علت و علائم چربی خون

مطمئنا تا به امروز بسیار شنیده اید که شخصی چربی خون بالا یا کلسترول دارد و برای درمان و کنترل آن داروهایی مصرف می کند. در این مقاله با دکتر آسپرین همراه شوید، چرا که می خواهیم درباره چربی خون و انواع آن توضیحاتی دهیم و راه های درمان آن را بررسی کنیم.

چربی خون چیست؟

مولکول های لیپیدی موجود در جریان خون را چربی خون می گویند. چربی ها منبع اصلی برای تامین انرژی بدن هستند که از طریق غذاها وارد بدن انسان می شوند. وجود این چربی ها در بدن علاوه بر تامین انرژی بدن، به عملکرد بهتر مغز، ایجاد غشای سلولی سالم، تولید هورمون ها و جذب ویتامین ها و مواد معدنی کمک شایانی می کند.

اما مشکل از آن جایی شروع می شود که این چربی ها در خون زیاد شده، به دیواره رگ ها چسبیده و مسیر حرکت رگ های خونی را مسدود می کنند. این بسته شدن باعث ایجاد آترواسکلروزیس، بیماری های قلبی و سکته خواهد شد.

می توان با کنترل دریافت چربی روزانه و داشتن فعالیت بدنی این چربی ها را مصرف و از تجمع زیاد چربی در خون نیز جلوگیری کرد.

انواع چربی خون

انواع مختلفی چربی خون در بدن ما وجود دارد که با توجه به آن ها سطح سلامتی و عملکرد بدن مشخص می شود که شامل:

• کلسترول

کلسترول (Cholesterol)، چربی خونی در بدن بوده که در تمامی سلول ها موجود است. از آن جایی که محلول نیستند، از طریق جریان خون بر روی پروتئین هایی به نام لیپوپروتئین ها حرکت می کنند. با توجه به میزان حمل چربی که توسط لیپوپروتئین ها انجام می شود، کلسترول به دو نوع مختلف تقسیم خواهد شد:

همچنین بخوانید: راه های کنترل کلسترول

1. HDL یا لیپوپروتئین با چگالی بالا:

این نوع لیپوپروتئین، به کلسترول خوب معروف بوده که حاوی مقادیر زیادی پروتئین و مقدار کمی کلسترول است. این لیپوپروتئین کلسترول را از خون به کبد منتقل کرده و مانع از رسوب کلسترول در رگ ها و بسته شدن عروق می شود. با توجه به بررسی های انجام شده، در حدود یک چهارم الی یک سوم کلسترول خون از HDL ها تشکیل شده است.

2. LDL یا لیپوپروتئین با چگالی کم:

لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) یکی از مضرترین نوع کلسترول بوده که با عنوان کلسترول بد شناخته می شود. این لیپوپروتئین مقدار بسیار بالایی چربی و مقدار پایینی پروتئین داشته که باعث انتقال کلسترول به سلول های بدن می شود. در این صورت اگر مقدار آن زیاد شود، در رگ ها رسوب کرده و باعث بسته شدن و مسدود شدن عروق خونی خواهد شد.

• تری گلیسرید

تری گلیسیریدها رایج ترین نوع چربی در بدن بوده که با مصرف مواد غذایی پرکالری و چرب، وارد بدن انسان می شوند. در صورت وارد شدن مقدار زیادی کالری به بدن، به تری گلیسرید تبدیل شده و در سلول های چربی ذخیره می شوند و در مواقع نیاز شروع به سوخت و ساز می کنند. مواردی که باعث بالا رفتن تری گلیسیرید می شود شامل موارد زیر است:

• اضافه وزن و چاقی
• مصرف زیاد شکر
• استفاده از الکل
• مصرف سیگار
• استفاده از برخی داروها
• دیابت کنترل نشده نوع ۲
• اختلالات ژنتیکی
• بیماری های کلیوی و کبدی
• اختلالات تیروئیدی
• مصرف زیاد کربوهیدارت ها

علائم چربی خون بالا

در صورتی که چربی خون باعث گرفتگی رگ های قلب (تصلب شرایین) شود، موجب ایجاد بیماری قلبی شده و علائم زیر را با خود به همراه خواهد داشت:

• بالا رفتن فشار خون
• احساس درد و فشار در قسمت قفسه سینه
• مسدود شدن رگ های خونی در مغز و قلب
• سفت شدن عضلات زیر بغل
• تغییر رنگ پلک ها به رنگ صورتی مایع به زرد
• احساس درد در ساق پا
• سکته یا حمله قلبی
• تغییر دمای کف پاها
• احساس درد هنگام راه رفتن و گرفتگی عضلات پا
• تغییر رنگ پوست پاها
• خشکی و تلخی دهان
• افزایش تپش قلب بعد از مصرف غذهای چرب
• سنگینی سر و سردرد
• خواب آلودگی
• احساس خستگی، کوفتگی و سنگینی
• سوزش در کف پا به خصوص در شب
• افزایش تعرق بدن
• سرگیجه و گاهی وزوز گوش
• پف کردن یا ورم صورت

علت چربی خون بالا

علل مختلفی در ابتلای فرد به چربی خون بالا دخیل هستند که عبارتند از:

• سابقه خانوادگی: از نوع ژن هایی است که می توان از والدین یا پدربزرگ و مادربزرگ به ارث برد.
• مصرف برخی داروها: قرص های ضد بارداری، دیورتیک ها، کورتیکواستروئیدها، داروهای ضد رتروویروسی که برای درمان HIV استفاده می شوند، مسدود کننده های بتا، بتا بلاکرها
• سبک زندگی ناسالم: شامل مواردی مثل رژیم غذایی نامتعادل و استفاده زیاد از چربی ها و کربوهیدارت ها، ورزش ناکافی، سیگار کشیدن یا قرار گرفتن منظم در معرض دود سیگار، اضافه وزن یا چاقی، مصرف زیاد الکل است.
• داشتن بیماری های دیگر: بیماری کلیوی، بیماری کبدی، تیروئید کم کار، دیابت، سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) و بارداری

اطلاعات بیشتر : فشار خون بالا به چه دلیل رخ می دهد؟

تشخیص

تشخیص چربی خون بالا به روش آزمایش خون انجام می شود که در این آزمایش سطح چربی یا همان لیپیدهای خون با توجه به فاکتورهای زیر مورد بررسی قرار می گیرند:

• آزمایش کلسترول
• آزمایش تری گلیسیرید
• تست LDL
• آزمایش HDL

برای انجام آزمایش های چربی خون باید به مدت ۹ تا ۱۲ ساعت قبل از آزمایش ناشتا بود و به جز آب، از نوشیدن و یا خوردن مواد غذایی دیگر پرهیز کرد.

مقدار نرمال چربی خون

میزان طبیعی چربی خون، با توجه به سن، جنسیت و سابقه بیماری متفاوت است. در ادامه مطلب به این میزان اشاره شده است:

میزان چربی خون در کودکان شامل موارد زیر است:

میزان چربی خون در بزرگسالان شامل موارد زیر است:

چربی خون بالا باعث چه بیماری هایی می شود؟

همان طور که پیش تر اشاره کردیم، چربی خون بالا می تواند باعث رسوب در رگ های خون و مسدود شدن عروق خونی شود که عوارض جدی و تهدید کننده ای برای زندگی را به همراه خواهد داشت:

• حمله یا سکته قلبی
• سکته مغزی
• آنژین یا درد در قفسه سینه
• فشار خون بالا
• بیماری های مزمن کلیوی
• سنگ صفرا
• بیماری عروقی محیطی

درمان چربی خون بالا

پزشک پس از بررسی ها و تشخیص های خود، ممکن است درمان های مختلفی را در نظر بگیرد. این درمان ها شامل تغییرات در سبک زندگی، درمان های پزشکی و درمان های خانگی هستند.

تغییرات سبک زندگی

یکی از اولین راهکارهای درمان، تغییرات سبک زندگی است که شامل موارد زیر می شود:

• داشتن تحرک کافی و ورزش
• کاهش وزن و کنترل آن
• داشتن یک رژیم غذایی سالم، کم کالری و بدون کربوهیدرات

درمان پزشکی

پزشک با توجه به شرایط بیماری و میزان بالا بودن چربی خون، داروهایی را ممکن است تجویز کند، این داروها شامل موارد زیر هستند:

• مهارکننده های PCSK9: با کمک این دارو، کبد با جذب بیش تر LDL میزان کلسترول موجود در گردش خون را کاهش می دهد. می توان داروهای رپاتا و پرالوئنت را نام برد.
• مهارکننده های جذب کلسترول: داروی ازتیمایب (ezetimibe) با محدود کردن جذب کلسترول غذایی توسط روده کوچک به کاهش کلسترول خون کمک شایانی می کند.
• استاتین ها: این داروها ها با متوقف کردن تولید کلسترول بد (LDL) به کاهش تدریجی آن ها در خون کمک می کنند. که شامل داروهایی به نام: آتورواستاتین، رزواستاتین، فلوواستاتین و لوواستاتین می شوند.
• رزین های قابل اتصال به اسید صفراوی: این دسته از داروها شامل کلستیرامین و کولسولام بوده که با اتصال به اسیدهای صفراوی از جذب چربی ها جلوگیری کرده و به‌طور غیرمستقیم باعث کاهش کلسترول خون می شود.
• بمپدوئیک اسید: این دارو در کاهش سطح LDL موثر بوده و نسبت به سایر داروهایی که در بالا معرفی شدند، جدیدتر است و می توان گفت تقریبا عملکردی مشابه استاتین ‌ها با عوارض جانبی کم تری دارد.

درمان خانگی

در کنار اصلاح سبک زندگی می توان با پیروی از یک رژیم خاص و مصرف برخی مواد غذایی، به کنترل چربی خون کمک کرد. این مواد غذایی شامل موارد زیر هستند:

• دانه گشنیز و پیاز
• سیب
• سیر
• گردو و بادام زمینی
• لوبیا و جوانه لوبیا
• گوشت مرغ بدون پوست
• چای سبز و چای سیاه
• سرکه سیب و آب پرتقال
• ماهی های چرب و سرشار از امگا ۳
• زیتون و روغن زیتون
• دمنوش تخم شوید

 راه های پیشگیری

برای پیشگیری از ابتلا به چربی خون بالا پزشکان توصیه هایی کرده اند:

• کنترل و کاهش وزن
• داشتن تحرک کافی و انجام تمرینات ورزشی منظم
• عدم مصرف سیگار و الکل
• کاهش استرس و اضطراب
• مصرف گوشت های بدون چربی
• مصرف سبزیجات، غلات کامل و میوه ها
• پرهیز از مصرف اسید های چرب ترانس
• مصرف لبنیات بدون چربی یا کم چرب
• محدود کردن چربی های حیوانی در رژیم غذایی
• کاهش مصرف زرده تخم مرغ
• مصرف غذاهای آب پز و کبابی و پرهیز از مصرف غذاهای سرخ شده
• خودداری از مصرف فست فودها و گوشت های فرآوری شده

سخن آخر

چربی خون بالا در اکثر موارد بدون علائم است تا جایی که به آن بیماری خاموش می گویند. در صورت داشتن سابقه خانوادگی و یا بیماری های زمینه ای، حتما چکاپ را جدی گرفته و با یک متخصص مشورت کنید. شما می توانید با مراجعه به سایت دکتر آسپرین، بهترین متخصص قلب و عروق را پیدا کرده و برای چکاپ سالانه مراجعه کنید.

هم چنین مهم است که سبک زندگی سالم را فراموش نکرده و با استفاده از این مقاله از ابتلا به این بیماری جلوگیری کنید و با داشتن سلامتی کامل، از زندگی لذت ببرید.