بسیاری از ما با شرایطی مواجه شده ایم که گفته می شود فشارمان افتاده است یا کسی را مشاهده کرده ایم که فشارش افتاده است. اما افت فشار چیست؟ منظور از افتادن فشار، پایین آمدن فشار خون به مقدار کمتر از ۶۰/۹۰ میلی متر جیوه است (۹۰ روی ۶۰ خوانده می شود و به آن فشار ۹ هم می گویند.) همیشه این وضعیت باعث ایجاد علائم نمی شود اما در صورتی که علائمی (سرگیجه، احساس ناخوشی، تاری دید، احساس ضعف، گیجی، غش کردن) ایجاد شده است، ممکن است نیاز به درمان (خانگی، طب سنتی و یا مراجعه به پزشک) داشته باشد. در این مقاله به بررسی کامل این موضوع و کمک های اولیه هنگام افت فشار خون می پردازیم.
افت فشار خون وضعیتی چیست؟
در این وضعیت، هنگامی که از حالت نشسته یا دراز کشیده بلند می شوید، ناگهان دچار علائم پایین بودن فشار خون می شوید. این حلات فقط چند ثانیه تا چند دقیقه طول می کشد اما اگر طولانی تر است و آن را به کرات تجربه می کنید، باید برای بررسی علت آن به پزشک مراجعه کنید.
The optimal blood pressure level is less than 120/80. (You may also see it written as 120/80 mmHg)
میزان طبیعی و مناسب فشار خون کمتر از ۱۲۰/۸۰ می باشد. (احتمال دارد به این شکل ۱۲۰/۸۰ mmHg هم نوشته شود)
به نقل از سایت webMD
علت افت فشار خون وضعیتی
علت آن تاثیر جاذبه بر گردش خون است. در حالتی که می ایستید در اثر نیروی گرانش، خون در پاها جمع می شود و در نتیجه خون کمتری به قلب می رسد. این باعث می شود احتمال زمین خوردن داشته باشید.
معمولا سلول های اختصاص یافته مجاور سرخرگ های قلب و گردن افت فشار خون را حس می کنند و سیگنال هایی به مغز ارسال می کنند . این سیگنال به قلب پیام می دهد که سریع تر بتپد و خون بیشتری پمپاژ کند تا فشار خون را تنظیم نماید. این سلول ها همچنین رگ های خونی را تنگ و منقبض می کنند تا فشار خون افزایش یابد در نتیجه بدن به وضعیت نرمال برمی گردد.
افت فشار خون وضعیتی زمانی رخ می دهد که عاملی باعث شده فرآیند جبران فشار خون پایین، به هم بخورد.
علائم و نشانه های پایین بودن فشار خون
علائمی که می توانند هشدار دهنده و نشانه های افت فشار باشند به صورت زیر هستند:
- سرگیجه
- احساس ناخوشی
- تاری دید
- احساس ضعف
- گیجی
- غش کردن
اگر هنگامی که بلند می شوید می ایستید یا ناگهان تغییر حالت می دهید این علائم بروز می کنند، ممکن است دچار افت فشار وضعیتی (postural hypotension) باشید.
مطالعه بیشتر دستگاه های ضروری مراقبت از سالمندان در منزل
چه عوامل و شرایطی باعث افت فشار خون وضعیتی می شوند؟
- کم آبی یا دهیدراته شدن بدن: تب، استفراغ، عدم مصرف مایعات کافی، اسهال شدید و ورزش شدید همراه با تعریق زیاد از جمله عواملی هستند که باعث کم آبی بدن می شوند. خشکی بدن حجم خون را کم می کند. در موارد دهیدراته خفیف، علائم افت فشار وضعیتی از جمله ضعف و سرگیجه و خستگی ممکن است بروز نمایند.
- مشکلات قلبی: برخی وضعیت های قلبی که می توانند به پایین بودن فشار خون منجر شوند عبارتند از ضربان قلب خیلی کند (برادیکاردی)، مشکلات دریچه قلب، حمله قلبی و نارسایی قلبی. این وضعیت های پزشکی نمی گذارند به هنگامی که می ایستید بدن به سرعت خون بیشتری پمپاژ کند.
- مشکلات اندوکرین (سیستم غدد درون ریز): مشکلات تیروئید، کمبود آدرنال (بیماری آدیسون) و پایین بودن قند خون می توانند باعث افت فشار وضعیتی شوند. همچنین دیابت به دلیل صدمه زدن به عصب هایی که سیگنال برای کنترل فشار خون می فرستند، می تواند چنین وضعیتی ایجاد کند.
- اختلالات دستگاه عصبی: برخی اختلالات دستگاه عصبی مانند بیماری پارکینسون، ام اس، زوال لویی بادی، نارسایی دستگاه عصبی خود مختار و آمیلوئیدوز می توانند توانایی بدن در کنترل فشار خون را مختل کنند.
- غذا خوردن: برخی افراد پس از غذا خوردن دچار افت فشار وضعیتی می شوند. این اتفاق در افراد مسن تر شایع تر است.
A sudden decrease in blood pressure can happen after certain events. These include: standing up quickly، eating a meal، feeling suddenly afraid or experiencing a shocking event
افت ناگهانی فشار خون ممکن است بعد از اتفاقات خاصی رخ دهد، که عبارتند از: به سرعت ایستادن، خوردن میان وعده (وعده غذایی که موجب کاهش فشار خون شود)، ترسیدن ناگهانی یا رخ دادن یک اتفاق تکان دهنده
به نقل از سایت healthline
پایین بودن فشار خون چگونه تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص پایین بودن فشار خون یا هیپوتنشن، پزشک معاینه فیزیکی انجام می دهد و سوالاتی در مورد سابقه پزشکی شما می پرسد. در این معاینه ممکن است یک یا چند مورد از موارد زیر نیز انجام شود:
آزمایش های تشخیص علت فشار خون پایین
آزمایش خون: طی این آزمایش، قند خون اندازه گیری می شود. همچنین تعداد گلبول های قرمز و موارد دیگری نیز که به تشخیص کم خونی کمک می کنند ممکن است اندازه گیری شوند.
الکتروکاردیوگرام یا نوار قلب: در این روش ساده و بدون درد، فعالیت الکتریکی قلب اندازه گیری می شود. در نوار قلب، حسگرها (الکترودها) به سینه و گاهی اوقات بازو یا پا وصل می شوند. سیم هایی که به حسگرهایی که روی بدن شما قرار گرفته است متصل هستند، به دستگاه سیگنال ها را می فرستند تا فعالیت قلبی ثبت شود.
تست تخت شیبدار: در این روش واکنش بدن شما به تغییر حالت، ارزیابی می شود. شما روی یک تخت دراز می کشید که کج است و بخش بالایی بدن شما را بلند می کند. در واقع این دستگاه، حرکت از وضعیت افقی به حالت ایستاده را شبیه سازی میکند. بندهایی در تخت تعبیه شده اند که بدن را در جای خود نگه می دارند. ضربان قلب و فشار خون در حین آزمایش بر روی یک نمایشگر، نشان داده می شوند.
افت فشار خون را چگونه درمان کنیم؟
در صورتی که این وضعیت علائمی ندارد یا علائم افت فشار خون خفیف است نیازی به درمان ندارد و نهایتا از کمک های اولیه هنگام افت فشار خون استفاده کنید.
اگر فشار خون علائمی ایجاد کرده و نیاز به درمان دارد، روش درمان بسته به علت آن متفاوت است. مثلا اگر چیزی خورده اید که فشارتان را انداخته است ممکن است توصیه شود آن را دیگر نخورید یا اگر دارو است، از پزشک بخواهید دارویتان را عوض کند یا دوز آن را پایین بیاورد. توجه داشته باشید هرگز نباید خودتان دارویی را عوض کنید یا مصرف آن را متوقف کنید.
درمان های خانگی و کمک های اولیه هنگام افت فشار خون
- کمی نمک بخورید: کارشناسان معمولا توصیه می کنند مصرف نمک را محدود کنید چون فشار خون را بالا می برد اما گاهی اوقات برای کسی که دچار افت فشار خون شده است می توان موقتا نمک تجویز کرد. یادتان باشد مصرف سدیم بیش از حد می تواند به نارسایی قلبی منجر شود به خصوص در افراد مسن تر. بنابراین مصرف نمک را هرگز بدون مشورت با پزشک افزایش ندهید.
- آب بیشتری بنوشید: مایعات حجم خون را افزایش می دهند و به جلوگیری از بی آب شدن بدن کمک می کنند. همان طور که گفته شد کم آبی و کاهش حجم خون باعث افت فشار خون می شوند.
- جوراب فشاری بپوشید: این جوراب های کشی سفت، برای درمان درد یا ورم سیاهرگ های واریسی استفاده می شوند. پوشیدن آنها باعث می شود گردش خون از پا به قلب بهبود یابد.
- غذاهای کم کربوهیدرات و کم حجم بخورید: برای جلوگیری از افت فشار خون پس از غذا، به جای یک وعده حجیم، چند وعده کوچک تر در طول روز مصرف کنید و غذاهای پرکربوهیدرات مانند سیب زمینی، برنج، ماکارونی و نان را محدود کنید.
- در صورت تجویز، داروهای لازم را مصرف کنید: برخی داروها برای درمان فشار خون پایین وضعیتی مفید هستند. مثلا داروی فلودروکورتیزون (fludrocortisone ) حجم خون را افزایش می دهد و اغلب برای این وضعیت مورد استفاده قرار می گیرد. در موارد افت فشار وضعیتی مزمن، دارویی به نام میدودرین ( midodrine ) ممکن است تجویز شود که توانایی گشاد شدن رگ های خونی را کاهش می دهد در نتیجه فشار خون بالاتر می رود.
چه کار کنیم که دچار افت فشار نشویم؟
از حالت نشسته به آرامی بلند شوید و شتاب نکنید.
هنگامی که از رختخواب یا از حالت دراز کشیده برمی خیزید، به آرامی به حالت نشسته در بیایید و سپس به حالت ایستاده بروید.
وعده های غذایی کم حجم با دفعات بیشتر مصرف کنید و پس از غذا بلافاصله فعالیت نکنید.
مایعات بیشتری مصرف کنید.
به مدت طولانی ننشینید و نایستید.
به صورت ناگهانی تغییر حالت ندهید و دولا نشوید.
شب ها نوشیدنی های کافئین دار مانند چای و قهوه مصرف نکنید.
الکل زیاد مصرف نکنید.