علت درد در ناحیه سمت چپ شکم

درد سمت چپ شکم یکی از مشکلات شایع در حوزه پزشکی است که ممکن است به صورت موقت یا مزمن در افراد دیده شود. این نوع درد ممکن است به دلیل عوامل مختلفی از جمله مشکلات گوارشی، عضلانی‌اسکلتی، اعضای درون شکم و سیستم عصبی ایجاد شود. به منظور تشخیص و درمان صحیح، شناخت عوامل احتمالی درد سمت چپ شکم ضروری است.

این مقاله، به معرفی علل شایع درد در سمت چپ شکم پرداخته و نیز به توضیح علائم و نشانه‌های هر کدام از این علل پرداخته خواهد شد. همچنین، توصیه‌هایی برای مدیریت و درمان این نوع درد نیز اشاره خواهیم کرد.

علت درد زیر شکم سمت چپ در زنان و مردان

علت درد زیر شکم سمت چپ در زنان و مردان شامل موارد زیر می‌شود.

۱- درد قاعدگی

درد قاعدگی یکی از علائم متداول در طول دوره قاعدگی است که بسیاری از زنان آنرا تجربه می‌کنند. معمولا درد قاعدگی با شروع دوره قاعدگی آغاز می‌شود و ممکن است روزهای اول بیشترین شدت را داشته باشد، سپس به صورت تدریجی کاهش یابد. درد قاعدگی ممکن است علائم دیگری مانند ترشحات، ورم و خستگی نیز داشته باشد.

۲- حاملگی خارج رحم

درد زیر شکم، به ویژه در یک طرف می تواند نشانه ای از حاملگی خارج رحم  باشد. حاملگی خارج رحم زمانی اتفاق می افتد که تخمک بارور شده به جای درون رحم، در نواحی‌ دیگری مانند لوله فالوپ یا حفره شکمی رشد کند. علائم حاملگی خارج رحم می توانند شامل درد شدید یک طرفه زیر شکم، خونریزی غیرعادی رحم و ناراحتی شدید در شکم باشند. این نوع حاملگی خارج رحم نیاز به درمان فوری دارد زیرا ممکن است به مادر آسیب بزند و حتی تهدیدی برای زندگی او باشد.

۳- اندومتریوز

اندومتریوز یک بیماری شایع در زنان است که وقتی بافت اندومتر (پوشش داخلی رحم) خارج از رحم رشد می‌کند، منجر به علائم و مشکلات مختلف می‌شود. این بافت های خارج از رحم ممکن است در تخمدان، لوله های رحمی، روده ها، مثانه و دیگر اعضا و بافت ها درون لگن زنان قرار بگیرند. علائم اندومتریوز معمولا شامل درد زیر شکم، درد در هنگام رابطه جنسی، درد قاعدگی شدید و مشکلات در دوره قاعدگی می شوند. درمان اندومتریوز شامل استفاده از مسکن ها برای کاهش درد، درمان های هورمونی برای کنترل رشد بافت اندومتر خارج از رحم و در برخی موارد جراحی برای برداشت یا تخریب بافت های ناشی از اندومتریوز می شود.

۴- بزرگ شدن طحال

طحال عضوی مهم در سیستم ایمنی و سیستم خونی بدن است. این عضو در قسمت چپ بالای شکم، در نزدیکی استخوان دنده قرار دارد. وظایف مهم طحال شامل پالایش خون، تولید پادتن ها (آنتی بادی ها)، حفظ تعادل سلول های خونی و نقش در سیستم ایمنی بدن می شوند. اگر طحال بزرگ (عوارض بزرگ شدن طحال) شود یا تورم داشته باشد (که به علت مشکلات متعددی از جمله عفونت ها، بیماری ها و شرایط مختلف ممکن است رخ دهد) می تواند به درد در ناحیه سمت چپ شکم (زیر دنده) منجر شود. این درد معمولا به صورت تیز یا فشاری احساس می شود و ممکن است با مشکلاتی همچون اشکال در هضم، تنفس و سرفه همراه باشد.

۵- نفخ

نفخ پدیده ای است که ممکن است به علت تولید بیش از حد گاز در دستگاه گوارش رخ دهد. مشکل نفخ می تواند به دلیل عوامل مختلفی از جمله مصرف غذاهای سنگین و دیر هضم، خوردن آب زیاد همزمان با غذا، مصرف برخی مواد غذایی که گاز بیشتری تولید می کنند (مانند بروکلی، لوبیا و کلم)، خوردن غذاهای غنی از فیبر (مانند حبوبات و میوه ها) رخ دهند.

۶- یبوست

یبوست یک وضعیت شایع است که به تاخیر یا کاهش قابل توجه تخلیه روده اشاره دارد. علت اصلی یبوست می تواند شامل تغذیه نامناسب، کمبود فیبر، کمبود مایعات، داروها، بیماری های عضلانی و عصبی، مشکلات هورمونی و شرایط زندگی نامناسب باشد. علائم یبوست می تواند شامل خشکی و سفتی مداوم مدفوع، تخلیه ناقص، درد شکم، نفخ و اضطراب باشند.

برای اطلاعات بیشتر: علائم و درمان یبوست

۷- درد تخمک گذاری

درد تخمک گذاری می تواند یکی از علل درد زیر شکم زنان باشد. این درد معمولا هنگامی رخ می دهد که تخمدان شما یک تخمک را آزاد می کند و به تخمک گذاری منجر می شود. این درد ممکن است در یکی از دو تخمدان شما اتفاق بیفتد، بنابراین ممکن است درد در سمت راست یا سمت چپ زیر شکم احساس شود. درد تخمک گذاری معمولا کوتاه مدت است و به طور طبیعی پس از چند ساعت یا چند روز از بین می رود. درد تخمک گذاری نیاز به درمان خاص ندارد و معمولا با استفاده از مسکن ها و استراحت درد تسکین پیدا می کند.

۸- کیست تخمدان

کیست تخمدان (نحوه به وجود آمدن کیست تخمدان) یک توده غیرطبیعی است که در داخل یا روی تخمدان ها شکل می گیرد. این توده ها معمولا حاوی مایع مختلفی هستند و می توانند در اندازه و شکل متفاوتی ظاهر شوند. بیشتر کیست های تخمدان بی خطر هستند و به طور طبیعی و بدون نیاز به درمان خود به خود از بین می روند. اما در برخی موارد، کیست های بزرگتر، پیچیده یا مشکل ساز ممکن است نیاز به درمان داشته باشند. در صورت بروز علائم نگران کننده مانند درد شدید، سرگیجه، تب و تنگی نفس باید به پزشک مراجعه کنید.

برای اطلاعات بیشتر: رژیم غذایی برای بهبود تنبلی تخمدان

۹- بیماری التهابی لگن

بیماری التهابی لگن، یک بیماری التهابی در سیستم تناسلی زنان است که معمولا بر رحم، لوله های فالوپ (لوله های رحم به تخمدان) و تخمدان ها تاثیر دارد. این بیماری معمولا از عفونت با باکتری های مختلف ناشی می شود و ممکن است به صورت حاد یا مزمن ظاهر شود. عواملی که احتمال ابتلا به بیماری التهابی لگن را افزایش می دهند شامل عدم استفاده از وسایل محافظتی در هنگام رابطه جنسی، داشتن چند شریک جنسی و سابقه عفونت های تناسلی مکرر می شوند. علائم بیماری التهابی لگن شامل درد در پایین شکم، تب، خونریزی بیش از حد رحم، درد در طول رابطه جنسی و درد تخمدان می شوند. اگر بیماری التهابی لگن به موقع تشخیص داده نشود یا درمان نشود، می تواند به عوارض جدی مانند ناباروری، عفونت های تخمدان و درد مزمن منجر شود.

۱۰- آپاندیسیت

آپاندیسیت یک حالت التهابی در بخشی از روده کوچک به نام آپاندیس است. علائم آپاندیسیت یا ترکیدن آپاندیس ممکن است شامل درد ناگهانی و شدید در ناحیه پایین سمت راست شکم، تب، تهوع، استفراغ، کاهش اشتها و تورم شکم باشند.

بیشتر بدانید: آپاندیس چیست و چه عملکردی در بدن دارد؟

۱۱- فتق

بیرون زدگی غیر طبیعی اعضای بدن به عنوان “فتق” شناخته می شود. فتق به دلیل ضعف عضلات شکم اتفاق می افتد و باعث درد شدید در قسمت چپ پایین شکم می شود. معمولا فشار داخلی درون شکم مثل فشار ضربان قلب، فعالیت های ورزشی سنگین و بارداری ممکن است باعث بروز فتق شوند.

۱۲- پیچ خوردگی بیضه

هنگامی که بیضه به دور خود پیچیده و عروقی که برای تامین خون به بیضه می رسند را مسدود ‌کند، پیچ خوردگی بیضه رخ می دهد. این وضعیت باعث می شود که خون به بیضه نرسد و بیضه آسیب ببیند. علائم پیچ خوردگی بیضه شامل درد شدید و ناگهانی در بیضه، تورم و قرمزی در ناحیه بیضه، تهوع و استفراغ می شوند.

۱۳- سندرم روده ی تحریک پذیر

سندرم روده ی تحریک پذیر یک اختلال در عملکرد روده است که علائم مختلفی از جمله درد و تورم شکم، اسهال یا مدفوع مخاطی، یبوست و نفخ را شامل می شود. علت اصلی سندرم روده ی تحریک پذیر ممکن است دقیقا مشخص نباشد، اما عواملی مانند استرس، تغذیه نامناسب، حساسیت به مواد خاص در غذا و تغییرات هورمونی بر روی علائم سندرم روده ی تحریک پذیر تاثیر می گذارند.

۱۴- بیماری کرون

بیماری کرون یک بیماری‌ التهابی روده ای است که معمولا در هر قسمتی از دستگاه گوارش به ویژه در قسمت انتهایی روده بزرگ ایجاد می شود. علائم بیماری کرون ممکن است شامل اسهال مزمن، درد شکم، خونریزی، سستی و کاهش وزن باشد.

۱۵- گاستریت

گاستریت (علت ایجاد ورم و التهاب معده) به وضعیت التهابی و تحریک شدید در دیواره معده اطلاق می شود. عوامل مختلفی از جمله عفونت باکتریایی مانند عفونت هلیکوباکترپیلوری، عفونت ویروسی، مصرف برخی داروها از جمله ضد التهاب ها (مانند آسپرین و ایبوپروفن)، استروئیدها و انواع داروهای ضد افسردگی، مصرف مکرر الکل، استرس مزمن، تغذیه مانند مصرف غذاهای سنگین و چرب، مصرف بیش از حد بعضی از قرص ها مانند قرص آهن، مصرف نمک زیاد، مصرف مواد محرک دارای کافئین و مصرف غذاهای فست ‌فود و شکلات می توانند باعث بروز گاستریت شوند. علائم گاستریت شامل درد و سوزش معده، سوزش در قسمت گلو، سوء هاضمه، تهوع، استفراغ، احساس سیری زودرس، عفونت دستگاه گوارش و تغییرات روده ای می شوند. بهترین راه برای درمان گاستریت، شناسایی و از بین بردن عامل ایجاد کننده آن است.

۱۶- دیورتیکولیت

در دیواره روده بزرگ یا کولون کیسه های کوچکی تشکیل می شوند که به تدریج دچار عفونت و التهاب می شوند به این وضعیت دیورتیکولیت گفته می شود. علائم دیورتیکولیت ممکن است شامل درد در ناحیه چپ پایین شکم، اسهال یا یبوست، تب، تورم و حساسیت در ناحیه شکم باشند.

۱۷- کتواسیدوز دیابتی

کتواسیدوز دیابتی یک وضعیت جدی است که در افرادی که دیابت دارند رخ می دهد. در کتواسیدوز دیابتی، سطح قند خون بسیار بالا می رود و بدن به جای استفاده از قندها به عنوان منبع انرژی شروع به تجزیه چربی ها می کند که منجر به تولید کتون ها می شود.

۱۸- مشکلات مرتبط با رگ های خونی شکم

مشکلات مرتبط با رگ های خونی شکم می تواند به درد و مشکلات مختلف در ناحیه شکم منجر شود. برخی از مشکلات مرتبط با رگ های خونی شکم شامل آنوریسم، آئورت شکمی، تصلب شرایین و آنژیوادم می شوند.

۱۹- کولیت

کولیت یک وضعیت التهابی در غشاء داخلی روده بزرگ (کولون) است. علائم کولیت شامل درد شکم (معمولا در ناحیه سمت چپ پایین شکم)، اسهال مزمن (گاهی با خون و مخاط)، تهوع، استفراغ، تب، اسهال خونی و افزایش وزن بدن می شوند. این بیماری می تواند در انواع مختلف و شدت های متفاوت ظاهر شود. انواع کولیت عبارتند از:

• کولیت کرون: در این نوع کولیت، التهاب معمولا در قسمت های مختلفی از روده ضخیم ظاهر می شود و می تواند به طور مداوم یا دوره ای باشد.
• کولیت اولسراتیو یا کولیت زخمی: بیماری کولیت اولسراتیو با التهاب و تشکیل زخم ها در قسمت راست روده آغاز می شود و به صورت مزمن ممکن است سایر قسمت های روده را درگیر کند.
• کولیت میکروسکوپی: انواع کولیت میکروسکوپی شامل، کولیت میکروسکوپی کلاژن (ضخیم تر شدن لایه سطحی روده) و کولیت میکروسکوپی لنفوسیت (افزایش تعداد گلبول های سفید) می شود.
• کولیت ایسکمیک: بیماری کولیت ایسکمیک وقتی جریان خون در روده بزرگ کاهش می یابد رخ می دهد.

۲۰- مسمومیت غذایی

مسمومیت غذایی همیشه یک تجربه ناخوشایند است. عارضه مسمومیت غذایی ممکن است به دنبال مصرف غذاهایی که با باکتری ها، ویروس ها، پارازیت ها، توکسین ها یا مواد شیمیایی آلوده شده اند رخ دهد. علائم مسمومیت غذایی شامل تهوع، استفراغ، اسهال، درد شکم و تب می شوند.

۲۱- سنگ کلیه

سنگ کلیه (یا سنگ های کلیه) مواد جامدی هستند که در داخل کلیه ها یا مجاری ادراری بدن شکل می‌گیرند. سنگ های کلیه معمولا از املاح و مواد شیمیایی مختلف مثل کلسیم، استرات، اورات یا اسید اوریک تشکیل می شوند. عوامل مختلفی از جمله سابقه خانوادگی، تغذیه نادرست و برخی از بیماری های مزمن مثل دیابت یا فشار خون بالا ممکن است به تشکیل سنگ کلیه کمک کنند. علائم شایع سنگ کلیه شامل درد شدید در ناحیه پایین شکم و کمر، تغییرات در ادرار (اشتباها خون در ادرار)، تب و استفراغ می شوند. در صورت تشخیص سنگ کلیه، درمان ممکن است به وسیله مصرف داروها، تغذیه مناسب یا در برخی موارد جراحی انجام شود.

۲۲- بیماری های پوستی

انواع بیماری های پوستی نیز می توانند منجر به درد در ناحیه پایین شکم شوند. برخی از بیماری های پوستی که باعث درد در ناحیه پایین شکم می شوند، عبارتند از:

زونا:

عامل ایجاد کننده بیماری زونا ویروس هرپس زوستر است که باعث درد و حساسیت در قسمتی از پوست بدن می شود. در بعضی موارد، اگر درد بیش از حد در ناحیه پایین شکم را تجربه می کنید، ممکن است ناحیه شکم نیز در اثر این عفونت تحت تاثیر قرار گرفته باشد.

درماتیت:

درماتیت به علت التهاب یا حساسیت پوست رخ می دهد و می تواند منجر به خارش، سوزش و درد پوستی شود. اگر بیماری درماتیت در ناحیه پایین شکم رخ داده باشد، ممکن است باعث درد در این ناحیه شود.

۲۳- التهاب مثانه

التهاب مثانه (سیستیت) معمولا ناشی از عفونت باکتریایی است که وارد مثانه شده و باعث التهاب مثانه می شود. علائم التهاب مثانه شامل مواردی همچون درد زیر شکم، سوزش هنگام ادرار، تکرر ادرار، کدر شدن رنگ ادرار یا ادرار خونی می شوند.

۲۴- پروستاتیت

پروستاتیت یک التهاب در پروستات است که علائم مشابه التهاب مثانه می تواند داشته باشد. علائم این بیماری شامل تغییرات در عملکرد جنسی، ادرار دردناک و ترشحات پس از دفع ادرار از آلت تناسلی مرد می شوند. پروستاتیت می تواند از نوع عفونی یا غیرعفونی باشد.

تشخیص علت تیر کشیدن زیر شکم سمت چپ

معمولا برای تشخیص نوع درد شکمی و تعیین روش درمانی مناسب، پزشک از یک سری روش های تشخیصی استفاده می کند. این موارد عبارتند از:

• معاینه فیزیکی
• آزمایش های رایج چکاپ کامل بدن شمارش کامل خون (CBC)، آنزیم های کبدی، آنزیم های پانکراس، بارداری و آزمایش های ادرار (آزمایش ادرار را چگونه تفسیر کنیم؟)
• اشعه X ساده از شکم
• مطالعات رادیوگرافی
• سونوگرافی
• توموگرافی کامپیوتری (CT) شکم (شامل تمام اندام ها و روده ها)
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
• باریم اشعه ایکس
• آندوسکوپی کپسول
• روش های آندوسکوپی
• کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر
• سونوگرافی آندوسکوپی

راه های درمان

درمان درد سمت چپ شکم بستگی به علت اصلی درد دارد. برای تعیین روش درمانی مناسب، نیاز به تشخیص دقیق علت درد دارید. در ادامه، روش های درمانی برای برخی از بیماری های رایج درد شکمی سمت چپ ذکر شده اند:

• داروهای ضد درد بدون عوارض: اگر درد ناشی از التهاب معده باشد، ممکن است پزشک داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) یا دیگر داروهای ضد درد تجویز کند. این داروها ممکن است به کاهش درد کمک کنند.
• داروهای تجویزی: اگر درد شکم نیاز به درمان خاصی دارد، پزشک ممکن است داروهای تجویزی برای بهبود وضعیت شما تجویز کند. مثلا در صورت وجود مشکلات گوارشی مثل سوزش معده یا زخم معده، داروهای ضد اسید معده و داروهای ضد زخم معده ممکن است تجویز شوند.
• آنتی بیوتیک ها: اگر علت درد شکم عفونت باکتریایی یا التهاب ناشی از عفونت باشد، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک ها را تجویز کند.
• داروهای ضدافسردگی با دوز پایین: در برخی موارد، افراد ممکن است به علت افسردگی یا اضطراب درد شکم داشته باشند. در این صورت، پزشک ممکن است داروهای ضدافسردگی با دوز پایین را تجویز کند.
• تغییرات در رژیم غذایی: در صورتی که درد شکم ناشی از نوع تغذیه باشد، تغییرات در رژیم غذایی می تواند به تسکین درد کمک کند. پزشک ممکن است توصیه هایی در مورد غذاهایی که باید مصرف کنید یا از آنها پرهیز کنید ارائه دهد.
• جراحی: در برخی موارد، اگر علت درد شکم به فتق، انسداد روده یا مشکلات دیگر مرتبط باشد، عمل جراحی ممکن است لازم باشد.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت بروز درد سمت چپ شکم که مداوم یا شدید باشد یا همراه با علائم مانند اسهال یا یبوست مزمن، مدفوع خونی، کاهش ناخواسته وزن یا هر نشانه غیرطبیعی دیگر باشد، بهتر است بدون تاخیر به پزشک مراجعه کنید. این علائم ممکن است نشانه هایی از وجود مشکلات جدی تری در سیستم گوارش یا سایر اعضای بدن باشند.

بهترین راه برای درمان درد

درمان درد سمت چپ شکم بستگی به علت اصلی درد دارد. برای درمان دردهای شکم از روش های مختلفی مانند تجویز دارو، اصلاح رژیم غذایی یا جراحی استفاده می شود.