نوار قلب چه استفاده ای دارد

نوار قلب چه چیزی را نشان نمی دهد؟

این آزمایش علائم بیماری ‌های قلبی را بررسی نمی ‌کند، اما می ‌تواند اختلالات در عملکرد قلب را مشخص کند. هر بیماری قلبی تاثیری بر نمایش نوار قلب دارد و آن را تغییر می‌ دهد. اگر اختلالاتی در نوار قلب مشاهده شود، برای تشخیص دقیق تر نوع مشکل قلبی باید آزمایش‌ های دیگری انجام شود.

نحوه گرفتن نوار قلب

1. آمادگی اولیه:

   • فرد نیازی به آمادگی خاصی ندارد.
   • انجام نوار قلب حدود سه دقیقه طول می‌کشد.

2. دراز کشیدن:

   • فرد روی یک میز معاینه یا تخت دراز می‌کشد.
   • فرد ممکن است نیاز باشد لباس‌های بالاتنه را در بیاورد یا دکمه‌های آن را باز کند.

3. نصب الکترودها:

   • پزشک الکترودهایی را به بازوها، پاها و قفسه سینه فرد وصل می‌کند.
   • الکترودها به پوست فرد چسبانده می‌شوند.
   • برای اتصال محکم الکترودها، ممکن است پزشک موهای اضافی این نواحی را بتراشد.

4. اندازه‌گیری ضربان‌های الکتریکی:

   • الکترودها اندازه و جهت ضربان‌های الکتریکی را در هر ضربان قلب اندازه‌گیری می‌کنند.
   • یک رایانه متصل به الکترودها، فعالیت قلب را ثبت می‌کند.

5. نمایش و ثبت نتایج:

   • فعالیت الکتریکی قلب روی یک مانیتور یا به صورت یک نسخه چاپی قابل مشاهده است.
   • پس از اتمام آزمایش، الکترودها از روی پوست فرد برداشته می‌شوند.

تکنسین از رنگ لیدهای نوار قلب استفاده می‌کند تا الکترودها در جای مناسب قرار بگیرند. روش انجام نوار قلب غیرتهاجمی است و درد ندارد.

این روش ساده و سریع به پزشکان کمک می‌کند تا عملکرد قلب را بررسی کرده و مشکلات قلبی را تشخیص دهند.

بیشتر بخوانید: آنژیوگرافی قلب چگونه انجام می شود؟

لیدهای نوار قلب

هنگامی که قلب پالس ‌های الکتریکی ارسال می‌ کند و تحریک می ‌شود، امواجی به سطح پوست می ‌رسند که قابل ثبت هستند. روش ثبت نوار قلب به طور کلی با استفاده از لیدها انجام می ‌شود. لیدها بر روی نقاطی از پوست قرار می ‌گیرند و فعالیت الکتریکی را ثبت می ‌کنند. برای ثبت نوار قلب، شش لید کوچک در قفسه سینه قرار می ‌گیرند. دو لید قرمز و زرد در فضای بین دنده ‌ی چهارم و پنجم، رو به روی یکدیگر قرار می گیرند. سپس لیدهای ۳، ۴، ۵ و ۶ با رنگ ‌های سبز، آبی یا مشکی، قهوه ‌ای و بنفش به شکل یک هلال یا نیم ‌دایره، از زیر دنده ‌ی دوم تا سمت چپ بیمار و پهلوی او متصل می ‌شوند.

سپس دو لید دیگر با رنگ‌ های قرمز و زرد به دست ‌ها و دو لید با رنگ مشکی و سبز به پاها متصل می‌ شوند. برای گرفتن نوار قلب دقیق، لازم است که تمام سیم‌ها به درستی وصل شده باشند. همچنین، ژل الکترودی بین لیدها و پوست قرار داده می‌ شود تا انتقال امواج به خوبی انجام شود. سپس، بیمار به مدت ۳ دقیقه بدون حرکت باقی می‌ ماند تا فعالیت الکتریکی قلب ثبت شود. روش کار به این صورت است که سیم ‌های مربوط به لیدها از طریق گیره ‌ها یا بادکش ‌های خاصی به بدن متصل می ‌شوند.

تفسیر نوار قلب

بلافاصله پس از انجام آزمایش EKG، پزشک می ‌تواند نتیجه‌ را تفسیر کند و به بیمار توضیح دهد که آیا مشکلی وجود دارد یا نه. بسیار مهم است که تفسیر نوار قلب را به متخصص قلب و عروق بسپارید و از افراد عادی برای انجام این کار استفاده نکنید. باید در نظر داشته باشید این است که این آزمایش همواره به معنای وجود بیماری قلبی نیست. اما، برخی از بیماری‌ ها و مشکلات قلبی جدی می ‌توانند منجر به نتایج ناهنجار EKG شوند. در صورتی که نتیجه‌ ی EKG غیرطبیعی باشد، باید آزمایش‌ های بیشتری انجام داده شود تا تشخیص دقیقی برای بیماری قلبی داده شود.

نوارقلب شامل امواج فعالیت الکتریکی است که به صورت اوج و فرودهای متناوب روی صفحات مشبکی با مساحت یک میلی متر مربع، ثبت می ‌شود. به دلیل سرعت حرکت کاغذ نوار قلب که معمولا ۲۵ میلی متر در ثانیه است، کوچکترین مربع عرض  (۱mm)، معادل ۰.۰۴ ثانیه است. محور افقی زمان را نمایش می دهد و خانه های عمودی شامل دامنه موج مثبت یا منفی هستند.

هر دوره قلبی با موج p (موج نسبتا کوچکی است) آغاز می شود و تا موج p بعدی ادامه می ‌یابد. پس از مکث کوتاه، ترکیب QRS قابل مشاهده است. این ترکیب، به نوعی حرکت سریع خط نوار قلب به سمت پایین، بالا و دو مرتبه به سمت پایین است. این ترکیب به علت انقباض بطن‌ ها به وجود می ‌آید و در نهایت پس از مکثی بلندتر، موج T دیده می ‌شود که پر شدن ناگهانی بطن ‌ها را نشان می ‌دهد. تغیرات قطعه ST و چهار فاصله ‌ی اصلی R-R، PR، QRS و QT نشان دهنده‌ ی بیماری خاصی است.

انواع نوار قلب با تفسیر

شناخت نمونه ‌هایی از نوار قلب به تشخیص مشکلات احتمالی قلب کمک می ‌کند. در ادامه، ویژگی‌ های نوار قلب سالم، نوار قلب با مشکل و نوار قلب خطرناک شرح داده‌ شده است.

۱. نوار قلب سالم

در نوار قلب سالم و نرمال، ریتم تپش قلب منظم و ضربان قلب در محدوده‌ ی طبیعی است. همچنین، موج P به شکل صاف و بدون بریدگی، قرینگی و یا افزایش طول زمان ایجاد می‌ شود و امواج QRS و T بدون قرینگی، افزایش یا کاهش طول زمان و بدون مشکل دیگری هستند. فاصله ‌ی بین ایجاد امواج نیز باید زمان مشخصی باشد و کشیده یا تسریع شده نباشد.

۲. تغییرات نوار قلب در افزایش پتاسیم

افزایش پتاسیم در بدن می ‌تواند سبب تغییراتی در نتیجه شود. این تغییرات شامل بلند شدن موج T و کاهش فاصله ‌ی QT و فشردگی ST است.

۳. نوار قلب سکته قلبی

 در صورت سکته‌ ی قلبی، تغییراتی در نتیجه آزمایش رخ می‌ دهد که شامل آریتمی (بی ‌نظمی در ضربان قلب)، تغییر شکل موج T و افزایش فاصله‌ ی QT است.

۴. نوار قلب در هایپرتروفی بطن راست

 در هایپرتروفی بطن راست، موج R بزرگتر و موج S کوچکتر نشان داده می‌ شود و زمان پیک زدن موج R کمی طولانی ‌تر می ‌شود.

۵. PVC در نوار قلب

 PVC به معنی انقباض نیمه کامل بطن است و در نوار قلب مشخص می ‌شود. این حالت به علت وجود باتری یا پیس میکر در قلب ایجاد می ‌شود و باعث تغییر شکل موج QRS می ‌شود.

۶. پروفایل نوار قلب مرده

این نوار قلب بسیار خطرناک است، زیرا در صورت مرگ فرد، نوار قلب به شکل یک خط صاف دیده خواهد شد. در صورت مرگ قلبی، دندانه ‌های بسیار ریزی در نوار قلب دیده می ‌شود و سپس خط صاف شده و به طور مداوم به همین شکل باقی می ‌ماند. 

۷. مشخصات left posterior hemiblock در نوار قلب

 در این حالت، رشته ‌های هادی قلب نمی ‌توانند پتانسیل عمل را در بخش خلفی قلب ایجاد کنند. این مشکل ممکن است به علت فیبروز و یا آسیب در رشته‌ های هادی قلب ایجاد شود. در این صورت در نوار قلب، محور خلفی حدود ۴۵ درجه گردش می ‌کند و منحرف می ‌شود.

۸. تشخیص دایسکشن از روی نوار قلب

 دایسکشن، پارگی در یکی از رگ ‌های قلبی است که موجب کاهش جریان خون قلب می شود و می ‌تواند به حمله قلبی، آریتمی و مرگ ناگهانی منجر شود. فشرده شدن بخشST، یکی از اصلی ‌ترین نشانه‌ های تشخیص دایسکشن در نوار قلب است.

۹. تغییرات نوار قلب در PSVT

در نوار قلب، بیمارانی که به PSVT مبتلا هستند، ضربان قلب بالا (۱۵۰ تا ۲۵۰) و ریتم نامنظمی دیده می ‌شود و همچنین، QRS کوچک و فشرده می ‌شود.

۱۰. نوار قلب دکستروکاردیا

در این حالت، قلب در سمت راست جای می ‌گیرد و این باعث تغییراتی در نوار قلب می ‌شود. این تغییرات شامل امواج وارونه و ولتاژ کم است.

بیشتر مطالعه کنید: علت بروز قلب درد در جوانان چیست

چه زمانی نوار قلب بدهیم؟

انجام این آزمایش در هر سن و در هر زمانی باید بنابر تشخیص پزشک انجام می شود و محدودیت سنی یا زمانی ندارد. در صورتی که ۵۰ سال یا بالاتر دارید یا سابقه خانوادگی بیماری قلبی دارید، پزشک می ‌تواند EKG را به عنوان یک روش برای تشخیص زود هنگام علائم بیماری قلبی توصیه کند. این روش می ‌تواند به شما کمک کند تا به موقع نسبت به درمان بیماری قلبی اقدام کنید.

نوار قلب جنین

این تست یک ابزار پزشکی است که به پزشک کمک می ‌کند تا صدای قلب جنین را بشنوید و ریتم ضربان قلب آن را بررسی کنید. در مواردی که پزشک مشکوک به هرگونه مشکل در رشد جنین است یا وضعیتی خاص برای مادر (مثلا دیابت یا فشار خون بالا) و جنین وجود دارد، نوار قلب جنین ممکن است تجویز شود. نوار قلب سالم جنین به صورت زیر است:

ضربان قلب جنین به طور طبیعی نشان ‌دهنده رشد صحیح جنین است. اگر الگوی طبیعی حرکت جنین تغییر کند، در بیشتر موارد، نیازی به نگرانی درباره سلامتی جنین نیست، اما می ‌توانید ضربان قلب جنین را بشنوید تا آرامشی بیشتری پیدا کنید. نوار قلب جنین به صورت غیرتهاجمی و غیرمضر برای جنین و مادر است. در این روش، مادر در حالت استراحت دراز می‌ کشد و نواری دور شکم او قرار می ‌گیرد که دارای یک پروب گرد است و ضربان قلب جنین را که معمولا ۱۲۰ تا ۱۶۰ بار در دقیقه است، ثبت می‌ کند.

بیشتر بدانید: تیر کشیدن مداوم قلب چه خطراتی دارد؟

اگر نتایج نوار قلب جنین نرمال نباشد یا هرگونه نامطلوبی مشاهده شود، ممکن است پزشک تصمیم بگیرد تست ‌های تشخیصی دیگری انجام دهد یا برنامه درمانی خاصی را تعیین کند. در هر صورت، مهم است که اگر نگرانی یا سوالی در مورد حرکات جنین یا سلامت آن دارید، با پزشک خود در مورد این موضوع صحبت کنید.

گرفتن EKG چه خطراتی دارد؟

خطرات و عوارض جانبی مرتبط با این تست بسیار کم و نادر است. الکتروکاردیوگرام یک روش غیرتهاجمی است و در طول مدتی که دستگاه در حال تهیه نوار است، بیمار احساس بدی نمی ‌کند. در موارد نادری ممکن است بعد از جدا کردن الکترودها از بدن، بیمار کمی احساس ناراحتی کند. ولی این وضعیت بسیار نادر است و فقط در صورتی رخ می ‌دهد که الکترودها برای مدت طولانی روی بدن قرار داشته باشند. در برخی موارد به دلیل وضعیت پزشکی بیمار، عوارض دیگری نیز ممکن است رخ دهد. بنابراین اگر نگران عوارض جانبی تحلیل نوار قلب با دستگاه ECG هستید، با پزشک مشورت کنید.

آماده شدن برای گرفتن EKG

بهتر است قبل از انجام آزمایش از موارد زیر خودداری کنید:

• نوشیدن آب سرد: زیرا نوشیدن آب سرد می ‌تواند باعث تغییر در الگوهای الکتریکی آزمایش شود.
• ورزش: انجام ورزش ممکن است ضربان قلب را افزایش دهد و نتایج آزمایش را تحت تاثیر قرار دهد.

بنابراین، بهتر است قبل از انجام آزمایش EKG این موارد را در نظر داشته باشید تا نتایج آزمایش دقیق ‌تر و صحیح ‌تر باشد.

قیمت نوار قلب در سال ۱۴۰۳

هزینه‌ های نوار قلب بر پایه تعرفه ‌های مشخصی محاسبه می ‌شود و به تجهیزات و تخصص پزشک بستگی دارد. هزینه‌ ی نوار قلب معمول در بیمارستان‌ ها از کلینیک ‌های تخصصی کمتر است. همچنین، اگر علاوه بر نوار قلب همزمان یک یا چند تست دیگر نیز انجام دهید، هزینه خدمات بیشتر می ‌شود. استفاده از بیمه می ‌تواند در کاهش هزینه ‌ی الکتروکاردیوگرام موثر باشد و حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از هزینه‌ خدمات را پوشش دهد.