داروهای کاهش دهنده چربی خون

چربی خون نقشی حیاتی در بدن داشته و سطح سلامتی و عملکرد بدن را مشخص می کند. چربی خون شامل کلسترول خوب (HDL)، کلسترول بد (LDL) و تری گلیسرید می شود که اندازه بیش از حد آن ها در بدن، باعث ایجاد مشکلات و بیماری هایی خواهد شد. بهترین روش درمان تغییر در رژیم غذایی و افزایش تحرک بدن است اما در برخی موارد ممکن است این روش کارآمد نباشد و نیاز به مصرف دارو ایجاد شود. در این مقاله با ما همراه باشید، می خواهیم داروهای کاهش دهنده چربی خون را بررسی کنیم.

داروهای کاهش دهنده چربی خون

در صورت داشتن کلسترول بالا ممکن است پزشک با توجه به شرایط بیماری و وضعیت بیمار داروهای زیر را تجویز کند:

۱.استاتین ها

یکی از رایج ترین داروهای کاهنده چربی خون، استاتین ها هستند. این داروها با کاهش تولید کلسترول در کبد، در کمک به حذف کلسترول اضافی در بدن موثر عمل می کند اینها قوی ترین داروهای کاهنده ی کلسترول هستند و به کاهش خطر سکته مغزی و حمله قلبی کمک شایانی خواهد کرد. موارد زیر نمونه هایی از این دسته داروها هستند:

• آتورواستاتین (Atorvastatin): نام تجاری لیپیتور
• سیمواستاتین (Simvastatin): با نام تجاری Zocor
• پیتاواستاتین (Pitavastatin): با نام تجاری لیوالو
• پراواستاتین (Pravastatin): با نام تجاری پراواچول
• روزوواستاتین (Rosuvastatin): با نام تجاری کرستور
• فلوواستاتین (Fluvastatin): نام تجاری لسکول
• لوواستاتین (Lovastatin): با نام تجاری (Altoprev، Mevacor)

هر یک از این داروها ممکن است دارای عوارض جانبی زیر باشند:

• ضعف
• درد عضلانی
• سردرد
• سرگیجه
• حالت تهوع
• یبوست (علائم و درمان یبوست)
• اسهال
• ناراحتی معده
• آسیب عضلانی (نادر)
• آسیب کبدی (نادر)
• دیابت نوع ۲ تازه شروع شده (نادر)

داروهایی که با استانین ها تداخل دارند عبارتند از:

• آزیترومایسین وآنتی بیوتیکهای هم خانواده آن
• داروهای ضد قارچ
• داروهای سرکوب کننده ایمنی
• مشتقات اسید فیبریک

هشدار مصرف: مصرف استاتین ها دارای محدودیت هایی است، برای مثال در صورت ابتلا به آسیب کبدی، در دوران بارداری و شیردهی این داروها منع مصرف دارد و هم چنین در حین مصرف برخی از داروهای استاتین باید از خوردن گریپ فروت پرهیز کرد.

۲.مهارکننده های جذب کلسترول

مهارکننده های جذب کلسترول دومین داروی رایج کاهنده چربی خون است که این دارو با جلوگیری از جذب کلسترول LDL توسط روده، به کاهش کلسترول کمک کرده و می تواند در افزایش کلسترول HDL نیز تاثیر به سزایی داشته باشد. برای نمونه ای از این دسته دارو، می توان به مورد زیر اشاره کرد:

• ازتیمایب (Ezetimibe): با نام تجاری Zetia

این دارو را می توان هم با ترکیب استاتین ها و هم به تنهایی استفاده کرد. با مصرف این دارو در برخی افراد ممکن است عوارضی ایجاد شود:

• خستگی
• دل درد
• اسهال
• نفخ
• ایجاد مشکلاتی در عضلات، کبد یا پانکراس (نادر)

هشدار مصرف: مصرف این دارو برای افراد مبتلا به بیماری های کبدی منع مصرف دارد و حتما باید قبل از مصرف و یا در صورت بروز علائم مشکلات کبدی مثل زردی پوست یا سفیدی چشم ها، حتما به پزشک اطلاع دهید.

۳.تسکین دهنده های اسید صفراوی

این داروها معمولا برای استفاده با استاتین ها ترکیب می شوند و به بدن برای دفع کلسترول LDL کمک شایانی می کنند. نحوه عملکرد این دارو به این صورت است که بدن را مجبور به تولید بیش تر صفرا و در نتیجه برداشت کلسترول از خون کرده و به کاهش کلسترل خون کمک می کند. نمونه هایی از این نوع دارو در زیر آورده شده است:

• کولسولام (Colesevelam): با نام تجاری ولچول
• کلستیپول (Colestipol): با نام تجاری کولستید
• کلستیرامین (Cholestyramine): با نام تجاری Locholest، Prevalite و Questran

ممکن است مصرف این داروها عوارضی در فرد ایجاد کند:

• یبوست
• سوء هاضمه
• نفخ
• هموروئید

هشدار مصرف: مصرف این داروها برای اشخاصی که دارای مشکلات گوارشی و دارای تری گلیسیرید بالا هستند، منع مصرف دارد. هم چنین در صورت مصرف هرگونه داروی دیگر، قبل از مصرف حتما با پزشک خود مشورت کنید.

۴.نیاسین (نیکوتینیک اسید)

نیاسین قوی با عنوان ویتامین B3 نیز معروف است که می تواند کمک کننده ای برای کاهش سطح LDL و تری گلیسیرید و افزایش HDL به میزان ۳۵ درصد باشد. این دارو را می توان برای افرادی که تحمل درمان با استاتین را ندارند، استفاده کرد. نمونه های این دارو شامل موارد زیر است:

• نیاسپان
• نیاکور
• اسلو-نیاسین

مصرف این دارو ممکن است در برخی افراد عوارضی را بروز دهد، مثل:

• خستگی
• سرگیجه
• تاری دید
• برافروختگی پوست
• حالت تهوع
• درد شکم
• سوزش سردل
• فشار خون پایین

هشدار مصرف: نیاسین ممکن است باعث آسیب کبدی شود و برای کسانی که مبتلا به مشکلات گوارشی و دیابت هستند، توصیه نمی شود.

۵.مهارکننده های PCSK9

مهارکننده‌های PCSK9 نوعی داروی بیولوژیک بوده که به عنوان آنتی بادی های مونوکلونال شناخته می شود. این دارو با غیر فعال کردن پروتئینی که باعث جلوگیری پاکسازی کلسترول از بدن می شود، به کاهش کلسترول کمک کرده و در حذف بیش تر کلسترول توسط کبد، بسیار موثر عمل می کند. این داروها به علت گران بودن، معمولا در صورت عدم پاسخگویی بدن به داروهای دیگر مورد استفاده قرار می گیرند و به این صورت است که باید هر ۲ تا ۴ هفته یک بار تزریق شوند. نمونه این داروها شامل موارد زیر است:

• آلیروکوماب (Alirocumab):با نام تجاری پرالوئنت
• ایولوکوماب (Evolocumab): با نام تجاری رپاتا

مصرف مهارکننده های PCSK9 نیز ممکن است باعث بروز عوارضی در برخی افراد شود که خیلی کم دیده شده است:

• ایجاد کبودی یا ناراحتی در محل تزریق
• سرماخوردگی
• واکنش آلرژیک به دارو (نادر)

هشدار مصرف: مصرف این دارو به خصوص ایولوکوماب، برای کسانی که به لاتکس حساسیت دارند، نیاز به توجه بیش تر و مشورت با پزشک دارد.

۶.مهارکننده های آدنوزین تری فسفات سیترات لیاز (ACL)

مهارکننده های ACL معمولا در کنار مصرف سایر داروهای کاهنده چربی خون موثرتر عمل می کنند. عملکرد این داروها به این صورت است که آنزیمی که کبد برای ساختن کلسترول به آن نیاز دارد را مسدود کرده و باعث می شود کبد کلسترول کم تری تولید کند و تاثیر زیادی در خارج شدن بیش تر کلسترول از بدن داشته باشد. اولین داروی مهارکننده ACL، بمپدوئیک اسید (Bempedoic acid) با نام تجاری نکسلتول است. مصرف این دارو ممکن است عوارضی را در پی داشته باشد، مثل:

• افزایش سطح اسید اوریک که می تواند منجر به نقرس شود.
• کاهش عملکرد کلیه
• کاهش پلاکت، لکوسیت یا هموگلوبین
• خطر پارگی تاندون

هشدار مصرف: مصرف این دارو برای کسانی که سابقه پارگی تاندون دارند، توصیه نمی شود.

۷.داروهایی برای درمان هیپرکلسترولمی خانوادگی

هیپرکلسترولمی خانوادگی به عنوان یک بیماری ارثی، می تواند در افزایش کلسترول خون موثر باشد. پزشکان ممکن است برای افراد مبتلا به این بیماری، استاتین ها، ازتیمیب و داروهای دیگری را برای کاهش موثر کلسترول تجویز کنند. این داروها شامل موارد زیر هستند:

• لومیتاپید (Juxtapid)
• اویناکوماب (Evinacumab): با نام تجاری Evkeeza
• اینکلیسیران (inclisiran): با نام تجاری Leqvio

این دارو هم ممکن است مانند سایر داروهای دیگر عوارضی را در فرد ایجاد کند:

• ایجاد مشکلات گوارشی مانند اسهال، تهوع و استفراغ و مشکلات کبدی با مصرف لومیتاپید
• احساس درد در محل تزریق یا اندام، سفتی مفاصل، عفونت ادراری، اسهال و مشکلات ریوی و تنفسی با مصرف اینکلیسیران
• ایجاد آنافیلاکسی و آسیب به جنین در دوران بارداری با مصرف اویناکوماب

هشدار مصرف: مصرف این داروها در دوران بارداری و شیردهی و برای کسانی که قصد بارداری دارند، فقط طبق نظر پزشک باید صورت گیرد.

۸.فیبرات ها

فیبرات ها معمولا برای کاهش تری گلیسیرید مورد استفاده قرار گرفته و هم چین به میزان کمی می توانند در کاهش کلسترول LDL موثر باشند. نمونه های داروی این نوع عبارتند از:

• کلوفیبرات (Clofibrate): با نام تجاری Atromid-S
• جمفیبروزیل (Gemfibrozil): با نام تجاری لوپید
• فنوفیبرات (Fenofibrate): با نام تجاری آنتارا، لوفیبرا و تریگلاید

مصرف این داروها ممکن است با عوارض جانبی همراه باشد:

• سردرد
• سرگیجه
• دل درد
• یبوست
• اسهال
• کمر درد
• مشکلات عضلانی

هشدار مصرف: مصرف این داروها به افراد مبتلا به مشکلات کلیوی، بیماری کیسه صفرا یا بیماری کبدی و خانم های باردار و شیرده توصیه نمی شود.

۹.اسید چرب امگا ۳

ممکن است پزشک برای درمان تری گلیسیرید خون بسیار بالا (بیش از ۵۰۰ میلی لیتر در دسی لیتر)، اسیدهای چرب امگا ۳ قوی را تجویز کند. نمونه های دارویی این دسته عبارتند از:

• لوازا
• واسپا
• اپانووا
• Omtryg

مصرف این مکمل ها ممکن است عوارضی را در فرد ایجاد کنند:

• طعم ماهی در دهان
• ناراحتی معده
• آروغ زدن
• اسهال
• سفتی مفصل

هشدار مصرف: مصرف مکمل های امگا ۳ به افرادی که از داروهای رقیق کننده خون استفاده می کنند و یا به غذاهای دریایی حساسیت دارند، توصیه نمی شود. هم چنین مصرف آن ها در خانم های باردار و شیرده، باید زیر نظر پزشک انجام شود.

عوارض جانبی درمان دارویی

هیچ درمان دارویی بدون عوارض جانبی نیست افراد مختلف ممکن است واکنش های متفاوتی نسبت به یک نوع دارو داشته باشند. اگر شما دچار علائمی شدید که فکر می‌کنید به علت دارویی که مصرف کرده اید ایجاد شده، باید به پزشک‌تان اطلاع دهید. به طور کلی داروهای کاهش دهنده ی چربی خون عوارض جانبی خطرناکی ندارند و اغلب مردم می‌توانند بدون هیچ مشکلی از آنها استفاده کنند. 

 آسیب عضلانی

افرادی که استاتین یا فیبرات استفاده میکنند به ندرت ممکن است دچار درد عضلانی شوند. در تعداد بسیار کمی ممکن است، رابدومیولیز “Rhabdomyolysis” ایجاد شود که در این بیماری عضلات دچار آسیب شدید می شوند رابدومیولیز عارضه خطرناکی است اما بسیار نادر است. اگر شما در هنگام مصرف استاتین یا فیبرات دچار درد عضلانی شدید شدید باید فورا دارو را قطع نموده و با پزشک تان مشورت کنید. معمولاً درد عضلانی در کل بدن احساس می شود و شبیه دردی است که در روزهای اول ابتلا به آنفولانزا تجربه می کنید.

در صورتی که از استاتین و فیبرات با هم استفاده کنید یا مقدار بسیار زیادی از هر یک از آنها مصرف کنید احتمال ایجاد آسیب عضلانی بیشتر است. مصرف مقدار زیاد آب گریپ فروت همراه با سیمواستاتین احتمال آسیب عضلانی را کمی بیشتر میکند.

آسیب کبدی

افرادی که استاتین مصرف میکنند خیلی به ندرت دچار مشکلات کبدی می شوند. به همین دلیل است که قبل از شروع دارو آزمایش کبدی درخواست می شود و گاهی ممکن است حین مصرف در فواصل منظم این آزمایش تکرار شود. ۸ هفته بعد از شروع درمان و سپس هر ۶ ماه این کار به شما اطمینان می دهد که دارو بدون خطر بوده و اثری بر روی کبد نداشته است، کسانی که الکل زیاد مصرف میکنند بهتر است که استاتین مصرف نکنند چون کبد آنها در اثر مصرف الکل آسیب زیادی دیده است.

برای اطلاعات بیشتر: راه های کنترل کلسترول و چربی خون

داروهای گیاهی

اضافه کردن برخی مواد غذایی به رژیم غذایی، می تواند در کنترل و کاهش چربی خون موثر عمل کند. در ادامه چند مورد از این موارد را نام می بریم:

• حبوباتی مثل سویا، لوبیا، نخود و عدس
• مصرف آجیل مثل بادام و گردو
• میوه هایی مثل آووکادو، سیب، انگور، مرکبات و توت فرنگی
• مصرف غلات کامل مثل جو و جو دوسر
• مصرف سبزیجاتی مثل کلم پیچ، اسفناج، بادمجان، بامیه، هویج و سیب زمینی
• روغن زیتون
• سیر
• شکلات تلخ
• چای سبز و دمنوش های گیاهی مثل خار مریم، برگ کاسنی، آویشن، شوید، زنیان و زنجبیل
• ماهی های چرب مثل سالمون و قزل آلا
• ماست کم چرب

 حرف آخر

اگر به چربی خون دچار شده اید، حتما این بیماری را جدی گرفته تا از عوارض ناگواری مثل سکته قلبی و مغزی جلوگیری کنید. پزشکان با توجه به وضعیت بیمار و میزان چربی خون، با تجویز داروها، محدودیت هایی در رژیم غذایی و افزایش تحرک، این بیماری را کنترل و درمان می کنند. مهم است که داروی خود را دقیقا طبق تجویز پزشک و به موقع مصرف کنید و در صورت ابتلا به بیماری زمینه ای و با مشاهده هر گونه عوارض جانبی دارو، حتما با پزشک خود مشورت کنید. شما می توانید با مراجعه به سایت دکتر آسپرین، پزشک متخصص را پیدا کرده و با او مشورت کنید.