بسیاری از بیماری های زنان مربوط به رحم هستند و تشخیص به موقع و درست آنها، می تواند روند درمان را تسریع کند. یکی از روش های مدرن که به منظور تشخیص و درمان بیماری های مربوط به رحم کاربرد دارد، هیستروسکوپی است.
علاوه بر جراحی، مراقبت های قبل و بعد از هیستروسکوپی هم اهمیت ویژه ای دارند. مراقبت درست و اصولی، عوارض زودگذر را به حداقل می رساند و سرعت بهبود را افزایش می دهد.
فواید هیستروسکوپی | مراقبت های قبل از عمل | مراقبت های بعد از عمل | علائم بعد از عمل |
درمان خونریزی شدید | ۶ الی ۸ ساعت پیش از جراحی ناشتا باشید. | تا یک هفته از رفتن به استخر و داشتن دوش واژینال خودداری کنید. | حالت تهوع و استفراغ |
درمان چسبندگی رحم | ۸ ساعت آب ننوشید. | تا یک هفته از تامپون واژینال استفاده نکنید | تب بالا |
درمان بیماری های مادرزادی | در صورت داشتن آلرژی خاص به پزشک اطلاع دهید | مصرف منظم و به موقع داروها | خونریزی واژینال |
از بین بردن IUD | لاک ناخن و جواهر نداشته باشید | از فعالیت های سنگین تا یک هفته خودداری کنید | افزایش ترشحات واژن |
هیستروسکوپی چیست؟
برای انجام جراحی هیستروسکوپی، نیازی نیست برشی در بدن ایجاد شود و همه مراحل، توسط ابزار پزشکی پیش می روند. برای این کار ابتدا بیمار روی تخت دراز می کشد و پیش از شروع جراحی، به دست بیمار آنژیوکت وصل می کنند و بعد با توجه به صلاح دید پزشک معالج، باید بی حسی موضعی و یا بیهوشی انجام شود.
همچنین بخش واژن هم تمیز می شود تا روند جراحی هیستروسکوپی بهتر پیش برود. بعد از تمیز کردن ابتدا به وسیله یک قطعه پزشکی به نام اسپکلوم، رحم را باز نگه می دارند. البته گاهی نیازی به این کار نیست. بعد نوبت به هیستروسکوپ می رسد.
این قطعه یک میله نسبتا نازک است که دوربینی در بخش جلویی آن تعبیه می شود. بعد از وارد شدن این میله به داخل رحم، مایعی به داخل رحم پمپ می شود. این وسیله از دهانه رحم به داخل آن می رود و از این طریق پزشک متخصص می تواند داخل رحم را بررسی کند. تمامی تصاویر دوربین روی نمایشگر نشان داده می شوند و از این طریق پزشک می تواند نواحی داخلی رحم را بررسی نماید.
در این مرحله علائم انواع بیماری های احتمالی مانند چسبندگی رحم، پولیپ، فیبروم و پاتولوژی بررسی می شوند و اگر نیاز به درمان باشد، ممکن است وسایل دیگری وارد رحم شوند.
انواع هیستروسکوپی
این تکنیک آسیب بسیار کمی دارد و نسبت به راه های دیگر کم هزینه تر است. همچنین ریسک و خطر آن بسیار پایین می باشد و تقریبا هیچ گونه آسیب جدی به بدن فرد وارد نمی شود. جراحی هیستروسکوپی بر اساس هدف پزشک به دو دسته عمده تشخیص می شود.
۱- هیستروسکوپی جهت تشخیص مشکل رحم:
اولین کاربرد این تکنیک، تشخیص ناباروری، علت سقط جنین مکرر و خون ریزی های غیر طبیعی رحم است. همچنین برای بررسی و تشخیص سرطان آندومتر به کار می رود.
هیستروسکوپی تشخیصی عموما به صورت بی حسی موضعی و یا بیهوشی خفیف قابل انجام می باشد و می تواند به کاهش خطر در بارداری های آینده موثر باشد. این جراحی بعد از دوران قاعدگی انجام می شود.
بیشتر بدانید: عمل توبکتومی چگونه انجام می شود؟
۲- هیستروسکوپی برای درمان مشکلات رحمی:
بعد از تشخیص، نوبت به درمان بیماری رحمی می رسد. بنا به تشخیص پزشک جراح، می توانید از این روش استفاده کنید. از طریق هیستروسکوپی، پزشک انواع اختلالات و عارضه های رحمی را درمان می کند. این جراحی می تواند همراه با لاپاراسکوپی تشخیصی هم انجام شود تا پزشک داخل و بیرون رحم را همزمان ببیند.
به لحاظ مراحل و روش جراحی، هیستروسکوپی درمانی با نوع تشخیصی آن تفاوت زیادی ندارد. تنها ابزار و هدف عمل آنها را متمایز می کنند. در این نوع از هیستروسکوپ پهن تری استفاده می کنند تا بتوانند از طریق آن وسایل جراحی مانند قیچی، لیزر، فورسیس جهت نمونه برداری و الکترود را وارد رحم کنند.
از هیستروسکوپی برای درمان چه بیماری هایی استفاده می شود؟
تکنیک هیستروسکوپی برای تشخیص بیماری های رحم در زنان مورد استفاده قرار می گیرد. این اختلالات عموما جدی هستند و باید در تشخیص و درمان آنها دقت شود. در ادامه این بیماری ها را بررسی می کنیم.
۱- درمان خون ریزی شدید:
گاهی خون ریزی عادت ماهانه در خانم ها بسیار شدید می شود و طی دوره های طولانی رخ می دهد. حتی گاهی این دوره به یک یا چند ماه هم می رسد. چنین موضوعی اهمیت زیادی دارد. برای تشخیص و درمان آن باید به پزشک زنان و زایمان مراجعه کنید. متخصص از طریق روش هیستروسکوپی و لوله آندوسکوپ به رحم، مشکل را بررسی می کند.
از این طریق می تواند در صورت وجود تومور بدخیم یا خوش خیم، راه درمان آن را پیدا کند. با معالجه به موقع می توانید از مشکلاتی که ممکن است در آینده برای باروری تان پیش بیایند جلوگیری نمایید.
۲- درمان چسبندگی رحم:
این عارضه برعکس گزینه قبلی است. گاهی پیش می آید که خانم ها طی مدت زمان طولانی عادت ماهانه را تجربه نمی کنند و یا فواصل زمانی بین خون ریزی آنها طولانی است. این اختلال می تواند به دلیل چسبندگی رحم به وجود بیاید و در چنین مواقعی لازم است حتما برای درمان اقدام کنید.
چسبندگی رحم می تواند به دلیل برداشتن فیبروم ها در گذشته، التهاب شدید و تمیز کردن زیاد بدن رخ دهد و رحم را دچار مشکل کند. ادامه داشتن چنین مشکلاتی و هرگونه بی نظمی و کم شدن تعداد دفعات پریودی، بعدها می تواند سبب مشکلات باروری و حتی باعث سقط جنین شود. با این حال با انجام جراحی هیستروسکوپی، چسبندگی رحم قابل تشخیص و درمان خواهد بود.
۳- درمان بیماری های مادرزادی رحم:
بعضی از افراد به طور مادرزادی دارای مشکلاتی در بخش رحم هستند که می توان برخی از آنها را با استفاده از روش هیستروسکوپی درمان کرد. از این بین می توان به بازسازی حفره رحم که به خاطر سقط جنین و یا بارداری ناقص رخ می دهد، اشاره کرد.
۴- از بین بردن IUD:
گاهی به خاطر خطای پزشکی و یا اتفاق ناگهانی جفت قطع می شود و لازم است iud قطع شود. در این شرایط هم برای خارج کردن آن از هیستروسکوپی استفاده می کنند.
رایج ترین علائم بعد از جراحی
این تکنیک کاملا بی خطر بوده و با ریسک بسیار پایینی انجام می شود. اگر آن را به یک متخصص حرفه ای بسپارید اصلا جای نگرانی نیست. البته بازهم ممکن است برخی عوارض و علائم بعد از جراحی هیستروسکوپی برای بیمار به وجود بیایند که در ادامه به آنها می پردازیم.
- حالت تهوع و استفراغ
- تب بالا
- خون ریزی واژینال
- درد زیاد
- افزایش ترشحات واژن
- قرمزی و تورم
- درد در معده
اقدامات قبل از هیستروسکوپی
برای اینکه هم روند درمان بهتر طی شود و هم تشخیص بیماری راحت تر باشد، بهتر است پیش از انجام عمل هیستروسکوپی، حتما برخی نکات را رعایت کنید.
- ۶ الی ۸ ساعت پیش از انجام جراحی کاملا ناشتا باشید.
- اگر آسپرین می خورید، یک هفته پیش از عمل آن را قطع کنید.
- ۸ ساعت آب ننوشید و اگر لازم است قرص مصرف کنید، با کمترین میزان آب باشد.
- در صورت داشتن حساسیت و یا آلرژی خاصی به پزشک اطلاع دهید.
- دو ساعت پیش از جراحی هیستروسکوپی، حتما در محل مورد نظر حضور داشته باشید.
- لاک ناخن و یا جواهر و دیگر وسایل جانبی را حتما در بیاورید.
بیشتر مطالعه کنید: مراقبت های قبل و بعد لاپاراسکوپی چیست؟
مراقبت های بعد از هیستروسکوپی
به طور کلی این روش دوران نقاهت بسیار کمی دارد و خطرات انجام آنها ناچیز است. همچنین بیمار به سرعت بهبود پیدا می کند. با این حال سرعت روند بهبود می تواند با توجه به نوع مراقبت های بعد از جراحی تعیین شود.
۱- مراقبت فردی:
حین انجام هیستروسکوپی، برای اینکه دهانه رحم را باز نگه دارند از وسایل خاصی استفاده می کنند. به همین جهت احتمال بروز حساسیت و عفونت ناشی از باکتری وجود دارد. به همین جهت باید تا مدتی در صورت صلاح دید پزشک حتما آنتی بیوتیک مصرف کنید. همچنین تا یک هفته از رفتن به استخر، دوش واژینال، نشستن در وان و رابطه جنسی خودداری کنید. همچنین نمی توانید در این مدت از تامپون واژینال استفاده نمایید.
۲- خوردن داروی هورمونی:
برخی مواقع مانند جراحی متروپلاستی که به روش هیستروسکوپی و برای جلوگیری از چسبندگی رحمی انجام می شود، لازم است بیمار طبق نظر پزشک، از برخی دارو های هورمونی استفاده کند.
در صورت مصرف منظم و به موقع داروها، از عوارض بعد از جراحی هیستروسکوپی جلوگیری خواهید کرد. در نتیجه حتما دوره مصرف خود را به اتمام برسانید.
۳- خونریزی:
اگر بعد از انجام هیستروسکوپی خون ریزی همراه با درد داشتید کاملا طبیعی می باشد. اما اگر بعد از مدت کوتاهی متوقف نشد و همچنان ادامه داشت باید حتما به پزشک مراجعه کنید. همچنین ممکن است حتی در دوران قاعدگی شما چند روز تاخیر پیش بیاید که این موضوع هم عادی می باشد.
۴- خودداری از ورزش و حرکات سنگین:
شما می توانید بعد از عمل هیستروسکوپی به زندگی عادی برگردید اما باید از انجام فعالیت های سنگین و ورزش حرفه ای حداقل تا یک هفته خودداری نمایید.
رژیم غذایی بعد از جراحی
در اصل رژیم غذایی خاصی به این منظور وجود ندارد. با این حال پیشنهاد می کنیم در وعده های اول بعد از عمل، از غذا های سبک و تا حد ممکن مایعات شفاف استفاده کنید زیرا ممکن است به دلیل دارو های بیهوشی و مسکن ها، دچار حالت تهوع شوید. اگر معده درد دارید غذا های ساده تر و ماست میل کنید و در صورت بروز یبوست، مصرف فیبر را افزایش دهید.
درد پس از هیستروسکوپی
ممکن است بعد از انجام جراحی هیستروسکوپی، شما در ناحیه لگن و یا شکم دچار درد و کرامپ های خفیف شوید. این درد دقیقا شبیه به اختلالاتی است که در دوران قاعدگی تجربه می کنید. در اصل چنین عارضه ای بعد از عمل کاملا عادی است و بعد از یک دوره محو می شود. احتمالا پزشک معالجتان برای کنترل درد، داروهای مسکن تجویز کند. مسکن هایی مثل پاراستامول، ایبوپروفن، بروفن و یا استامینوفن از این دست هستند که باید حتما آنها را به موقع مصرف کنید.
روند قاعدگی بعد از هیستروسکوپی
در بسیاری از مواقع هیستروسکوپی تشخیصی به خاطر خون ریزی های نامنظم و گاه شدید انجام می شود. با این حال کاملا طبیعی است که با توجه به مداخلات درمانی و یا تشخیصی انجام شده، عملکرد بدن کمی تغییر کند.
به همین خاطر است که بعد از این جراحی ممکن است خون ریزی های شدیدی را تا مدتی بعد از هیستروسکوپی تجربه کنید. گفته می شود در اکثر بیماران فواصل زمانی پریود شدن بعد از این جراحی زیاد است و نظم همیشگی قاعدگی تا مدتی به هم می خورد. با وجود طبیعی بودن این روند، حتما تغییرات را به پزشک خود اطلاع دهید.
بارداری بعد از هیستروسکوپی
نمی شود یک پاسخ قطعی و مشخص برای این سوال ارائه کرد. در اصل ضمانتی وجود ندارد که قدرت باروری بعد از انجام این روند در زنان مثل گذشته باقی بماند. اگر جراحی به گونه ای باشد که سبب حذف شدن رحم، تخمدان ها و یا لوله های فالوپ شود، ممکن است سبب ناباروری گردد. همچنین اگر بخواهید برای برداشتن تومور و توده از این روش استفاده کنید نیز ممکن است باروری بعدها به مشکل بربخورد.
گفته می شود این جراحی خطر ابتلا اختلالاتی مانند سپتوم رحمی، فیبروئید، آندومتر و چسبندگی داخلی، ریسک باروری را پایین می آورد و بیمار را درمان می کند.
جمع بندی
هیستروسکوپی نوعی جراحی است که برای تشخیص و درمان بیماری های مربوط به رحم به کار می رود. این روش می تواند حتی به صورت سرپایی انجام شود. بهتر است قبل و بعد از انجام آن حتما به نکات مهمی که به آنها اشاره کرده ایم دقت کنید تا مشکلی پیش نیاید.