راه های درمان سیاتیک

این مقاله به مرور علل، علائم، متد‌های گوناگون درمانی و ارائه راهکارهای پزشکی با هدف کمک به بیماران مبتلا به سیاتیک و ارائه اطلاعات جامع و کارآمد می پردازد. این بررسی گسترده از تمامی جنبه های مرتبط با این مشکل از روش های سنتی تا روش های مکمل به دنبال بهبود و کاهش دردهای مرتبط با بیماری است.

سیاتیک چیست؟

سیاتیک یک شرایط دردناک است که ممکن است به دلیل فشار یا تحریک عصب سیاتیک رخ دهد. این عصب از ناحیه پشت کمر شروع شده و از باسن، پشت ران و زانو به پا گسترش می یابد. در نتیجه افراد مبتلا ممکن است با درد، سوزش، بی حسی و ضعف در ناحیه این عصب به ویژه از سر شانه تا پا روبرو شوند.

رگ سیاتیک گردن کجاست؟

سیاتیک عصبی است که در ستون فقرات قرار دارد و در فتق دیسک ریشه‌های عصب سیاتیک تحت فشار قرار گرفته و ملتهب می‌شوند. برخی افراد که از درد سیاتیک رنج می‌برند ممکن است دچار گردن درد نیز بشوند. به هر حال تحریک عصب سیاتیک و تحت فشار قرار گرفتن آن موجب درد در کمر و گردن می‌شود و بی حسی و سوزن سوزن عضلات را به دنبال دارد.

سیاتیک در سمت راست قرار دارد یا چپ؟

برخی افراد زمانی که در یک طرف از بدنشان درد داشته باشند به پزشک مراجعه می‌کنند و به دلیل ترسی که از بیماری‌های سیاتیک دارند می‌خواهند بدانند رگ سیاتیک در کجای بدن قرار دارد؟ برای درمان سیاتیک پای راست یا چپ چه باید کرد؟ اما واقعیت این است که هر دو طرف بدن دارای عصب سیاتیک است.

علت وجود درد در اندام تحتانی یک طرف بدن فتق دیسک است و نشانه‌های دیسک یک طرفه موجب بروز درد در یک سمت از بدن می‌شود در صورتی که عصب سیاتیک در سمت چپ و راست بدن از کمر شروع و تا پشت ساق پا ادامه دارد و می‌تواند موجب درد و ناراحتی افراد شود.

علائم سیاتیک

علائم و نشانه های این بیماری ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• بی حسی
• ضعف
• سوزن سوزن شدن یا گزگز دردناک
• بی اختیاری در کنترل مثانه و روده

علل ابتلا به سیاتیک

سیاتیک معمولا به عوامل مختلفی برمی گردد که باعث فشار، تحریک یا فشرده شدن عصب سیاتیک می شوند.عواملی که روی ستون فقرات شما تاثیر می‌گذارند و به اعصابی که در پشت شما قرار دارند صدمه می‌زنند مانند تومورهای عصبی نخاعی و افتادن از ارتقاع در ابتلا به سیاتیک موثر هستند. در ادامه عواملی که موجب تحریک و درد سیاتیک می‌شوند را بیان می‌کنیم:

شرایط مختلف می توانند منجر به ایجاد این وضعیت شوند از جمله:

• بیرون زدن دیسک (هرنیت دیسک): بیرون زدن دیسک شایع ترین علت سیاتیک است. وقتی غضروفی که بین مهره ها وجود دارد (دیسک) از محل معمول خود خارج می شود، ممکن است بر روی عصب سیاتیک فشار وارد کرده و باعث درد و التهاب شود.
• تنگی کانال نخاعی: تنگی کانال نخاعی هنگامی رخ می دهد که مجموعه ای از شرایط از جمله استنشاق مهره ای، تومورها یا تراکم استخوانی، منجر به فشار بر روی عصب سیاتیک شود.
• سیاتیک و اسپوندیلولیستیز (لغزش مهره): اگر مهره کمر به طرف دیگری کشیده شود با گسترش استخوان نخاعی، به عصب سیاتیک صدمه می‌زند. برای رفع این مشکل باید فورا به متخصص استخوان و مفاصل مراجعه کرد.
• سندرم پیریفورمیس (Piriformis): سندرم پیریفورمیس یک شرایط عضلانی است که می تواند باعث فشار و تحریک عصب سیاتیک شود. این عضله که از قسمت پایینی ستون فقرات به استخوان ران متصل می شود، ممکن است به صورت غیرطبیعی منقبض یا سفت شود. وقتی این عضله منقبض می شود فشار بر عصب سیاتیک افزایش می یابد و می تواند منجر به درد و ناراحتی شود که به عنوان سندرم پیریفورمیس شناخته می شود.
• عوامل دیگری که موجب درد در عصب سیاتیک می‌شوند عبارتند از:
  • افزایش سن، فرسوده شدن دیسک و مشکلات آرتروزی عصب را تحت فشار قرار داده و درد ایجاد می‌کند.
  • چاقی و اضافه وزن، فشار روی عصب سیاتیک را افزایش می‌دهد.
  • نشستن طولانی مدت پشت میز، بلند کردن اجسام سنگین و رانندگی‌های طولانی مدت موجب فشار به عصب سیاتیک می‌شوند.

خطرات سیاتیک

اگر سیاتیک درمان نشود یا درمان به موقع صورت نگیرد، ممکن است مشکلات و عوارض جدی ایجاد شود. برخی از عوارض و مشکلات که ممکن است در صورت عدم درمان رخ دهند عبارتند از:

• فشار عصبی مزمن: اگر سیاتیک به موقع درمان نشود فشار بر عصب سیاتیک ممکن است به طور مداوم و به صورت مزمن ادامه یابد و منجر به ایجاد دردهای شدید شود.
• فلج: در موارد شدید، فشار زیاد بر عصب سیاتیک می تواند باعث فلج شدن از ناحیه پاها شود.
• ضعف عضلات: فشار مداوم بر عصب سیاتیک می تواند به ضعف عضلات پاها و کاهش عملکرد آنها منجر شود.

راه های تشخیص

سیاتیک یک مشکل پزشکی جدی است که معمولا با درد کمر و انتشار آن در پاها همراه است. برای تشخیص علت درد، پزشکان از روش های مختلفی استفاده می کنند، که شامل مراحل زیر می شوند:

• سابقه پزشکی: پزشک از شما سوالاتی در مورد سابقه پزشکی و نحوه شروع دردتان می پرسد.
• معاینه فیزیکی: پزشک از شما درخواست معاینه فیزیکی می کند تا علائم فیزیکی و آسیب های مرتبط با سیاتیک را بررسی کند. این معاینه شامل بررسی قدرت عضلات، رفلکس ها و جنب و جوش اندام های پایینی شما می شود.
• آزمایش های تشخیصی: برای تشخیص دقیق تر پزشک ممکن است از آزمایش های تشخیصی استفاده کند. این آزمایش ها می توانند شامل آزمایشات خونی، اختلالات عصبی و آزمایش های تصویربرداری مانند ام آر آی یا سی تی اسکن (کاربردهای CT-Scan) باشند.
• تصویربرداری: معمولا ام آر آی (MRI) به عنوان تصویربرداری اصلی برای تشخیص سیاتیک استفاده می شود. ام آر آی به پزشک امکان می دهد تا تصاویر واضح تری از ستون فقرات و عصب سیاتیک شما را مشاهده کند. در برخی موارد، اشعه ایکس ستون فقرات و سی تی اسکن نیز برای تصویربرداری مورد استفاده قرار می گیرند.
• آزمایش های تکمیلی: ممکن است در برخی موارد پزشک تست های تکمیلی مانند میلوگرام CT برای ارزیابی دقیق تر استفاده کند. این آزمایش ها با تزریق ماده رنگی به ستون فقرات صورت می گیرند تا تصاویر دقیق تری از نخاع و عصب ها به دست آید.

بیشتر مطالعه کنید: چه راه هایی برای درمان پارکینسون وجود دارد؟

راه های پیشگیری

اقدامات مختلف که می توانند در کاهش فشار بر عصب سیاتیک و جلوگیری از مشکلات مرتبط با آن کمک کنند عبارتند از:

• تقویت عضلات کمر و شکم: تمرینات ورزشی جهت تقویت عضلات ناحیه کمر و شکم می توانند فشار روی عصب سیاتیک را کاهش دهند و عضلات را بهبود ببخشند.
• تکنیک های صحیح برای برداشتن اشیا سنگین: هنگام برداشتن اشیا سنگین، باید از تکنیک های صحیح برای برداشتن و حمل کردن اشیا استفاده کنید. همچنین تا حد امکان از برداشتن اشیا سنگین خودداری کنید یا از وسایل کمکی مانند چرخ های حمل و نقل استفاده کنید.
• وقفه های نشستن: اگر برای مدت زمان طولانی نیاز است نشسته باشید، می توانید هر ۳۰-۶۰ دقیقه یک وقفه ۲ دقیقه ای داشته باشید. این وقفه ها به عضلات شما کمک می کنند تا از حالت نشسته خارج شده و از فشار زیاد بر روی عصب سیاتیک جلوگیری می کنند.
• توجه به نحوه نشستن: نحوه نشستن و محیط کاری نقش بسیار مهمی در بهبود وضعیت سیاتیک ایفا می کند. صندلی با پشتی استوار و حمایت کننده برای کمر و فضای کافی برای حرکت پاها می تواند مناسب باشد. مطمئن شوید که میز کار شما در ارتفاعی قرار دارد که شما را به وضعیت صحیح نشستن تشویق کند. در صورت امکان از میز قابل تنظیم ارتفاع استفاده کنید. پشت خود را به صورت عمودی نگه دارید و زیادی به جلو یا عقب خم نکنید. ممکن است لازم باشد از یک بالشتک سازگار با انحنای کمرتان استفاده کنید. همچنین ارتفاع صفحه نمایش کامپیوتر را به گونه ای تنظیم کنید که بتوانید به طور مستقیم به آن نگاه کنید و گردن خود را برای مدت طولانی از روی صندلی نکشید.

چه چیزهایی برای سیاتیک مضر است؟

پوشیدن لباس‌هایی که فشار روی عصب سیاتیک را افزایش می‌دهند مانند شلوار یا دامن تنگ درد سیاتیک را تشدید می‌کند؛ بنابراین یکی از عواملی که برای سیاتیک مضر هستند پوشیدن لباس‌های تنگ است. به علاوه استفاده از کفش پاشنه بلند با فشار آوردن روی لگن درد و ناراحتی در عصب سیاتیک را به دنبال دارد؛ بنابراین برای جلوگیری از ایجاد درد در عصب سیاتیک استفاده از کفش پاشنه بلند به‌ ویژه برای خانم‌های باردار مضر است.

راه های درمان سیاتیک

درمان سیاتیک به شدت وابسته به علت و شدت درد در افراد است. برخی از روش های درمانی شامل موارد زیر می شوند:

درمان های خانگی

استفاده از روش های خانگی ممکن است به کاهش علائم بیماری کمک کند اما باید توجه داشت که برای درمان کامل و موثر، بهتر است با یک متخصص اعصاب مشورت کنید. در هر صورت این تکنیک ها ممکن است به شما کمک کنند:

• کمپرس سرد و گرم: استفاده از کمپرس سرد و گرم می تواند در کاهش التهاب و درد کمک کند اما در برخی موارد ممکن است باعث تشدید درد شود. حتما پیش از استفاده این روش با پزشک خود مشورت کنید.
• کشش کمر: تمرینات کششی و تقویتی در ورزش یوگا باعث افزایش انعطاف پذیری و قدرت عضلات می شوند که می تواند به کاهش فشار عصب سیاتیک کمک کند. به همین دلیل، یوگا در ترکیب با درمان های دارویی و فیزیوتراپی می تواند به بهبود و کاهش درد ناشی از سیاتیک کمک کند.
• ورزش منظم: فعالیت های ورزشی منظم به عنوان بخشی از برنامه درمانی سیاتیک بسیار موثر هستند. شنا و دوچرخه ثابت از فعالیت هایی هستند که فشار و وزن را از ستون فقرات کم می کنند و می توانند در تسکین درد سیاتیک کمک کنند.

درمان های دارویی

در ادامه به برخی از داروهایی که برای درمان مورد استفاده قرار می گیرند شامل موارد زیر می شوند:

• داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی: این داروها مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن معمولا برای کاهش التهاب و تسکین درد در سیاتیک استفاده می شوند.
• داروهای مسکن: داروهایی مانند ترامادول یا هیدروکودون می‌توانند در تسکین درد سیاتیک موثر باشند. این داروها معمولا باید تحت نظر پزشک تجویز شوند، زیرا ممکن است به اعتیاد منجر شوند.
• داروهای ضد تشنج: برخی داروها مانند گاباپنتین و پرگابالین معمولا برای کنترل درد سیاتیک ناشی از تشنج عضلات و اعصاب مورد استفاده قرار می گیرند.
• تزریق های کورتیکواستروئیدی: در برخی موارد، پزشک ممکن است تزریق های کورتیکواستروئیدی را در نزدیکی ریشه عصبی تحت تصویربرداری تزریق کند تا التهاب و درد را کاهش دهد.
• داروهای شل کننده عضلات: داروهایی مانند باکلوفن و تیزانیدین ممکن است برای کاهش تشنج عضلات و فشار عصبی مورد استفاده قرار گیرند.

بیشتر مطالعه کنید: فتق دیسک کمر چیست؟

بهترین آمپول برای درد سیاتیک چیست؟

تزریق کورتیکواستروئیدها از التهاب اعصاب جلوگیری کرده و درد ناشی از آن‌ها را کاهش می‌دهند. البته باید این نکته را در نظر بگیرید که به دلیل عوارض فراوانی که تزریق کورتون‌ها به دنبال دارند باید از تزریق مداوم و طولانی مدت آن‌ها پرهیز کنید.

پماد برای درد سیاتیک

پمادهایی مانند سالا سیلات ترولامین، کپسایسین، کانابیدیل (CBD)، متیل سالیسیلیک و منتول برای کاهش درد سیاتیک مفید هستند هرچند استفاده از هر دارویی باید با نظر پزشک انجام شود.

درمان های پزشکی

فیزیوتراپی:

درمان سیاتیک با فیزیوتراپی یک روش موثر برای کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی است. برنامه های فیزیوتراپی معمولا شامل ترکیبی از تمرینات است که هدف آنها تقویت عضلات، افزایش انعطاف پذیری و کاهش فشار بر روی عصب است. تمریناتی که فیزیوتراپیست تعیین می کند عبارتند از:

• تسکین درد: تسکین درد از طریق حرکات کششی و ماساژ برای کاهش فشار و درد
• تقویت عضلات: تمرینات تقویتی به کمک وزنه ها یا تجهیزات ورزشی برای تقویت عضلات پشت و شکم
• بهبود انعطاف پذیری: حرکات کششی و انعطافی برای بهبود انعطاف و افزایش روند حرکت
• آموزش قوانین ایمنی: آموزش در مورد نحوه حفاظت و رعایت قوانین ایمنی برای جلوگیری از ایجاد فشار اضافی یا تروما به ناحیه دیسک و عصب سیاتیک

جراحی:

در برخی موارد درد شدیدی که به دنبال فشار زیاد بر روی عصب سیاتیک ایجاد می شود، عمل جراحی ممکن است توسط پزشک متخصص توصیه شود. انواع جراحی های شایع برای درمان سیاتیک عبارتند از:

• جراحی دیسککتومی: در جراحی دیسککتومی، هدف اصلی از بین بردن یا تخلیه فشار وارد شده به عصب سیاتیک است. این فشار ممکن است ناشی از بیرون زدگی دیسک (هرنیشیت) باشد. جراح از طریق یک برش کوچک در پوست و عضلات به ناحیه ای که فشار بر روی عصب سیاتیک شدید است وارد می شود. سپس قسمت های آسیب دیده از دیسک حذف می شوند تا فشار بر روی عصب سیاتیک کاهش یابد.
• جراحی لامینکتومی: در جراحی لامینکتومی، لامینا (قسمتی از استخوان که نخاع را پوشش می دهد) یا سایر بافت هایی که ممکن است فشار بر روی عصب سیاتیک وارد کنند حذف می شوند. این روش فشار وارد شده بر عصب سیاتیک را کاهش می دهد.

درمان های طب مکمل

روش های طب مکمل برای درمان سیاتیک عبارتند از:

• طب سوزنی: طب سوزنی یک روش درمانی قدیمی در چین است که با وارد کردن سوزن ها در نقاط خاص بدن، به تعادل انرژی در بدن کمک می کند. برخی از افراد از این روش برای کاهش درد سیاتیک بهره برده اند. با این حال تاثیر طب سوزنی برای هر فرد ممکن است متفاوت باشد و به عوامل مختلفی مانند وضعیت بدنی فرد و تجربه پزشک متخصص طب سوزنی بستگی دارد.
• هیپنوتیزم: هیپنوتیزم از طریق آرامش ذهن و تمرکز بر روی پیام های تسکین دهنده می تواند به فرد کمک کند تا با درد بهتر کنار بیاید. اما تاثیرات هیپنوتیزم نیازمند همکاری و تعامل فرد با هیپنوتراپیست است.
• ماساژ درمانی: ماساژ می تواند به کاهش فشار و استرس، بهبود گردش خون و کاهش درد کمک کند. انواع مختلف ماساژ درمانی ممکن است برای درد سیاتیک موثر باشند، اما باید توسط یک متخصص یا فیزیوتراپیست با تجربه انجام شود تا برای بیمار بدون خطر باشد.

ورزش های مناسب

صحبت کردن درباره تمرینات و ورزش هایی که ممکن است در درمان سیاتیک موثر باشند همیشه مفید است. در ادامه، توضیحاتی درباره ورزش هایی مناسب برای درمان سیاتیک را ارائه می دهیم:

• ورزش های منظم: انواع ورزش های کششی و تقویتی می توانند عضلات را تقویت کرده و فشار وارد شده به عصب ها را کاهش دهند.
• پیاده روی: پیاده روی یکی از ورزش هایی است که برای درمان سیاتیک بسیار مفید است. این ورزش فشار وارد شده به دیسک ها را کاهش می دهد و عضلات را تقویت می کند.
• حرکات کششی: حرکات کششی مانند خم شدن، کشش و چرخش های ملایم بدن می توانند به کاهش فشار و تسکین درد کمک کنند. این حرکات با توجه به هدف مشخص از طرف فیزیوتراپیست انجام می‌شوند.
• یوگا و پیلاتس: ورزش های پیلاتس و یوگا با تمرکز بر روی انعطاف پذیری، تقویت عضلات محیطی کمر و ایجاد آرامش و تعادل بدن ممکن است به کاهش دردهای ناشی از سیاتیک کمک کنند.

تمرینات کینزی

جا انداختن یا تمرین های کینزی (Kinesiotherapy) می توانند به تسکین درد عصب سیاتیک کمک کنند. این تمرین ها به تقویت عضلات و افزایش انعطاف پذیری مناطق مورد تحت فشار کمک می کنند، اما باید تحت نظر پزشک یا فیزیوتراپیست انجام شوند. تمریناتی که می توانند باعث تسریع روند بهبود و کاهش درد سیاتیک شوند عبارتند از:

۱- کشش پاها:

• بر روی یک تخت نرم دراز بکشید.
• هر دو پا را به طور کامل دراز کنید.
• با دستان خود، به آرامی به سمت جلو خم شوید تا بتوانید با انگشتان دست ها، انگشتان پا را لمس کنید.
• این حالت را برای چند ثانیه نگه دارید و سپس به وضعیت اولیه برگردید.
• این تمرین را ۱۰ بار تکرار کنید.

۲- کشش پاها و پای مقابل:

• دستان خود را بر روی باسن قرار دهید.
• وزن خود را به یک سمت بدن انتقال دهید و پای دیگر را خم کنید.
• پای مقابل باید صاف باشد.
• این حرکت را به طور تناوب بین پاها تا ۱۰ مرتبه تکرار کنید.

۳- خم شدن کمر:

• بایستید و دستان خود را بر روی باسن قرار دهید.
• از قسمت کمر کمی به سمت جلو و سپس به عقب خم شوید.
• این تمرین را ۱۰ مرتبه تکرار کنید.

برای درمان به چه پزشکی مراجعه نماییم؟

سیاتیک عمدتا به علت فشار یا التهاب عصب سیاتیک ایجاد می شود. این مشکل می تواند از تراکم فشار دیسک، مشکلات در مهره ها، مشکلات مفصلی، تومورها یا دلایل دیگر ناشی شود. برای تشخیص دقیق علت سیاتیک و تعیین روش های درمان مناسب مراجعه نورولوژیست یا جراح عصب الزامی است.

بیشتر مطالعه کنید: روماتیسم مفصلی چیست؟

عوارض درمان نشدن سیاتیک

عدم درمان به موقع سیاتیک موجب بدتر شدن وضعیت بیمار می‌شود و به کمر و باسن او آسیب می‌زند. همچنین صدمات زیادی را به اعصاب وارد می‌کند به طوری‌ که درد ناشی از آن‌ها با داروهای مسکن بهبود پیدا نمی‌کند.

کسانی که درد سیاتیک دارند چگونه باید بخوابند؟

علت اصلی برای انتخاب یک حالت خاص خواب، این است که فشار بر روی عصب سیاتیک کاهش یابد و در نتیجه درد کمتری احساس شود. اما بهترین وضعیت خواب برای شما ممکن است به تجربه شما و راحتی شما در هنگام خواب بستگی داشته باشد. در ادامه چند وضعیت خواب که می تواند برای برخی افراد مفید باشد معرفی شده است:

• حالت جنینی: حالت جنینی یک حالت خوابیدن است که می تواند فشار روی عصب سیاتیک را کاهش دهد. در این وضعیت خواب، فرد به حالت خمیده و پاهایش نزدیک به سینه ها قرار می گیرد که می تواند باعث کاهش فشار و تنش بر روی عصب سیاتیک شود. برای برخی افراد، این حالت می تواند تسکین بخش باشد زیرا باعث کاهش درد سیاتیک و راحتی در طول شب می شود.
• حالت طاق باز: حالت طاق باز یک مدل خوابیدن است که فرد به پشت خوابیده و پاهایش به صورت کامل به سمت بالا برده شده است. این حالت خوابیدن می تواند باعث کاهش فشار بر روی عصب سیاتیک و در نتیجه کاهش درد و ناراحتی شود.

تغییر سبک زندگی بیماران مبتلا به سیاتیک چگونه باید باشد؟

زمانی که اولین نشانه‌های درد کمر و سیاتیک ظاهر می‌شوند بسیاری از بیماران در مورد روش‌های کاهش درد و یا جلوگیری از تشدید کمر درد و سیاتیک سوالاتی برایشان مطرح می‌شود. تغییر سبک زندگی بهترین پاسخ برای این سوالات است. رعایت کردن موارد زیر بهترین روش برای کاهش درد سیاتیک است.

• در نشستن‌های طولانی مدت باید هر ۵۰ دقیقه یک بار وضعیت خود را تغییر داده و چند دقیقه راه بروید.
• از مصرف مواد غذایی حاوی شکر، کلسترول و اسید چرب ترانس پرهیز کنید و میوه، سبزیجات و ماهی را به سبد غذایی خود اضافه کنید.
• برای آرامش عضلات و کاهش درد سیاتیک استفاده از محلول نمک اسپوم مفید است‌.
• در ابتدای بیماری برای تسکین درد می‌توانید مسکن‌هایی را که نیاز به نسخه پزشک ندارند را تهیه کرده و استفاده کنید.

سخن پایانی

عوامل مختلفی بر بروز بیماری سیاتیک نقش دارند اما با داشتن سبک زندگی سالم و ورزش مداوم می توان تا جای ممکن این بیماری را کنترل کرد.