسیب زا) بودن دارو را به وضوح نشان می دهد و نسبت سودمندی اثرات دارو به خطر مصرف آن منفی می باشد. مصرف داروهای گروه X در دوران بارداری ممنوع است. خلاصه این تقسیم بندی ها به صورت است:

گروه C: پژوهش ها نشان می دهند تاثیرات جانبی دارو روی جنین (مرگ جنین یا سایر عوارض) است. تجویز دارو فقط در صورتی که تاثیر مفید مصرف برای مادر بیشتر از خطرات احتمالی آن بر جنین باشد مجاز است.

گروه D: مطالعات نشان داده است که آسیب به جنین انسان به دنبال مصرف دارو وجود دارد، اما تاثیرات مفید مصرف دارو برای زنان باردار عوارض احتمالی برای جنین را قابل قبول می کند.

گروه X: پژوهش ها ناهنجاری های مادرزادی را نشان داده است. پس این دارو جهت مصرف در خانم های باردار یا خانم هایی که قصد باردار شدن را دارند ممنوع است.

همچنین بخوانید: ریسک مصرف داروهای روماتیسم در بارداری

واکسن‌ های غیر مجاز دوران بارداری

با تمام مزایایی که واکسن‌ها دارند، اما با این حال برخی از آنها که حاوی ویروس یا باکتری زنده ضعیف شده هستند، به طور معمول در دوران بارداری توصیه نمی‌شوند؛ زیرا ممکن است خطر عفونت جنین را افزایش دهند. واکسن‌هایی که در دوران بارداری ممنوع هستند، شامل این موارد می‌شوند:

1. واکسن سرخک، سرخجه و اوریون (MMR): این واکسن حاوی ویروس‌های زنده ضعیف شده است که می‌تواند منجر به عفونت در جنین شود. تزریق MMR باید قبل از بارداری انجام شود.
2. واکسن ویروس واریسلا: واکسن جهت ایمنی زایی برعلیه واریسلا در کودکان بالای یک سال و بزرگسالان به کار می رود.
3. واکسن آبله مرغان: این واکسن نیز حاوی ویروس زنده ضعیف شده آبله مرغان است که می‌تواند برای جنین خطرناک باشد. تزریق واکسن آبله‌ مرغان نیز باید قبل از بارداری انجام شود.
4. واکسن تب زرد: این واکسن برای پیشگیری از تب زرد، یک بیماری عفونی جدی که می‌تواند کشنده باشد، استفاده می‌شود. با این حال، این واکسن نیز حاوی ویروس زنده ضعیف شده است و در دوران بارداری توصیه نمی‌شود.
5. واکسن واریسلا-زوستر: این واکسن برای پیشگیری از آبله مرغان و زونا استفاده می‌شود. واکسن واریسلا-زوستر نیز حاوی ویروس زنده ضعیف شده است و در دوران بارداری توصیه نمی‌شود.
6. واکسن هپاتیت A: این واکسن جزء واکسن‌هایی است که بی‌خطر بودن آن در دوران بارداری، هنوز به طور کامل اثبات نشده است؛ بنابراین توصیه می‌شود در این دوران از تزریق آن خودداری شود.
7. مننگوکوک (واکسن مننژیت برای سفر حج) و پنوموکوک: بی‌خطر بودن این واکسن نیز در دوران بارداری، هنوز به طور کامل اثبات نشده است؛ بنابراین توصیه نمی‌گردد که در دوران بارداری تزریق شود.
8. فلج‌ اطفال خوراکی و فلج اطفال تزریقی: تمام انواع این واکسن، چه از نوع ویروس زنده و چه از نوع ویروس کشته شده، در دوران بارداری ممنوع است.

هچنین بخوانید: آیا واکسن باعث اختلال اوتیسم می شود

واکسن‌ های مجاز دوران بارداری

واکسن‌های ضروری برای مادران باردار، عبارتند از:

1. واکسن آنفولانزا: تزریق واکسن آنفولانزا در هر مرحله از بارداری، به ویژه در سه ماهه دوم و سوم، به شدت توصیه می‌شود. آنفولانزا می‌تواند در زنان باردار عوارض خطرناکی به دنبال داشته باشد؛ لذا ایمن‌ سازی مادر، از ابتلای جنین و نوزاد نیز پیشگیری می‌کند.
2. واکسن کزاز، دیفتری و سیاه‌سرفه (Tdap): تزریق این واکسن در دوران بارداری، آنتی‌ بادی‌های لازم را برای محافظت از نوزاد در برابر این بیماری‌های خطرناک فراهم می‌کند. تزریق Tdap در صورت عدم دریافت دوز یاد آور در ۱۰ سال گذشته یا سابقه ابتلا به کزاز، ضروری است.
3. واکسن هپاتیت B: اگر مادر در معرض خطر ابتلا به هپاتیت B باشد، تزریق این واکسن در دوران بارداری توصیه می‌شود. هپاتیت B می‌تواند از طریق جفت به جنین منتقل شود و ایمن‌سازی مادر، از ابتلای نوزاد پیشگیری می‌کند.

واکسن‌ های مسافرتی در دوران بارداری

یکی از اقدامات مهم برای حفظ سلامت در دوران بارداری، تزریق واکسن‌ های مسافرتی مناسب است. برخی از واکسن‌ ها که برای زنان باردار در هنگام سفر توصیه می‌شود، عبارتند از:

1. واکسن آنفولانزا: تزریق این واکسن در هر مرحله از بارداری ایمن است و می‌ تواند به محافظت از مادر و نوزاد در برابر آنفولانزا، که می‌تواند در دوران بارداری عوارض جدی داشته باشد، کمک کند.
2. واکسن کزاز، دیفتری و سیاه زخم (Tdap): این واکسن به محافظت از مادر و نوزاد در برابر کزاز، دیفتری و سیاه زخم کمک می‌کند. تزریق این واکسن در دوران بارداری، آنتی‌بادی‌هایی را در بدن مادر ایجاد می‌کند که به نوزاد نیز منتقل می‌شود و او را در ماه‌ های اولیه زندگی در برابر این بیماری‌ ها محافظت می‌کند.
3. واکسن هپاتیت B: این واکسن می‌تواند به محافظت از مادر و نوزاد در برابر هپاتیت B کمک کند که یک بیماری کبدی جدی است.