بررسی شده توسط: دکتر نسیم غفوریان متخصص طب اورژانس
گودی کمر یا لوردوز، یک وضعیت پزشکی است که به افت تعادل قوس های طبیعی ستون فقرات، به ویژه در ناحیه کمر اشاره دارد. علت های اصلی گودی کمر عبارتند از: آرتروز، بارداری، چاقی، ضعیف شدن عضلات کمر، پوکی استخوان و آسیب دیدگی کمر اشاره کرد. در حالت طبیعی، ستون فقرات از جلو به عقب کمی قوس برمی دارد و این قوس ها نقش مهمی در جذب شوک ها و حفظ ثبات ستون فقرات دارند. در صورتی که قوس ها بیش از حد یا کمتر از حد طبیعی باشند، به وضعیت گودی کمر یا لوردوز اشاره می شود.
گودی کمر می تواند بر افراد در هر سنی تاثیر بگذارد و از جمله علل آن می توان به ناراحتی در فعالیت های روزمره مثل راه رفتن، پریدن و دویدن اشاره کرد. این وضعیت می تواند نه تنها به عنوان یک منبع ناراحتی و درد (علت بروز انواع کمردرد) برای فرد معطوف شود بلکه ممکن است توانایی راه رفتن را نیز تحت تأثیر قرار دهد. از این رو، تشخیص دقیق و درمان مناسب گودی کمر از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا درمان به موقع می تواند عوارض جدی نظیر مشکلات در حرکت و راه رفتن را پیشگیری کند.
آیا گودی کمر ارثی است؟
بله؛در برخی موارد، وجود لوردوز یا گودی کمر در کودکان ممکن است نشانگر ابتلا به برخی از بیماری های ژنتیکی باشد که از والدین به فرزندان منتقل می شوند. با این حال مهم ترین عوامل موثر در ایجاد قوس کمر، به عوامل زندگی و عادات روزمره فرد و نهایتا عوامل محیطی بر می گردد. به عبارت دیگر، وضعیت لوردوز به طور اصلی به دلیل عادات زندگی ناسالم یا شرایط محیطی ناصحیح است و نه فقط به دلیل انتقال ژنتیکی.
انواع گودی کمر (lordosis)
گودی کمر به پنج دسته اصلی تقسیم می شود:
- در دسته اول، عوامل مرتبط با وضعیت فرد می توانند به ایجاد گودی کمر یا لوردوز منجر شوند، که عادات ناسالم، افزایش وزن و ضعف عضلات پشت و شکم از این عوامل هستند.
- دسته دوم به لوردوز مادرزادی تروماتیک اختصاص دارد که ناشی از بیماری های مادرزادی یا آسیب های تروماتیک است و باعث آسیب به ستون فقرات می شود.
- در دسته سوم، لوردوز ناشی از جراحی لامینکتومی به عنوان یکی از عوارض احتمالی جراحی های لامینکتومی برای درمان بیماری های مربوط به دیسک کمر و ستون فقرات پدید می آید.
- در دسته چهارم لوردوز عصبی و عضلانی قرار دارد و در این حالت، مشکلات عصبی یا ضعف عضلات نقش اساسی در ایجاد گودی کمر دارند.
- در دسته پنجم، لوردوز ثانویه به مشکلات مفصل لگن مرتبط است و نتیجه تاثیر مستقیم این مشکلات بر ستون فقرات است.
علائم گودی کمر
گودی کمر همراه با علائم مختلفی ظاهر می شود که می توان آنها را به شکل زیر خلاصه کرد. یکی از شایع ترین علائم گودی کمر، درد عضلانی است که ناشی از قوس غیرطبیعی ستون فقرات است. این قوس غیرطبیعی باعث کشیده شدن ماهیچه ها به جهات مختلف می شود و در نتیجه اسپاسم و گرفتگی عضلات ایجاد می شود. محدودیت حرکت نیز یکی از علائم جدی این حالت است. انحراف شکم به جلو و عقب رفتن باسن از دیگر نشانه های گودی کمر است. در افراد مبتلا به این مشکل، پس از دراز کشیدن، فاصله زیادی بین کمر و سطح تشک مشاهده می شود که ممکن است نشانه لوردوز باشد.
در مواردی که گودی کمر باعث درگیری عصب می شود، علائم خاصی نیز ظاهر می شود که نیاز به توجه و مراجعه به پزشک دارد. این علائم شامل ضعف و خستگی، بی حسی، دردهای شوک مانند الکتریکی، مور مور، بی اختیاری ادراری و مشکلات در کنترل مثانه و مشکلات در حفظ کنترل عضلات می شوند. در صورت تجربه هر کدام از این علائم توصیه می شود به زودی به پزشک مراجعه و مشاوره کنید.
بیشتر بدانید: دیسک کمر چیست
راه های تشخیص گودی کمر
چندین راه ساده برای تشخیص آن در خانه وجود دارد:
۱. تست روی دیوار:
- کنار دیوار بایستید، پاشنه پاهای خود را به دیوار بچسبانید.
- دست خود را در پشت بین قوس کمر و دیوار قرار بدهید.
- اگر به راحتی دست خود را از پشت کمر خود عبور میدهید، ممکن است دچار گودی کمر باشید.
۲. دراز کشیدن:
- روی زمین صاف به پشت دراز بکشید.
- زانوها را خم کنید و کف پاهای خود را روی زمین قرار دهید.
- دست خود را زیر قوس کمر قرار دهید.
- اگر بین دست شما و زمین فضای زیادی وجود دارد، ممکن است دچار گودی کمر باشید.
۳. مشاهده:
در حالت ایستاده، از نیم رخ یعنی پهلو به خود نگاه کنید. اگر قوس کمرتان به طور قابل توجهی بیشتر از حد معمول به نظر می رسد،احتمال دارد گودی کمر داشته باشید.
۴. علائم دیگر:
گودی کمر می تواند باعث علائمی مانند سفتی عضلات،خستگی و مشکل در راه رفتن، درد کمر یا ایستادن طولانی مدت شود.
اگر هرکدام از این علائم را داشتید، برای تشخیص دقیق و برنامه درمانی به پزشک مراجعه کنید.
۵. تشخیص پزشکی:
پزشک برای تشخیص از سابقه پزشکی شما، معاینه فیزیکی و ممکن است آزمایش های تصویربرداری مانند MRI یا اشعه ایکس استفاده کند.
درمان گودی کمر به علت آن بستگی دارد. در برخی موارد، ممکن است تنها به تغییراتی در سبک زندگی مانند ورزش، کاهش وزن و بهبود وضعیت بدنی نیاز داشته باشید. در موارد دیگر، ممکن است به درمان هایی مانند فیزیوتراپی، دارو یا جراحی نیاز داشته باشید.
علت گودی کمر
| موارد | توضیح |
| عضلات سفت ران | عضلات سفت، کمر را به سمت پایین ممکن است بکشد و باعث گودی کمر شود. |
| چاقی | اضافه وزم باعث وارد شدن فشار بیشتر روی کمر می شود. |
| آرتروز | باعث درد و التهاب در مفاصل می شود، که منجر به گودی کمر شود. |
| بد نشستن و ایستادن | نشستن و ایستادن طولانی مدت با قوز کمر می تواند به مرور زمان منجر به گودی شود. |
| بارداری | باعث کشش رباط های کمر می شود. |
گودی کمر یا لوردوز، عبارت است از انحراف غیرطبیعی و انحراف به عقب ستون فقرات در منطقه کمری. این وضعیت ممکن است توسط برخی شرایط و بیماری ها ناشی شود یا توسط آنها تشدید شود. برخی از علل مرتبط با گودی کمر شامل التهاب دیسک بین مهره ای، وجود قوز کمر (قوز کمر) یا کیفوز، چاقی، پوکی استخوان (علائم پوکی استخوان)، اسپوندیلولیستزیس (مهره رانش)، آکندروپلازی (نوعی اختلال ژنتیکی)، استئوسارکوم (سرطانی که از استخوان شروع می شود) و مشکلات لگن و آسیب های وارد شده به ستون فقرات می شوند.
همچنین، مشکلات لگن و آسیب های وارد شده به ستون فقرات نیز از علل احتمالی گودی کمر هستند، که در کودکان و سنین پایین تر به خصوص، اهمیت بالاتری دارند. اگر افراد علائمی مانند درد، محدودیت حرکت یا تغییرات در ساختار کمر خود را تجربه کنند، توصیه می شود به پزشک مراجعه کرده و ارزیابی و درمان مناسب را شروع کنند.
عوارض گودی کمر
- مشکلات تنفسی: در موارد شدید، فشار بر ریه ها وارد می شود و ایجاد مشکل در تنفس.
- مشکلات تعادل
- درد: درد در ناحیه باسن، پاها و کمر شایع ترین عارضه است. این درد می تواند خفیف یا شدید، حاد یا مزمن باشد.
- مشکلات روانی:اضطراب و افسردگی و کاهش عزت نفس، .
- مشکلات گوارشی: فشار بر اندام های گوارشی، سوء هاضمه، رفلاکس اسید و یبوست.
همچنین در موارد نادر، گودی کمر می تواند باعث بروز عوارض جدی تری کند،مانند:
- فتق دیسک: فشار بیشتر بر دیسک های بین مهره ها و ایجاد فتق دیسک.
- آرتروز: فشار بیشتر بر مفاصل کمر و ایجاد آرتروز.
- آسیب عصبی: فشار بر اعصاب عبوری از کمر، درد، بی حسی و ضعف در پاها.
درباره فتق دیسک کمر بیشتر بخوانید
اگر دچار گودی کمر هستید، مهم است که برای تشخیص علت و دریافت درمان مناسب به پزشک مراجعه کنید.
گودی کمر ممکن است در برخی افراد بدون نشانه های فیزیکی ظاهر شود، و تا زمانی که تشخیص داده نشده باشد، ممکن است افراد متوجه نشوند که به این مشکل مبتلا هستند. این وضعیت می تواند به عوارض و مشکلات متعددی در ناحیه کمر و سایر بخش های بدن منجر شود. گودی کمر می تواند باعث درد شدید و ناگهانی در ناحیه کمر شود که تاثیر منفی بر کیفیت زندگی افراد بگذارد. همچنین، این وضعیت می تواند فشار بیشتری روی اعصاب در ناحیه کمر ایجاد کند و باعث درد و سوزش در این ناحیه شود.
افراد مبتلا به گودی کمر ممکن است با محدودیت در حرکت مواجه شوند و نتوانند برخی فعالیت های روزانه را به راحتی انجام دهند. فشار بیشتر در ناحیه کمر می تواند تنگی شکمی ایجاد کند و باعث مشکلاتی مانند کاهش اشتها، احساس سیری زودرس و مشکلات گوارشی شود. همچنین، این وضعیت می تواند مشکلاتی در ران و پاها ایجاد کند، از جمله تنگی عروق، خزش، کمردرد و درد در پاها. به علاوه، گودی کمر می تواند به عوارضی مانند فشار خون بالا، دیابت و بیماری های قلبی عروقی منجر شود. به همین دلیل، حفظ دور کمر سالم و اقدامات درمانی جهت بهبود وضعیت این ناحیه از اهمیت بالایی برخوردار است.
راه های درمان گودی کمر
درمان گودی کمر و لوردوز در مواردی که منجر به درد شدید و ناتوانی بیمار می شود، امری ضروری است. روش های درمانی برای این حالت بسیار متنوع بوده و بسته به شدت و علت قوس کمر، تنظیم می شوند. اغلب افراد نیازی به درمان خاص ندارند؛ اما در مواردی که درمان ضروری است، اقدامات زیر انجام می شود.
استفاده از داروها جهت کاهش درد و تورم، جلوگیری از درمان های فیزیوتراپی روزانه برای تقویت عضلات و افزایش دامنه حرکت، تلاش برای کاهش وزن به منظور بهبود وضعیت بدن، استفاده از بریس در کودکان و نوجوانان و در موارد شدیدتر و با نگرانی از درگیری عصبی، جراحی ممکن است. همچنین، مصرف مکمل های غذایی مانند ویتامین D (عوارض کمبود ویتامین D) نیز به عنوان یکی از راهکارهای درمانی مطرح می شود. حفظ سلامت ستون فقرات از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا این بخش از بدن یکی از عوامل اساسی در حرکات و انعطاف پذیری ما محسوب می شود.
همچنین بخوانید: درمان کمر درد با ورزش خانگی
درمان های دارویی
برای تسکین درد ناشی از گودی کمر، انتخاب راه های مختلف از جمله مصرف داروها می تواند موثر باشد. از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)، آنالژزیک ها (داروهای مسکن) و حتی تزریقاتی نظیر کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب و درد استفاده می شود. همچنین، مشاوره با متخصص فیزیوتراپی نیز می تواند در بهبود وضعیت گودی کمر تاثیرگذار باشد.
توجه: به یاد داشته باشیم که تسکین درد به وسیله داروها تنها یک جنبه از درمان گودی کمر است و به تنهایی نمی تواند درمان کامل فراهم کند. برای بهبود وضعیت ترکیب درمان های دارویی با تغییرات در رژیم غذایی مناسب و اجرای تمرینات ورزشی و عضلانی ضروری است. به این ترتیب، استفاده متوازن از این اقدامات می تواند به بهترین نتایج در مدیریت گودی کمر منجر شود.
رژیم غذایی برای درمان
گودی کمر، یک مشکل شایع است که می تواند منجر به عوارض جدی نظیر دیابت، افزایش فشارخون و بیماری های قلبی گردد. عوامل متعددی مانند رژیم غذایی نامناسب، کمبود فعالیت ورزشی، ژنتیک و استرس در بروز گودی کمر دخیل هستند.
برای کاهش خطر گودی کمر، توصیه می شود که به رژیم غذایی سالمی پایبند باشید و ورزش منظم داشته باشید. رژیم غذایی با ترکیب مناسبی از مواد مغذی، می تواند به حفظ دور کمر سالم کمک نماید. مصرف مواد غذایی حاوی فیبر کافی و فاقد چربی های اشباع شده و شکر، می تواند از افزایش وزن و به تبع آن، افزایش دور کمر جلوگیری کند.
همچنین، تنوع در مصرف مواد غذایی غنی از فیبر، از جمله میوه ها، سبزیجات، دانه های کامل و ماهی، می تواند به بهبود عملکرد روده و کاهش التهاب بدن کمک کند، که دو عامل اساسی در پیشگیری از گودی کمر هستند. همچنین، مصرف مناسب ویتامین D، کلسیم و منیزیم از منابعی چون ماهی، پنیر، تخم مرغ، شیر، برگ سبزیجات و غلات قابل استخراج نیز به حفظ سلامت استخوان ها و جلوگیری از گودی کمر کمک می کند.
به منظور تحقق بهترین نتایج، لازم است که رژیم غذایی با ورزش و فعالیت های روزانه همراه شود. ورزش منظم، باعث تقویت عضلات داخلی و پشتی شکم می شود و در حفظ دور کمر سالم تاثیرگذار است. تمریناتی چون شنا، پیاده روی، یوگا، پیلاتس و وزنه برداری می توانند به بهبود وضعیت عضلات پشتی و حفظ سلامت کمر کمک نمایند. در کنار این اقدامات، جلوگیری از استرس و اضطراب نیز اهمیت دارد تا بهبودی کلی سلامت را تسهیل کند.
همچنین بخوانید: فتق دیسک کمر
دور کمر چیست و چگونه اندازه گیری می شود؟
دور کمر به عنوان اندازه گیری بخش میانی بدن در ارتفاع ناف شناخته می شود که به تعیین میزان چربی اطراف شکم و ناحیه کمر کمک می کند. این اندازه گیری به عنوان یک شاخص مهم در ارزیابی سلامت کلی بدن تلقی می شود. برای انجام این اندازه گیری، می توان از دو روش استفاده کرد.
روش اول اندازه گیری دستی است که با استفاده از نوار اندازه گیری انجام می شود.
- نوار اندازه گیری بالاتر از ناف و در قسمت بالای استخوان هیپ قرار می گیرد
- سپس دور این بخش از بدن اندازه گیری می شود.
روش دوم استفاده از دستگاه های اندازه گیری خودکار می باشد. امروزه، دستگاه هایی همچون ترازو های هوشمند و دستگاه های خودکار دور کمر را به طور اتوماتیک اندازه گیری می کنند و این اطلاعات به صورت دقیقی ثبت می شوند.
برای اندازه گیری دقیق دور کمر، مراحل زیر را دنبال کنید:
- ابتدا، قسمت پایین دنده ها و بالای باسن خود را تعیین کنید.
- سپس یک نوار را در نقطه ای بین این دو (دقیقا بالای ناف) ببندید.
- سانتی متر را در همان نقطه قرار دهید، اطمینان حاصل کنید که محکم کشیده شده اما در پوست شما فرو نمی رود.
- حالا به طور طبیعی نفس بکشید و اندازه گیری خود را انجام دهید.
در صورت لزوم، این عمل را دوباره تکرار کنید تا دقت بیشتری حاصل شود. در هر اندازه گیری بهتر است در شرایط مشابهی باشید تا نتایج به دست آمده دقیق تر و قابل مقایسه باشند. همچنین حواستان به این نکته باشد که مقادیر استاندارد سلامتی برای دور کمر برای مردان و زنان متفاوت است، بنابراین این نکات را در نظر بگیرید تا اندازه گیری شما به صورت صحیح و اثربخش باشد.
جدول اندازه دور کمر در زنان و مردان
دور کمر به عنوان یک شاخص مهم برای اندازه گیری چربی اطراف شکم و ناحیه کمر در افراد استفاده می شود. بر اساس جدول استاندارد، اندازه دور کمر در مردان و زنان را به سه دسته کم خطر، خطر زیاد و بسیار پر خطر تقسیم می کند. در مردان دور کمر کمتر از ۹۴ سانتی متر به عنوان کم خطر، بین ۹۴ تا ۱۰۲ سانتی متر به عنوان خطر زیاد و بیش از ۱۰۲ سانتی متر به عنوان بسیار پر خطر در نظر گرفته می شود.
در زنان نیز دور کمر کمتر از ۸۰ سانتی متر به عنوان کم خطر بین ۸۰ تا ۸۸ سانتی متر به عنوان خطر زیاد و بیش از ۸۸ سانتی متر به عنوان بسیار پر خطر در نظر گرفته می شود. این اطلاعات به افراد کمک می کند تا میزان چربی در این ناحیه را درک کنند و در صورت لزوم، به منظور حفظ سلامتی و کاهش خطرات مرتبط با افزایش چربی شکم، تغییرات مثبتی در سبک زندگی و رژیم غذایی خود اعمال کنند.
بهترین روش خوابیدن برای گودی کمر چیست؟
روش های خوابیدن مناسب برای افرادی که با مشکل گودی کمر مواجه هستند، می تواند بهبود بخش باشد. یکی از بهترین روش ها، خوابیدن به روی پهلو با پشت دست یا استفاده از یک بالشت حمایتی است که زیر سر و گردن قرار می گیرد. این اقدام می تواند فشار روی ناحیه کمر را کاهش داده و به راحتی تطابق با تناسب طبیعی ستون فقرات را فراهم کند. همچنین، خوابیدن با قرار دادن یک بالشت زیر پاها نیز می تواند به کاهش فشار در ناحیه کمر کمک کرده و راحتی خواب را افزایش دهد.
خوابیدن به روی شکم برای کاهش گودی کمر توصیه نمی شود، اما اگر این روش برای شخصی راحت باشد، می تواند با قرار دادن یک بالشت زیر شکم، فشار روی ناحیه کمر را کاهش دهد. استفاده از بالشت های کمربندی نیز یک گزینه موثر است که به حفاظت از ناحیه کمر و کاهش درد کمک می کند. در همین راستا ، اجتناب از خوابیدن بر روی مبل یا صندلی و ترجیح استفاده از تخت در زمان خواب می تواند فشار بیشتری روی ناحیه کمر را از بین ببرد و به بهبود وضعیت گودی کمر کمک نماید.
