انواع شکستگی استخوان

در این مقاله، به بررسی علل شکستگی استخوان، نشانه ها و علائم آن، روش های تشخیص و تصویربرداری و همچنین رویکردهای درمانی جهت بهبودی و تقویت استخوان می پردازیم. همچنین، اهمیت توانبخشی و فیزیوتراپی در بازیابی افراد مبتلا به شکستگی استخوان را بررسی می نماییم. این مقاله به دنبال افزایش آگاهی در مورد شکستگی استخوان و ارتقاء روش های پیشگیری و مداخلات درمانی است تا افراد بتوانند با اطلاعات بهتری به سوی حفظ سلامت استخوان های خود حرکت کنند.

شکستگی استخوان چیست؟

شکستگی استخوان به وضعیتی اطلاق می شود که استخوان یک فرد به دلیل فشار، ضربه یا تنش های زیاد شکسته یا ترک خورده باشد. این وضعیت معمولا نتیجه‌ ضربه های مستقیم به استخوان، فشار زیاد بر روی استخوان (از جمله فشارهای تکراری به مدت طولانی) یا ضعیف شدن استخوان به دلیل بیماری ها مانند استئوپوروز (کاهش چگالی استخوان) است.

انواع شکستگی استخوان

شایع ترین انواع آن شامل موارد زیر می شوند:

۱- شکستگی بسته (Closed Fracture): در شکستگی بسته، استخوان شکسته است اما پوست آسیب ندیده است.

۲- شکستگی باز (Open Fracture): در شکستگی باز، پوست از طریق استخوان شکسته باز شده است، که ممکن است منجر به عفونت شود.

۳- شکستگی بدون جا به جایی (Stable Fracture): در این نوع شکستگی، استخوان شکسته است اما جا به جا نشده و در موقعیت اصلی خود باقی می ماند.

۴- شکستگی با جا به جایی یا ترکیبی (Comminuted Fracture): در شکستگی با جا به جایی، استخوان به چندین قطعه شکسته شده و اجزای استخوان در موقعیت های مختلف قرار دارند.

۵- شکستگی آولژن (Avulsion Fracture): در شکستگی آولژن، قسمتی از استخوان به وسیله عضله یا رباط از استخوان جدا می شود.

۶- شکستگی ترک خوردگی (Hairline Fracture): در شکستگی ترک خوردگی ، شکستگی به صورت خطی و بسیار ناچیز است و معمولا به‌عنوان ترک خوردگی شناخته می شود.

۷- شکستگی داخل مفصلی (Intra-articular Fracture): در  شکستگی داخل مفصلی، استخوان در داخل مفصل شکسته شده است.

۸- شکستگی پاتولوژیک (Pathological Fracture): شکستگی پاتولوژیک ناشی از یک حالت پاتولوژیک استخوان است، که استحکام استخوان را کاهش داده و به راحتی شکسته می شود.

۹- شکستگی استرسی (Stress Fracture): شکستگی استرسی ناشی از استفاده زیاد و فشار مکرر بر روی استخوان، به خصوص در ورزش های تکراری است.

۱۰- شکستگی چوب تر (Greenstick Fracture): در شکستگی چوب تر، یک طرف از استخوان کاملا شکسته است و طرف دیگر تا حدی سالم باقی می ماند.

۱۱- شکستگی عرضی (Transverse Fracture): شکستگی عرضی، خط شکست استخوان به صورت عمودی است.

۱۲- شکستگی مارپیچی یا اسپیرال (Spiral Fracture): در شکستگی مارپیچی یا اسپیرال، خط شکست به صورت یک مارپیچ یا اسپیرال به اطراف استخوان می پیچد.

۱۳- شکستگی مایل (Oblique Fracture): در شکستگی مایل، خط شکست به صورت مایل به راست یا چپ در استخوان قرار دارد.

علائم و نشانه های شکستگی استخوان

علائم و نشانه های شکستگی استخوان ممکن است متناسب با نوع و موقعیت شکستگی باشد اما برخی از علائم رایج عبارتند از:

• درد شدید
• ورم و قرمزی
• محدودیت حرکت
• شکل غیرطبیعی استخوان
• لرزش یا سرگیجه (علت بروز سرگیجه)
• ناتوانی در استفاده از عضلات

بیشتر مطالعه کنید: علائم و نشانه های پوکی استخوان کدامند؟

علت شکستگی استخوان

شکستگی استخوان ممکن است به دلیل عوامل مختلفی رخ دهد. برخی از اصلی ترین علت ها عبارتند از:

• آسیب مستقیم (تروما): ضربه مستقیم به استخوان می تواند باعث شکستگی آن شود. این وضعیت ممکن است ناشی از حوادثی مانند تصادفات رانندگی، سقوط یا ضربه مستقیم به استخوان باشد.
• استفاده زیاد از استخوان: استفاده زیاد از استخوان ها در فعالیت های ورزشی یا فعالیت های روزمره می تواند باعث شکستگی استخوان شود، به ویژه اگر استخوان به مرور زمان فرسوده شده یا از استحکام آن کاسته شده باشد.
• برخی بیماری ها: برخی بیماری ها و شرایط پزشکی می توانند باعث ضعیف شدن استخوان ها و افزایش خطر شکستگی شوند. به عنوان مثال اوستئوپروز (کاهش چگالی استخوان)، سرطان استخوان یا برخی اختلالات استخوانی از جمله علل ممکن هستند.
• تغذیه نامناسب: تغذیه نامناسب مانند کمبود ویتامین D و کلسیم می تواند باعث تضعیف استخوان ها شده و خطر شکستگی را افزایش دهد.
• پیری: با پیری، استخوان ها به تدریج از چگالی کمتری برخوردار شده و خطر شکستگی افزایش می یابد.
• داروهای خاص: برخی داروها ممکن است به عنوان عوامل خطرزایی برای شکستگی استخوان عمل کنند، به عنوان مثال برخی از داروهای مورد استفاده در درمان های طولانی ‌مدت باعث کاهش چگالی استخوان می شوند.

عوارض شکستگی استخوان

شکستگی استخوان ممکن است باعث آسیب ها و عوارض مختلفی در بدن شود. این عوارض به ویژه بستگی به نوع شکستگی، محل و شدت آن دارد. در ادامه چند علامت و عوارض معمول شکستگی استخوان ذکر شده‌ است:

عوارض عمومی:

برخی از عوارض عمومی شکستگی شامل موارد زیر می شوند:

۱- شوک: شکستگی های شدید می توانند منجر به شوک شوند، و اختلالات خطرناکی در فشار خون و عملکرد عضلات و اعضای داخلی ایجاد کنند.

۲- ترومبوآمبولی: در دوران نقاهت بعد از شکستگی، خطر تشکیل لخته های خون (ترومبوآمبولی) افزایش می یابد. لخته‌ های خون ممکن است به عروق ریه حمله کرده و خطرناک باشند.

۳- سندروم آمبولی چربی: بعد از شکستگی، افراد ممکن است به سندروم آمبولی چربی دچار شوند که با ورود چربی ها در عروق حیاتی مرتبط است.

 عوارض موضعی:

برخی از عوارض موضعی شکستگی شامل موارد زیر می شوند:

۱- سندروم خردشدگی و له شدگی: در برخی شکستگی ها، قطعات استخوان تا حدی خرد شده و ممکن است به بافت های اطراف آسیب برسانند.

۲- عوارض پوستی: شکستگی ممکن است باعث عوارض پوستی مثل جوش های چرکی و عفونت پوستی شود.

۳- عوارض عروقی: شکستگی استخوان می تواند باعث آسیب به عروق اطراف محل شکستگی شود و در نتیجه خون رسانی به منطقه آسیب دیده کاهش یابد. این وضعیت می تواند تاثیرات منفی بر روی فرآیند بهبودی و بازسازی استخوان داشته باشد.

۴- عوارض عضلانی: آسیب به عضلات نزدیک به محل شکستگی ممکن است باعث ضعف و کاهش قدرت عضلانی گردد.

۵- عوارض عصبی: شکستگی می تواند به اعصاب محل شکستگی آسیب برساند و منجر به علائم نوروپاتی (مثل درد و احساس های ناراحتی) شود.

۶- محدودیت حرکات مفصلی: به دلیل درد و تورم، ممکن است حرکات مفصلی در ناحیه شکستگی محدود شده و فعالیت روزمره را محدود کند.

۷- آرتریت تخریبی: در برخی از موارد شکستگی ممکن است به تخریب استخوان منجر شده و آرتریت تخریبی را ایجاد کند.

۸- میوزیت: شکستگی ممکن است باعث آسیب به عضلات و تغییر در ساختار ماهیچه ها (میوز) شود.

۹- عفونت ها: به دلیل باز بودن استخوان در محل شکستگی، خطر عفونت ها افزایش می یابند که می توانند مشکلات جدی ایجاد کنند.

بیشتر بدانید: علائم شانه یخ زده چیست؟

راه های پیشگیری

روش های پیشگیری شامل موارد زیر می شوند:

• ورزش منظم: فعالیت های ورزشی منظم مانند دوچرخه سواری یا وزنه برداری باعث تقویت استخوان ها شده و از شکستگی ها جلوگیری کنند.
• تغذیه سالم: مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم و ویتامین D برای سلامت استخوان بسیار حائز اهمیت است. مواد غذایی مانند لبنیات، سبزیجات و ماهی حاوی این مواد مفید هستند.
• حذف دخانیات: مصرف تنباکو می تواند باعث کاهش جذب کلسیم توسط استخوان ها شود و خطر شکستگی ها را افزایش دهد. ترک این عادت مهم است.
• چکاپ سلامتی: مراجعات دوره ای به پزشک برای چکاپ سلامتی و انجام آزمون های مرتبط می تواند مشکلات را زودتر شناسایی کرده و اقدامات پیشگیری را تسریع کند.
• نور مستقیم آفتاب: ترکیب ویتامین D با نور آفتاب می تواند در جذب بهتر کلسیم کمک کند. با استفاده از نور آفتاب مناسب می توانید سلامت استخوان های خود را حفظ کنید.
• تعادل هورمونی: حفظ تعادل هورمون ها، به ویژه هورمون های مرتبط با استخوان ها مانند استروژن در زنان و تستوسترون در مردان از اهمیت بسیاری برخوردار است.
• مدیریت استرس: استرس می تواند تاثیر منفی بر سلامت استخوان ها داشته باشد. تمرین های روانشناختی و تکنیک های مدیریت استرس می توانند به پیشگیری از مشکلات استخوان کمک کنند.

راه های تشخیص

در ادامه مراحل تشخیص شکستگی استخوان توضیح داده شده‌ است:

۱- تاریخچه بالینی و معاینه فیزیکی: پزشک ابتدا تاریخچه بالینی فرد را گوش می دهد و سوالاتی در مورد حوادث احتمالی، نوع درد، محل درد و هر علامت یا نشانه دیگری که ممکن است با شکستگی مرتبط باشد مطرح می کند. پس از گوش دادن به توضیحات فرد، پزشک معاینه فیزیکی انجام می دهد تا علائم ظاهری شکستگی مانند تورم، قرمزی یا تغییر شکل استخوان را بررسی کند.

۲- تصویربرداری اشعه ایکس (X-ray): استفاده از اشعه ایکس یکی از روش های اصلی تصویربرداری برای تشخیص است. این تصاویر به پزشک کمک می کنند تا محل و نوع شکستگی را تشخیص دهد. در این روش تصاویر از زوایای مختلف گرفته شده تا جزئیات بیشتری فراهم شود.

۳- تصویربرداری های پیشرفته: در شکستگی های پیچیده یا در نقاطی که با اشعه ایکس به خوبی نمایش داده نمی شوند، از تصویربرداری های پیشرفته مانند سی تی اسکن یا ام آر آی استفاده می شود.

۴- آزمایش‌ خون: در برخی موارد آزمایش‌ خون (نحوه تفسیر آزمایش خون) ممکن است برای ارزیابی وجود عوارض احتمالی مانند عفونت انجام شود.

راه های درمان

درمان شکستگی استخوان به عوامل مختلفی مانند نوع و محل شکستگی، وضعیت عمومی و سن فرد بستگی دارد. در اکثر موارد درمان شکستگی ها شامل یک یا ترکیبی از روش های زیر است:

درمان های پزشکی

درمان شکستگی استخوان بدون جراحی:

روش های درمان شکستگی استخوان بدون جراحی عبارتند از:

۱- مگنت تراپی:

مگنت تراپی از میدان های مغناطیسی با فرکانس بالا یا پایین برای تسریع فرآیندهای شیمیایی در بدن استفاده می کند. این میدان ها به طور مستقیم به استخوان نفوذ کرده و فرآیند ترمیم و بازسازی بافت استخوانی را تسهیل می کنند. برای دستیابی به نتایج بهتر از این روش، ممکن است به چند جلسه نیاز باشد. فواید استفاده از روش مگنت تراپی عبارتند از:

• عدم وجود عوارض جانبی
• قدرت تاثیرگذاری در عمق مناسب
• ابزارهای تولید امواج مغناطیسی به راحتی قابل تهیه و استفاده هستند.
• بسیار قدرتمند و سبک برای استفاده در منزل

بیشتر مطالعه کنید: راه های درمان شکستگی لگن چیست؟

۲- داروها:

دارو‌های ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) معمولا برای کاهش درد و التهاب در شرایطی مانند التهابات استخوان و مفاصل مورد استفاده قرار می گیرند. نقش دارو‌های ضدالتهابی غیراستروئیدی عمدتا کاهش تولید پروستاگلاندین ها است.

درمان شکستگی استخوان با جراحی:

روش های درمان ترمیم و جراحی عبارتند از:

۱- فیکساتور داخلی:

• در این روش ایمپلنت های فلزی مثل پیچ، پلاک و میله در درون بدن برای تثبیت استخوان های شکسته استفاده می شود.
• برای شکستگی های جدی و نیاز به استقرار داخلی
• ثبات بالا، بهبودی سریع‌ و زمان بستری کوتاه در بیمارستان

۲- پلاک ها:

• صفحاتی که شکستگی را در کنار هم نگه می دارند و با پیچ به استخوان متصل می شوند.
• برای شکستگی هایی که نیاز به حمایت اضافی دارند.
• ثبات، امکان انعطاف بیشتر در مناطق خاص

۳- پیچ:

• از پیچ ها برای تثبیت داخلی استفاده می شود.
• برای شکستگی های مختلف و استفاده با پلاک ها یا به تنهایی
• ثبات بالا و می توانند پس از بهبودی در محل باقی بمانند.

۴- میله یا میخ:

• استفاده از میله یا میخ در استخوان برای تثبیت و نگه داری اجزای شکسته
• برای شکستگی های استخوان های بلند مانند استخوان ران
• استحکام بالا، ثبات و امکان استفاده در شکستگی های خاص

۵- پین گذاری:

• از پین ها برای چسباندن استخوان ها به هم استفاده می شود.
• برای نگه داشتن قطعات استخوانی با پیچ های کوچک
• استفاده معمولا به عنوان بخشی از ترمیم کلی شکستگی

۶- فیکساتورهای خارجی:

• یک قاب تثبیت کننده برای نگه داشتن استخوان های شکسته در موقعیت های مناسب
• برای شکستگی های مختلف به عنوان راهکار موقت یا برای تثبیت استخوان تا زمان بهبودی کامل
• استفاده آسان و قابل تنظیم

چه مدت طول می کشد تا روند ترمیم استخوان طی شود؟

مدت زمان ترمیم یک شکستگی استخوان بسیار متغیر است و به عوامل مختلفی بستگی دارد. عواملی که بر مدت زمان ترمیم استخوان تاثیر می گذارند عبارتند از:

۱- نوع و شدت شکستگی:

• شکستگی های ساده و تکرارپذیر ممکن است به سرعت ترمیم شوند.
• شکستگی های باز، چندگانه یا پیچیده ممکن است نیاز به زمان بیشتری برای ترمیم داشته باشند.
• شدت آسیب به استخوان و بافت اطراف نیز تاثیرگذار است.

۲- محل شکستگی:

• شکستگی در مناطقی با عرض استخوان کمتر ممکن است سریع تر ترمیم شود.
• شکستگی های در ناحیه های بافت نرم ممکن است زمان ترمیم را افزایش دهند.

بیشتر بدانید: تعویض مفصل زانو چگونه انجام می شود؟

۳- سن فرد:

• فرآیند ترمیم در افراد جوان تر ممکن است سریع تر اتفاق بیافتد، به خصوص اگر استخوان ها هنوز در مرحله رشد باشند.
• در افراد مسن تر، فرآیند ترمیم ممکن است کندتر باشد.

۴- نحوه درمان:

• درمان با جراحی ممکن است زمان بیشتری برای بهبود نیاز داشته باشد، به خصوص اگر جراحی پیچیده باشد.
• استفاده از فیکساتورها یا ایمپلنت های داخلی ممکن است فرآیند ترمیم را تسریع کند.

مراقبت های بعد از شکستگی استخوان

در ادامه، چند مورد از مراقبت ها و توصیه های فیزیوتراپی و بازتوانی برای مراقبت بعد از شکستگی استخوان آورده شده است:

۱- تمرینات تقویت عضلات:

• افزایش قدرت و استقامت عضلات اطراف استخوان شکسته بهبود توانایی حرکتی را فراهم می‌کند.
• برنامه تمرینی برای تقویت عضلات خاص در شکستگی می توانند در این مرحله مفید باشند.

۲- تمرینات انعطاف پذیری:

• افزایش انعطاف پذیری مفاصل و عضلات برای ارتقاء حرکت اطراف استخوان شکسته.
• تمرینات انعطاف پذیری می توانند از سفتی عضلات جلوگیری کرده و محدودیت حرکتی را کاهش دهند.

۳- تمرینات تعادل و کنترل حرکت:

• تمریناتی که به بهبود تعادل و کنترل حرکت شما کمک می کنند.
• این تمرینات به افزایش ایمنی در حین راه رفتن و انجام فعالیت های روزمره کمک می کنند.

۴- تغییرات دارویی بعد از شکستگی:

بعد از شکستگی، پزشک ممکن است تغییراتی در برنامه دارویی شما ایجاد کند تا به بهبود فرآیند بازتوانی و کاهش درد کمک کند. برخی از داروهای استفاده شده در این موارد عبارتند از:

• داروهای ضد التهابی و غیر استروئیدی (NSAIDs)مثل ایبوپروفن و ناپروکسن به عنوان تسکین دهنده درد و کاهش التهاب مورد استفاده قرار می گیرند.
• استامینوفن به طور معمول برای کاهش درد و تب بدون اثر ضد التهابی مورد استفاده قرار می گیرد.
• کلسیم و ویتامین D به خصوص برای افرادی که به دلیل شکستگی در معرض خطر کمبود کلسیم و ویتامین D قرار دارند توصیه ‌می شوند.
• داروهای قوی تر مانند اپیوئیدها در موارد درد شدید ممکن است نیاز باشند.
• داروهای ضد انعقاد خون برای جلوگیری از خطر تشکیل لخته خون در دوران استراحت توصیه می شوند.

بیشتر بخوانید: فتق دیسک کمر چیست؟

۵- استفاده از ابزارهای کمکی بعد از شکستگی:

استفاده از ابزارهای کمکی می تواند در فرآیند درمان و بازتوانی بعد از شکستگی مفید باشند. در ادامه توضیحاتی درباره استفاده از این ابزارها آورده شده است:

استفاده از عصا:

• افزایش تعادل و استحکام.
• کمک به تخلیه وزن از ساق پای زخم یا جراحی شده.
• اطمینان حاصل کنید که عصا مناسب قد شما باشد.
• با دقت و با توجه به راهنمایی های پزشک یا فیزیوتراپیست، نحوه استفاده از عصا را یاد بگیرید.

کمک گرفتن از واکر:

• ارتقاء تعادل و پشتیبانی در حرکت های راه رفتن.
• امکان حمل و نقل آسان و تنظیم ارتفاع.
• اطمینان حاصل کنید که واکر با ارتفاع مناسب شما تنظیم شده باشد.
• در هنگام حرکت، به ایستادن و راه رفتن با توجه به نکات ایمنی دقت کنید.

استفاده از صندلی در حمام:

• افزایش ایمنی و استراحت در حمام.
• افزایش استقامت در هنگام شستشو در حمام.
• صندلی باید استانداردهای ایمنی را داشته باشد.
• در هنگام نشستن و ایستادن از کمک فرد دیگری یا ابزارهای ایمنی استفاده کنید.

برنامه بازتوانی بعد از شکستگی استخوان

در ادامه یک برنامه بازتوانی و تمرینات بدنی با واکر برای دوران پس از جراحی آورده شده است:

هفته های اول:

برنامه بازتوانی و تمرینات بدنی در هفته های اول عبارتند از:

راه رفتن با واکر:

• شروع به راه رفتن با واکر با حمایت و کمک شخص دیگر یا با استفاده از ویلچر.
• قدرت فشار را به تدریج افزایش دهید.
• تمرینات را با کوچک ترین درد و ناراحتی متوقف کنید.

تمرینات تقویت عضلات:

• انجام تمرینات ملایم ایزوله برای تقویت عضلات پاها.
• تمرینات ایستا و انعطاف پذیری.

هفته های میانی تا پایانی:

برنامه بازتوانی و تمرینات بدنی در هفته های میانی تا پایانی عبارتند از:

• افزایش زمان و شدت راه رفتن: تدریجا زمان واکر را افزایش دهید. در صورت امکان، تغییر سرعت و شیب مسیر را اعمال کنید.
• تمرینات تقویت عضلات: اضافه کردن تمرینات با وزنه های سبک به برنامه تمرینی و انجام دادن تمرینات تقویت عضلات محیطی.
• انجام تمرینات تعادل: تمرینات تعادلی مثل ایستادن با یک پا، تغییر وزن بین پاها و …
• تمرینات انعطاف پذیری: انجام تمرینات انعطاف پذیری برای بهبود محدودیت حرکتی.
• آب درمانی: شنا یا تمرینات در آب می تواند فشار را کاهش داده و به تقویت عضلات کمک کند.
• استراحت مناسب: حتما به بدنتان زمان کافی برای استراحت بدهید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر فکر می کنید شکستگی استخوان دارید (با درد شدید، تورم یا محدودیت حرکت) سریعا به پزشک مراجعه کنید. اگر شکستگی استخوان در محل های حساس مثل ستون فقرات یا گردن فمور باشد یا علائم عمومی خطرناک داشته باشید، فورا به اورژانس مراجعه کنید. هر تاخیری ممکن است تاثیرات جدی بر روی روند بهبودی داشته باشد.