انواع آزمایش چربی خون

چربی های خون مولکول های لیپیدی موجود در جریان خون هستند که به عنوان منبع اصلی برای انرژی بدن شناخته می شوند. این چربی ها به جذب مواد معدنی و ویتامین ها کمک کرده و در ساخت غشای سلولی و لخته شدن خون موثر هستند. اما اگر مقدار آن ها از حد نرمال در بدن بیش تر شود، باعث ایجاد اختلالات و بیماری هایی چون بیماری های قلبی عروقی، سکته مغزی و … خواهد شد. هر فردی در هر سنی ممکن است دچار چربی خون بالا شود، از این روز لازم است به عنوان چکاپ و برای کنترل وضعیت چربی های بدن، آزمایش چربی خون از فرد گرفته شود. در این مقاله با دکتر آسپرین همراه شوید تا آزمایش های چربی خون را مورد بررسی قرار دهیم.

آزمایش چربی خون

آزمایش چربی خون که آن را پنل لیپید هم می نامند، برای اندازه گیری میزان چربی در خون که شامل کلسترول و تری گلیسرید می شود، مورد استفاده قرار می گیرد. این آزمایش به طور معمول همراه با آزمایش CBC و تست قند خون انجام می شود.

پنج آزمایش موجود در پنل لیپید کدامند؟

در آزمایش چربی خون، موارد مختلفی مورد بررسی قرار می گیرد که شامل آزمایش های زیر است:

• آزمایش تری گلیسیرید یا TG
• تری گلیسیرید با خوردن غذا و تبدیل چربی های غذا توسط بدن به آن، وارد خون می شود و در صورتی که این سطح در خون از مقدار طبیعی بالاتر برود، خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را افزایش خواهد داد. مقدار نرمال تری گلیسیرید در آزمایش خون برای افراد بزرگ‌سال باید کمتر از ۱۵۰ میلی‌گرم در دسی لیتر باشد. مواردی که در بالا رفتن تری گلیسیرید در خون تاثیر دارند، شامل: داشتن یک رژیم غذایی پر کالری، دیابت کنترل نشده، چاقی و نوشیدن بیش از حد الکل هستند.

• کلسترول کل یا Chol

این آزمایش برای بررسی میزان کل کلسترول خون که شامل کلسترول LDL، HDL و VLDL می شود، بوده که اندازه گیری آن به طور مستقیم است. کلسترول کل باید زیر ۲۰۰ میلی گرم بر دسی لیتر باشد تا احتمال خطر بروز بیماری‌های قلبی عروقی پایین باشد.

• کلسترول بد یا LDL

وجود میزان لیپوپروتئین کم چگالی یا همان کلسترول بد در بدن منجر به تجمع کلسترول در دیواره رگ ها شده و باعث افزایش خطر حمله قلبی، سکته مغزی و تصلب شرایین خواهد شد.مقدار نرمال LDL در آزمایش خون باید زیر ۱۰۰ میلی گرم بر دسی لیتر است.

• کلسترول خوب یا HDL
• منظور از HDL در آزمایش خون لیپوپروتئین با چگالی بالاست که به آن کلسترول خوب هم می‌گویند چرا که کمک کننده ای برای حذف کلسترول بد (LDL) از خون است مقدار نرمال HDL در آزمایش خون بین ۴۰ الی ۵۹ میلی گرم بر دسی لیتر است.

• لیپوپروتئین با چگالی بسیار کم (VLDL)

VLDL نوع دیگری از کلسترول موجود در خون است که خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را افزایش می دهد. سطح VLDL به طور مستقیم در آزمایش چربی خون اندازه گیری نمی شود و با سطح کلسترول کل، کلسترول HDL و تری گلیسیرید مرتبط است.

 چه زمانی آزمایش چربی خون تجویز می‌شود؟

پزشکان از این آزمایش برای بررسی دقیق تر موارد زیر استفاده می کنند:

• ارزیابی سلامت قلب و عروق
• بررسی بیماری ها و اختلالاتی که به کلسترول خون مرتبط است، مثل بیماری های کبدی و …
• بررسی سطح کلسترول خون برای چکاپ دوره ای
• برای بررسی مجدد برای آزمایش های غیر نرمال گذشته
• بررسی میزان اثربخشی درمان های انجام شده

چرا انجام آزمایش چربی خون برای همه توصیه می‌شود؟

همان طور که در مطالب قبلی اشاره کردیم، چربی خون بالا باعث ایجاد خطراتی مثل بیماری های قلبی عروقی، بیماری های کبدی، سکته مغزی و … می شود و نیاز است که هر فردی در هر سنی چکاپ انجام دهد. برخی افراد در گروه عوامل خطر قرار دارند که لازم است به طور جدی تحت نظر قرار گیرند. این افراد شامل موارد زیر هستند:

• افرادی که سابقه خانوادگی کلسترول بالا یا بیماری قلبی دارند.
• افرادی که دارای اضافه وزن یا چاقی هستند.
• اشخاصی که به طور مکرر الکل می نوشند.
• افراد سیگاری
• اشخاصی که دارای یک سبک زندگی غیر فعال هستند.
• افراد مبتلا به فشار خون بالا، دیابت، بیماری کلیوی، سندرم تخمدان پلی کیستیک و غده تیروئید کم کار
• مردان بالای ۴۵ سال و زنان بالای ۵۰ سال
• بصورت کلی و روتین برای داشتن سبک زندگی سالم تر

احتمال بالا بودن کلسترول در کودکان هم نیز وجود دارد. بالا بودن کلسترول در کودکان رابطه ی مستقیمی با چاقی،روتین غذایی نامناسب و وراثت دارد.در اکثر کوکان مبتلا به کلسترول خون،پدر و مادر آن ها هم مبتلا هستند. بیماری های کلیوی، ملتهب شدن پانکراس و کم کاری تیروئید شایع‌ترین بیماری‌هایی ست که بر مقدار کلسترول خون تاثیرگذارند.

در صورتی‌که مبتلا به هر یک از بیماری های ذکر شده بودید، حتما آزمایش چربی خون رو بصورت دوره ای انجام بدهید.

آزمایش چربی خون را از چه سنی باید انجام داد؟

هر فردی باید از کودکی این آزمایش را انجام دهد. اگر آزمایش خون به عنوان چکاپ دوره ای باشد، لازم است برای کودکان هر ۱۰ سال یک بار و برای بزرگسالان هر ۴ تا ۶ سال یک بار تجویز شود. برای افراد میانسال و مسن لازم است که این آزمایش هر سال انجام شده و اگر فردی دچار بیماری های مرتبط با چربی خون است، باید این آزمایش را هر ۳ ماه یک بار انجام دهد.

 آیا لازم است که برای انجام آزمایش چربی خون ناشتا باشیم؟

در اکثر موارد، پزشک توصیه می کند که این آزمایش به صورت ناشتا انجام شود. گاها برای آزمایش سطح تری گلیسیرید نیاز به ناشتایی ندارد ولی از آنجا که معمولا فقط سطح گلیسرید خون مطرح نیست بیمار باید از خوردن یا نوشیدن چیزی غیر از آب به مدت ۹ تا ۱۲ ساعت قبل از آن خودداری کند. برای انجام صحیح آزمایش نیاز است بیمار طبق دستور پزشک عمل کند.

 قبل از آزمایش چربی خون چه چیزهایی را نباید بخوریم؟

برای داشتن یک نتیجه آزمایش مورد قبول، مهم است که موارد زیر را رعایت کنید:

• از ۲ هفته قبل از آزمایش رژیم غذایی متعادل داشته باشید.
• در صورت مصرف هر گونه دارو حتما به پزشک خود اطلاع دهید تا در صورت لزوم مصرف آن ها قطع شود.
• ۷۲ ساعت قبل از آزمایش از مصرف مشروبات الکلی و دخانیات پرهیز کنید.

 نمونه‌گیری در آزمایش چربی چگونه است؟

برای این آزمایش باید از خون شما نمونه ای گرفته شود که این کار سرپایی و بدون درد بوده و فقط چند دقیقه طول می کشد. این نمونه گیری می تواند در آزمایشگاه و یا در منزل توسط تیم آزمایشگاهی انجام شود.

جواب آزمایش چربی خون چگونه تفسیر می‌شود؟

بررسی میزان هر یک از متغیرها در آزمایش خون به صورت زیر و بر حسب میلی گرم در دسی لیتر است:

۱.تری گلیسیریدها:

• میزان نرمال: کم تر از ۱۵۰
• سطح مرزی: بین ۱۵۰ تا ۱۹۹
• سطح بالا: بین ۲۰۰ تا ۴۹۹
• سطح بسیار بالا: ۵۰۰ یا بیش تر

۲.کلسترول کل خون:

• میزان نرمال: کم تر از ۲۰۰
• سطح مرزی: بین ۲۰۰ تا ۲۳۹
• سطح بالا: بیش تر از ۲۴۰

۳.کلسترول LDL:

• سطح ایده آل: کم تر از ۱۰۰
• میزان نرمال: بین ۱۰۰ تا ۱۲۹
• سطح مرزی: بین ۱۳۰ تا ۱۵۹
• سطح بالا: بین ۱۶۰ تا ۱۸۹
• سطح بسیار بالا: ۱۹۰ و بیش تر

۴.کلسترول HDL:

هر چه سطح کلسترول HDL بالاتر باشد، بهتر و مطلوب تر است. حد بسیار پایین، کم تر از ۴۱ میلی گرم در دسی لیتر است.

نتیجه ی آزمایش شما نشان دهنده یکی از موارد زیر است:

•  نرمال و طبیعی
•  در حد آستانه (احتمال خطر خفیف بیماری‌های قلبی)
•  مقداری بالاتر از حد نرمال (احتمال بیماری‌های قلبی)
• بسیار بالاتر از مقدار نرمال کلسترول (خطر بالای بیماری‌های قلبی)

پایین بودن بیش از حد کلسترول بسیار نادر است و ارتباط مستقیمی با سوء تغذیه دارد.

آیا بالا بودن کلسترول در آزمایش چربی خون خطرناک است؟

کلسترول بالا می تواند منجر به تجمع چربی در رگ ها و انسداد عروق قلب شود و به مرور زمان این انسداد باعث ایجاد بیماری هایی مثل بیماری کرونری قلب، سکته مغزی، بیماری شریانی محیطی، دیابت نوع ۲، فشار خون بالا و بیماری های کبدی و … خواهد شد. در صورت بالا بودن میزان کلسترول حتما باید تحت نظر پزشک قرار گیرید تا پزشک بتواند با استفاده از تغییر در رژیم غذایی، میزان تحرک و در برخی موارد با تجویز دارو، این بیماری را درمان و کنترل کند.

خلاصه

 مقدار نرمال کلسترول بدن شما به فاکتورهایی چون سابقه ی بیماری، سن، داروهای مصرفی، وضعیت عمومی فعلی و … بستگی دارد.

آزمایش چربی خون برای ارزیابی سطح کلسترول و چربی در خون مورد استفاده قرار می گیرد تا خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و بیماری های دیگر را کاهش دهد. این آزمایش باید برای بزرگسالان سالم، هر ۴ تا ۶ سال یک بار و برای کودکان سالم هر ۱۰ سال یک بار انجام شود. اما افراد میانسال و مسن و کسانی که جزو عوامل خطر این بیماری هستند، باید بین ۳ ماه تا ۱ سال یک بار، با توجه به نظر پزشک مورد آزمایش قرار گیرند.

اگر چربی خون بالایی دارید و آزمایش شما نرمال نیست، پزشک می تواند با یک برنامه درمانی متناسب، سطح چربی خون شما را به محدوده طبیعی باز گرداند. درمان این بیماری معمولا شامل ترکیبی از تغییرات در رژیم غذایی، افزایش تحرک و ورزش، ترک سیگار و دارو خواهد بود.