مسمومیت یک اختلال گوارشی است که در اثر خوردن محصولات آلوده یا در اثر قرار گرفتن در معرض مواد مضر، ایجاد می شود. هر فرد در هر سنی ممکن است دچار مسمومیت شود که شدت عوارض آن می تواند بسته به نوع و درجه مسمومیت، وضعیت ایمنی بدن و کیفیت مراقبت، متفاوت باشد. در این مقاله با دکتر آسپرین همراه باشید تا انواع مسمومیت و علت های آن را بررسی کنیم.
انواع مسمومیت
مسمومیت ها با توجه به نوع سموم به دسته های زیر تقسیم می شوند:
- مسمومیت غذایی:
مسمومیت غذایی می تواند از مصرف غذاهای تاریخ گذشته و یا تهیه شده بدون رعایت نکات بهداشتی، مصرف گیاهان و قارچ های سمی ایجاد شود.
- گاز مونوکسید کربن:
گاز مونوکسید کربن از سوختن ناقص سوخت به وجود می آید و بدون رنگ، مزه و بو است. این سوختن ناقص ممکن است در زمان استفاده از آب گرمکن نفتی یا گازی، بخاری، پکیج در خانه و یا محیط های کوچک ایجاد شود.
- مسمومیت های دارویی:
در صورت استفاده بیش از دوز داروی تجویز شده، ایجاد می شوند و می توانند منجر به آسیب های کبدی، کلیوی، استفراغ و حتی از دست دادن هوشیاری و سکته قلبی و مغزی شود.
- سموم آفت کش ها و مواد شیمیایی و شوینده:
در صورت استفاده از این مواد و برخورد با پوست و یا چشم ممکن است مسمومیت رخ دهد. هم چنین در صورت ترکیب کردن چند محصول شیمیایی باهم، گازی ایجاد می شود و منجر به مسمومیت و خطراتی جدی خواهد شد.
علائم مسمومیت
علائم مسمومیت به نوع و میزان سموم وارد شده به بدن و هم چنین شرایط بدنی و سلامت جسمی هر فرد بستگی دارد. برخی از این علائم شامل موارد زیر هستند:
- اسهال
- تهوع و استفراغ
- زیاد شدن آب دهان
- تعرق زیاد
- تنگی نفس
- گرفتگی در شکم
- احساس خواب شدید و بی حالی
- از دست دادن هوشیاری
- گیجی
- بی حسی و سوزن سوزن شدن
- تکان خوردن دهان و زبان
- درد معده
- درد و خارش پوست
- قرمزی یا تاول روی پوست
- احساس درد در گلو
- سوختگی در دهان یا گلو
- تشنج
در صورت بروز هر یک از این علائم حتما با مراجعه فوری به پزشک، درمان به موقع را شروع کنید.
علت مسمومیت
علل مسمومیت با توجه به نوع آن مشخص می شود. رایج ترین علل شامل موارد زیر می شوند:
- گیاهان خاص، برخی از قارچ ها، درختان، گل ها و انواع توت ها
- حلال ها، رنگ ها، چسب ها و سایر محصولات در محیط کاری
- انواع باتری ها
- داروهایی مانند پاراستامول، ایبوپروفن، داروهای ضدافسردگی، داروهای قلبی و آرام بخش ها و مصرف بیش از میزان مجاز آن ها
- سفید کننده ها و ضد عفونی کننده های خانگی
- صابون و سایر لوازم بهداشتی
- نیش عنکبوت، مار و سایر حیوانات
- سموم و آفت کش ها و سایر مواد شیمیایی خانگی
تشخیص
پزشک با توجه به علائم و حالتی که دارید و هم چنین شرح حال، نوع مسمومیت را مشخص می کند و در مواقعی که شدت بیماری زیاد باشد ممکن است آزمایش خون، مدفوع و آزمایش غذایی تجویز کند.
درمان
درمان بیمار با توجه به شرایط بدنی و نوع مسمویت متفاوت خواهد بود. ممکن است پزشک با توجه به صلاحدید درمان های زیر را تجویز کند:
- تنفس اکسیژن خالص: در صورت مسمومیت با مونوکسید کربن ممکن است تجویز شود که از طریق ماسک اکسیژنی که روی بینی و دهان می گیرد، تنفس کنید. در موارد حاد تر از اکسیژن درمانی هیپرباریک (HBOT) استفاده می شود. در این درمان در محفظه ای با فشار هوای ۲ تا ۳ برابر فشار عادی، اکسیژن خالص تنفس می شود.
- پادزهر: با تزریق وریدی پادزهر، اثرات مواد سمی در بدن از بین می رود.
- زغال فعال: پودر سیاه، بی‌بو و بی مزه ای است که با آب مخلوط شده و با سموم دستگاه گوارش ترکیب می شود و از جذب این سموم در خون جلوگیری می کند. زغال فعال را با توجه به شرایط یا به صورت محلول نوشیدنی و یا با لوله‌ای از راه بینی، به معده می فرستند.
- آنتی بیوتیک ها: آنتی بیوتیک ها رشد باکتری ها را متوقف کرده و یا آن ها را از بین می برند که برای برخی مسمومیت های غذایی تجویز خواهد شد.
درمان خانگی مسمومیت غذایی
علاوه بر درمان پزشکی، درمان های خانگی نیز بسیار موثر خواهند بود. در ادامه به برخی موارد که روند درمان را تسریع می بخشد، می پردازیم:
- استراحت:
در زمان مسمومیت بدن به شدت ضعیف و دچار خستگی می شود. برای بهبود روند درمان و تقویت سیستم ایمنی بدن، استراحت بسیار موثر خواهد بود.
- هیدراته کردن بدن:
اسهال و استفراغ ناشی از مسمومیت احتمال کم آبی بدن، به خصوص در کودکان و سالمندان را افزایش می دهد و می تواند باعث بروز عوارض خطرناکی شود. یکی از ساده ترین و البته مهم ترین درمان خانگی، رفع کم آبی و تامین آب مورد نیاز بدن است.
- معده را خالی نگه دارید:
با توجه به توصیه متخصصان بهتر است بعد از مسمومیت و اسهال و استفراغ، چندین ساعت معده خود را خالی نگه داشته و بعد از آن با غذای سبک و کم، غذا خوردن و آشامیدن را شروع کنید.
- چای زنجبیل یا دم کرده نعناع بنوشید:
ریشه زنجبیل و نعنا، گیاهانی هستند که از حالت تهوع جلوگیری کرده و معده را آرام می کنند و در روند بهبودی بسیار موثر خواهند بود.
- از لیمو ترش غافل نشوید:
لیمو ترش به علت داشتن خواص ضد التهابی قوی، ضد ویروسی و ضد باکتریایی، در از بین بردن باکتری ها و میکروب ها نقشی اساسی ایفا می کند. برای درمان مسمومیت، می توانید لیمو ترش را به تنهایی و یا به صورت شربت آبلیمو مصرف کنید.
پیشگیری از مسمومیت
برای جلوگیری از انواع مسمومیت و عوارض آن ها حتما موارد زیر را در نظر بگیرید:
- در پختن و نگه داری غذا دقت کافی به خرج دهید.
- از خوردن غذا در رستوران های غیربهداشتی خودداری کنید.
- تاریخ انقضای داروها و مواد غذایی را چک کنید و در صورت قدیمی بودن آن ها را دور بریزید.
- قبل از مصرف دارو دستورالعمل و هشدارهای آن را مطالعه کنید.
- از مصرف داروها بیش از حد تجویز شده خودداری کنید.
- تمامی مواد شیمیایی را در بطری خود نگه داری کنید.
- مواد شیمیایی و ضدعفونی کننده ها را با هم ترکیب نکنید.
- در مصرف الکل زیاده روی نکنید.
- در زمان مصرف آفت کش ها و سموم، تمام نکات ایمنی را رعایت کنید.
- از مصرف قارچ هایی که نمی شناسید خودداری کنید.
- از مصرف لوازم آرایشی و بهداشتی غیر استاندارد پرهیز کنید.
- در زمان نصب تجهیزات گازی و نفتی، موارد ایمنی را رعایت کنید.
اطلاعات بیشتر : تغذیه سالم و ناسالم چیست ؟
عوارض مسمومیت
عوارضی که در اثر مسمومیت رخ می دهد براساس نوع و علت مسمومیت متفاوت است. به طور کلی در صورت در معرض قرار گرفتن زیاد و طولانی با برخی مواد و یا مصرف برخی داروها و خوراکی ها ممکن است مشکلات زیر را به همراه داشته باشد:
- آسیب های کبدی
- مشکلات تنفسی
- تشنج
- آسیب به اندام های حیاتی
- کما
- آسیب دائمی به مغز و حتی مرگ
