باورهای غلط در مورد کلسترول

هنگامی که سخن از کلسترول به میان می آید، پیچیدگی های زیادی مطرح می شود و بسیاری افراد سردرگم می شوند یا برداشت اشتباهی از مسئله کلسترول می کنند. در این مقاله باورهای غلط درباره ی کلسترول را مطالعه خواهید کرد.

انواع کلسترول در بدن

دو نوع لیپوپروتئین کلسترول را در جریان خون در سرتاسر بدن حرکت می دهند:

۱- لیپوپروتئین کم چگال یا ال دی ال (low-density lipoprotein) که برخی به آن کلسترول بد هم می گویند.

۲- لیپوپروتئین پر چگال یا اچ دی ال (high-density lipoprotein) که به آن کلسترول خوب هم می گویند.

باورهای غلط در مورد تاثیر کلسترول بر سلامتی

در اینجا به چند حقیقت مهم درباره کلسترول می پردازیم. باورهای غلط در مورد کلسترول را نیز بررسی خواهیم کرد.

همه انواع کلسترول بد نیستند:

برخی انواع کلسترول برای سلامت ما حیاتی است. بدن برای انجام عملکردهای مهمی مانند تولید هورمون ها، ساخت سلول ها و … نیاز به کلسترول دارد. کلسترول در جریان خون به وسیله پروتئین هایی به نام لیپوپروتئین حرکت می کند.

تفاوت کلسترول خوب و بد:

هنگامی که کلسترول ال دی ال بدن خیلی زیاد باشد، در دیواره های رگ های خونی جمع می شود و رسوب می کند. به این رسوب، پلاک گفته می شود. کلسترول اچ دی ال، کلسترول را به کبد برمی گرداندT سپس کبد آن را از بدن دفع می کند. بنابراین اگر کلسترول اچ دی ال بدن بالا باشد، خطر تشکیل پلاک در رگ ها و در نتیجه بیماری های قلبی عروقی و سکته مغزی کاهش می یابد.

اگر کلسترول ال دی ال بدن زیاد باشد:

اگر کلسترول ال دی ال بدنتان زیاد باشد و در رگ ها پلاک تشکیل بدهد، به مرور زمان رگ ها تنگ می شوند. گرفتگی رگ ها باعث می شود جریان خونی که از آنها عبور می کند محدود شده و در نهایت ممکن است لحظاتی گردش خون در این نقاط متوقف شود و خون به قلب یا اندام های دیگر نرسد. این وضعیت منجر به آنژین، سکته قلبی (علائم سکته قلبی) و بیماری های دیگر می شود. بنابراین کلسترول اچ دی ال (HDL) خون باید بالا و کلسترول ال دی ال (LDL) باید پایین باشد.

هر قدر کلسترولتان بالا باشد آن را حس نمی کنید:

متاسفانه هیچ علامت یا نشانه هشدار دهنده ای برای کلسترول بالا وجود ندارد. ممکن است تصادفا طی آزمایش خون چکاپ، متوجه شوید کلسترولتان بالاست و یا ممکن است هرگز نفهمید تا زمانی که دیگر دیر شده و رگ هایتان گرفته است یا دچار حمله قلبی شده اید. به همین علت حداقل هر پنج سال یک بار باید کلسترول خود را چک کنید. برخی افراد گاهی دچار زایده های زرد رنگ بر روی پوست میشوند به نام زانتوم (xanthomas) که رسوبات کلسترولی هستند. کسانی که زانتوم دارند ممکن است کلسترول ال دی ال خونشان بالا باشد.

خوردن غذاهای پر کلسترول باعث بالا رفتن کلسترول بدن نمی شود:

ارتباط بین غذاهای پر کلسترول و کلسترول بدن پیچیده است. غذاهایی که کلسترول بالایی دارند معمولا چربی اشباع بالایی هم دارند و چربی اشباع باعث می شود کلسترول بد بدن بالا برود. اما خوردن غذایی که فقط کلسترول زیاد دارد اما چربی اشباع ندارد مشکلی ایجاد نمی کند. در واقع این باور اشتباه که غذای پر کلسترول باعث بالا رفتن کلسترول بدن می شود، به این دلیل ایجاد شد که در گذشته در پژوهش ها چنین دیده می شد که کسانی که غذاهای پر کلسترول می خورند، کلسترول خون شان بالا می رود و دچار مشکلات پزشکی می شوند. اما پژوهش های بیشتر و دقیق تر، این یافته ها را زیر سوال بردند و نشان دادند بالا رفتن کلسترول این افراد به دلیل کلسترول غذا نبوده است بلکه به دلیل چربی های اشباع زیاد موجود در این غذاها بوده است. مشخص شده است مقدار کلسترول موجود در غذاها و مقدار کلسترول خون شما دو چیز کاملا متفاوت هستند. بدن مقدار کلسترول خون را با کنترل تولید کلسترول تنظیم می کند.

چیزی که میزان کلسترول خون را تعیین می کند در واقع میزان چربی و کربوهیدرات غذاست نه کلسترول آن. هایپر ریسپاندر یا پر واکنش، به نظر می رسد یک زمینه ژنتیکی دارد. با این وجود، کلسترولی که از طریق غذا وارد بدن افراد پرواکنش می شود اگر چه به نظر می رسد ذرات ال دی ال را بالا می برد اما این ذرات ال دی ال از نوع بزرگ هستند نه کوچک. در واقع ذرات بزرگ کلسترول ال دی ال به نظر نمی رسد که تاثیری بر ریسک بیماری قلبی داشته باشد و مشکلی ایجاد نماید.

همچنین بخوانید: راه های کنترل کلسترول

در یک پژوهش قدیمی تر مشخص شد افراد هایپر ریسپاندر با مصرف کلسترول غذا، افزایش اچ دی ال را نیز تجربه می کنند که عملا افزایش ال دی ال را جبران می کند و ال دی ال افزایش یافته را به کبد می رساند تا از بدن دفع شود. به همین دلیل است که این افراد اگر چه با مصرف غذای پر کلسترول، افزایش ال دی ال را تجربه می کنند اما نسبت ال دی ال به اچ دی ال در آنها ثابت می ماند و همین امر باعث می شود احتمال گرفتگی عروق و بیماری های قلبی عروقی در آنها بیشتر نشود.

آیا غذاهای پر کلسترول احتمال بیماری های قلبی و سکته را بالا می برند؟

همان طور که گفته شد، بر خلاف باورهای غلط کلسترول، خوردن کلسترول از طریق غذا باعث بالا رفتن کلسترول خون شما نمی شود چون بدن هنگامی که با کلسترول زیاد مواجه می شود با کاهش تولید کلسترول، میزان آن را تنظیم می کند. اما چربی های اشباع باعث افزایش تولید کلسترول در بدن می شوند. بیماری های قلبی فقط به دلیل کلسترول ایجاد نمی شوند بلکه عوامل زیادی از جمله التهاب، استرس اکسایشی، فشار خون بالا و دود و دخانیات نیز در آن نقش مهمی می توانند داشته باشند. با این وجود پختن غذاهای پر کلسترول با حرارت بالا می تواند باعث تشکیل اکسی استرول ها شود. دانشمندان در مطالعات ابتدایی به این فرضیه رسیده اند که مقدار زیاد اکسی استرول ها می تواند در بروز بیماری قلبی نقش داشته باشد اگر چه شواهد بیشتری لازم است تا نتیجه گیری مشخص و قطعی در این زمینه حاصل شود. به طور خلاصه می توان چنین گفت که کلسترول خوراکی ارتباطی با افزایش احتمال بیماری قلبی و سکته ندارد و این یکی از باورهای غلط در مورد کلسترول است.

برای اطلاعات بیشتر: غده چربی (لیپوم) چیست

آیا مصرف هر روز تخم مرغ کلسترول را بالا نمی برد؟

تحقیقات فراوانی بر روی غذاهای با کلسترول بالا به خصوص تخم مرغ صورت گرفته است. تخم مرغ کلسترول زیادی دارد اما پژوهش ها نشان می دهند خوردن آن اصلا احتمال بیماری قلبی را افزایش نمی دهد. همچنین به نظر می رسد تخم مرغ می تواند نسبت لیپوپروتئین ها را بهبود ببخشد که در این صورت، ریسک بیماری قلبی را کاهش نیز می دهد. در یک پژوهش خاصیت تخم مرغ کامل و جایگزین تخم مرغ بدون زرده بر میزان کلسترول خون بررسی شد. کسانی که سه تخم مرغ کامل در روز می خوردند افزایش کلسترول خوب بیشتری داشتند و ذرات ال دی ال شان کاهش بسیار بیشتری نسبت به کسانی که همین مقدار جایگزین تخم مرغ مصرف کرده بودند. با این حال لازم به ذکر است که خوردن تخم مرغ و بسیاری از غذاهای سالم دیگر برای کسانی که دیابت دارند ممکن است مناسب نباشد و این افراد باید با پزشک خود مشورت کنند چرا که سازوکار بدن آنها با افراد سالم متفاوت است.

تغییر سبک زندگی برای کاهش کلسترول خون

اگر دچار کلسترول بالا شده اید، بهترین راه کنترل آن ایجاد تغییراتی در سبک زندگی است. برای مثال کاهش وزن و رسیدن به وزن نرمال می تواند به برگرداندن سطح کلسترول به حالت نرمال کمک کند. چندین پژوهش نشان داده اند حتی کاهش ۵ تا ۱۰ درصدی وزن می تواند به پایین آوردن کلسترول و کاهش خطر بیماری های قلبی کمک کند. همچنین غذاهایی مانند مغزهای درختی، حبوبات، میوه ها و سبزیجات کامل می توانند به کاهش کلسترول کمک کنند. به طور جدی از مصرف غذاهایی که چربی اشباع زیادی دارند پرهیز کنید یا مصرف آنها را محدود کنید. به جای آن غذاهای پرفیبر و کم روغن (که چربی های غیر اشباع دارند) جایگزین کنید. سیگار و سایر دخانیات به رگ های خونی صدمه می رسانند و باعث تسریع فرآیند سفت شدن و گرفتگی عروق می شوند. سیگار، قلیان و سایر دودهای سمی خطر بیماری های قلبی را بالا می برند اگر چه برخی افراد ممکن است مقاوم تر باشند و دیرتر این تاثیر را مشاهده کنند. تحرک و فعالیت بدنی نیز در کنترل کلسترول مهم است. ورزش و فعالیت بدنی منظم به سلامت قلب و عروق کمک می کند و می تواند میزان کلسترول را کاهش دهد.

برخی افراد با کلسترول بالا علاوه بر تغییر سبک زندگی و تغذیه، باید دارو هم مصرف کنند اگر چه بسیاری از افراد می توانند با تغییراتی که گفته شد، سطح کلسترول خود را پایین بیاورند اما برخی افراد به دارویی به نام استاتین نیز برای کمک به پایین آوردن کلسترول نیاز دارند. همچنین داروهای دیگری هم ممکن است برای کنترل کلسترول نیاز باشد. برای مثال کسانی که کلسترولشان خیلی بالاست، کسانی که بیماری های قلبی عروقی دارند و افراد مبتلا به دیابت و برخی گروه های دیگر که پزشک مشخص می کند باید برنامه درمانی کاهش کلسترول را حتما دنبال کنند.