بسیاری از ما احساس افتادن از پله یا بالای ساختمان یا سقوط کردن از بلندی در خواب را تجربه کرده ایم. هنگامی که از خواب بیدار می شوید، ضربان قلبتان تندتر شده است در حالی که می دانید فقط یک خواب بوده و از جایی نیفتاده اید.
پرت شدن از جایی، احساس سقوط از بلندی یا موارد مشابه در خواب امری شایع است، اما دلیل آن چیست و چرا در خواب از بلندی می افتیم؟
چرا خواب می بینیم؟
روانشناسان و دانشمندان دستگاه عصبی معتقدند خواب ها در واقع پنجره ای رو به ذهن ما هستند و نقش مهمی در حفظ سلامت روان ما ایفا می کنند.
دهه ها تحقیق نشان می دهد خواب به ما در ساخت و تثبیت خاطره، حل مسئله هایی که در طول روز با آنها درگیر هستیم و پردازش هیجانات ما حتی هیجانات ناخوشایند و لحظه ای روزانه کمک می کند.
خواب دیدن راهی برای واکنش به احساسات خوشایند یا ناخوشایند ناخودآگاه ما در شرایطی غیر واقعی و بی خطر و ضرر است.
در تحقیقات مشخص شده است اگر نگذاریم فرد وارد خواب مرحله رم (REM) شود یعنی از خواب دیدن او را محروم کنیم، اضطراب، تنش و استرس، بی قراری، دمدمی مزاجی، افزایش اشتها، کاهش هماهنگی حرکتی و احساس تهی بودن بیشتری را در بیداری تجربه می کند. محققان می گویند اگر آزمایش علمی را طولانی کنیم و محروم کردن از خواب دیدن را در افراد شرکت کننده ادامه بدهیم ممکن است افراد با اختلال جدی شخصیتی مواجه شوند.
جالب است بدانید هنگامی که شرکت کنندگان در این آزمایش ها به زندگی نرمال بازگردانده شدند، طول مدت خواب دیدنشان ۵۰ درصد بیشتر از گذشته (پیش از آزمایش) شد تا زمانی که محرومیت از خواب دیدن شان جبران شد (در این پژوهش تا چهار شب تنها به دلیل یک شب محرومیت از خواب دیدن).
آیا همه ما خواب می بینیم؟
احتمالا همه ما چهار تا شش ساعت در شب خواب می بینیم اگر چه غالبا آن را به یاد نمی آوریم. بیشتر خواب ها را در مرحله حرکت سریع چشم یا رم (REM) خواب می بینیم. در خواب رم، امواج مغزی به اندازه زمانی که بیدار هستید فعال هستند.
توجه داشته باشید در خواب منطق وجود ندارد. اگر چه خواب ها اشاره هایی به تجربه های طول روز یا گذشته ما دارند اما ارتباط آنها برای ما منطقی نیست. معمولا موضوع خواب ها تصادفی انتخاب می شود و سورئال (غیر واقعی) است به خصوص از نظر زمان و فضا.
بسیاری از خواب هایی که می بینیم به راحتی فراموش می شوند و آنها را به خاطر نمی آورید و حتی فکر می کنید اصلا خواب ندیده اید. اما گاهی اوقات ممکن است خواب خیلی شفاف و دقیق به خاطرمان بیاید مانند خواب های سقوط از ارتفاع.
دلایل احساس سقوط از بلندی در خواب
تحقیقات نشان می دهند برخی از موضوعات مانند پرت شدن یا افتادن از بلندی بین مردم شایع است. محققان می گویند گاهی اوقات علت آن بازتاب حس طرد شدگی یا درماندگی در زندگی است.
گاهی اوقات علت دیدن چنین خواب هایی فقط این است که غلت خورده اید و نزدیک لبه تخت شده اید یا نزدیک جایی هستید که امکان افتادنتان وجود دارد.
دلایل دیگر احساس پرت شدن در خواب عبارتند از:
- عدم ثبات یا امنیت
- اضطراب
- خستگی زیاد
- احساس کنترل نداشتن بر زندگی
اگر زیاد در خواب، از جایی پرت می شوید یا خواب های بد و کابوس می بینید، ممکن است نشانه یکی از موارد زیر باشد:
- اختلالات خواب
- اضطراب
- اختلال استرس پس از حادثه
تعبیر سقوط از بلندی در خواب
برخی از علت های پرت شدن از ارتفاع در خواب می تواند به صورت زیر باشد:
اگر در خواب می بینید کسی باعث پرت شدن شما می شود، ممکن است به این دلیل باشد که از طرف دیگران یا نیروهای نامرئی و ماورائی احساس عدم امنیت می کنید.
اگر تصادفا از جایی پرت می شوید مثلا پایتان به چیزی گیر می کند و می افتید، ممکن است به این معنی باشد که اعتماد به نفس کافی ندارید و یا احساس می کنید امور خارج از کنترل شماست.
خواب شیرجه زدن در آب یا استخر ایمن یا بیرون پریدن از هواپیما با چتر رویای ترسناکی نیست و می تواند نشان دهنده این باشد که خود را از بند چیزی منفی یا ناراحت کننده رها می کنید.
روانشناسان خواب می گویند واکنشی که ما به چیزی که در خواب دیده ایم داریم دید بهتری نسبت به علت دیدن آن خواب به دست می دهد. مثلا اگر در خواب ببینید در جلوی دیگران برهنه هستید، ممکن است معنی آن این باشد که احساس گناه یا عذاب وجدان پنهان در شما وجود دارد و یا ممکن است علت آن احساس مورد اغماض و بی توجهی قرار گرفتن در گذشته تان باشد و گاهی هم بسته به فرد، ممکن است علت آن شرمسار بودن از چیزی در وجود خودتان باشد که دیگران از آن مطلع نیستند یا نگران رازی هستید که برملا شود.
توجه داشته باشید دلایل خواب دیدنتان در مغز و تجربیات شماست و کاملا به احساسات و افکار ناخودآگاه شما برمی گردد و همیشه چنین نیست که خودتان به آن احساسات آگاه باشید.
علت احساس سقوط از ارتفاع در خواب به محض خوابیدن
این تجربه معمولا به این صورت است که همین که چشمتان گرم می شود تا بخوابید ناگهان پا یا بدنتان تکان می خورد و از خواب می پرید. این یک روش عجیب بدن برای بیدار کردن شماست.
تکان خوردن بدن یا پرش پا که به عنوان هیپنیک جرک (Hypnic jerks) شناخته می شود، انقباض ناگهانی و غیر ارادی ماهیچه های بخشی از بدن است که معمولا درست زمانی که به خواب می روید اتفاق می افتد. این وضعیت در حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد مردم تجربه می شود.
علت دقیق آن مشخص نیست اما یک نشانه این وضعیت، احساس سقوط از ارتفاع است.
گاهی اوقات همپوشانی بین هیپنیک جرک یا تکان های هیپنیک و خواب سقوط از ارتفاع وجود دارد. این پدیده احتمالا بیشتر مربوط به فیزیک بدن هنگام به خواب رفتن است نه ذهن و روانتان. بنابراین اگر تکان یا پرش بدن و همزمان خواب افتادن از ارتفاع را بلافاصله هنگام به خواب رفتن تجربه می کنید، نیازی به تعبیر آن نیست.
آیا می توان از دیدن خواب سقوط از ارتفاع یا افتادن از جایی پیشگیری کرد؟
شما نمی توانید خواب های خود را کنترل کنید. خواب سقوط ممکن است به استرس مرتبط باشد بنابراین اگر کاری در رابطه با استرس های خود بکنید خواب های آرام تری می بینید.
به طور کلی روش هایی که برای دیدن خواب های آرام تر و پیشگیری از خواب های بد و دلهره آور توصیه می شوند به صورت زیر هستند:
- مصرف کافئین را کم کنید به خصوص عصر به بعد.
- تمرین تنفس یا تکنیک های دیگر آرام سازی ذهن را پیش از خواب انجام بدهید.
- از فعالیت هایی که از نظر جسمانی یا عاطفی به شما فشار می آورند از چند ساعت پیش از خواب پرهیز کنید.
- همه دستگاه ها و لوازم مربوط به کارتان را از محیط خواب دور کنید.
- اگر از خواب پریدید و نمی توانید به خواب بروید، اتاق خواب را ترک کنید و کار آرام بخشی انجام بدهید که دوباره خسته و خواب آلوده شوید.
اهمیت تعبیر خواب نزد یک روانشناس
خواب پنجره ای به ذهن ماست. تحقیقات نشان می دهند ارزیابی خواب ها برای کار روان درمانی ارزشمند است. اگر خواب افتادن از بلندی دائم تکرار می شود و شما را رها نمی کند یا باعث می شود نتوانید درست بخوابید، ممکن است یک روانشناس خوب بتواند به شما کمک کند عامل دیدن این خواب ها را برطرف کنید. یک متخصص مجرب و ماهر سلامت روان به شما کمک می کند متوجه ذهن ناخودآگاه خود بشوید و عواملی که باعث دیدن خواب بد می شوند را شناخته و مدیریت کنید.
کابوس و خواب بد مکرر می تواند نشانه استرس یا اضطراب طولانی مدت یا اختلال خواب باشد.
آیا می توان از کتاب تعبیر خواب استفاده کرد؟
مهم ترین چیزی که باید بدانید این است که غالبا خواب ها تجربه های شخصی هستند و تفسیر آنها فرد به فرد تفاوت می کند چرا که تجربه های هر فرد متفاوت است.
برخی تئوری های خوبی در مورد رویاهای شایع و هیجانات و احساساتی که آنها به ما نشان می دهند وجود دارد اما باز به دلیل تجربه های متفاوت افراد لزوما قابل تعمیم به همه نیستند. مثلا دیدن خواب نوازش کردن یک کودک ممکن است در شما احساسی ایجاد کند که در فرد دیگری که خواب مشابه شما دیده است متفاوت باشد بنابراین این خواب مشابه در شما و آن فرد دلایل و تفاسیر متفاوتی دارد.
ممنون