بررسی شده توسط: دکتر نسیم غفوریان
پس از پیشرفت پزشکی، درمان بیماری ها آسان تر شده است.در این مقاله به بررسی چند نمونه آزمایش برای بررسی وضعیت سلامت قلب می پردازیم. شاید در طول زندگی روزمره تان حداقل یک بار این اسم را شنیده باشید؛ در واقع آنژیوگرافی یکی از روش های بررسی و حل مشکلات قلبی است؛ در این روش میزان جریان خون در رگها به وسیله ی دستگاه های مخصوص بررسی می شود. خوب است که بدانید عروقی را که به قلب منتهی می شوند عروق کرونری مینامند. وظیفه ی این عروق این رگها در حقیقت جا به جایی خون های اکسیژن دار به مقصد قلب است تا قلب بتواند با پمپاژ کردن این خون سراسر بدن را از این خون تامین کند.
در این شرایط ممکن است چربی و یا پلاک های حاوی چربی درون این عروق رسوب کرده و فرد را دچار حملات قلبی و نارسایی خون کنند.
پزشک مربوطه پس از بررسی توسط آزمایش های مختلف و نتیجه گیری قطعی از اینکه این گرفتگی عروق فقط به وسیله ی عملی به نام آنژیوگرافی قلب قابل درمان است دستور به انجام آن خواهد داد.
آنژیوگرافی قلب چیست؟
در یک تعریف ساده میتوان گفت آنژیوگرافی قلب همان بررسی و آزمایش عروق های مسئول تغذیه ی قلب است که این عمل به وسیله ی یک سری دستگاه های عکسبرداری پیشرفته انجام می شود.
آنژیوگرافی (angiography) یا رگ‌نگاری، به پرتونگاری رگ‌های خونی، می‌گویند. برای این کار در ابتدا، رگها را از ماده حاجب پر کرده و سپس برای مشاهده دقیق آنها، از این روش استفاده می‌گردد. در واقع تشخیص پاتولوژی قسمت داخلی رگ‌های خونی که به لومن نیز معروف هستند، توسط عمل آنژیوگرافی انجام می‌شود.
به‌کارگیری این روش، اولین بار توسط یک پزشک پرتغالی به نام آنتونیو اگامونیش انجام شد. در واقع اولین بار از این روش برای مشاهده سیستم گوارشی و بیماری‌های مربوط به آن استفاده شد. امروزه جراحی‌های بسیار ظریف رگ‌های خونی، توسط این روش انجام میگیرد. حتی روش آنژیوگرافی را میتوان بهترین روش برای تشخیص بیماری ایسکمیک قلبی به شمار آورد.
انواع آنژیوگرافی
۱- آنژیوگرافی کرونری
این روش آنژیوگرافی قلب به وسیله ی اشعه های رنگی به درون رگ های خونی و تشخیص مشکلات احتمالی است. تصویر های ایجاد شده از نمای درونی قلب تنگی های شریانی را نشان میدهند که عامل ایجاد درد قفسه سینه یا حمله قلبی می شوند.
برای بررسی مشکلات از طریق آنژیو گرافی یک لوله ی خیلی کوچک از بازو یا پای بیمار وارد رگ ها کرده و مایه ای را به رگ ها تزریق میکنن که اشعه ایکس با استفاده از این مایع می تواند گرفتگی ها و انسداد های عروق را بررسی کند. بدین صورت به عکس های دریافت شده با استفاده از این مایع آنژیوگرافی گفته می شود.
۲- آنژیوگرافی تفریق دیجیتالی (DSA)
در این روش با استفاده از ارسال مشکلات عروقی به مغز تصویری با استفاده از اشعه ایکس از انسداد های دریافت می شود که در سهولت رفع مشکل نقش بسزایی دارد. با استفاده از یک کاتتر کوچک و وارد کردن از طریق پا و رساندن به رگ های قلبی و تزریق مایع به این رگ ها این عمل انجام می شود.
۳- آنژیوگرافی تشدید مغناطیسی (MRA)
در این روش شاهد یک تشخیص بدون تهاجم هستیم که با استفاده از MRI و تزریق رنگ کنتراست انجام می شود.
وظیفه ی رنگ کنتراست این است که با کدر کردن خون و عروق خونی تصویربرداری MRI را آسان تر می کند.
MRA یکی از روش های بررسی قلب و دیگر بافت های نرم در بدن است.
اطلاعات بیشتر : بیمارستان های معروف قلب
۴- آنژیوگرافی ریوی
برا اینکه بتوان مشکلاتی چون آنوریسم، استنوز (تنگی عروق خونی) یا انسداد آنها را بررسی کرد از این روش استفاده می شود. مانند روش های قبلی در این روش نیز با تزریق شدن رنگ کنتراست به شریان های اصلی عکسی از عروق بر روی اشعه ایکس منعکس می شود.
۵- آنژیوگرافی رادیونوکلئید
RNA یکی از روش های بررسی و تشخیص مشکلات احتمالی عروق درگیر است که با استفاده از ماده ای به اسم رادیونوکلئید با اشعه رادیو اکتیو انجام داده می شود. این روش برای زمان استراحت حفره های قلبی مناسب است.
۶- آنژیوگرافی کلیوی
این روش نیز یکی از روش های بررسی از طریق عروق خونی کلیه است. در روش آنژیوگرافی کلیوی (آرتریوگرافی) تصویر ایجاد شده با استفاده از اشعه ی ایکس و رنگ کنتراست که از طریق کاتتر نشان دهنده ی انسداد و اختلال خون‌رسانی به کلیه است.
۷- سی تی آنژیوگرافی
چه زمانی آنژیوگرافی قلب ضروری است؟
اگر شما از کسانی هستید که درگیر علائم زیر هستید به احتمال زیاد نیاز به آنژیوگرافی دارید:
- درد قفسه ی سینه یا (آنژین)
- درد در چانه، گردن یا بازو که علت آن ناشناخته باشد و به دلیل بیماری های دیگر نباشد.
- اختلالات مادرزادی قلبی که باعث درد و فشار در قسمت قلب شوند
- علائم غیر منتظره در تست ورزش
- صدمه وارد شدن به قفسه ی سینه
از آنجایی که آنژیوگرافی ممکن است دارای عوارض کوچکی باشد قبل از انجام آزمایش هایی چون اکو و نوار قلب و همچنین تست ورزش از افراد گرفته می شود.
روش انجام آنژیوگرافی
برای انجام آنژیوگرافی قلب لوله های بسیار ظریفی به نام کاتتر به نزدیکی رگ های قلبی برده می شود و با استفاده از ماده ای که از مشتقات ید دار هم هست تزریق شده و تصویربرداری صورت میگیرد و مشکلات قلبی تشخیص داده می شود. دلیل تزریق این رنگ این است که تصویر های برداشته شده از خون در رگ ها قابل مشاهده باشد پس از انجام کار این رنگ ها از طریق کلیه ها دفع می شوند.
در حال حاضر تنها روش استاندارد تشخیص بیماری های عروق کرونر قلب آنژیوگرافی است.
چه کسانی نیاز به انجام آنژیوگرافی دارند؟
- میتوان گفت به طور کلی کسانی که دچار درد شدید سینه شده اند در اولین فرصت و به صورت اورژانسی باید به بخش آنژیوگرافی منتقل شوند و در صورت نیاز با فنر رگ های مسدود شده ی قلب باز شود.
- همچنین کسانی که اخیرا دچار درد قلب شده اند و بررسی ها نشان داده است که رگ های قلب آنها دچار تنگی شده است باید برای آنژیوگرافی به بیمارستان مراجعه کنند.
- کسانی که در نتایج تست ورزش و اسکن قلبشان احتمال وجود مشکلات قلبی شدید و مهم نشان داده شده است باید برای قطعی شدن نتیجه و درمان آنژیوگرافی شوند.
- کسانی که نیاز به جراحی قلب دارند نیز باید قبل از عمل آنژیوگرافی شوند.
- برای آن دسته از بیمارانی که بررسی‌های اولیه برای آنها نشان دهنده ی بیماری شدیدی نیست معمولا آنژیوگرافی تجویز نمی شود.
بطور خلاصه این موارد اصلی نیاز به مراجعه به متخصص برای انجام آنژیوگرافی قلب است. مابقی موارد توسط متخصص مربوطه پس از معاینه تعیین می شود.
اطلاعات بیشتر : اقدامت فوری بعد از قلب درد شدید
چه کسانی نباید آنژیوگرافی انجام دهند؟
آنژیوگرافی با تمام مزایایی که دارد، اما برای برخی از افراد چندان مناسب نبوده و نباید این کار را انجام دهند. این افراد شامل موارد زیر می‌شوند:
- افراد دارای مشکلات قلبی خفیف
- افرادی بدون علائم مسدود شدن یا آسیب‌دیدگی رگها (در صورتی که این مشکلات با دارو درمان شوند، نیازی به آنژیوگرافی نیست)
- در صورتی که تشخیص علائم یا درمان بیماری از طریق تست استرس یا سایر آزمایش‌ها امکان‌پذیر باشد
- افراد مسن به دلیل بیشتر شدن عوارض ناشی از آنژیو
- زنان باردار به‌خصوص در اوایل دوره بارداری آنها
- افرادی با بیماری‌های کلیوی ناشناخته (در آنژیوگرافی یک سری رنگ‌های کنتراست به رگها تزریق می‌شوند که برای بیماران کلیوی خطرناک هستند)
- مصرف‌کنندگان بعضی داروها مانند داروهای ضد انعقاد خون، دیابت و رقیق‌کننده خون (مگر در صورت تجویز پزشک)
- افراد دارای بیماری کواگولوپاتی یا اختلال انعقاد خون
- افراد دارای نارسایی‌های قلبی که درمان نشده است
- افرادی با فشار خون بالا
- افرادی با سابقه سکته قلبی یا مغزی
- افراد دارای ضربان قلب نامنظم که درمان نشده است
- افرادی که مبتلا به خونریزی دستگاه گوارش هستند
- افرادی با عفونت‌های درمان نشده
- افرادی که به رنگ تزریقی آنژیوگرافی حساسیت دارند
عوارض آنژیوگرافی
تمامی درمان ها و دارو ها در حال حاضر دارای عوارضی هستند آنژیوگرافی نیز از این قاعده مستثنا نیست البته عوارض مهم با توجه به پیشرفت فناوری به حداقل رسیده اند و در حال حاضر عوارض مهم و خطرناک حدوداً پنج مورد در هر هزار بیمار اتفاق می افتد:
- سکته مغزی
- سکته قلبی
- خونریزی شدید که نیاز به تزریق خون باشد.
عوارض معمولی و با خطر کم و شایعتر عبارتند از:
- حساسیت به ماده حاجب
- کبودی و درد محل آنژیوگرافی قلب
- خونریزی های کم
- که معمولا این عوارض در کمترین زمان با درمان های معمول و رایج و یا به صورت خود ب خود از بین می روند .
آنژیوگرافی چقدر طول میکشد؟
در واقع خود عمل آنژیوگرافی حدوداً یک ربع ساعت و یا کمی بیشتر زمان میبرد در این حین دستگاه های مخصوص ضربان و ریتم قلب بیمار را تحت نظر دارند. ناگفته نماند اگر بیمار نیاز به استنت گذاری و یا آنژیوپلاستی داشته باشد زمان بیشتری به طول می انجامد.
بعد از آنژیوگرافی
پس از انجام آنژیوگرافی قلب از طریق دست بیمار پس از هشت ساعت مرخص شده و می تواند در خانه استراحت کند این مدت برای کسانی که از طریق پا آنژیوگرافی را انجام داده اند حدودا ۱۲ ساعت است.
همچنین مراقبت ها از بیمار پس از مرخص شدن از بیمارستان همچنان ادامه دارد و باید از بیمار تا زمان بهبودی کامل مراقبت به عمل آورد.
اگر بیمار آنژیوگرافی از طریق کشاله ی ران انجام داده باشد به مراقبت های بیشتری نیاز دارد.
در صورت انجام آنژیوپلاستی یک روز بیشتر بیمار در بیمارستان تحت مراقبت قرار خواهد گرفت.
همچنین بخوانید: عمل قلب باز چیست
چه زمانی باید به دکتر قلب مراجعه کرد؟
هنگام بروز برخی از علائم، مراجعه به پزشک قلب ضروری خواهد بود؛ به طور مثال اگر آزمایشات اولیه، احتمال انسداد رگها را نشان دهند، مراجعه به پزشک ضروری می‌شود. همچنین هنگام وجود سابقه بیماری قلبی، سابقه سکته قلبی، احساس درد در ناحیه قفسه سینه، گردن، بازو و فک، علائم بیماری عروق کرونر، نتایج منفی در تست ورزش، وجود مشکلاتی در دریچه قلب و …، باید سریعاً به پزشک مراجعه کرد. از آنجایی که آنژیوگرافی در برخی از مواقع با یک سری عوارض نیز همراه است، این عمل همیشه انجام نمی‌گیرد؛ بلکه پس از انجام آزمایشاتی مانند الکتروکاردیوگرام، اکوکاردیوگرافی یا تست استرس آنژیوگرافی تجویز می‌گردد.
مزایای آنژیوگرافی
در برخی از مواقع، پزشک تشخیص می‌دهد که به جای عمل جراحی باز، آنژیوگرافی برای بیمار انجام گردد. اگر بخواهیم بین آنژیو و عمل باز مقایسه‌ای انجام دهیم، باید بگوییم این عمل خطر کمتری نسبت به جراحی باز دارد. همچنین از طریق آنژیو، میتوان بیماری را تشخیص داده و برای درمان آن اقدام نمود. آنژیو این امکان را می‌دهد که عروق قلبی با کیفیت خوب و به صورت دقیق، مشاهده و بررسی گردند.
از طرفی بیمار پس از این عمل در مقایسه با عمل باز، دوره نقاهت کمتری را گذرانده و به مراقبتهای کمتری احتیاج دارد. مزیت دیگری که آنژیو دارد، این است که تقریباً میتوان گفت هر پزشک متخصص قلبی می‌تواند آن را انجام داده و در هر بیمارستانی نیز امکان‌پذیر است. همچنین هزینه و زمان انجام این عمل در مقایسه با عمل جراحی باز، بسیار کمتر است.
آمادگی برای آنژیوگرافی
قبل از آنژیوگرافی برخی آزمایش‌ها نظیر آزمایش خون انجام می‌شوند. این آزمایش‌ها برای این است که بررسی شود آیا بدن برای لخته کردن خون مشکلی دارد یا خیر؟ همچنین عملکرد کلیه‌ها نیز مورد بررسی قرار خواهد گرفت. نتایج آزمایش‌ها، ماهیت آنژیو و شرایط بیمار تعیین می‌کنند که آیا برخی داروها نظیر آسپرین باید قطع شوند یا خیر؟
همچنین بر اساس این آزمایش‌ها پزشک تصمیم میگیرد که بیمار کدام یک از داروهای خود را ادامه دهد. معمولاً خوردن یا نوشیدن مواد غذایی و مایعات، حدود ۶ ساعت قبل از آنژیو ممنوع است. اما ممکن است بر اساس شرایط خاصی که بیمار داشته باشد، پزشک از او بخواهد که به مصرف مایعات بپردازد. البته در بسیاری از مواقع، این مایعات از روش وریدی به بیمار تزریق می‌شوند.
همچنین اگر بیمار به ید، حلزون و یا ماده حاجب حساسیت داشته باشد، حتماً باید این موضوع را به پزشک خود اطلاع دهد؛ زیرا در چنین مواقعی و در صورت وجود حساسیت، احتمالاً پزشک یک سری داروهای خاص را برای بیمار تجویز خواهد کرد. نکته دیگر این است که حتماً باید یک فرد به همراه بیمار باشد؛ زیرا رانندگی فوری پس از آنژیوگرافی ممنوع است.
همچنین بخوانید:اکو قلب چگونه انجام می شود
مراقبت های بعد از آنژیوگرافی قلب
- یکی از اصلی‌ترین موارد پس از آنژیوگرافی، مراقبت از محل ورود کانتر است. آنژیو معمولا از یکی از دو طریق شریان فمورال یا شریان رادیال انجام میگیرد. شریان فمورال در کشاله ران و شریان رادیال در بازوی فرد قرار گرفته است. پس از انجام عمل، این قسمت‌ها پانسمان می‌شوند. اگر روز بعد بخواهید پانسمان را باز کنید، بهتر است این کار را زیر دوش انجام دهید و سپس بر روی قسمت مورد نظر، یک چسب زخم بزنید.
- وجود سیاهی، کبودی، تورم یا رنگ صورتی در قسمت ورود کانتر، تا چند روز طبیعی است. روزی یک یا چند بار این ناحیه باید با آب و صابون و به آرامی شسته و سپس خشک شود. دقت کنید که محل زخم نباید با کرم، لوسیون و یا روغن‌ها پوشانده شود. همچنین حمام کردن یا استفاده از سونا، جکوزی و استخر تا یک هفته پس از انجام آنژیو ممنوع است.
- فعالیت‌های بدنی و ورزش‌های شدید، تا چند روز پس از انجام آنژیوگرافی ممنوع خواهد بود. اما در مجموع زمان دقیق شروع فعالیت‌ها، توسط پزشک به اطلاع فرد خواهد رسید. ولی معمولاً حداقل تا دو روز ابتدایی، باید کاملاً استراحت کرده و نهایتاً در خانه یک پیاده‌روی آرام داشته باشید. در اغلب مواقع تا دو روز پس از انجام آنژیو، احساس خستگی و ضعف وجود خواهد داشت.
- اگر آنژیو از طریق کشاله ران انجام گرفته باشد، بهتر است در ۳ یا ۴ روز ابتدایی، به هیچ وجه برای اجابت مزاج زور نزنید؛ زیرا ممکن است محل ورود کانتر دچار خونریزی شود. همچنین حداقل تا هفته اول، از بلند کردن، هل دادن یا کشیدن اجسام بیش از ۵ کیلو پرهیز کنید.
دقت کنید که تا پنج روز ابتدایی هیچ کدام از فعالیت‌هایی مانند ورزش کردن یا دویدن را انجام ندهید. اگر مجبور به بالا یا پایین رفتن از پله‌ها هستید، این کار را حتماً باید بسیار آرام انجام دهید. پس از یک هفته وقتی که می‌خواهید به فعالیت‌های عادی خود برگردید، باید این کار را بسیار آرام و به مرور زمان انجام دهید.
- اگر آنژیو از طریق بازو انجام گرفته باشد، تا حداقل دو روز پس از انجام کار، باید از فعالیت‌های شدید مانند ورزش و دویدن پرهیز شود. بازگشت به فعالیت‌های عادی روزمره، باید پس از دو روز و به آرامی و به تدریج انجام گیرد.
- رانندگی پس از آنژیوگرافی، معمولا تا سه روز ممنوع است. اما اگر آنژیوپلاستی برنامه‌ریزی شده انجام داده باشید، حداقل تا یک هفته نباید رانندگی کنید. افرادی که دچار حمله قلبی شده‌اند، در صورتی که عضلات قلبشان به خوبی کار کند، می‌توانند پس از گذشت دوره نقاهت رانندگی کنند. اما اگر پمپاژ خون در اثر حمله قلبی دچار اختلال شده باشد، این افراد حداقل تا یک ماه نباید رانندگی کنند. اما اگر پمپاژ خون دچار آسیب جدی نشده باشد، معمولاً پس از یک هفته احتمالاً فرد بتواند رانندگی کند. البته افرادی که بر روی ماشین‌های سنگین کار می‌کنند، احتمالاً برای شروع فعالیت باید طبق نظر پزشک رفتار کنند.
- نکته دیگر، گرفتن مشاوره از پزشک در خصوص داروهای جدید و مصرف داروهای قدیمی است؛ به‌خصوص افراد دیابتی، حتماً باید در مورد داروهای خود با پزشک مشورت کنند. فرد حتماً باید در خصوص نحوه، زمان و مقدار مصرف داروها، اطلاعات لازم را از پزشکی خود دریافت نماید.
- پس از انجام آنژیوگرافی، معمولاً پرواز طولانی مدت ممنوع است. اما بسیاری از افراد نیز ممکن است مشکل خاصی با این موضوع نداشته باشند. در کل پرواز با هواپیما، بستگی به نظر پزشک دارد. معمولاً تا دو روز پس از انجام آنژیوگرافی آنژیوپلاستی، نباید پرواز انجام گیرد. اما افرادی که دچار حمله قلبی بدون عارضه شده‌اند، باید بین ۳ تا ۱۰ روز برای پرواز منتظر بمانند. حال اگر حمله قلبی جدی‌تر بوده و فرد دچار عوارضی شده باشد، باید بین ۴ تا ۶ هفته از پرواز خودداری کند.
- یکی از مراقبتهای لازم پس از آنژیو، مصرف مایعات به اندازه کافی است. معمولاً باید روزی بین ۸ تا ۱۰ لیوان مایعات شفاف که بهترین آنها آب است، مصرف شود. این موضوع به دلیل دفع بهتر و سریع‌تر ماده کنتراست یا همان ماده حاجب است.
- پس از انجام آنژیو، حداقل تا سه روز باید استراحت کنید. اما اینکه چه زمان بتوانید به کار خود برگردید، کاملاً بستگی به نوع شغل شما دارد. افرادی که دچار حمله قلبی شده‌اند، باید بین ۴ تا ۶ هفته از کار کردن پرهیز کنند.
- برای سلامت قلب باید یک سری از عادت‌های اشتباه گذشته ترک شوند. عادت‌هایی مانند سیگار کشیدن، عدم تحرک و رژیم غذایی ناسالم باید جای خود را به ترک سیگار، ورزش منظم و پیروی از یک رژیم غذایی سالم دهند.
بعد از آنژیوگرافی چی بخوریم؟
یکی از اصول مراقبتی پس از آنژیوگرافی، رعایت رژیم غذایی مناسب است؛ زیرا فرایند آنژیو بین نیم تا ۲ ساعت طول کشیده و ممکن است قدری هم دردناک باشد. پس از اتمام آنژیو، احساس ضعف و بی‌حالی در اغلب افراد طبیعی است؛ بنابراین فرد باید یک تغذیه سالم و اصولی داشته باشد. یکی از غذاهای مفید برای چنین افرادی، غذاهای سرشار از چربی‌های سالم مانند روغن کنجد، کانولا، امگا ۳، زیتون و … است.
همچنین شکلات تلخ به خاطر فوایدی که برای قلب دارد، می‌تواند یکی از مفیدترین خوراکیها باشد و این موضوع به دلیل داشتن ماده‌ای به نام فلاونوئید است. البته باید دقت داشته باشید که شکلات تلخ نباید بیش از حد مصرف شود؛ زیرا این موضوع به چاقی و اضافه وزن منجر خواهد شد. همچنین از غذاهایی که دارای غلات کامل، فیبر، ویتامین‌های گروه ب، منیزیم، روی و آهن هستند، باید به مقدار کافی مصرف شود.
دقت کنید که از غذاهایی مانند ماکارونی و نان سفید، حتی‌الامکان باید پرهیز شود. منابع غلات کامل شامل غذاهایی مانند ذرت، جو، گندم، جو دوسر، برنج سفید و قهوه‌ای و پاپ کورن ساده هستند. همچنین آجیل‌هایی مانند بادام و حبوبات مختلف، جزء بهترین مواردی هستند که میتوان در این دوران مصرف کرد. مصرف چای سبز و سیاه تازه‌دم نیز، گزینه‌های بسیار خوبی برای دوران پس از آنژیوگرافی و همچنین پیشگیری از بیماری‌های قلبی هستند.
هزینه آنژیوگرافی قلب
هزینه آنژیوگرافی به موارد مختلفی بستگی دارد؛ به طور مثال اینکه آنژیوگرافی به تنهایی انجام میگیرد و یا به همراه آنژیوپلاستی، می‌تواند در هزینه نهایی موثر باشد. همچنین اگر در کنار آنژیو درمان‌های دارویی نیز به کار گرفته شوند، در هزینه‌ها تاثیرگذار هستند. نوع بیمارستان و نوع بیمه فرد نیز تعیین کننده قیمت نهایی خواهند بود. اما معمولاً در بیمارستان‌های خصوصی بدون هیچ گونه بیمه‌ای، هزینه آنژیوگرافی معمولاً حدود ۶ میلیون تومان است.
همچنین هزینه آنژیوپلاستی بر روی یک رگ و با استنت دارویی، حدود ۱۳ میلیون تومان و بر روی دو رگ حدود ۱۸ میلیون تومان خواهد بود. اما در بیمارستان‌های دولتی هزینه‌ها بسیار کمتر از بیمارستان‌های خصوصی هستند؛ به طور مثال در بیمارستان‌های مانند بیمارستان حضرت رسول یا بیمارستان مدرس، آنژیوگرافی حدود ۵۰۰ هزار تومان و آنژیوپلاستی بین ۱ تا ۳ میلیون تومان هزینه در بر خواهد داشت.
اطلاعات بیشتر : پیشگیری از بیماری های قلبی
سخن پایانی
آنچه از مباحث مربوط به آنژیوگرافی قلبی میتوان نتیجه گرفت این است که این عمل در واقع برای تشخیص بیماری ها و اختلالات مربوط به عروق کرونری است که با درد قفسه ی سینه گرفتگی عضلات قلب می توان به وجود مشکلات مهم در قلب پی برد و با مراجعه به متخصص مربوطه به بررسی و انجام آزمایشات و رفع مشکلات پرداخت.
