بررسی شده توسط: دکتر نسیم غفوریان متخصص طب اورژانس
گواتر به معنای بزرگ شدن غیرعادی غده تیروئید است. مهم است بدانید که وجود گواتر لزوماً به معنای عملکرد نادرست غده تیروئید نیست. گواتر می تواند زمانی اتفاق بیفتد که تیروئید بیش ازحد هورمون تولید کند (پرکاری تیروئید)، کمتر از حد هورمون تولید کند (کم کاری تیروئید)، یا حتی به مقدار طبیعی هورمون تولید کند (تیروئید طبیعی).
به‌طور کلی، گواتر نشان می دهد که مشکلی وجود دارد که باعث شده تیروئید به طور غیرطبیعی بزرگ شود. این وضعیت می تواند در هر کسی رخ دهد، اما در زنان شایع تر است. اگر می خواهید با علائم گواتر آشنا شوید و بیشتر در این باره بدانید در ادامه مطلب همراه ما باشید.
گواتر چیست؟
گواتر وضعیتی است که باعث بزرگ شدن غده تیروئید شما می شود. تیروئید غده ای پروانه ای شکل است که در جلوی نای قرار دارد و مسئول تولید و ترشح هورمون هایی است که رشد و متابولیسم بدن را تنظیم می کنند. معمولاً تیروئید از خارج قابل مشاهده نیست. اما با گواتر، ممکن است متوجه یک توده یا تورم در گردن خود شوید.
گواتر کجاست؟ گواتر یک توده یا تورم در جلوی گردن و زیر سیب گلو است که در اثر تورم تیروئید ایجاد می شود.
به طور کلی، گواتر بدون درد است. با این حال، بسته به اندازه گواتر، ممکن است کمی ناراحتی یا مشکل در بلع را تجربه کنید. گزینه های درمانی گواتر می تواند متفاوت باشد و معمولاً به شدت بیماری و علت اصلی گواتر بستگی دارد. این وضعیت ممکن است یک مشکل موقتی باشد که بدون درمان بهتر می شود. همینطور می تواند نشانه ای از یک بیماری تیروئیدی احتمالاً جدی باشد که نیاز به مراقبت پزشکی دارد. در ادامه با علت و علائم گواتر آشنا خواهید شد.
درباره غده تیروئید و کارایی آن بیشتر بدانید
علت گواتر
دلایل دیگر گواتر شامل موارد زیر است:
| موارد | توضیح |
| بیماری گریوز | بیماری گریوز زمانی رخ می دهد که تیروئید شما بیش از حد طبیعی هورمون تیروئید تولید می کند که به آن پرکاری تیروئید میگویند. تولید بیش از حد هورمون ها باعث بزرگ تر شدن تیروئید می شود. |
| تیروئیدیت هاشیموتو | این بیماری باعث می شود تیروئید نتواند به اندازه کافی هورمون تولید کند و منجر به کم کاری تیروئید شود.در نتیجه، غده هیپوفیز هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) بیشتری تولید می کند که باعث بزرگ شدن تیروئید می شود. |
| التهاب | برخی افراد دچار تیروئیدیت می شوند که نوعی التهاب تیروئید است و می تواند باعث گواتر شود. این التهاب با تیروئیدیت هاشیموتو متفاوت است. مثالی از این وضعیت، تیروئیدیت ویروسی است. |
| ندول ها | کیست های جامد یا مایع ممکن است روی تیروئید ظاهر شوند و باعث تورم آن شوند. این ندول ها اغلب غیر سرطانی هستند و می توانند منجر به بزرگ شدن غده تیروید شوند. |
| سرطان تیروئید | سرطان تیروئید می تواند باعث تورم یک طرف غده شود، اگرچه سرطان تیروئید به اندازه ندول های خوش خیم شایع نیست. |
| بارداری | بارداری گاهی اوقات می تواند باعث بزرگتر شدن تیروئید شود که اغلب پس از زایمان خود به خود برطرف می شود. |
این عوامل می توانند به بزرگ شدن غده تیروئید منجر شوند و عملکرد آن را تحت تأثیر قرار دهند.
متن انگلیسی:
“Iodine deficiency is the main cause of goiters. Iodine is essential to helping your thyroid produce thyroid hormones. When you don’t have enough iodine, the thyroid works extra hard to make thyroid hormone, causing the gland to grow larger.”
ترجمه فارسی: «کمبود ید عامل اصلی گواتر است. ید برای کمک به تیروئید جهت تولید هورمون های تیروئید ضروری است. وقتی ید کافی ندارید، تیروئید به شدت برای تولید هورمون تیروئید کار می کند و باعث می شود غده بزرگتر شود. »
به نقل از وبسایت پزشکی healthline.com
علائم گواتر چیست؟
علائم گواتر ممکن است بسیار متنوع و بسته به اندازه و علت آن متفاوت باشند. بعضی از آنها قابل مشاهده نیستند و هیچ علامتی ایجاد نمی کنند. اما وقتی که علائم ظاهر می شوند، ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- یک توده جلوی گردن، درست زیر سیب گلو
- احساس سفتی در ناحیه گلو
- گرفتگی صدا (صدای خش دار)
- تورم ورید گردن
- سرگیجه هنگامی که دستتان را بالای سر خود می برید.
این علائم در واقع همان علائم کلی و عمومی گواتر به حساب می آیند.
علائم گواتر؛ نشانه های نادر و کمتر شایع در بین مبتلایان
دیگر علائم آن که کمتر شایع هستند عبارتند از:
- دشواری تنفس (تنگی نفس)
- سرفه کردن
- صدای خس خس در قفسه سینه (به دلیل فشار ناحیه نای)
- مشکلات در بلع ( به دلیل فشار روی مری)
| انواع علائم | توضیح |
| علائم پرکاری | بعضی از افراد مبتلا به گواتر ممکن است علائم پرکاری تیروئید داشته باشند که عبارتند از:
|
علائم کم کاری | علائم گواتر در برخی افراد ممکن است با کم کاری تیروئید همراه باشند که علائم آن شامل:
موارد بالا می توانند علائم گواتر باشند. برای اطمینان از وضعیت خود، مشاوره با پزشک توصیه می شود. |
انواع گواتر
می توان به چند روش مختلف طبقه بندی کرد، از جمله نحوه رشد آن و اینکه آیا سطح هورمون تیروئید شما نامنظم است یا خیر.
این نوع زمانی اتفاق می افتد که کل غده تیروئید شما متورم می شود و با لمس، متوجه نرم بودن آن می شوید. برخی از افراد مبتلا به گواتر ساده ممکن است علائم کم کاری غده تیروئید را داشته باشند.
علائم آن:
- بزرگ شدن غده تیروئید
- سرفه
- گرفتگی صدا
- مشکلات بلع، به خصوص با غذای جامد
- درد در ناحیه تیروئید
- مشکلات تنفسی (در گواترهای بسیار بزرگ)، به خصوص زمانی که صاف به پشت دراز بکشید یا زمانی که دستان خود را به سمت بالا دراز کنید.
این نوع زمانی اتفاق می افتد که توده ای پر از مایع یا جامد به نام ندول در تیروئید شما ایجاد می شود و باعث می شود که در گردن خود احساس برآمدگی کنید. این نوع، علائم مشخصی ندارد اما گاهی نیز علائمی دیده می شود.
علائم آن عبارتند از:
- دشواری در بلع یا تنفس، احساس پری، درد یا فشار در گلو یا گردن
- برخی از افراد ممکن است هنگامی که در آینه نگاه می کنند، توده ای در گردن خود را متوجه شوند، اما این مورد به ندرت رخ می دهد.
- برخی از افراد کاهش وزن سریع و ناخواسته، احساس عصبی بودن یا ضربان قلب نامنظم را تجربه می کنند.
این نوع زمانی اتفاق می افتد که توده ها (ندول ها) زیادی در تیروئید شما وجود داشته باشد. گره ها ممکن است قابل مشاهده باشند یا فقط از طریق معاینه یا اسکن کشف شوند.
اغلب گواترهای چند ندولر سمی نیستند و علائمی ایجاد نمی کنند.
این بیماران علائم پرکاری تیروئید را نشان می دهند که عبارتند از:
- عصبی بودن و تحریک پذیری
- افزایش ضربان قلب در حالت استراحت
- عدم تحمل گرما و افزایش تعریق
- لرزش
- کاهش وزن یا تغییر در اشتها
- حرکات مکرر روده
- فلج ناگهانی
- بزرگ شدن تیروئید (توده در گردن)
- قرمزی غلیظ در جلوی پاها که با بیماری گریوز رخ می دهد
- پوست نازک و ظریف و رشد نامنظم ناخن و مو
- کاهش جریان قاعدگی
- اختلال در باروری
- اختلالات روانی
- اختلالات خواب (از جمله بی خوابی)
انواع گواتر با توجه به سطح هورمون های تیروئیدی
دسته بندی گواتر بر اساس سطوح هورمون تیروئید عبارتنداز:
- گواتر سمی: این گواتر زمانی رخ می دهد که تیروئید شما بزرگ می شود و مقدار زیادی هورمون تیروئید تولید می کند.
- گواتر غیر سمی: اگر تیروئید شما بزرگ است اما سطوح هورمون های تیروئیدتان طبیعی است (یوتیروئید)، آن را گواتر غیرسمی می نامند. به عبارت دیگر، شما پرکاری تیروئید یا کم‌کاری تیروئید ندارید.
راه تشخیص
پزشک معمولاً زمانی آن را تشخیص می‌دهد که معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و احساس می‌کند که تیروئید شما بزرگ شده است. پزشک می‌تواند از چندین آزمایش برای تشخیص و ارزیابی گواتر استفاده کند، از جمله موارد زیر:
- معاینه فیزیکی: پزشک شما ممکن است با لمس کردن ناحیه گردن شما برای ندول‌ها و علائم حساسیت، بتواند تشخیص دهد که غده تیروئید شما بزرگ شده است یا خیر.
- آزمایش خون تیروئید: این آزمایش خون سطح هورمون تیروئید را اندازه‌گیری می‌کند که نشان می‌دهد تیروئید شما به درستی کار می‌کند یا خیر.
- آزمایش آنتی بادی: این آزمایش خون به دنبال آنتی بادی‌های خاصی است که در برخی از اشکال گواتر تولید می‌شوند.
- سونوگرافی تیروئید: تصویربرداری با امواج صوتی برای مشاهده اندازه تیروئید و بررسی وجود ندول‌ها.
- بیوپسی: اگر ندول‌های بزرگی در غده تیروئید شما وجود داشته باشد، ممکن است نیاز به بیوپسی تیروئید داشته باشید. ( برداشتن نمونه‌ای از بافت یا سلول برای بررسی در آزمایشگاه و رد سرطان)
- سی تی اسکن یا ام آر آی تیروئید: اگر گواتر بسیار بزرگ باشد یا به قفسه سینه شما گسترش یافته باشد، سی تی اسکن یا ام آر آی برای اندازه‌گیری اندازه گواتر استفاده می‌شود.
در حال حاضر، برخی داروهای ضد تیروئید وجود دارند در صورت استفاده با دوزهای مناسب، می‌توانند برای مادر و جنین بی خطر باشند. با این حال، استفاده از این داروها و تنظیم دقیق دوز آنها توسط پزشک حیاتی است و زنان باردار نباید به هیچ عنوان خودسرانه از داروهای این چنینی استفاده کنند.
علائم بیماری گواتر در زنان
همانطور که در بخش های قبل گفتیم این بیماری در زنان بیشتر دیده می شود. برخی علائم گواتر در بانوان ممکن است با علائم مردان متفاوت باشند.
به طور کلی، این بیماری در زنان می تواند باعث اختلالات در دوره های قاعدگی مثل نامنظم بودن پریود یا خونریزی بیشتر شود. ممکن است تغییراتی بر روی خلق و خو نیز ایجاد شده و علائمی مثل اضطراب نیز دیده شود.
گواتر در بارداری
زنان مبتلا به گواتر می توانند به طور طبیعی باردار شوند. با این حال، در صورتی که گواتر همراه با پرکاری یا کم‌کاری تیروئید باشد، خطراتی مانند خطر بالای سقط جنین یا مشکلات در زمان تولد ممکن است وجود داشته باشد. اگر شما باردار هستید و با گواتر به همراه پرکاری یا کم کاری تیروئید دست و پنجه نرم می کنید، حتماً باید تحت نظارت منظم یک متخصص باشید.
آیا میدانید خطرات و مشکلات تیروئید در دوران بارداری چیست؟
علائم گواتر سرطانی
علائم گواتر سرطانی ممکن است در برخی از موارد مشابه علائم غیرسرطانی باشند، اما در صورت وجود این علائم، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. علائم گواتر سرطانی عبارتند از:
- وجود یک توده (ندول) که از طریق پوست روی گردن قابل حس است
- احساس تنگ شدن یقه پیراهن ها
- تغییرات در صدا، از جمله خشن شدن یا گرفتگی صدا
- مشکل در بلعیدن
- غدد لنفاوی متورم در گردن
- درد در ناحیه گردن و گلو
علائم گواتر عصبی
فعالیت بیش از حد غده تیروئید باعث افزایش تولید هورمون تیروئید می شود که این می تواند منجر به گواتر عصبی (هایپرتیروئیدیسم) شود.
علائم این نوع عبارتند از:
- بیش فعالی
- نوسانات خلقی، مانند اضطراب، تحریک پذیری و عصبی بودن
- مشکل در خواب (بی خوابی)
- احساس خستگی مداوم
- ضعف عضلانی
- لرزش دست ها و بدن
- حساسیت به گرما و تعریق بیش از حد
- پریودهای بسیار کم یا خفیف، یا توقف کامل قاعدگی
- ضربان قلب نامنظم یا سریع غیرمعمول (تپش قلب)
کاهش وزن غیرقابل توضیح یا غیرمنتظره، با وجود افزایش اشتها از دیگر علائم آن به حساب می آید. البته در برخی موارد، افزایش اشتها می تواند منجر به افزایش وزن شود.
چه زمانی خطرناک است؟
گواتر بزرگ می‌تواند بر نای و مری فشار وارد کند و منجر به مشکلاتی مانند دشواری در تنفس و بلع شود. در صورت بروز چنین مشکلاتی می تواند خطرناک باشد.
متن انگلیسی:
“Goiters are relatively common. They are prevalent in about 5% of people in the United States. A goiter is typically not dangerous, unless the underlying cause of thyroid enlargement is a thyroid cancer. It is important to identify the cause of the goiter to rule out cancer.”
ترجمه فارسی: «گواتر نسبتاً شایع است. حدود ۵ درصد از افراد در ایالات متحده به گواتر مبتلا هستند. گواتر معمولاً خطرناک نیست، مگر اینکه علت بزرگ شدن تیروئید، سرطان تیروئید باشد. شناسایی علت گواتر برای رد احتمال سرطان بسیار مهم است.»
به نقل از وبسایت پزشکی hopkinsmedicine.org
گواتر همان تیروئید است؟
تیروئید یک غده است که در جلوی گردن قرار دارد و وظیفه تولید هورمون های تیروئید را بر عهده دارد که متابولیسم بدن را تنظیم می کنند. گواتر به بزرگ شدن غیرطبیعی این غده اشاره دارد.
در واقع، گواتر یک اختلال در غده تیروئید است که می تواند به دلایل مختلفی از جمله کمبود ید، التهاب، برخی از بیماری‌ها یا تومورها ایجاد شود.
به کدام پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت مشاهده علائم اولیه احتمالا بیماران به متخصص داخلی یا پزشک عمومی مراجعه کنند. پزشک در صورت مشاهده علائم شما را برای تشخیص بهتر و درمان به پزشک متخصص غدد ارجاع می‌دهد. متخصص غدد مشکل شما را ریشه‌یابی کرده و درمان مناسبی برای شما تجویز می‌کند.
کلام پایانی
گواتر به دلیل بزرگ شدن تیروئید ایجاد می شود و باعث ایجاد توده ای قابل توجه در گردن می شود. این وضعیت نشان دهنده مشکلی در عملکرد تیروئید است که نیاز به توجه دارد. اگرچه این بیماری به خودی خود به ندرت خطرناک است، اما علت آن باید ریشه یابی و درمان شود.
اگر هر یک از علائم آن را تجربه کردید باید به پزشک مراجعه کنید زیرا ممکن است پرکاری تیروئید یا کم کاری تیروئید داشته باشید که نیاز به درمان دارد. به آرامی رشد می کند، اما اگر بزرگ است و متوجه تنگی نفس یا تغییرات صدا شدید، بهتر است با پزشک تماس بگیرید. ممکن است به ورید گردن، نای، مری یا عصبی که به حنجره شما می رود فشار بیاورد. در مواقعی نیز ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد.
