حساسیت دندان چیست

حساسیت دندان ها یک وضعیت شایع است که ممکن است باعث ایجاد درد و تحریک ناگوار در دندان شود. این مشکل می تواند تجربه ناخوشایندی برای افراد باشد و ممکن است توانایی لذت بردن از غذاها و نوشیدنی ها را کاهش دهد.

در این مقاله، به بررسی علت ها، عوامل موثر و روش های درمانی حساسیت دندان پرداخته خواهد شد. همچنین، نکاتی برای پیشگیری از آن نیز معرفی خواهد شد. با مطالعه این مقاله، شما می توانید بهتر درک کنید که چگونه می توانید با مدیریت و درمان حساسیت دندان، سلامت دندان های خود را بهبود دهید.

حساسیت دندان چیست؟

حساسیت دندان نوعی عارضه است که در آن افراد حساسیت یا درد را در دندان های خود تجربه می کنند. این احساس درد ممکن است ناشی از تماس دندان با مواد سرد یا گرم، تنفس هوای سرد یا گرم، قرار گرفتن در معرض فشار و یا تغییرات دمایی باشد.

علت اصلی حساسیت دندان مربوط به لایه بیرونی دندان، یعنی انامل (اندامی از ساختار دندان) است. معمولا پوششی از جنس انامل بر روی دندان ها وجود دارد که عملکرد حفاظتی از دندان را بر عهده دارد. اگر این پوشش تخریب شود یا کاهش یابد، اعصاب داخل دندان که حساس هستند، ممکن است به طور مستقیم با محیط دهان در تماس قرار گیرند و  باعث شود فرد حساسیت دندان را تجربه کند.

چه عواملی باعث ایجاد حساسیت دندان می شود؟

حساسیت دندان می تواند به عوامل مختلفی برگردد. در ادامه، برخی از عوامل اصلی که ممکن است حساسیت دندان را ایجاد کنند را بررسی خواهیم کرد:

1. شستشوی اشتباه دندان: بی توجهی به فنون صحیح شستشوی دهان و مسواک زدن می تواند به بافت های دندان و لثه آسیب برساند و باعث حساسیت دندان شود.
2. رژیم غذایی نامناسب: مصرف مواد شیرین، اسیدی و تند در طولانی مدت، می تواند پوشش دندان را تخریب کرده و حساسیت دندان را ایجاد کند.
3. خراشیدگی ها و شکستگی ها: خراشیدگی ها، شکستگی ها یا ترک های در دندان ممکن است لایه حفاظتی دندان را تخریب کنند و به پوشش دندان آسیب برسانند، که این موضوع می تواند باعث حساسیت شود.
4. التهاب لثه: التهاب لثه می تواند باعث آسیب زدن یا نفوذ میکروب ها به بافت های دندان شود و حساسیت دندان را در پی داشته باشد.
5. رویش دندان: درصورتی که دندان روییده شده خارج از محدوده طبیعی قرار گیرد، ممکن است باعث تحریک دندان شده و حساسیت را ایجاد کند.
6. کمبود ویتامین: کمبود ویتامین ها می‌تواند به حساسیت دندان ها متاثر شود. ویتامین ها و مواد مغذی در نگهداری و سلامتی بافت های دندانی نقش مهمی دارند.
7. پروسه های دندانپزشکی: حساسیت دندان پس از کارهای دندانپزشکی، مانند ترمیم دندان (مثل روکش کامپوزیت یا سفید کردن دندان)، آمالگام (مثل پوشش دهی دندان با سرامیک)، درمان عصبی (روت کانال) یا جراحی دندانی، ممکن است اتفاق بیافتد. این حساسیت معمولا به دلیل اغتشاش در لایه های حفاظتی دندان یا تحریک عصب های حساس در دندان ناشی می شود. البته رایج ترین نوع حساسیت دندان پس از اقدامات دندانپزشکی، حساسیت دندان بعد از جرم گیری است. حساسیت دندان بعد از جرم گیری به دلایل زیر اتفاق می افتد:

• آسیب به لثه: جرمگیری نادرست ممکن است باعث آسیب به بافت های نرم دور دندان شود، این عارضه می تواند منجر به حساسیت دندان شود.
• تحریک عصب دندان: در صورتی که حین انجام جرم گیری، فشار زیادی به عصب دندان وارد شود، ممکن است حساسیت در دندان ایجاد شود.
• حذف لایه حفاظتی: در برخی موارد، جرم گیری قوی ممکن است لایه های محافظ دندان مانند لایه هندسفال و لایه مینا را از بین ببرد، که همین امر باعث می شود عصب دندان بیشتر برای تحریک آسیب پذیر‌شود.
• انقباض لثه: برخی اوقات جرم گیری باعث می شود لثه به دندان ها نزدیک شود و در نتیجه ممکن است به لثه آسیب برساند و حساسیت را ایجاد کند.

اگر با حساسیت دندان مواجه هستید درمان آن را جدی بگیرید زیرا ممکن است باعث آسیب به ساختار دندان شود.

آیا ممکن است کمبود ویتامین باعث حساسیت دندان شود؟

کمبود ویتامین ها می تواند باعث حساسیت دندان ها شود. ویتامین ها و مواد مغذی در نگهداری و سلامتی بافت های دندانی نقش مهمی دارند. در واقع، برخی از کمبودهای ویتامینی می توانند علت حساسیت دندان ها باشند. به طور خاص، کمبود ویتامین C و D می تواند در حساسیت دندان تاثیرگذار باشد.

1. کمبود ویتامین C:  ویتامین C یک آنتی اکسیدان قوی است که نقش مهمی در سلامت لثه ها و بافت های اطراف دندان ها دارد. کمبود ویتامین C می تواند باعث ضعف لثه ها شده و افزایش حساسیت دندان ها نسبت به تحریکات معمولی (مانند سرما، گرما، فشار و غذاهای سخت) را در پی داشته باشد.
2. کمبود ویتامین D: ویتامین D نقش حائز اهمیتی در جذب کلسیم و فسفر برای ساختار استحکام دندان ها دارد. کمبود ویتامین D می تواند منجر به ضعف و آسیب به لایه هارد دندان ها شده و باعث افزایش حساسیت آنها به تحریکات شود.

برای پیشگیری از کمبود ویتامینی و حفظ سلامت دندان ها، موارد زیر را می توانید در نظر بگیرید:

• مصرف یک رژیم غذایی متنوع که شامل مقدار کافی ویتامین C مانند مرکبات، پرتقال، توت فرنگی و ویتامین D مانند ماهی چرب، تخم مرغ، شیر است.
• مصرف مکمل های ویتامینی در صورتی که پزشک شما توصیه کرده است.
• قرار گرفتن در معرض نور آفتاب برای تولید ویتامین D در بدن.
• مراجعه به پزشک یا متخصص تغذیه برای ارزیابی و تشخیص کمبود ویتامین و تجویز درمان مناسب.

علائم حساسیت دندان

حساسیت دندان ممکن است با علائم زیر همراه باشد:

1. درد: شایع ترین علامت حساسیت دندان، دردی است که در پاسخ به تحریکات مثل خوردن غذاهای گرم، سرد یا شیرین، نوشیدن نوشیدنی های سرد، تنفس از طریق دهان و مسواک زدن دندان ها بروز می کند.
2. حساسیت به تغییرات دمایی: اگر دندان های شما به صورت شدید و دردناک به تحریکات حرارتی و سردی واکنش نشان می‌دهند، ممکن است حساسیت دندان داشته باشید.
3. حساسیت به فشار: در برخی موارد، فشار بر روی دندان ها می تواند منجر به درد و حساسیت شود، به طور معمول این مسئله با مسواک زدن، جویدن غذاها یا دندان قروچه اتفاق می افتد.
4. قرمزی و تورم لثه: در بعضی از موارد، حساسیت دندان می تواند با قرمزی، تورم و التهاب لثه همراه باشد.
5. حساسیت به لمس: در صورتی که دندان های شما به لمس یا فشار حساسیت نشان دهند، احتمالا دچار حساسیت دندان هستید.

بایدها و نبایدها در مواجهه با حساسیت دندان

اگر با حساسیت دندانی مواجه هستید، می توانید از اقدامات زیر برای پرهیز از تحریکات و کاهش حساسیت استفاده کنید:

1. استفاده از مسواک نرم: از مسواک نرم و لطیف استفاده کنید. این کار به کاهش فشار و تحریک روی دندان ها کمک می کند.
2. استفاده از خمیر دندان مناسب: انتخاب خمیر دندان های ضد حساسیت، که حاوی پتاسیم نیترات یا نیترات سدیم هستند، می تواند علائم حساسیت را کاهش دهد.
3. استفاده از محافظ دندان: در صورت نیاز، دندانپزشک می تواند برای شما محافظ دندان (گارد) قرار دهد. این محافظ ها به دندان های حساس کمک می کنند تا از تماس مستقیم با تحریکات جلوگیری کنند.
4. اجتناب از غذاها و نوشیدنی های تحریک کننده: تلاش کنید از غذاها و نوشیدنی های گرم، سرد، شیرین و اسیدی که ممکن است حساسیت دندان را تشدید کنند، پرهیز کنید.
5. استفاده از مسکن ها: در صورت لزوم، می توانید قبل از برخی از فعالیت هایی که حساسیت دندان را تشدید می کنند، از مسکن ها مثل ژل های ضد حساسیت دندان استفاده کنید. این مسکن ها می توانند به شما کمک کنند تا از تحریکات در حین فعالیت های روزمره جلوگیری کنید.
6. مراجعه به دندانپزشک: در صورت بروز و یا تشدید علائم حساسیت دندان، بهترین راهکار این است که به دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشک می تواند علت حساسیت را تشخیص داده و درمان مناسبی را توصیه کند.

درمان حساس شدن دندان ها

درمان حساسیت دندان بستگی به علت اصلی حساسیت دارد. برای درمان حساسیت دندان ها معمولا از درمان های دندانپزشکی و خانگی به صورت ترکیبی استفاده می شود. در ادامه این درمان ها را با هم مرور می کنیم:

۱- درمان دندانپزشکی

درمان حساسیت دندان ممکن است به روش های مختلفی انجام شود، که بسته به وضعیت دندان ها و تشخیص پزشک، یکی یا چندین روش مورد استفاده قرار می گیرند. در زیر به توضیح کوتاهی از چند روش درمانی پرداخته شده است:

• استفاده از فلوراید: عنصر معدنی فلوراید به تقویت مینای دندان ها کمک می کند و می تواند در کاهش حساسیت دندان نیز موثر باشد. پزشک ممکن است از فلوراید در قالب محلول های آبی یا ژل برای درمان حساسیت دندان توصیه کند.
• عمل جراحی ریشه (روت کانال): اگر بسترهای عمیقی در دندان وجود داشته باشد که به عصب دندان دسترسی داشته باشد و عفونت یا التهاب را ایجاد کند، پزشک ممکن است عمل جراحی ریشه را توصیه کند. در این روش، به منظور حذف عفونت و التهاب و نجات دندان عصب دندان تخلیه شده و بسته بندی می شود.
• لمینت دندانی: اگر حساسیت دندان ناشی از نقص ظاهری دندان (مانند شکستگی یا وجود لکه رنگی) باشد، پزشک ممکن است لمینت دندانی را توصیه کند. در این روش، یک پوشش نازک از مواد ترکیبی(مانند پورسلین) بر روی سطح دندان قرار می گیرد تا ظاهر دندان بهبود یابد و حساسیت کاهش یابد.
• روش های لیزری: استفاده از لیزر درمانی نیز می تواند در کاهش حساسیت دندان موثر باشد. با استفاده از لیزر، پزشک می تواند عوامل حساسیت را به صورت دقیق در منطقه مورد نظر از بین ببرد.
• عمل جراحی لثه: در برخی موارد، برای درمان حساسیت دندان ناشی از ریشه آسیب دیده یا لثه کشیده شده، پزشک می تواند به عمل جراحی لثه روی آن دندان بپردازد. این عمل جراحی می تواند بازسازی لثه و رفع حساسیت دندان را تسهیل کند.

۲- درمان خانگی

می توانید برخی از روش های خانگی را برای کاهش حساسیت دندان امتحان کنید. در زیر چند روش خانگی برای درمان حساسیت دندان آورده شده است:

• مراقبت دندانی منظم: رعایت بهداشت دهان و دندان ها بسیار مهم است. همواره دندان هایتان را دو بار در روز به مدت دو دقیقه مسواک بزنید و از نخ دندانی و آبکشی دهان استفاده کنید. این عملکردها به حفظ سلامت دندان ها و جلوگیری از حساسیت کمک می کنند.
• انتخاب محافظ دندانی مناسب: در صورت حساسیت دندان، استفاده از محافظ دندانی با فرمولاسیون ویژه برای کاهش حساسیت می تواند مفید باشد.
• رژیم غذایی سالم: تغذیه متعادل و سالم به حفظ سلامت دندان ها کمک می‌کند. مصرف میوه ها و سبزیجات غنی از ویتامین ها و مواد معدنی مانند کلسیم و فسفر می تواند به تقویت مینای دندان ها کمک کند.
• کاهش مصرف مواد غذایی و نوشیدنی های قندی: مصرف زیاد شکر و نوشیدنی های گازدار و اسیدی می تواند لایه های مینای دندان را آسیب برساند و حساسیت را افزایش دهد. پیشنهاد می شود مصرف این مواد را محدود کنید و بلافاصله بعد از مصرف، دهان خود را با آب شستشو دهید.
• محلول آب و نمک: مخلوط کردن یک قاشق چایخوری نمک در یک لیوان آب گرم و استفاده از این محلول برای آبکشی دهان می تواند به کاهش حساسیت دندان کمک کند. این کار را چندین بار در هفته تکرار کنید.
• روغن نعناع: ریختن یک قطره روغن نعناع بر روی دستتان و مالیدن آن روی دندان های حساس خود ممکن است به کاهش حساسیت کمک کند. این روش را چندین بار در روز تکرار کنید.
• عصاره آلوئه ورا: گوشت داخل برگ آلوئه ورا را جدا کنید و آن را روی دندان های حساس خود بمالید. اجازه دهید عصاره آلوئه ورا بر روی دندان ها بماند و سپس دهان خود را با آب شستشو دهید.
• کراتین فلوراید: می توانید از یک محلول کراتین فلوراید (که در داروخانه ها و فروشگاه های دندانپزشکی قابل تهیه است) استفاده کنید. این روش باعث تقویت مینای دندان ها می شود و می تواند به کاهش حساسیت کمک کند.
• دهانشویه حساسیت دندان: می توانید از دهانشویه های خاصی که برای کاهش حساسیت طراحی شده اند، استفاده کنید. این دهانشویه ها معمولا شامل مواد ضد التهابی و مسکن هستند که می توانند به کاهش حساسیت کمک کنند.

با این حال، در نظر داشته باشید که روش های خانگی ممکن است تا حدی تسکین دهنده باشند، اما در صورتی که حساسیت شدید و مداومی دارید، بهترین راه مراجعه به دندانپزشک است.