هر آنچه درباره اسکیزوفرنی باید بدانید

انواع بیماری اسکیزوفرنی کدامند؟

اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی (Schizophrenia) یک اختلال روانی جدی است که در آن فرد واقعیت را به صورت غیر واقعی و تحریف شده تفسیر می کند. اسکیزوفرنی ممکن است منجر به ترکیبی از توهم، هذیان و رفتار و طرز تفکر به شدت دچار اختلال شود که عملکرد روزانه فرد را تحت تاثیر قرار داده و می تواند ناتوان کننده باشد. این بیماری تقریبا ۲۴ میلیون نفر را در سرتاسر دنیا درگیر کرده است یعنی در کل دنیا از هر ۳۰۰ نفر، یک نفر به این وضعیت مبتلاست (۰.۳۲%).

کسانی که اسکیزوفرنی دارند نیاز به درمان مادام العمر دارند. درمان به موقع کمک می کند علائم تحت کنترل باشد و عوارض جدی به وجود نیاید و چشم انداز بهبودی در بلند مدت نیز بهتر خواهد بود.

اطلاعیه

انواع اسکیزوفرنی

متخصصان سلامت روان در گذشته اسکیزوفرنی را به زیر شاخه های زیر تقسیم می کردند اما این سیستم مناسب نبود و در حال حاضر کارشناسان اسکیزوفرنی را یک اختلال طیفی می دانند که شامل همه زیر شاخه هایی که سابقا گفته می شد می باشد:

  • کاتاتونیک (Catatonic)
  • آشفته (Disorganized)
  • پارانوئید (Paranoid)
  • باقی مانده (Residual)
  • تمایز نیافته (Undifferentiated)

علائم اسکیزوفرنی

علائم اسکیزوفرنی چیست؟

اسکیزوفرنی شامل طیف گسترده ای از مشکلات مربوط به طرز فکر، رفتار و هیجانات می باشد. علائم و نشانه های آن ممکن است فرد به فرد متفاوت باشد اما معمولا شامل هذیان، توهم و یا گفتار پرت و پلا می باشد و اختلال در توانایی عملکرد صحیح را موجب می شود.

هنگامی که این بیماری فعال است آن را می توان با دوره هایی مشخص کرد که در آنها فرد نمی تواند بین واقعیت و تخیلات ذهنی خود تمایز قائل شود. در اسکیزوفرنی همانند هر بیماری دیگری، شدت، طول مدت و دفعات علائم ممکن است متفاوت باشد. با این وجود در بیماران اسکیزوفرنی علائم روان پریشی شدید اغلب با افزایش سن کاهش می یابد. عدم مصرف داروهای تجویز شده، مصرف الکل یا مواد مخدر و استرس زیاد همگی می توانند به بدتر شدن علائم منجر شوند.

به طور کلی علائم اسکیزوفرنی در سه گروه اصلی جای می گیرند:

۱- علائم مثبت:

منظور علائمی است که به شکلی غیر طبیعی بروز می کنند مانند توهم و هذیان و پارانویا.

  • هذیان یا دیلوژن (Delusion) و پارانویا: منظور از دیلوژن داشتن باورهای اشتباهی است که بر مبنای واقعیت نیستند. مثلا فکر می کنید کسی می خواهد به شما آسیب بزند یا شما را اذیت کند، مثلا اینکه شما فرد بسیار مهم یا نابغه هستید، یا یک فاجعه بزرگ به زودی رخ می دهد یا فردی عاشق شماست. هذیان در بیشتر کسانی که اسکیزوفرنی دارند دیده می شود. پارانویا به این صورت است که فرد به دیگران اعتماد ندارد و به آنها مشکوک است و مطابق همین باور خود نیز رفتار می کند.
  • توهم (Hallucination): توهم در این افراد معمولا شامل دیدن یا شنیدن چیزهایی است که وجود ندارند. با این حال این صداها یا تصاویر برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی کاملا واقعی به نظر می رسند. توهم ممکن است در هر یک از حس ها باشد اما شنیدن صدا شایع ترین نوع توهم در اسکیزوفرنی است.

۱- علائم منفی:

چیزهایی که در این افراد وجود ندارد یا از دست رفته است مانند از دست دادن یا کاهش توانایی برنامه ریزی، فکر کردن، صحبت کردن و بروز هیجانات و یا لذت یابی.

۳- علائم آشفتگی:

گیجی و اختلال در فکر کردن و صحبت کردن، مشکل در تفکر منطقی و استدلالی و گاهی رفتارها و حرکات عجیب مانند موارد زیر:

  • گفتار یا تفکر پرت و پلا: در تفکر آشفته یا پرت و پلا، برقراری ارتباط موثر با فرد مختل می شود و بخشی از پاسخ های او به سوالاتی که می پرسید ممکن است بی ربط باشد. در موارد نادر ممکن است فرد هنگام صحبت کردن واژه های بی معنی را کنار هم بچیند به صورتی که جمله اش قابل درک نباشد که به آن سالاد واژه ها می گویند.
  • رفتار حرکتی غیر طبیعی یا به شدت آشفته: این ویژگی به طرق مختلف ممکن است خود را نشان دهد از خراب کاری های کودکانه تا ترس و اضطراب (راه های درمان اضطراب) غیر قابل پیش بینی. رفتار او بر هدف متمرکز نیست بنابراین انجام دادن وظایفی که بر عهده اش می گذارید برایش سخت است. ممکن است فرد در مقابل پیروی از دستورالعمل ها مقاومت کند، حالت بدنی عجیب یا نامناسب به خود بگیرد، کلا واکنش نشان ندهد یا حرکات شدید و بیفایده انجام بدهد. همچنین مثلا ممکن است از بهداشت فردی چشم پوشی کند. هنگامی که با او صحبت می کنید به نظر برسد هیچ احساس خاصی ندارد (تماس چشمی با شما برقرار نمی کند، چهره اش تغییر نمی کند یا با صدای منوتون صحبت کند). منزوی شدن و کاهش علاقه به فعالیت های روزمره نیز از دیگر مواردی است که ممکن است در افراد اسکیزوفرنی دیده شود.

یکی دیگر از حوزه هایی که تحت تاثیر اسکیزوفرنی قرار می گیرد، توانایی شناختی (Cognition) است. اختلال در توانایی شناختی در اسکیزوفرنی باعث می شود فرد مشکلاتی در توجه، تمرکز و حافظه پیدا کند در نتیجه عملکرد تحصیلی یا یادگیری اش ضعیف شود. توجه داشته باشید علائم در افراد مختلف به طرق مختلف ممکن است بروز کنند و ممکن است به مرور زمان شدت آن تغییر کند، در دوره هایی علائم بدتر می شوند و در دوره هایی برطرف می گردند. برخی علائم هم ممکن است همیشه تجربه شوند.

توجه داشته باشید علائم و نشانه های اسکیزوفرنی حداقل باید شش ماه پیوسته وجود داشته باشند. همچنین حتما پزشک باید فرد را کامل بررسی کند تا اطمینان حاصل شود مشکل جسمانی (مثلا مشکلی در دستگاه عصبی) عامل این علائم نیست چرا که بیماری های دیگری وجود دارند که ممکن است علائم مشابهی با اسکیزوفرنی داشته باشند.

مقالات مرتبط

علائم و نشانه های شیزوفرنی در نوجوانان

علائم شیزوفرنی در نوجوانان مشابه بزرگسالان است اما شرایط تشخیص این وضعیت در آنها سخت تر است. ممکن است بخشی از دلیل آن این باشد که بسیاری از نوجوانان در حالت طبیعی هم در سالهای بلوغ و تکامل رشد تغییرات رفتاری مانند موارد زیر را دارند:

  • کناره گیری از دوستان و خانواده
  • افت تحصیلی
  • مشکلات خواب
  • تحریک پذیری و پایین بودن خلق (افسرده خویی)
  • کمبود انگیزه

از طرفی مصرف موادی مانند علف، حشیش، متامفتامین یا مواد دیگر نیز علائمی مشابه اسکیزوفرنی ایجاد می کنند.

اگر بخواهیم علائم اسکیزوفرنی در نوجوانان و بزرگسالان را مقایسه کنیم به این صورت می توانیم خلاصه کنیم:

  • کمتر افکار هذیانی دارند.
  • توهم بصری در آنها بیشتر است.

چه عواملی احتمال اسکیزوفرنی را بیشتر می کنند؟

چه عواملی احتمال اسکیزوفرنی را بیشتر می کنند؟

عوامل زمینه ساز اسکیزوفرنی به نظر می رسد ژنتیک و عواملی محیطی باشند. از آنجایی که این اختلال روانی یک وضعیت چند علتی است هنوز نمی توان علت دقیق آن را در هر مورد خاص مشخص کرد. عواملی که در اسکیزوفرنی می توانند نقش داشته باشند عبارتند از:

  • ژنتیک: کسانی که خویشاوندان درجه یک آنها دچار اسکیزوفرنی باشد بیش از شش برابر دیگران در خطر ابتلا به آن قرار دارند.
  • عوامل محیطی: نامناسب بودن تغذیه و قرار گیری در معرض برخی ویروس ها پیش از تولد می تواند احتمال ابتلا به اسکیزوفرنی را در شخص افزایش دهد. بیماری های خود ایمنی نیز گاهی ممکن است منجر به نوعی روان پریشی شوند.
  • تعادل شیمیایی مغز: برخی از هورمون ها مانند دوپامین و گلوتامات ممنک است در اسکیزوفرنی نقش داشته باشند.
  • مصرف مواد مخدر و داروهای غیر قانونی: مصرف موادی که بر ذهن تاثیر می گذارند مانند حشیش، گل و غیره در سنین نوجوانی یا اوایل بزرگسالی احتمال ابتلا به اسکیزوفرنی را می تواند افزایش دهد.

بیشتر مطالعه کنید: راه های درمان انواع فوبیا چیست؟

آیا اسکیزوفرنی قابل پیشگیری است؟

خیر، هیچ راهی برای پیشگیری از این اختلال روانی وجود ندارد اما دنبال کردن منظم برنامه درمانی از عود یا بدتر شدن علائم جلوگیری می کند. محققان امیدوارند شناخت بیشتر عوامل زمینه ساز این وضعیت به تشخیص و درمان زودتر آن کمک کند.

روش های درمان

درمان قطعی برای اسکیزوفرنی وجود ندارد اما بسیاری از بیماران با درمان علائمشان به حداقل می رسد. انواع داروهای روان پریشی موثر در کاهش علائم اسکیزوفرنی وجود دارند که در مرحله حاد بیماری و همچنین برای کاهش احتمال دوره های حاد در آینده یا کاهش شدت آن استفاده می شوند. درمان روانشناختی اسکیزوفرنی مانند درمان رفتاری شناختی یا روان درمانی حمایتی نیز ممکن است بتوانند علائم را کاهش داده و عملکرد بیمار را بهبود ببخشند.

درمان های دیگری هم هستند که هدفشان کاهش استرس، حمایت از فرد و بهبود مهارت های اجتماعی او است.

کسانی که اسکیزوفرنی دارند بیشتر در خطر سوء استعمال مواد قرار دارند و افرادی که سوء استعمال مواد دارند تشخیص و درمانشان سخت تر است.

در چه صورت به پزشک مراجعه کنیم؟

کسانی که اسکیزوفرنی دارند اغلب خودشان از این وضعیت آگاه نیستند و متوجه نیستند مشکلاتشان از اختلال روانی شان نشأت گرفته است و نیاز به توجه پزشکی دارند. بنابراین اغلب دوستان و خانواده فرد هستند که به کمک او می آیند و او را نزد پزشک می برند.

اگر فکر میکنید کسی که میشناسید ممکن است علائم اسکیزوفرنی داشته باشد، با او در مورد نگرانی تان صحبت کنید. اگر چه نمی توان کسی را مجبور به مراجعه به متخصص کرد اما می توانید او را حمایت و تشویق کنید به متخصص مراجعه کند.

سوالات متداول

۱- اسکیزوفرنی از چه سنی شروع می شود؟

در مردان اسکیزوفرنی معمولا از اوایل تا اواسط دهه بیست عمر شروع می شود.

در زنان علائم معمولا در اواخر دهه بیست و اوایل دهه سی عمرشان شروع می شود. اگر چه علائم خفیف تری مانند مشکل در روابط فردی، عملکرد ضعیف در مدرسه و کاهش انگیزه ممکن است زودتر شروع شده باشند. تشخیص اسکیزوفرنی در کودکان نیز اتفاق می افتد.

پزشکان مرتبط

۲- آیا ممکن است کسی که شیزوفرنی دارد خودکشی کند؟

افکار خودکشی و انجام آن در بین کسانی که اسکیزوفرنی دارند شایع است. به همین علت این افراد در خطر تلاش برای خودکشی قرار دارند و بیشتر باید تحت نظر باشند.

۳- عمر افراد مبتلا به روان گسیختگی چگونه است؟

کسانی که اسکیزوفرنی دارند معمولا دو تا سه برابر بیشتر از دیگران احتمال دارد که در سنین پایین تر بمی رند. اغلب علت آن بیماری های فیزیکی مانند بیماری های قلبی عروقی، بیماری های متابولیک (مانند دیابت) و بیماری های عفونی است. کسانی که به این اختلال روانی دچار هستند اغلب مورد اغماض جامعه قرار می گیرند. برچسب هایی که علیه این وضعیت روانشناختی وجود دارد شدید و گسترده است و باعث می شود فرد از دیگران کناره گیری کرده و تنها بماند. این وضعیت در تبعیض علیه آنها نقش دارد و از طرفی باعث می شود دسترسی شان به مراقبت های پزشکی، آموزشی و شغل محدودتر شود.

۴- آیا بین اسکیزوفرنی و افسردگی ارتباط وجود دارد؟

حدود یک چهارم کسانی که دچار اسکیزوفرنی می شوند، معیارهای افسردگی را هم دارند. علائم افسردگی در طول تمام مراحل این بیماری از جمله دوره های روان پریشی ممکن است اتفاق بیفتد و ممکن است با ناامیدی و احساس تغییر ناپذیر بودن وضعیت همراه باشد. شیوع اختلال افسردگی شدید در این افراد حدود ۷ درصد است. شیوع افسردگی در بیماران اسکیزوفرنی در سنین بین ۱۸ تا ۲۹ سالگی سه برابر ۶۰ سالگی است و شیوع آن در زنان ۱.۵ تا ۳ برابر مردان است.

۵- آیا کسی که اسکیزوفرنی دارد ممکن است به دیگران آسیب برساند؟

رفتار بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی چگونه است؟

کسانی که اسکیزوفرنی دارند ۴ تا ۷ برابر دیگران احتمال دارد مرتکب جرائم خشونت آمیز از جمله قتل شوند و ۴ تا ۶ برابر دیگران احتمال دارد رفتارهای پرخاشگرانه عمومی مانند تهدید کلامی و فیزیکی نشان دهند. با این حال باید بدانید اکثریت بیماران اسکیزوفرنی خشونتی مرتکب نشده اند و در این باور عمومی اغراق شده است. برخی پژوهش ها نشان می دهند حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از کسانی که اسکیزوفرنی دارند رفتار خشونت آمیز نشان می دهند و این به این معنی است که ۸۵ تا ۹۰ درصد این افراد چنین رفتاری ندارند.

از طرف دیگر کسانی که اسکیزوفرنی دارند و در جامعه زندگی می کنند (نه در بیمارستان مخصوص) در واقع بیشتر قربانی خشونت می شوند. تحقیقات نشان می دهند حدود احتمال اینکه این افراد قربانی جرائم خشونت آمیز باشند تا ۱۴ برابر بیشتر از این است که خودشان مرتکب آن شوند. علت آن احتمالا آسیب پذیرتر بودن آنها به دلیل اختلال توانایی شناختی شان است. یعنی این افراد کمتر توانایی درک درست محیط خود را دارند.

۶- آیا بین روان گسیختگی و آسیب های دوران کودکی ارتباط وجود دارد؟

آسیب های روانی نیز همانند آسیب های فیزیکی بر بدن و مغز تاثیر گذاشته و خطر اختلالات روانی را افزایش می دهند. در کسانی که مستعد اسکیزوفرنی هستند ترومای کودکی می تواند موجب بروز آن شود. همچنین آسیب های روانی دوران کودکی در بروز مشکلات روانی دیگر مانند اختلال استرس پس از حادثه، اضطراب و موارد دیگر نیز نقش دارد.

مقالات مرتبط
تلگرام
واتساپ
0 0 رای ها
امتیاز کاربران
اشتراک در
اطلاع از
guest
0 دیدگاه
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها

فهرست مطالب

(برای مطالعه هر بخش کلیک کنید)

0
افکار شما را دوست داریم، لطفا نظر دهید.x