وازکتومی یا آندروولوژیکتومی، یک روش جراحی است که برای منع انتقال اسپرم از تستیکول به سایر اجزای جنسی در مردان استفاده می شود. در این عمل جراحی، بخش هایی از لوله اسپرم که از تستیکول به بیرون حرکت می کنند، بریده و جدا می شوند. با انجام وازکتومی، مردان دیگر قادر به انتقال اسپرم به زنان نخواهند بود و این باعث کنترل باروری در این افراد می شود. این عمل جراحی به دلیل روش آسان و کم خطر بودن آن، به عنوان یکی از روش های انتخابی برای کنترل تولید مثل بسیار محبوب است.
عمل وازکتومی در مردان چگونه انجام می شود؟
به طور کلی این عمل را می توان در دسته عمل های ساده قرار داد. انجام عمل وازکتومی حدود ۱۰ الی ۳۰ دقیقه به طول می انجامد که عموما نیاز به بیهوشی ندارد. عمل وازکتومی به دو طریق انجام می شود که عبارتند از:
۱- وازکتومی با برش (Incision Vasectomy)
در این نوع وازکتومی، پزشک با ایجاد یک برش کوچک در ناحیه بیضه، به لوله های وابران دسترسی پیدا می کند. سپس لوله ها را قطع یا می بندد. این روش کمی بیشتر از روش بدون برش زمان می برد و ممکن است نیاز به بررسی دقیق تر لوله های وابران و حذف بخشی از آنها وجود داشته باشد. در صورتی که لوله های وابران طولانی یا پیچیده باشند، ممکن است این روش در بعضی موارد ممکن است مناسب تر باشد.
۲- وازکتومی بدون برش (No-scalpel Vasectomy)
در این نوع وازکتومی، پزشک از ابزار ویژه ای به نام “clamp” یا “forceps” استفاده می کند. این روش به علت کمترین میزان درد و ترمیم زودتری که دارد، معمولا ترجیح داده می شود. پزشک ابتدا با این ابزار به دقت لوله های وابران را بررسی کرده و سپس با استفاده از ابزارهای ویژه دیگر، یک سوراخ کوچک در ناحیه پوستی ایجاد می کند و لوله ها را بسته و می دوزد. این روش به طور کلی به علت ترمیم سریع تر و اثرات جانبی کمتر معمولا ترجیح داده می شود.
هر دو روش وازکتومی معمولا به صورت خارجی و با کمترین اختلال در بدن انجام می شوند و به عنوان روش های موثر و دائمی برای جلوگیری از بارداری در مردان شناخته می شوند. انتخاب روش مناسب برای وازکتومی ممکن است به ویژگی های فیزیکی هر فرد و نظر پزشک بستگی داشته باشد.
مراقبت های قبل از عمل وازکتومی
- مشاوره با پزشک: قبل از تصمیم گیری برای انجام وازکتومی، مشاوره با پزشک تخصصی بسیار مهم است. پزشک می تواند جزئیات عمل، فواید و محدودیت های آن را به شما توضیح دهد و شما را در انتخاب بهترین روش و تصمیم گیری مناسب همراهی کند.
- آزمایش های پیش عملیاتی: ممکن است پزشک از شما بخواهد قبل از عمل، آزمایش های خون، ادرار و سایر آزمون های پیش عملیاتی را انجام دهید تا از سلامت عملیاتی شما اطمینان حاصل کند.
- قطع داروهای خاص: اگر شما داروهایی مصرف می کنید که می توانند باعث خونریزی بیشتر شوند مانند آسپرین و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، پزشک ممکن است قبل از عمل از شما بخواهد این دارو ها را موقتا قطع کنید.
- دوش گرفتن: قبل از عمل وازکتومی، بهتر است حداقل یک بار دوش بگیرید و ناحیه تناسلی خود را به خوبی شستشو دهید تا از کاهش خطر عفونت پس از عمل اطمینان حاصل شود.
- تغذیه سالم: تغذیه مناسب و سالم قبل از عمل می تواند به بهبودی پس از عمل کمک کند. مصرف مواد غذایی سالم و غنی از مواد مغذی، مواد آنتی اکسیدان و ویتامین ها مفید است.
- برنامه ریزی قبل از عمل: از شب قبل از عمل، به برنامه ریزی کامل نیاز دارید. محل اقامت، زمان و موارد مورد نیاز را انجام داده و مطمئن شوید که همه چیز آماده است.
- پشتیبانی: همراهی و پشتیبانی شریک زندگی شما بسیار مهم است. به او توضیح دهید که دارید به عمل وازکتومی می روید و نیاز به حمایت و مراقبت بعد از عمل دارید.
توصیه می شود قبل از انجام وازکتومی، به مطالعه و تحقیق دقیقی در مورد این عمل بپردازید و با پزشک تخصصی خود مشورت کنید تا تمامی اطلاعات لازم را در اختیار داشته باشید و تصمیم گیری مناسب کنید.
مراقبت های بعد از عمل وازکتومی
مراقبت های بعد از عمل وازکتومی بسیار مهم هستند تا بهبودی سریع تر و بهتری داشته باشید و احتمال بروز عوارض کمتر شود. در ادامه به برخی از مراقبت هایی که پس از انجام وازکتومی باید رعایت کنید، اشاره می کنیم:
- استراحت: بلافاصله پس از عمل، استراحت کامل خود را تا حد امکان حفظ کنید. اجتناب از فعالیت های سنگین به بهبودی سریع تر شما کمک می کند.
- یخ گذاری: استفاده از یخ گذاری در ناحیه تناسلی پس از عمل، می تواند از تورم و درد بکاهد. اما از مستقیم گذاشتن یخ بر روی پوست ناحیه تناسلی خود خودداری کنید و از یک پارچه تمیز یا حوله استفاده کنید.
- مصرف مایعات: برای حفظ بهترین وضعیت آب و هوایی، مصرف مایعات به میزان کافی اهمیت دارد. مطمئن شوید که هیدراته می مانید و مایعات کافی مصرف می کنید.
- استفاده از پارچه تمیز: از لباس زیر تمیز و نرم استفاده کنید و تغییر آن را به منظور جلوگیری از عفونت پس از عمل رعایت کنید.
- اجتناب از فعالیت جنسی: پس از عمل وازکتومی، بهتر است تا حداقل چند روز اجتناب از فعالیت جنسی داشته باشید تا از بهبودی کامل ناحیه تناسلی خود اطمینان حاصل کنید.
- مصرف داروها: دکتر ممکن است برخی داروها مثل ضد التهاب ها یا مسکن ها برای شما تجویز کند تا درد و تورم را کاهش دهد. مطمئن شوید که دستورات داروهای تجویزی را به دقت دنبال می کنید.
- تمیزی و بهداشت: ناحیه تناسلی خود را تمیز نگه دارید و به دقت از عفونت جلوگیری کنید.
در نهایت، مهمترین مراقبت پس از عمل وازکتومی شنیدن به پزشک است. اگر هرگونه علائم غیرطبیعی یا مشکلات پس از عمل مشاهده می کنید، به پزشک خود اطلاع دهید تا بتواند مشاوره های لازم را به شما بدهد.
فواید وازکتومی
وازکتومی یکی از متداول ترین و موثرترین روش های برنامه ریزی خانواده به شمار می آید. این عمل جراحی دائمی است که به مردان اجازه می دهد از نظر جنسی فعال باقی بمانند، اما قدرت باروری خود را از دست بدهند. برخی از فواید و مزایای وازکتومی عبارتند از:
- انعطاف پذیری: وازکتومی به مردان اجازه می دهد از نظر جنسی فعال باقی بمانند و رابطه جنسی داشته باشند، اما احتمال باردار شدن در همسرشان را به صورت دائمی کاهش می دهند.
- دائمی بودن: وازکتومی یک روش دائمی برای پیشگیری از باروری است و بلافاصله بعد از انجام، احتمال باروری به حداقل می رسد. این موضوع باعث اطمینان بیشتر زوج ها از عدم نیاز به روش های پیشگیری موقت می شود.
- کارآمدی: وازکتومی بسیار کارآمد است و نرخ عود باروری بسیار کمی دارد. بعد از انجام عمل وازکتومی و مطابقت با راهنمای پزشک، احتمال بارداری بسیار پایین است.
- کاهش هزینه ها: با انجام وازکتومی، نیاز به خرید روش های پیشگیری از بارداری مانند انواع کاندوم یا قرص های ضد بارداری از بین می رود که می تواند هزینه های مالی را به حداقل برساند.
- نیاز به کنترل کمتر: با انجام وازکتومی، نیاز به مصرف روش های مختلف پیشگیری از بارداری مانند قرص های ضد بارداری توسط همسر کاهش و کنترل بیشتری برای زوج ها فراهم می شود.
- عملیات ساده: وازکتومی یک عمل جراحی ساده است و بیشتر در مطب پزشک یا کلینیک انجام می شود. برخلاف روش های برنامه ریزی خانواده دیگر، نیاز به بستری شدن در بیمارستان ندارد.
اگر تصمیم به انجام وازکتومی دارید، مهم است که با دقت به راهنمایی پزشک خود عمل کنید و مطمئن شوید که این روش برای شما مناسب است و تصمیم خود را با توجه به نیاز ها و شرایط شخصی تان بگیرید.
بیشتر مطالعه کنید: واژینیسموس یا دخول دردناک چیست؟
عوارض وازکتومی
عمل وازکتومی معمولا یک روش ایمن و کم خطر برای پیشگیری از باروری است. اغلب افراد بعد از انجام این عمل جراحی بدون مشکل و عارضه ای زندگی می کنند. اما ممکن است بعضی از افراد بعضی از عوارض کمی پس از وازکتومی تجربه کنند که عبارت اند از:
- تورم و نفخ ناحیه بیضه ها: بعضی از مردان ممکن است بعد از عمل تورم و نفخ در ناحیه بیضه ها تجربه کنند که معمولا در چند روز بعد از عمل بهبود می یابد.
- درد و احتقان: ممکن است بعضی از مردان بعد از عمل درد و احتقان در ناحیه بیضه ها احساس کنند که معمولا با استفاده از داروهای ضد درد بهبود می یابد.
- خونریزی: خونریزی کمی پس از عمل ممکن است رخ دهد که معمولا خود به خود توقف می یابد.
- عفونت: احتمال ابتلا به عفونت در ناحیه عمل وجود دارد که معمولا با مصرف آنتی بیوتیک ها قابل مدیریت است.
- علامت های عصبی: برخی از مردان ممکن است پس از عمل علامت های عصبی مانند خستگی، اضطراب یا تنفس سریع تجربه کنند که معمولا به طور طبیعی در چند روز بعد از عمل بهبود می یابد.
- عوارض نادر: برخی از عوارض نادر مانند جلوگیری از جریان مایع منی یا تغییر در کیفیت انزال نیز ممکن است رخ دهد. اما این عوارض به طور کلی بسیار نادر و ناچیز هستند.
عمل وازکتومی مردان تا چه حد تاثیر دارد؟
در واقع، عمل وازکتومی برای پیشگیری از بارداری تقریبا ۱۰۰٪ موثر است. این به این معناست که اگر عمل وازکتومی به درستی انجام شود و لوله های وابران بسته شوند، اسپرم دیگر نمی تواند به مایع منی منتقل شود و بارداری از طریق رابطه جنسی اتفاق نمی افتد.
با این حال، در حالات نادری ممکن است عمل وازکتومی ناکامی داشته باشد و لوله های وابران بعد از مدتی به هم متصل شوند. این موضوع به نام “بازداری ناپذیری پس از وازکتومی” شناخته می شود و باعث می شود اسپرم بتواند دوباره به مایع منی منتقل شود و در نتیجه احتمال بارداری بعد از وازکتومی افزایش یابد.
برای جلوگیری از این مشکل، بهتر است پس از انجام وازکتومی، بعد از یک مدت مشخص، آزمایش های پیگیری انجام داده شود تا مطمئن شوید که اسپرم در مایع منی وجود ندارد و احتمال بارداری کاهش یافته است. همچنین بهتر است روش های پیشگیری جایگزینی مانند استفاده از کاندوم در ابتدا پس از وازکتومی استفاده شود تا تا زمانی که آزمایش های پیگیری نتایج مناسبی نشان دهند، از بارداری جلوگیری شود.
دوره نقاهت عمل وازکتومی مردان
دوره نقاهت پس از عمل وازکتومی برای هر فرد ممکن است متفاوت باشد و بسته به وضعیت فیزیکی و عمومی شخص متغیر باشد. اما به طور کلی، اغلب مردان پس از عمل وازکتومی به چند روز استراحت نیاز دارند و می توانند به طور تدریجی به فعالیت های روزمره خود بازگردند.
معمولا پس از چند روز تا یک هفته، مردان می توانند به کارهای روزمره خود بازگردند و فعالیت های خود را بدون مشکل انجام دهند. اما بهتر است تا زمانی که پزشک معالج مجوز برگشت به فعالیت های ورزشی و سنگین را ندهد، از انجام آنها خودداری کنید تا به طور کامل بهبودی را تجربه کنید. همچنین پس از عمل، نوبت های پیگیری با پزشک برای بررسی وضعیت بعد از عمل و آزمایش های پیگیری را فراموش نکنید. اگر هرگونه ناراحتی یا مشکل پس از عمل دارید، باید به پزشک خود اطلاع دهید.
بیشتر بخوانید: عدم ارگاسم در زنان چگونه درمان می شود؟
رابطه جنسی چقدر بعد از عمل بستن لوله ها امکان پذیر است؟
پس از انجام عمل بستن لوله ها، زمانی که اسپرم به طور کامل از مایع منی شما حذف شده و امکان باروری به طور دائمی کاهش یافته است، باید از راه های پیشگیری دیگر جهت جلوگیری از بارداری استفاده کنید. این مدت زمان می تواند تا چند هفته پس از انجام عمل بستن لوله ها باشد.
برای مطمئن شدن از کاهش کامل احتمال بارداری، پس از حدود ۱۰ تا ۲۰ انزال بعد از عمل وازکتومی، باید آزمایش پیگیری اسپرم (اسپرموگرام) انجام داده شود. این آزمایش نشان می دهد که آیا اسپرم در مایع منی وجود دارد یا خیر. تا وقتی که آزمایش نشان دهد اسپرم به مایع منی افزوده نمی شود، از راه های پیشگیری دیگر برای جلوگیری از بارداری استفاده کنید.
آیا وازکتومی بر انتقال بیماری های مقاربتی تاثیری دارد؟
وازکتومی بر انتقال بیماری های مقاربتی تاثیری ندارد. این عمل فقط یک روش پیشگیری از بارداری است و هیچ تاثیری بر انتقال و پیشگیری از بیماری های جنسی ندارد. بنابراین، برای جلوگیری از انتقال بیماری های مقاربتی مانند اچ آی وی (HIV) یا سایر بیماری های جنسی، استفاده از کاندوم یا محدودیت تماس جنسی با شریک های ناشناخته توصیه می شود. همچنین، پیروی از مراقبت های بهداشتی مناسب می تواند به کاهش خطر انتقال بیماری های مقاربتی کمک کند.
وازکتومی موقت چیست؟
وازکتومی عملی دائمی برای پیشگیری از بارداری محسوب می شود و به طور کلی و از نظر علمی چیزی به عنوان وازکتومی موقت نداریم. همانطور که اشاره شد، این عمل به عنوان یک روش دائمی و برنامه ریزی شده برای انتخاب پیشگیری از بارداری به کار می رود.
آیا بازگرداندن وازکتومی ممکن است؟
بله، بازگرداندن وازکتومی در برخی موارد ممکن است، اما باید توجه داشت که این روش محدودیت ها و ریسک های خاصی دارد و همواره موثر نیست. این فرآیند به عنوان “وازکتومی برگشت پذیر” یا “وازووریکتومی” شناخته می شود.
برای بازگرداندن وازکتومی، یعنی باز کردن لوله های وابران که قبلا بسته شده اند، یک عمل جراحی دیگر به نام “وازووریکتومی” انجام می شود. این عمل به دلیل تغییرات ناشی از وازکتومی و بسته شدن لوله های وابران به مرور زمان، ممکن است اثر کمتری نسبت به وازکتومی اولیه داشته باشد و نتواند به طور کامل امکان باروری را بازگرداند.
وازکتومی معکوس چیست؟
وازکتومی معکوس (Vasectomy Reversal) یا عمل برگشت پذیر وازکتومی، یک روش جراحی است که برای بازگرداندن امکان باروری پس از انجام وازکتومی استفاده می شود. در وازکتومی معمولی، لوله های وابران که اسپرم ها از طریق آنها منتقل می شوند، بسته می شوند تا مردان امکان باروری را نداشته باشند. اما در وازکتومی معکوس، این لوله ها دوباره بازگشایی می شوند تا اسپرم ها بتوانند به طور طبیعی از بدن خارج شده و باروری را بهبود بخشند.
روش های مختلفی برای انجام وازکتومی معکوس وجود دارد، اما معمولا از روش میکروسکوپیک استفاده می شود. در این روش، با استفاده از میکروسکوپ، لوله های وابران دقیقا بهم متصل می شوند و اسپرم ها می توانند دوباره به مجاری ادراری منتقل شوند.
وازکتومی معکوس می تواند امکان باروری را بهبود بخشد، اما نتیجه گیری نهایی درباره موفقیت این روش بستگی به مدت زمانی که از وازکتومی اصلی گذشته است و میزان تغییراتی که در لوله های وابران رخ داده باشد، دارد. همچنین، احتمال وقوع عوارض جراحی نیز وجود دارد که باید قبل از تصمیم گیری به دقت مورد بررسی قرار گیرند. حداقل ۶ درصد مردان بعد از انجام عمل وازکتومی پشیمان می شوند، لذا اکیدا توصیه می کنیم قبل از انجام عمل وازکتومی خوب فکر کنید چرا که عکس این عمل به صورت صد در صدی موفقیت آمیز نیست و ممکن است امکان باروری باز هم برنگردد.
عوارض وازکتومی معکوس
در وازکتومی معکوس نیز، مانند دیگر عمل های جراحی، احتمال وقوع عوارض وجود دارد. برخی از عوارض شایع پس از انجام وازکتومی معکوس عبارتند از:
- التهاب و عفونت
- خون مردگی (هماتوم)
- عدم موفقیت عمل
- تشکیل رابطه نامناسب لوله ها
بیشتر بخوانید: دلایل ارضا نشدن مردان چیست؟
محدودیت های وازکتومی معکوس
محدودیت های وازکتومی معکوس عبارتند از:
- هزینه بیشتر
- نتیجه حتمی نیست
- محدودیت های فیزیکی
- خطر عفونت
- احتمال عدم موفقیت
- نیاز به آزمایش برای تایید کارکرد مجدد لوله ها و عدم وجود اسپرم در مایع منی
آیا وازکتومی در زنان نیز وجود دارد؟
بله، وازکتومی در مردان و توبکتومی در زنان دو روش دائمی جلوگیری از بارداری هستند. هر کدام از این روش ها با بستن یا مسدود کردن مجاری تولید اسپرم در مردان (وازکتومی) و لوله های فالوپ در زنان (توبکتومی)، امکان بارورسازی را به صورت دائمی لغو می کنند. انجام این عمل ها باید مورد نیاز و مطابق با تصمیم مسئولیت پذیرانه زن و شریکش باشد، زیرا برگشت پذیری این روش ها معمولا مشکل و پر هزینه است. در نتیجه، انجام این عمل ها باید به دقت و با اطلاعات کافی انجام شود.
مقایسه وازکتومی و توبکتومی
وازکتومی و توبکتومی هر دو روش های جراحی برای پیشگیری از بارداری به صورت دائمی هستند که در این بخش آن ها را مقایسه خواهیم کرد:
وازکتومی (Vasectomy):
- مخصوص مردان است.
- به طور کلی، یک روش کم هزینه و ساده است.
- مدت زمان انجام آن نسبتا کوتاه است (حدود ۱۰ تا ۳۰ دقیقه).
- نیازی به بیهوشی کلی ندارد، معمولا با بی حسی محلی انجام می شود.
- پس از عمل، مراقبت های کمتری نیاز است و زمان بهبودی نسبتا کوتاه تر است (حدود ۱ تا ۲ روز).
- عمل دائمی است، امکان بازگرداندن به حالت اولیه وجود ندارد (به جز در موارد خاص و کمیته یا طبی مشخص).
توبکتومی (Tubectomy):
- مخصوص زنان است.
- انجام آن پیچیده تر و هزینه برتر از وازکتومی است.
- مدت زمان انجام آن بیشتر است (حدود ۳۰ دقیقه تا ۱ ساعت).
- نیاز به بیهوشی کلی یا موضعی برای انجام عمل دارد.
- پس از عمل، نیاز به مراقبت های بیشتری و زمان بهبودی طولانی تر است (ممکن است تا ۱ هفته).
- عمل دائمی است و بعد از انجام توبکتومی امکان باردار شدن ندارد (به جز موارد خاص و کمیته یا طبی مشخص).
آیا عمل وازکتومی و توبکتومی بر میل جنسی تاثیر دارد؟
تحقیقات نشان داده اند که عمل وازکتومی و توبکتومی بر میل جنسی و ادراک رضایت جنسی افراد تاثیر چندانی ندارند. بر اساس مطالعات انجام شده، بیشتر افراد پس از انجام عمل های جلوگیری از بارداری دائمی همچنان تجربه رضایت جنسی مشابهی با قبل از عمل دارند.
برای انجام وازکتومی به کدام دکتر مراجعه کنیم؟
برای انجام این عمل، شما باید به یک دکتر اورولوژیست مراجعه کنید. اورولوژیست ها پزشکان متخصص در بررسی و درمان مشکلات جنسیتی و تناسلی مردانه هستند. آنها دارای تخصص و مهارت های لازم برای انجام عمل هستند و می توانند شما را بهترین مشاوره و مراقبت های پس از عمل را ارائه دهند.
