بررسی شده توسط: دکتر نسیم غفوریان
اختلال عملکرد جنسی به هر مشکلی گفته می شود که در هر یک از مراحل واکنش جنسی اتفاق می افتد و باعث می شود نتوانید تجربه رضایت بخشی از فعالیت جنسی داشته باشید.
چرخه واکنش جنسی شامل شروع هیجان جنسی، افزایش لذت و تداوم بالا رفتن هیجان، رسیدن به اوج لذت جنسی و ارگاسم و سپس فروکش کردن هیجان می باشد. میل و برانگیختگی جنسی هر دو بخشی از فاز هیجان در واکنش جنسی هستند. لازم است بدانید زنان همیشه همه این مراحل را به ترتیب دنبال نمی کنند. اگر چه پژوهش ها نشان می دهند اختلال عملکرد جنسی امری شایع است اما بسیاری از مردم به ویژه مردان نمی خواهند راجع به آن صحبت کنند و کمک بگیرند و همین امر باعث بدتر شدن وضعیت می شود.
انواع اختلال عملکرد جنسی
اختلال عملکرد جنسی معمولا به چهار گروه کلی تقسیم می شود:
- اختلالات میل جنسی: فقدان یا کمبود میل یا علاقه به فعالیت جنسی
- اختلالات برانگیختگی جنسی: عدم توانایی برانگیختگی بدنی در حین فعالیت جنسی
- اختلالات ارگاسم: تاخیر در ارگاسم یا عدم رسیدن به ارگاسم (اوج لذت جنسی)
- اختلالات درد: درد در حین مقاربت (واژینیسموس)
علائم و نشانه های اختلال عملکرد جنسی
پیش از هر چیز باید بدانید اگر هر از گاهی این علائم را دارید به این معنی نیست که مشکلی وجود دارد. کاملا طبیعی است که روان یا بدنتان گاهی آمادگی رابطه جنسی را نداشته باشد. اما اگر این نشانه ها به صورت مداوم اتفاق می افتد و بر زندگی جنسی شما تاثیر گذاشته است ممکن است دچار اختلال عملکرد جنسی باشید.
در مردان (کسانی که از ابتدا پسر متولد شده اند) علائم اختلال عملکرد جنسی به صورت زیر است:
- عدم توانایی رسیدن به نعوظ یا حفظ آن (راست ایستادن آلت تناسلی) به نحوی که نتوان با آن دخول در حین رابطه جنسی انجام داد.
- عدم انزال یا تاخیر در انزال علی رغم تحریک و برانگیختگی کافی
- عدم توانایی کنترل زمان انزال (انزال زودرس)
بیشتر مطالعه کنید: چه راه هایی برای درمان ناتوانی جنسی وجود دارد
در زنان (کسانی که از ابتدا دختر متولد شده اند) علائم اختلال علمکرد جنسی به صورت زیر است:
- عدم توانایی رسیدن به ارگاسم
- ناکافی بودن روانی و لغزندگی واژن پیش و در حین رابطه جنسی
- عدم توانایی شل شدن ماهیچه های واژن در حدی که اجازه وارد شدن آلت تناسلی مرد را نمی دهد.
نشانه های زیر در اختلال عملکرد جنسی در هر دو جنس زن و مرد مشترک است:
- اختلال میل جنسی به معنی عدم علاقه به رابطه جنسی یا علاقه کم (به صورت همیشگی)
- اختلال برانگیختگی جنسی یا عدم توانایی برانگیخته شدن جنسی در شرایطی که از نظر هیجانی در مود برقراری رابطه جنسی هستید اما بدنتان یاری نمی کند و وارد فاز تحریک جنسی نمی شود.
- اختلال درد یا درد در حین مقاربت (دخول)
- اختلال ارگاسم به این معنی که از نظر هیجانی در مود رسیدن به اوج لذت جنسی هستید اما نمی توانید به آن دست یابید.
عوامل موثر در ایجاد انواع اختلالات جنسی
عواملی که موجب اختلال عملکرد جنسی می شوند را می توان به دو گروه عوامل فیزیکی و روانی تقسیم کرد. به طور کلی عوامل فیزیکی اختلال عملکرد جنسی معمولا شامل موارد زیر می باشد:
- مشکلات پزشکی مانند دیابت، بیماری های قلبی و عروقی، اختلالات دستگاه عصبی، بیماری های مزمن مانند نارسایی کبد یا کلیه
- مصرف زیاد الکل یا مواد مخدر
- برخی داروها (مانند برخی داروهای ضد افسردگی و برخی داروهای فشار خون) و برخی درمان ها (مانند شیمی درمانی)
- عدم تعادل هورمونی (به ویژه در زنان)
عوامل روانشناختی اختلال عملکرد جنسی می تواند شامل موارد زیر باشد:
- افسردگی
- احساس گناه یا عذاب وجدان
- نگرانی در مورد قضاوت پارتنر درباره بدن یا عملکرد جنسی
- اختلال استرس پس از حادثه
- اضطراب زیاد
- استرس زیاد
چه کسانی بیشتر دچار اختلالات جنسی می شوند؟
این وضعیت در هر سنی و در هر کسی ممکن است اتفاق بیفتد اما در افراد بالای ۴۰ سال بیشتر شایع است چرا که وضعیت سلامتی رو به افول می گذارد.
عوامل زمینه ساز اختلال عملکرد جنسی عبارتند از:
- استعمال دخانیات مانند سیگار و قلیان
- مصرف زیاد الکل
- افسردگی (تاثیرات مخرب افسردگی بر افراد) یا اضطراب
- بیماری های قلبی و عروقی
- برخی داروها مانند داروهای ضد افسردگی یا داروهای درمان فشار خون بالا
- عفونت های ناحیه لگن
- مشکلات روانشناختی به خصوص با شریک جنسی
- قربانی سوء استفاده جنسی بودن در گذشته
- مشکلات عصب شناختی مانند آسیب های نخاعی یا ام اس
راه های تشخیص اختلال عملکرد جنسی
در بیشتر موارد فرد خود متوجه می شود چیزی مانع لذت بردن او از فعالیت جنسی می شود. ممکن است پزشک از شما سابقه وضعیت سلامتی و علائمتان را بپرسد و آزمایش هایی تجویز کند. اگر هیچ مشکلی فیزیکی عامل آن نباشد، عوامل روانشناختی مانند اضطراب، ترس، سابقه سوء استفاده جنسی، نگرانی هایی درباره رابطه، سوء مصرف مواد یا الکل و یا افسردگی بررسی می شود. برای بررسی این موارد به متخصص سلامت روان باید مراجعه کنید.
راه های درمان اختلال عملکرد جنسی
درمان این وضعیت بستگی به این دارد که چه چیزی باعث آن شده است. اگر مشکل فیزیکی عامل آن باشد ابتدا باید آن مشکل برطرف شود و اگر مسئله روانشناختی موجب این وضعیت شده باید در جلسات زوج درمانی یا روش های دیگر، تحت درمان قرار بگیرد.
راهکارهای دیگر درمان اختلال عملکرد جنسی به صورت زیر است:
۱- دارو درمانی:
مردان و زنانی که دچار کمبود هورمونی هستند می توانند از درمان های جایگزین هورمونی بهره ببرند. این درمان ها به شکل خوراکی، تزریقی، چسب و غیره وجود دارد.
برای مردان داروهایی مثل ویاگرا، لویترا و استندرا به بهبود گردش خون به آلت تناسلی و درمان نعوظ کمک می کنند. در زنان گزینه های هورمونی مثل استروژن و تستوسترون می تواند مورد استفاده قرار بگیرد. در زنانی که در دوره پیش از یائسگی قرار دارند دو داروی فلیبانسرین flibanserin و برملانوتید bremelanotide مورد تایید سازمان نظارت بر غذا و داروی امریکا (اف دی ای) قرار گرفته است.
۲- درمان های کمک مکانیکی:
کمک هایی مانند دستگاه های وکیوم (مکش) و ایمپلنت های آلت تناسلی می توانند به مردانی که اختلال عملکرد جنسی و اختلال نعوظ دارند کمک کند. همچنین دستگاه وکیوم برای کمک به زنان هم وجود دارد. دستگاه های دایلاتور نیز به زنان می تواند کمک کند مشکل تنگی واژن و درد در حین مقاربت را حل کنند. دستگاه هایی مانند ویبراتورها نیز برای بهبود لذت جنسی و رسیدن به ارگاسم مفید هستند.
۳- سکس تراپی:
سکس درمانگر یا سکس تراپیست به افراد کمک می کند مشکلات جنسی که تجربه می کنند و با روش های دیگر نتوانسته اند برطرف نمایند را بررسی و حل کنند. همچنین برای زوج هایی که می خواهند ارتباط جنسی لذت بخشی را شروع کنند، ارزش دارد کمی زمان و هزینه صرف کنند و با این متخصصان مشورت نمایند.
۴- رفتار درمانی:
در رفتار درمانی تکنیک های مختلف از جمله بررسی رفتارهای آسیب رسان در ارتباط یا تکنیک هایی مانند خود تحریکی برای درمان مشکلات برانگیختگی یا ارگاسم صورت می گیرد.
۵- روان درمانی:
در این روش درمانی، روانشناس به شما کمک می کند آسیب های جنسی که در گذشته دیده اید، استرس و اضطراب، ترس، احساس گناه و عذاب وجدان و ضعف عزت نفس را درمان کنید. همه این عوامل بر عملکرد جنسی تاثیر می گذارند.
